สุขศึกษา ม.1

วิตามิน คือ สารอินทรียท์ จี่ ำ� เป็นส�ำหรับปฏิกริ ยิ าเคมีในร่างกาย เป็นสารอาหารทีไ่ ม่ได้ให้ พลังงานแก่รา่ งกาย แต่รา่ งกายต้องการปริมาณน้อยและขาดไม่ได้ ถ้าขาดจะท�ำให้อวัยวะต่างๆ ในร่างกาย ท�ำงานผิดปกติ เพราะวิตามินจะควบคุมการเผาผลาญ และช่วยให้การใช้ไขมัน โปรตีน และคาร์โบไฮเดรต ในร่างกายมีประสิทธิภาพสูงสุด ช่วยเสริมสร้างความเจริญเติบโตให้แก่ร่างกาย ช่วยให้ร่างกายท�ำงานได้ ตามปกติ และช่วยสร้างเสริมความต้านทานโรคให้แก่ร่างกายด้วยอย่างไรก็ตามวิตามินบางตัวสังเคราะห์ ขึ้นได้เพียงพอ แต่บางตัวสังเคราะห์ไม่ได้หรือสังเคราะห์ได้แต่ไม่พอจึงจ�ำเป็นต้องได้รับจากอาหารเพิ่ม ดัง นั้น วิตามินแบ่งออกเป็น 2 พวกใหญ่ๆ คือ 1) วิตามินที่ละลายในไขมัน ได้แก่ วิตามินเอ วิตามินดี วิตามิน อี และวิตามินเค ซึ่งวิตามินพวกนี้จะไม่สูญเสียโดยการหุงต้มด้วยความร้อนธรรมดา และไม่ละลายในน�้ำที่ ใช้หุงต้ม และ 2) วิตามินที่ละลายน�้ำ ได้แก่ วิตามินบีรวม และวิตามินซี โดยวิตามินพวกนี้ละลายได้ง่ายใน น�้ำและบางส่วนจะถูกท�ำลายไปโดยความร้อนจากการหุงต้ม เป็นต้น 5. เกลือแร่ เกลือแร่เป็นสารอาหารที่จ�ำเป็นอย่างหนึ่งในอาหาร และเป็นส่วนประกอบของร่างกาย มนุษย์ที่ขาดไม่ได้ โดยทั่วไปแล้วเกลือแร่จะช่วยเสริมสร้างร่างกาย และเป็นส่วนประกอบของอวัยวะ เป็นส่วนประกอบของสารเคมีที่เกี่ยวข้องกับขบวนการเติบโตในร่างกาย และท�ำหน้าที่ควบคุมการท�ำงาน ของร่างกาย ทั้งนี้เกลือแร่มีอยู่ในร่างกายประมาณร้อยละ 4 ของน�้ำหนักของร่างกายทั้งหมดและเกลือ แร่ที่จ�ำเป็นส�ำหรับร่างกายมีหลายชนิดด้วยกัน เช่น แคลเซียม เหล็ก ไอโอดีน ฟอสฟอรัส ก�ำมะถัน โซเดียม คลอรีน โปรแทสเซียม แมกนีเซียม และทองแดงที่ช่วยท�ำให้อวัยวะต่างๆ ของร่างกายท�ำงาน ปกติซึ่งแต่ละชนิดจะมีหน้าที่แตกต่างกันออกไป 6. แคลเซี่ยม แคลเซีย่ มเป็นเกลือแร่ทมี่ อี ยูใ่ นร่างกายมากกว่าเกลือแร่ชนิดอืน่ ๆ ประมาณร้อยละ 99 ของ แคลเซี่ยมภายในร่างกายจะอยู่ที่กระดูกและฟัน อีกร้อยละ 1 อยู่ที่เลือด มีมากในนม เนย ไข่แดง ปลาเล็ก ปลาน้อย ที่กินได้ทั้งตัว กุ้ง กะปิ ถั่วเมล็ดแห้ง งา ลูกเดือย และผักใบเขียวต่างๆ เช่น ใบมะกรูด ผิวมะกรูด ใบชะพลู ใบตังโอ๋ ผักโขมหนาม ผักสะเดา ใบยอ ผักกระเฉด เป็นต้น (ภาพที่ 5) ประโยชน์ของแคลเซี่ยม 1. เป็นสารจ�ำเป็นส�ำหรับสร้างกระดูกและฟัน โดยใช้วิตามินดีและฟอสฟอรัสช่วย 2. เป็นสารจ�ำเป็นส�ำหรับการแข็งตัวของเลือด 3. เป็นสารจ�ำเป็นส�ำหรับการท�ำงานของระบบประสาทและกล้ามเนื้อ ถ้าเลือดมี แคลเซี่ยมต�่ำ ประสาทจะไวผิดปกติในการรับสื่อกระตุ้น และเกิดอาการชักได้ 4. ช่วยควบคุมการท�ำงานของกล้ามเนื้อหัวใจ 5. ช่วยกระตุ้นการท�ำงานของเอนไซม์ส�ำคัญหลายชนิด เช่น เอนไซม์จากตับอ่อน 6. ควบคุมการเคลื่อนไหวของสารอื่นๆ ที่ผ่านเข้าออกในเซลล์ทุกเซลล์ 57