Nasze Szkraby 03/2012

03/2012

Wielkanoc

już tuż tuż

Szczepienia

ochronne

Witaminy cz. 2

miniStyl

Przedwiośnie

Sebast ian W iktors ki

Mroźn o, A gdzie buro. Szare Tylko pąki? Gdzie cienie... czarne zielen każdy ie? kr wiosny aczą wron y, już stę skniony . Żal jes t choć że ko by jaskółec zkom świeci chane ich , słone cią trzy mi gle w zimne czko j au esiące już nie rze, malże .

Smutn e też

są przeb że wciąż iśn i że dr kra pokryw iegi, og a - zima a wokół bia brzegi, wiosnę ła, pokona ła!

Konkurs karnawałowy

Na to wi Przecie atr rzekł: “k tóż się ż Ona jes wiosna ku boczy na ? i prze t już bardzo m kroczy! pędzi to zim blisko nisko.

Łezki ronią że tu też bo ciany, że przy sople, tam bałw ma na ich rzłe jak na any, warci łące tkw ią uparc e ie.

Skoro

Świat dziecka Widziany oczami Babci „Mamo znów kanapka…?”

Rakieta Selerowa wariacja Kącik kulinarny Kreatywna mama Rozmowa z Agatą Pecyną Szkraby u Logopedy Kappacyzm Z seri pierwszy rok życia 4 tydzień Zarazić się ...

Muzyką

Wielkanoc już tuż tuż Szczepienia ochronne miniStyl Witaminy cz. 2

02 Nasze Szkraby

y

Mnóstw że się o wokół jes ko t Pod no niec zbliża dowodów, ch s wy jes dowód wa łodów. m pods teście jej zw iastun unę em.”

fot.: ima geworld .com

Jaskółec zek św iergo do by te bu pinguje za t miły, wprost jnym kwiec ś rośliny, na przy iem ro sły witan ie wios ny.

o „ Mam znów a…? ” kanapk

SKŁA

Nasze

Szkrab

DNIK

y7 unou imm a system witamin nowani dło funkcjo k ora także źró dłowego . Masło to pływ na wzro ego logiczn ytywny w cej poz A, mają D. ty: as, fos witaminy Produk orkiszowy pń, pot iera wa yle wartości • chleb ra t d ty – zaw Ser żół ram sera zawie . Ser jest je • masło leka aj i cynk. 7 g co szklanka m rze przysw • szynka dob ch, rek c kości żywczy źródeł • ogó szych oni wię idor z najlep a i białka, chr próchnicą.

• pom ty ed wapni by prz • ser żół eralne: ny wypie- go eoporozą, a zę min wa ki rzy sza dni ost eb mie giego wa isz ma iny i skła ma dru pragnienie.

Witam wy – Chl razowej. Ork – Nie orkiszo rawieki Ogórek eźwiało i gasił o w jest ni łatwia t Chleba ściowo z mą rkó otne: u bry wpływ tak orz za ogó ak i z kany czę iwości zdrow do ma- by ść odżywc ść, ma du na sm łaśc rzenia, po aga warto duże w acnia odporno ze wzglę rakterze zas esy sta cenne om ergii, p bni- lecz są ązków o cha a trawienie nie, wzm powalnia proc dku en zwi i. O w, s a n spa lu kre ływ krw u i wie na wp we ęczeni sterolu kamicy co korzystnie ga przy zm ziom chole obiega . zap zm a in ani po lu, sza org obniżać cholestero otrzebowanie n wpły iom zystny jsza zap ża poz czuc Mają kor ej, zmnie idor – samopo i żółciow rawiają C ró- Pom brym ź skórę i pop w witaminę sulinę. jest do ate iera wytwa ieprzowa białka. Zaw ry są bog nasz organizm wita że części ch – Szynka w wego Szynka nowartościo zczu, niż inne mo- z który A. Zawiera tak pń, wa

dłem peł jsze ilości tłus jmy, szynkę inię- taminę aminę K, sód, t mag ięta nie wit oro jes dużo m przowej. Pam lodówce zaw C do B oraz idorze sp ia skórę, w 7 º drn W pom tuszy wie echowywać ºC do asu (uję jszają p. od 2 prz ce), pot adto zmnie i ra żemy w tem i rgamin Pon tą w pe śnie). na raka trzustk iom. rtością

arc 3 dni.

82% zwa w na wania działają zap z te y wpły ramy przeciw y – Wybie bardzo dobr ci. Jest boewicz-Sz Ułas ma Masło ila dzie ją u. Masło wój małych fot.: Kam zawiera tekst i tłuszcz które iy roz e, raw łow czn prawid tłuszcze mle zo ważne dla p gate w które są bard LA, kwasy C

I

3 sz kl 2 ły anki m że 3 ły czki pr ąki psze że 2 ja czki m oszku nnej jk ielone do pi eta, 1 sz a go cy eczeni ka Raki targ. kl 1 ły anka nam aZiemi ta ze cukr że onu ła na 1 sz czka iczny pr ekst u pudrBy kl a kosm ą się dzieci: u rakt 1/2 anka m wygrał u ciesz i! , wa 2 sz szklanki ajonez ktzór rsi an sta u kl ili os polec 1/2 anki ja mleka esząi się eta w Kosm Ci błek szkl ki anki Ra sele - Nasza ra (k ch” or ze planeta ń) iada o

a opow ska) „Rakiet anda Chotom (W

12

raby

Szk Nasze

Sele

rowa wa

Niep oz na je orna po j ro ną, bo widok w wata bu ykrzyw lw żywcz seler – iają a, jej za o Wita e i leczni którym buźki i m pach wie m cz m tamin ina A i e właśc owa – kr ówią stan lu przypr aw yje w E ow a oraz iwości. korzen PP to środ cze nie. ia o mdł natu ty ku ni oś praw iu. Seler lko niek ralny ko e do Nie dawaj ci. Dzie tó dz m ci końc konk iwe. W skrywa dw re z dobr pleks w a do za wygra śr ur ita cenian nych sie na na ód warzy a razy w oczynnyc min z gr e od , taki ięcej h w jw up w ko ię y B, itam ch ja wita kszą wita rzen kw in m k ilo m io – w inowa, al wapń, po ść fosfo wych je iny C ni ukrywaj as foliow ż 10 st ru ącyc h się y i wipobu dag bu e zdecyd tas i cynk . Posiada niekwes cytrusy. ow Za lw , dz w tio dziw tym no 14 Na ający ap y jest je anie ni a dodatk również e bo sze Sz owo wiele wanym zw iające, al dyni et m kraby yt, tra wieni e 7 kcal. ba kalory nieco mag składnikó ycięzcą e Do e i cz w cz ynno datkow na. Sele nezu i że w miner al la o ść ne r rek. wypełni jest nisk za. Bomba ok a go olejek aloryczn y eteryc zny

riac

ja Cias to tem : Całe jaj wa ka nie do niliowym ubijam na pu y z cukr czen dajemy szystą em i ek ia m mąkę składnik ajonez str ów. Te i mies masę. Na ak- dy wrzu i mleko cyjni stępraz sto zamy camy e cią żą ko jabłka gle mies pniowo do połą- Upieczo pieczemy stk doda do tzw w bla ne cia i seler zając do to ę. Tak sto szce, . su pokr . Na ko wać to rtown przygo a na studzim chego ojone dam wn nie paty stępn y do icy (śred towane y pr w nie c Wier icy i stu cz cia ze Celsj ie nic usza piekarnika a okoł sto wlew du- ny zch cia dzimy na wyciąga z 15 m ka. o na ok m my je inut 22 am z soku sta moż kratce. y oło 1 nagrzane cm) i z torjabłko na po godz go do wkłalać we inę i go i cu lukrem 15 m 180 st Smaczn ego kru pu inut. zro Tra- Ma dru. biorta Giersz ewska

Nasze

rok szy w r e i

a ...

▪

Szkra

by 15

życi

ip

ri Z se

li mie iecie yb będz najsz o ię p y, że iem ozwija s ydzień i. W t r a, ug ci ko sł o ży ją ob dziec rukc tórym h swojeg inst arc , w k apac iat z . Szw 25 św to czas lnych et M.&M kraby fot.: e Sz st zą na gó Nasz chod dyż je oszcze p przy cka, g w e cko ci ni dzie dzie ojego się dzie y et sw a Niest życia zmieni k mi. k zica szy ro Wam ja rod już ez pierw iemy cie teś ości prz óc! Pow Jes cje! wątpliw Wam pom la u. tu Gra pytań i y tu by iesiąc m wiele esteśm siąc po ciej. J dniu, mie tygo sze

by

Szkra

ositpho

tos Inc.

24 Na

© Dep

2012 03

Szkrab

a Forgo

03/2012

6 Nasze

głośny słych trz Gdy pr Bocia n w gn eba się rad ać klekot, zebiśn ować ieź znaczy, ieg bia prze ły dni cie dzie - szczęś Wita wi że już jest pr rośnie, cia wi to. plejsz e przy ze ęcej, i odch osna w naszy dwiośnie! jdą pr ędzej. odzi zim ch a sroga progach, .

Słyszy sz czy ni pierwsze e nuty poczęc robi Ci się sw lżej na ojej ulub nie ty ia muzyka sercu? ionej pios lko na niew enki, dzieck iarygodn Ooo tak! ! Ju o ale ie Siedzę i na ro dobrze w ż od w prz pływa dziców rano czekam edszkolu. .

Jest 7:0 przych , aż ma od cie cic zić do prz luchy zac 0 rym mo zną edszko ho gra gą się Pa wy stacja la. W . Muzyk radio; moja ką- jak da więc po szaleć i wy dzieci skakać ulubio dst , ale zup a różna, nie na cał ą muzykę wa awowe . pytan dząc tak a grupa ełnie do m wit rosła. a dla low chórem włączyć? Na ie: Proszę ają się ze iu” Wcho co odpowia mn pan - z lat (I love you ą i i ja ma w sam da to 70’tyc ochod m tą mówią: ją h). Dz refren piosen„aj zie, a na. I pio ryt sen ieciak my ki co rob to ią??? Po moja ulu kę M. Pat w stylu Ab i uwielbiaradio bio rzą i ..... by gła c czy śni dzieci na rad tańczą tyle rad sama . Spraw ają sobie ość w Boney to podry Po śni ości, że aż ia im oczach guję. mi ada to cia jednak zby t długo, Nie trw nie mo niu około ło popatrze ki wc a li szaleńże zabrakną godziny 9:0 ć. i moje iągają mnie gdyż dziepodry ć tzw 0 w stwa”. do zab giw mo 28 Nasze ment tylko Co to jest? . „chwi- zar„moją” chwilę anie zmien awy ówno To tak ia się szaleń dla dzi Szkrab chł stw i y eci, w opcy jak Robią a. Tań czą któpodsk nawet oki, ob i dziewczynk chcieli i. by sta roty. Czase nąć na m głowie .

fot.: Ivan

fot.: Oskar Szymczyk

06 08 10 14 16 18 22 26 30

PRZE DWIO ŚNIE

Za muzryazić się... ką ..

Łącza się w par go wę y bąd ża, i uznan wszystko ź robią długie we wsze jes ia. Chwila dług pomy - stwa”, ust słu będ alcie trwać t zbyt krótkaszaleństwa za- sw ą tego zas z dzieckiem i ady niec zab trwać...... A , mogłaby tak naj oją pociechą i zatraćcie jakie aw y czas na tu niestety nia. bar poważne ko- bac dziej lub w rytmach, się ze Tak roz icie. Jeś zy, że które zadasię baw mama alb li maluch szkolu poczyna się zoo tata ić . Rado dzień i ma ru, on potrafią stwa. Kto w śnie z ją po o też nutką przed- ne z was będzie czucie humo zwolić ene sza do rosłyc rgi leń sobie h może - bądźm i na dalsz weselsze i peł na szczęś e działa y smuta pocie mo coś takieg bo na nia. Ni o? My sami MY nie mó żemy, sza e na wię wi, że my się ma być c póki nik ciom. A postawa ud DOROŚLI, nie zie w I ty mo najlepsze. inaczej, baw t ludzi bez chcemy żeb la się dziei- po swoje żesz zaserw zwoli cudownej rady wyrośli na mu dzi im iść ować ości, któ przez ecku w domu ra życie. „chwil ę szaleń Karolina - prz edszko Aptowicz – ped lny i wc agog zesno szkoln y Nasze

Szkrab

y 29

ny az

sfor i oddnym jalneprzed

a, które k . Jedna a, iewielk ść zawarto , ym sadow wa e i odk

serce, yw na idocie. Pom dy, noi karote winną arza ce z grupy

iny am ź. i mied , żelazo zy ser(lec gnezu ia mięacn wzm o zachor ryzyko macicy, jki aka szy

▪

.

ymczyk

Nasze

y 13

Szkrab

Spacerówka Lekki wózek Ciekawostki

tos Inc. ositpho

ia

ln Bawia

30 Nasze

Szk

© Dep

Bawialnia

aw, sali zab tkowników, formie i adres w uży nazwa zalna ilość – najlepiej a • puszc tkowania dzieck ów).

• do uży ojego togram m sw nieco dalej, • zasady w. pik ialni. ństwe , nej (tz ść baw piecze nia poszły dzieci graficz bez czysto no dobry ych d nio agę na wiać na i. Rozważa strony inn ziców, zaić uw no zapew y wszędzie ze ialn rod róc a ze h baw i zw eni Cz w ryc am na pew zagroż Warto cych. ejść się niektó rożeni i prócz beztroski się nad zag ja córka… Sprawdź, czy b sprzątają Można prz pnych dla osó rzaczem? dno dostę klea raczej zastanawiać bawi się mo dostęp tru odku nie z w rym ki łam się któ czy aw e czę u ną dotrz i i zobaczyć rz, czy zab gnięcie się sprzęt ku strony zpiecz pośliz po sal h nie leży ia. O ć be wo. jaia i pic ejscac ybra dzo łat nąć się z jedzen wać mi w bar od ero stw się sug ześlizg Jak baw? ię nie należnay szego domu jąw trakcie szaleń wo też łat za aw salęrając bawialnleko jest od Czasem war- Podczas zab rukcji powinzabaw apteczkonst Wybie tym jak da na zabawy. maluchów, kiejś ko W tym Sala siadać dzi ch drobsię tyl po uje go wa naszy Czy zabawki lub upaść. aszt na zie spr ko w ra ów czy lub ile bezpieczeńst mś więcej. odpoadku mają przyp jasna. Dla kę uraz ądne to, dla ować się czy ialniach odpowiedt baw wa jes ch urzą- nych oraz porz towe res zainte kód w Czy spełniają na pewno tki h go arć, przesz y - wszys i – poy któryc ot i tory certyfikaty? ństwa? Cz dym wie dzeń, prz upadku nożyczk nagłej ie cia piecze ecka w każ zie wiedn ość bez cm, w ra do przecię – dzi rmy wysok a 60 nie no wane są dla ukcji to- trzeby ekracz tr zas prz ns oso ko być tym przyst ane powinnaa nawierz- siatek e zawsze w zi id ku? cu. yzują- leżąc sowan wo w st amort od- samym miejs ia eń . chn ecz dzi k, np twa eczeńs luBezpie okiem pieczeństwo owana. ca upade ie materabezpi ma dn bez m rojekt Dla ie- powie gąbki. li ych gołya zapewniałamądrze zapzab - szalejąc nie sa ć awy. Dz lub ele re ce sal te i być ski wa na By rożnie i istotny żmusi chów się ost s beztro o poda ostatn ciom, two to cza ku bawić Dlatego tak I nt który mo powinn lub po ińs iąz coraz gołym nie y… jów był me ch Dziec ją obowsię stanie gd się bawią ejsce zbadać toaleta. się napo szklany ma mi za na aią to w ci nie to wać co zęt na jakim róćmy uw ków zabaw lnym rozw warewidy Zw wa okiem i zabaw po sił owaniach. spr la prz ny. ńst i by sa wa sal jest oso piecze wać opak idea ywa iąc ważne dnio przyst t strefa bez posażenia. W na znajdo oj mów asta. Jest trzu pokr y pada ze jes yst wy wie win ac t też ści a prz ewie odpo wana m gd ż in o mi . tne jes toalet zacho ych czę dzi czy te pie każdeg świeżym po sną i late i, zwłasz h dzieci gę czy poszczególn alne, ale istoi dobra wi- się ana dla o lnia, ln a małyc io ban ialni per- sow brze by był ewinięci wokół to wydać Bawia jsze na ma e zabaw na ają się w do bawia to miejsce prz ie baw zabaw dla się dz ie ac ietlen się za- ci, do miejsce do sali Może ialnie m wymae sali modn mą, gdy pl spraw żna udać łowe ośw punktu ratereni stępna w niej ta tnie k. Baw prawid każdego zi ekla mo do ów. Na gan ość . Świe ny. Ta anizować niem ? Też rodzic się ogólno wiednie lub D doczn o bała tam ty z dla ć rg śniegu y nie pada ma urodzi po wa ora ka się zo od jdo wa fi by st zna ać wy sonelu wić także i odzieży. jest . A gd winna tego ciecha Certy wa, a mart ni nabyw pewno baw po regulamino ienie obuwia ny znaleźć deszcz y nasza po rzone do cka i nie powin normą PN-EN y na wo ie cje iciele sal zabaw tablica na pozostaw nowej powin dne z Ale cz ść cza, gd oby się st ojego dz mi enie zgo (zgodno waWłaśc miejsce lucha. e: regula 60 posaż sw serwo raby 31 tablicy e informacj owego 112, n- łącznie wy i PN-EN 149 zdawał urodziny eństwo ma . Zaob uważaSzk ko eci Na sze za jąc Na h dzi rzy 009 ącej alarm stępu aszać 1176:2 ją swoic unów, któ odpocząć, się na efonu odpowiadaj rzone i bezpiecz iek i żna zgł e pilnu mer tel mu rodzic rą grupę op mogą usiąść dok dzieci • nu n do osoby (usterki mo mu), w do będę efo Wi to spo iektu rujące cznie?

• tel nia tochce. ślał, że ko- łam skoro płacą cję ob nadzo bezpie robi co e pokonywa głową e pomy serwa leży elowi ją, że niech kci właśni że nie na person nad , kto s, półtora a dziecko ch się w tra także skłojących się ten ekonać wa az z moją y od hający d, przeskaku przewróciła tanaMyli wr prz am pyc a ła po byw się kó wa Sam zas iewkami przesz ra właśnie próbo z bawialni. łam się koleżan ejscach. Dz oka- rów ć ji. Zaczę anki, któ mi rzysta córką i jej mamy jąc koleż ie do refleks takich nu awę, a su w roczną nił mn ią zab ramów pil do cza og zyscy przedn czasu ru” kil ety nie ws i mają est nia „pa czynk zgubie pociech. Ni zję do ych ion rozbaw raby a Gorelov terina fot.: Eka

32 38 46 48 52 58 68 72 78 86 90 96

SPIS TREŚCI Bliźn ia

ki

Bliźniaki Już czas ... krótka relacja z porodu Witaminowe ABC - Cz. 2 Rozpuszczalne w wodzie Szczepienia ochronne Profilaktyka chorób zakaźnych Akademia ruchu Od wanienki do morza i oceanu Trendy w modzie dziecięcej Sezon wiosna-lato 2012 Pokój dziecięcy...

Wyzwanie 1 Wielkanoc już tuż tuż

Funkcjo do ła nowanie z no tw woro typowe ych an dk i i kata go baby bl do przyjem iem w sz pital st uesa, nych. u Ja mu rofę…. to za sia mienia Jeśli dołą nie należy oczywi łam da czym się ni ani y emal ście an ć radę w koni do tego z i łatw Nasz pob ec św e ani dwójką no 3 dni… yt w szpital iata pr wo zy u na szc ro jemne Wszęd zęście , ale da dków. Ni zie czy trwał tak wa e było tałam, tylko liśmy żne i że te pie tal, zw radę. to przyni magic róciłab rwsze

eśli mi zne te pie ten cza rwsze ym uwagę dopiero . Niestety chwile są na to, s chw Bar chł 4h po gniark zdążyłam porodz opców bac dzo żałuję ile spędzone jak wyglą wy i , że nie daj ie. Prz zyć po O dzi przystawiły lać morze ez mogła z maleństw ą wo chł porodz m ich em. opcy mi chłopcówłez… Pielę- daleko ode mów ie, że nawet nie mi ze przez mnie. z lek do pie eli żad jacy oni ssaniem. rsi. cza arzem i poł Warto por te 4h byl zoNie nyc byl i tak h ozmaw us mi ożną, row pro i maleń mogłam nął, a aby pot iać o tym olina Kob cy i wsp się nad ble- Na pie ań. em un fot. Kar doczek ja czułam ziw rw ani ić, iknąć szą się cud ali! Ca ałam. noc chł ki. Oc rozownie ły Teraz . Wresz ból nim zywiście nie opców zab wiem, rał i tęskni cie się że wy bierają łam i zmrużyłam y pielęgnia płakał c szpi- jest potrze oka, tylk ram... bna do reg enerac kobiecie po Myślę, że o za ta noc ji, ale cesars wolała bym wie kim cięciu zie eć,od wdziw gdzie Nasze e Szk ln

WE MINO WITA

ABC

raby 47 zcza rozpus chają, o ki wokoł że organi yscy ą, infeky wsz woduj as gd peratur po rażone na szych cz na m to ej na Zima iany te są bardzi by w diecie in. zm łe am ci a ciąg szych dzie dbać o to dnich wit ie za zmy na to więc odpow ar akło in witam cje. W nie zabr kich nich h wszyst owied są zestaw pociec w odp że

aminy . 2 Wit

Cz

to, łów) bny jest c w ystkpotrze że minera y wię ją wsz tak emy by wierzm zych zawiera rzebuj kiego (a ch. Nie cze które jadłospis nas tów yst ich pot żyw ilościa produk jmy by ty spo kać, ile Zaraz się wsz ? produk iny. Pamięta norodnych ich szu dne róż Gdzie się zdrowiem p. ie witam ować z e niezbę aniczn widłowego dzieci bud nych gru cieszyć e.

SIĘ róż org i do h ZAJĄ związk ia oraz pra tabolicdowieci eżącyc USZC ZACH? me iny to ROZP ka. nal SZC a zdrow procesów NY Witam wie ani MI TŁU h TA W how ie czło ystkic anizm do zac nie są KTÓRE WI A KTÓRE iny : egu wsz ych w org rgii ani witam Dlac- W WODZIE, ząc przebi cztery nak ene nek. zachod y. ają się znych tarczają jed owym tka iedź jest puszcz kwas foliow roz pow dos ulc e Od sam bud Nie wodzi , PP, C, ważne? potrafi ich ałem l- W B2, B6, B12 ko c tak materi nie niewie ich-Stec są, wię organizm ym B1, na Rep człowieka ynie w zego Katarzy armow Nasz rafi jed ienia ci i żyw prosta. ć (lub pot ewodzie pok j). Muszą tekst: mgr inż. noś y 57 żyw rzy jne Szkrab wytwo ci w prz y baktery owi wraz Technolog Nasze iloś anizm ści flor kiej obecno tarczane org dzieci dzięki być dos zych ju nas zatem ieniem. rozwo z pożyw widłowego Do pra

raby

ze Szk

56 Nas

epidem miały iom, w któryc : wprow nu san adzeni h największ itar e e była wie nego. Sku kwarantann znaczenie tec innych lka, a to mo zność tyc y i kordoZm h działa bilizow rozwią • Szc Pierw ń ało do sze pró zań. szukan nie by czy przeci ia – wk nn w China o ospie pra ego uodpor wię wd nie ne stru ch przed ok. ziwej miały nia Szcz py, poz 100 mi ejsce 0 lat. Spr wcze wciera no w śluostałość po życia ospie oszkowaKilkas zów pra kę et 2011 r wykor lat później, nosa szczep wdziwej zystyw w ionej oso cierpi którą ano rop Turcji, do by. nan szc w § 3 pką metod oszono na ę z pęcherzy zepienia ę Zdro skaryfi osp (od łac szczepienia kowaną owych, sprawwi ińs naz riola ver kiej nazwy wano wa skórę. Tę ochr ie rio Chor ospy był a). Milowym ospy prawd lizacją 1086) onn oby za ziwej o kro spo kie nym 1796-1 kaźne vastrz serca tj. na 798 prz eżenie dok m w zwalc od ty , pł zaniu da Jen gatunk sileniem ez ang onane cukrzyc siącl ner za (łac. var a, że dojark ielskiego lek w latach niami ą blisk ów zwier leżnym od eci towarz arza Ed me i, zą yszył prawd iola vaccin i zakażone war- • Szczep ta y czło a ich wręcz bezp t przed kil wielu cz ia) osp ziw yn op przep ienia oś nie. Jen ą lub przech nie chorow ą krowią ro źródłe iekunami. redni ko kunastu ty ników. Ud wiekowi ze ały ner wy odz na za iły ją bar pobran nt ospę każo wad Po korzys omow sią ą przewa m stały się jawiły się akt pomięd cami la ienie zmiennia wą nych krowią z dłoni doj tał treść pęc dzo łagodt sze liczn zwier stw zy żając tr are her , regu zwier oby dawk orzy e ch ą część zęta, skóry by wszczepić k zakażonyc zyków a któr oroby, tz zętami ho ło bardzo biorcó wcześę prepar chor w takiej ją do skaryfi h ospą w ten w. odzw e ób za dowl spo 200 niaki o kaźnyc również an odporn sób zaszcz „szczepionki kowanej czasac i wspó ierzęce, kt ymi, • Szc 0 g. h. epione ”. h, zep łcześn ór metod e na zakaże , okazyw Osoby, miasta, gdy zaczęł – szc ienia p nie ie sta ych ę y pow nastąp nowią a dziedz szczepienia ospą prawd ały się stawa cze iło zwierz tężcowzepienie nazwa ziwą. ąt, głó nie ludności znaczne zag ć prawd połow inę wiedzy zawar i i krztuś wn stwa. , która no wakcynac Tę ie XX Ogrom ie ze wzglę garnącej się ęsz- W mi ziwa, cholera to wie nar o ści ją, szczep błonic ku wa odziła ą ne zag miast dów bez do nio , tyfus się w II prz ęszcze zego pla wiły głó nym tysiąc piecze okazał ionkach i szc kcynologi lub nie utrzym y równoc leciu epi misty, gru ą, a dTap/IPi krz zesnym mieszkań ńania hig źlica. pulacj wny czynn w pieczn się metodą zepieniach. czyli nauką dem ców V) i jego braku ik reg i na kon ieny mi szc iejs Wa oto ulując ie te stanoprzed - u dznastępując tyn rozpow zą od wario zepienia zna kcynacja ejsca zam możliwośc lizacji, czenia (br i kaź 100 laty zgoencie europe y wielkość ak ieszkan spr życia, ieci po yc i z pew szechniła się lizacji, w cią cznie bezponych jskim towych awnego usu wodociąg ny nymi które uko ów, kan ia dawk ) wszyst zajmowały z powodu cho . Jeszcze wania modyfi w wielu kra gu kilku lat czasu rzenia stworzyły akich prz pie jac wy odpadó kacjam rób zaprzypo n epion i dos się wojen z obszar korzenien yczyn rwszą pozycj w byi przetr h Europy ki wielkic chorób zak konałe wa min pro ia zgo tu u tej bło wa ę wśród wadzo runki nów, a h epidem siec ła do cho aźn więcej i uroczy kuli ziems nych wśr (DTPa)nica, był ii, tak ych. Nastały szekiej. Zo roby ście ogł kaźnyc o zgonów do końca XIXód ofiar dl 66 Nas ich jak Zg sta cza a osz rom ło to ofic sy one pod h, 14 i z ze Szk adzeni dżuma młod w 6 ków wa niż w wynik powodu cho wieku, raby Narod jalnie a , ospa przypo 19 lat zież ziny mi Zdrowia w czas Świato podejm lki. Nic wię u bezpośred rób zawego wieku dniu 8 krobio - wszys minającej zam c dziwn nich sku i owała log tkim ego, że różne przez jej wielkie odk ii w połow maja 1980r. szcz ast oso Ludwik próby ludzko tda wki pr bom do przeci m. in. a Pasteu rycia dokonaie XIX on wdzia ść prz ne m.

• Szcki Td zaleczypominają łania oraz Ro eciwko wśc ra (twórca in. zep an szc dla dz ienia przecej co 10 ków gru berta Kocha iekliźnie, wą zepionek glikow źlicy, cho (odkry iw osp w ins ieci do lery, wą wcy m. in. i) • Szc tytucja lat 12 przebi glika, zar ch zep gronko az– rozszienia pr opiekuńcz wców zeciw ) erzo ma

Szcze

pieni

filar a ochro em p nn chor rofilakt e y ób za kaźn ki ych

W

... cięcy j dzie zwanie ó k o P wy

no ją wśc zwier styczno o grupę osó ść z zętam i. zak Nasze

us olina Kub fot.: Kar tekst i

onego marz zed y pr bec wy ń wo ycji stajem dbajązekiwa ic oz zuch oc kiedy w op . Jako rodz ny as ny e, go yj wi wł anie banaln iecięce atrakc iom zale Spełni a staje się pokoju dz my by był i i ;) Dziec asam rz wnęt i aranżacj iecka, chce sprzątał czyć te cz trudam e o gust dz i by sam się y! Jak połą leni? kż fajn czny dowo cy ta prostu prakty byli za alnie, o by był po by wszyscy lk k ! ty ta , ży cji e wizje aliza dziej skrajn

Wielk a już tu noc ż tuż

w, maizzakuów, Ty mownżeętrzbararskich. od ach tak kredek sopism dziecka jest ijce zie pomocą w sieci i cza im kró cnazn zdanie w swo acji Za papierz inspir adę, bo ż to ono ma iecko ną nar ej kając Wiel

Kreatywne maluchy

Dz ow szu no rodzin ka – prz ślnie, cecie śl o róż m to raorf wymy zorganizujcie i tam y na my doozy anikie ięt sne, ni ślanśw e ocz nie ra me a we i, dyw Następ jak sponso do ży i ma cz księżniczk so rał mięwybiełe ć już rob ami ym cia ek ważne ać. dzzieąc wiosnawopiecbubęd , cho samo dzzyn a się i, naklejk mieszk zość dzizewc ieć sportem ammi y chł. Święt atk ęks lestwie ści, lub a pod uwagę nsąow mi szdod j… Wi itp. Typ jesiej maze e, bo szki dl wziąć ulegać gru Wystró ie z fioletowy kwiatu czews i wszelk zc am jesz wjes a że i nac panialsześć mie ma azd kam amt kom luchdziecka mo Należy i, poj cipoł co mebel ekącz tralne awyć! dkach na z serca, otami, kosmit ws ypa e.y. Wiezjach ów się zysto koneuczonej wiko wizyjn Niszy wszyst ogprz i teledo dzy rob byłoby to yęc ani ra ić dzieck w gor a kinow a, aro namównicz iej ą z ogr siłkiem. dzjmyne będaj zygo, dw najlep repertuar pr my wy ać się , co rok tu , spróburein ny małym budżet pojawigoian łeacjiro y -ce rm spa aktual stresówjmy ie transfo jącj sob y zm dz rujcie ań, któdla był nej dz oszacu in sow e tow dza iec mo i i,ca- , mienia mo ! zaintereyćyi by Oszczę cji cżliw ów inpor sięcy. nyozu do brz obiekt ch ść edo ich doj atraknie prz tło dla m się tak by ;) uda Wa Rzie ilości, wreszc eż uc Kiedy Zac n prac. howa ie plahęć nawet grzą i spiszc nia naj

młods dka raby ziarenek ze dzi już na Przygo ecko 10 tuj lub poł cie wspóln dni przez do wysiaŚwięta ówki sko ie pojem mi. watą, niki, rupek na pomina którą wysyp od jajek z koszyczki namocz j maluc ać niu! oną howi o trzeba nas ion codzie nnym a. Przypodlew aŚw

ze Szk

84 Nas

ią

Dziele teczne nie śniada potraw się jajkiem nie nek, na zaserwowany , składanie życ tę. Ws które niekon ch w świąte zeń, wiele zys czn i trochę tko to jest iecznie dzieci y poradla ma życzen dziwne. „D lucha mają ocholac fas ia? długo? ”, „Dlaczeg zego składa cynujące ”, o jedzen „Codzienn to śniadanie my sobie ie ia trwa śleć. Na na stole?” jem płatki , po co tak – tyle jednak wet najspokoj malec ma o czym w myjak dor stanie sied niejsze dzi ecko zieć ośli. Zam iast stro przy stole taknie jest 88 Nas fować ze Szk je bez długo raby ustank u,

zaprop onuj cie Młods zym dzi kawą zabaw do uch ę, jak eciom np. a. kim gło Zapukaj łyż wystarczy nie Puk, puk ! wać. Przsikiem „Kto eczką w sko wielki impul 85 kę tam?”, raby rup i odpow s, by śmiały ten, kto y świąteczn Szk a Nasze zobacz ym się ied wybra ł jajko stole można ysz, że brzdąc z zmienion od ucha o najodp ym, cie tak zechce norniejs że stukać Śmigus się jajk cię naśladozej sko ami. Wy rup D Tej zab ce. grywa awy, nie yngus oblew trzeba ać pójści wodą panny, nikomu prz a. bez śm Dziś każdy które tego edstawiać.

Tradyc dnia cie mo igusa ja dyngus że zostać pisank skropi szyła wizja nakazywała i i inn a?

Wy szybki e psikad ony! Wi kluczo my tatę ego ne! ogrom wodą z filiż ełka, czy zaw Gromadze elkanocny pon zamążank na iedzia – będzie frajda. I ty i, tylko się ierane w taje nie oręża – łek pla mn Przest miał doskonnie zapomnij nie wygadaj”) icy sojusz stikowe rze e wszysc ż jednak sta ały pretekst, oblać swojeg to napraw („Oblejedę y rozsąd mają na nią rsze dzieci, by odwdzięcz o smyka odr dla dzieci że ku. obi ochotę yć Ci się z naw ną wody , więc zabawa jest polew udana, iązką! anie wo do dą zaw czasu, kie dy sze w granic ach

Weso ły Wielk ch Świąt anoc nych

Poszuk

iwan Szukan ie jaje ie Jednak niespodzi k ane przygo tą zabawę mo k od zającz tuj odp ka żesz uro czuszk owied zmaic to stały ele i nią rowych – możesz uży ilość dro ić. W zależn ment święto bnych wania ości od sło czerw torebek. Ka ć kawałków . ony, dla żdą tiulu ow dkości. Pod ilości dzieci liścikie Kasi zie oznacz – przew iniętych wst ziel je na pam np. lony itd wcześ z ążk misiem ., a dla odnim kol nie orem, ą lub papiemniejs pozdra j możesz wy lub autem dla Wo zych . wia dzi cią Dz wie uda eci i prz gnąć ze skr ieci uwielb dzieci jakąś jtusia z szukan Ci się obdaro ekazuje zas zynki list od iają tajemn naklejką/ ice, wię ady zab Zającz koszyc ia tak wielu wać wszyst c kie poc awy. W ten ka, w którym zki lub upomi ne fan spo ty. Zab inne pojem nków. Wcześ iechy, a te będ sób spraw niki do awę mo w lesi iedlinie prz ą mi e, czy na łąc żesz zorgan których będ ygotuj dzi ały frajdę e. eci ą izowa ć w dom mogły zbi om u, w ogr erać znalez odzie iolub naw et Nasze

Nasze Szkraby 03

Szkrab

y 89

Szkra

Wszyscy znamy doskonale przysłowie „w marcu jak w garncu” i jakże jest ono prawdziwe. Pogoda jest bardzo kapryśna, trochę deszczu, trochę słońca. Nasze Szkraby jak zwykle są przygotowane na każdą pogodę, chociaż w tym numerze zdecydowanie czujemy już wiosnę. Dzień kobiet za nami, często jako drwina, a może nostalgiczne wspomnienie z poprzedniego systemu, niektórzy panowie wręczają kobietom rajstopy i goździki. Przy okazji jeszcze raz składamy wszystkim Paniom serdeczne życzenia. Przed nami, zbliżająca się wielkimi krokami Wielkanoc, oj będzie się działo.

Już słychać trzask pękających skorupek, dziecięce zabawy i poszukiwania prezentów od zajączka. Dlatego już warto zacząć przygotowania, nie psując sobie humoru wciąż rosnącymi cenami jajek i kolejnymi podwyżkami wody. Drodzy Panowie to być może jedyna okazja aby oblać kobietę i nie dostać za to po głowie (o ile zachowamy umiar). Drogie Panie przecież każda z was – wedle tradycji – powinna zostać oblana wodą bo nie wyjdzie za mąż. Już jesteście mężatkami? Nic nie szkodzi na wszelki wypadek i by tradycji stało się zadość możecie piszczeć, uciekać, byle nie za szybko i nie za daleko. A jak umilić dzieciom czas przy świątecznym stole podpowie Karolina Kobus w artykule “Wielkanoc już tuż tuż”, w weekend można wybrać się z dziećmi na basen, który ma niesamowity, dobroczynny wpływ na nasze dzieci. Ponieważ astronomiczna wiosna zbliża się wielkimi krokami warto zainteresować się zmianą wózka na lekką spacerówkę, pomoże wam w tym nasz mini przewodnik. Poza tym mamy nadzieję, iż każdy znajdzie coś ciekawego dla siebie w kolejnym już wydaniu „Naszych Szkrabów”.

Marta Gierszewska i Wojciech Stecko

KONTAKT: Marta Gierszewska tel. kom.: 509 088 093 Wojciech Stecko tel. kom.: 501 167 802 e-mail: redakcja@nasze-szkraby.pl 04 Nasze Szkraby

Listy do redakcji Mój synek, Adrian, ma 2 lata i bardzo mało mówi. Dzięki artykułowi Pani Kamili i propozycji ćwiczeń nad mową dziecka, już widać postępy. Z niecierpliwością czekam na kolejne artykuły.

Dziękuję za pomoc.

Katarzyna – Żywiec Ciasto z kiszoną kapustą przeszło moje najśmielsze oczekiwania. Początkowo bardzo nieufnie podeszłam do przepisu. Wydawało mi się że nie da się tego zjeść. Jednak moja rodzina była zachwycona. A słodki kapuśniaczek upiekę jeszcze wiele razy.

Monika – Węgorzyno Zakochałam się w Tuli-Pyszczkach i też chcę jednego. Na prawdę urocze przytulanki z “duszą”.

Agnieszka – Kościan Zapraszamy do nadsyłania zdjęć i listów do redakcji. Jeśli chcecie podzielić się z innymi czytelnikami waszymi przemyśleniami piszcie na: redakcja@nasze-szkraby.pl

Kolejny numer Naszych Szkrabów już w kwietniu.

Za treści artykułów odpowiadają autorzy. Wszystkie artykuły i zdjęcia zamieszczone w gazecie są chronione prawami autorskimi. Kopiowanie i powielanie zdjęć i treści zawartych w czasopiśmie „Nasze Szkraby” jest zabronione. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Nasze Szkraby 05

PRZEDWIOĹšNIE ~ED KO NKE

Sebastian Wiktorski .....,..

6 Nasze Szkraby

fot.: imageworld.com

Mroźno, buro. Szare cienie...

A gdzie pąki? Gdzie zielenie?

Tylko czarne kraczą wrony, każdy wiosny już stęskniony.

Smutne też są przebiśniegi, że wciąż kra pokrywa brzegi, i że droga wokół biała, - zima wiosnę pokonała!

Na to wiatr rzekł: “któż się boczy?

Przecież wiosna ku nam kroczy!

Ona jest już bardzo blisko i przepędzi to zimnisko.

Żal jest choćby jaskółeczkom, że kochane ich słoneczko świeci ciągle w zimnej aurze, trzy miesiące już niemalże.

Łezki ronią też bociany, że tu sople, tam bałwany, że przymarzłe jak na warcie na ich łące tkwią uparcie.

Skoro głośny słychać klekot, trzeba się radować przeto.

Bocian w gnieździe - szczęścia więcej, dni cieplejsze przyjdą prędzej.

Gdy przebiśnieg biały rośnie, znaczy, że już jest przedwiośnie!

Wita wiosna w naszych progach, i odchodzi zima sroga.

Jaskółeczek świergot miły, dopinguje zaś rośliny, by te bujnym kwieciem rosły wprost na przywitanie wiosny.

Mnóstwo wokół jest dowodów, że się koniec zbliża chłodów.

Pod nos dowód wam podsunę wy jesteście jej zwiastunem.”

Nasze Szkraby 7

Dziękujemy za nadesłanie zdjęć i udział w konkursie.

Wszystkie dzieci są tak urocze w swoich przebraniach, że nie sposób opublikować zdjęcia tylko jednego. Poniżej przedstawiamy galerię najciekawszych naszym zdaniem przebrań.

Gratulujemy pomysłowości rodzicom i dzieciom.

8 Nasze Szkraby

Wyr贸偶nienie

Nasze Szkraby 9

Świat dziecka

fot.: Artisticco © Depositphotos Inc.

widziany oczami Babci

Myli się ten, kto twierdzi, że spokojna, cierpliwa i wyważona Babcia, mając swoje dzieci nie miała chwil słabości, zwątpienia, zniecierpliwienia i zmęczenia.

10 Nasze Szkraby

Nawet najbardziej wyczekiwane i upragnione dziecko potrafi dać rodzicom w kość. Rodzicielstwo to wspaniała, aczkolwiek trudna, pełna poświęceń i wyrzeczeń codzienność. Pamiętam swoje rodzicielstwo, przy pierwszym dziecku poszłam do pracy po około 2 latach, przy drugim po 10 miesiącach.

Bycie Mamą w domu, tzn. dwadzieścia cztery godziny na dobę z dzieckiem, to ciężka i często niedoceniana praca.

Bo, że jest to ciężka praca, potwierdzi każda Mama, która samodzielnie zajmowała się swoją pociechą.

Bywają dzieci, które nie wymagają wiele zachodu, jedzą, czuwają, śpią i tak na okrągło. Częściej spotykałam, a i sama doświadczyłam tych, trochę bardziej wymagających.

Właśnie do takich dzieci należy moja Wnuczka, która wyszła z założenia, że nie będzie ułatwiać życia swojej Mamie. Już w pierwszych miesiącach zawładnęła cały czas dla siebie. Okazało się, że jak wiele niemowlaków ma tzw. refluks, czyli cofanie się pokarmu do przełyku, co wiązało się z ciągłym ulewaniem. Mając dziecko z taką przypadłością, przy karmieniu piersią na żądanie, a to znaczy również w nocy, po każdym karmieniu trzeba czuwać i trzymać dziecko w pozycji pionowej lub zbliżonej. Widok krztuszącego się dziecka cofającym się pokarmem, po-

woduje strach przed kolejną taką sytuacją. Matka boi się odstąpić od swojej pociechy. Przeświadczona, że tylko pozycja pionowa pozwoli uchronić jej dziecko od kolejnego zachłyśnięcia, nosi je na rękach, a dziecko szybko się do tego przyzwyczaja. Do rangi mistrzostwa świata dochodzi umiejętność wykonywania wszelkich czynności z dzieckiem na ręku, takich jak odkurzanie, przygotowywanie obiadu, pieczenie ciasta, porcjowanie mięsa po zakupach, szykowanie obiadów „na zaś” (pierogi, naleśniki, kotlety, gulasze, pyzy). Tak, są takie Mamy, zwłaszcza jak muszą trochę oszczędzać. Sama do takich kiedyś należałam. I przychodzi w końcu upragniony wieczór i marzenie, „po kąpieli położę maleństwo spać i … odpocznę, po całym dniu zajmowania się dzieckiem”. No cóż, niestety nie jest tak różowo, refluks nie zasypia wieczorną porą. Mimo, że moja Córka miała bardzo zdrowe założenia, jeżeli chodzi o wychowywanie dziecka, strach przed samoistnym cofaniem pokarmu spowodował, że zaczęła spać z dzieckiem. Aby mieć pewność, że kontroluje to, co dzieje się z dzieckiem w nocy, pozwoliła maleństwu spać na sobie. Ograniczyło to cofanie się pokarmu, ale spowodowało niesamowite zmęczenie Mamy, która to niby spała, a tak naprawdę większość nocy czuwała. Jak długo młody, silny, uparty organizm może to wytrzymać? Jeden

Nasze Szkraby 11

dłużej, drugi krócej. A wcześniej, czy później i tak przychodzi kryzys i pytania: czy mam prawo być zmęczona?, czy miałam prawo się zdenerwować?, czy zawsze muszę zachować spokój?, czy ja jestem dobrą Mamą?, czy wszystkie obowiązki muszą spadać na mnie?, i mnóstwo, mnóstwo innych.

Drogie, wspaniałe Mamy!. Oczywiście, że każda z Was ma prawo być zmęczona. Pozostałe pytania są konsekwencją właśnie zmęczenia. Żadna Mama nie zadałaby sobie pytania, czy jest dobrą Mamą, gdyby nie była przemęczona i w głębi duszy nie miała wyrzutów sumienia, że czegoś nie dopilnowała, lub pozwoliła sobie na chwilę słabości i upust nerwom. A przecież do tego też macie prawo. Trzeba tylko w odpowiedni sposób umieć sobie z tym radzić.

Jeżeli już nerwy odmawiają Wam posłuszeństwa to dajcie im upust. Tylko nie róbcie tego w obecności dziecka, nawet takiego malutkiego. Wszystkie Wasze emocje, zarówno te pozytywne, jak i negatywne udzielają się Waszym dzieciom, dlatego jeżeli musicie coś wykrzyczeć, zróbcie to poza zasięgiem słuchu maleństwa,. Dobrym sposobem jest boksowanie w poduszkę w sąsiednim pokoju, niektórym pomaga „jazda na ścierce”, tzn. sprzątanie, aż do opadnięcia z sił.

Gdy zdenerwuje Cię Twoje dziecko, nie reaguj nerwami, nie krzycz na nie, nie potrząsaj, aby się uspokoiło. Lepiej będzie, gdy wyjdziesz z pokoju i zostawisz je same, nawet płaczące. Nic mu nie będzie jak trochę popłacze, a Ty w tym czasie złapiesz głęboki oddech i zdystansujesz się do sytuacji, poli-

12 Nasze Szkraby

czysz do dziesięciu.

A przede wszystkim, jeżeli jesteście już na tej krawędzi, zadbajcie o to, żeby jej nie przekroczyć, a właściwie nie spaść z niej.

Pamiętam, jak któregoś ranka przyszła do mnie Córka z Mężem i Wnuczką.

Córka miała łzy w oczach, Zięć też nie był w najlepszej kondycji. Najlepiej z nich miała się moja Wnusia. Okazało się, że są na skraju wytrzymałości, boją się, że nie dadzą rady pohamować nerwów. Zmęczenie i brak cierpliwości w danej chwili wzięły górę. Tak bardzo zrobiło mi się ich żal i jednocześnie tak bardzo się ucieszyłam, że przyszli do mnie. Nie wiele się zastanawiając dałam im parę groszy i dosłownie wygoniłam z domu, nie pozwalając pojawić się z powrotem wcześniej, niż przed wieczornym karmieniem. Z dużymi obawami Córka zostawiała mi dziecko na „tak długo”. Okazało się, że było to wspaniałe lekarstwo. Nie tylko sam fakt, że odpoczęli od dziecka, ale również po raz pierwszy od kilku miesięcy mogli być sam na sam i oderwać się na chwilę od codzienności.

Nie bójcie się raz na jakiś czas skorzystać z pomocy innych, a zwłaszcza Babci, bo to posłuży nie tylko higienie Waszego zdrowia psychicznego, ale również Waszemu małżeństwu, które często w natłoku obowiązków bywa zaniedbane. A o miłość należy dbać by nie zwiędła jak kwiat bez podlewania i pielęgnacji.

Chcąc dać szczęście Waszemu dziecku, sami musicie być szczęśliwi.

Babcia

To w~aยงanie Wy, czytelnicy tworzycie te statystyld, za co bardzo wam dziekujemy www .facebook.com/NaszeSzkraby Nasze Szkraby 13

Była na Ziemi taka Rakieta, która wygrała kosmiczny przetarg.

Cieszą się starsi, cieszą się dzieci: - Nasza Rakieta w Kosmos poleci!

14 Nasze Szkraby

„Rakieta opowiada o planetach” (Wanda Chotomska)

„Mamo znów kanapka…?”

Produkty: • chleb orkiszowy • masło • szynka • ogórek • pomidor • ser żółty

dłowego funkcjonowania systemu immunologicznego. Masło to także źródło witaminy A, mającej pozytywny wpływ na wzrok oraz witaminy D.

Ser żółty – zawiera wapń, potas, fosfor i cynk. 7 gram sera zawiera tyle wartości odżywczych, co szklanka mleka. Ser jest jednym z najlepszych źródeł dobrze przyswajalneWitaminy i składniki mineralne: Chleba orkiszowy – Chleb mieszany wypie- go wapnia i białka, chroni więc kości przed kany częściowo z mąki razowej. Orkisz ma osteoporozą, a zęby przed próchnicą. duże właściwości zdrowotne: ułatwia trawienie, wzmacnia odporność, ma dobry wpływ Ogórek – Nie ma drugiego warzywa, które na krew, spowalnia procesy starzenia, poma- by tak orzeźwiało i gasił o pragnienie. Jednak ga przy zmęczeniu i spadku energii, pomaga wartość odżywcza ogórków jest niewielka, obniżać poziom cholesterolu we krwi. Obni- lecz są cenne ze względu na smak i zawartość ża poziom cholesterolu, zapobiega kamicy wielu związków o charakterze zasadowym, żółciowej, zmniejsza zapotrzebowanie na in- co korzystnie wpływa na trawienie i odkwasza organizm. sulinę.

Pomidor – Mają korzystny wpływ na serce, skórę i poprawiają samopoczucie. Pomidory są bogate w witaminę C i karotenoidy, z których nasz organizm wytwarza cenną witaminę A. Zawiera także witaminy z grupy B oraz witaminę K, sód, wapń, żelazo i miedź.

W pomidorze sporo jest magnezu (leczy serce), potasu (ujędrnia skórę, wzmacnia mięMasło – Wybieramy te z 82% zwartością śnie). Ponadto zmniejszają ryzyko zachorotłuszczu. Masło ma bardzo dobry wpływ na wania na raka trzustki i raka szyjki macicy, prawidłowy rozwój małych dzieci. Jest bo- przeciwdziałają zaparciom. gate w tłuszcze mleczne, które zawierają kwasy CLA, które są bardzo ważne dla prawi- tekst i fot.: Kamila Ułasewicz-Szymczyk Szynka – Szynka wieprzowa jest dobrym źródłem pełnowartościowego białka. Zawiera dużo mniejsze ilości tłuszczu, niż inne części tuszy wieprzowej. Pamiętajmy, szynkę możemy przechowywać w lodówce zawiniętą w pergamin w temp. od 2 ºC do 7 ºC do 3 dni.

▪

Nasze Szkraby 15

SKŁADNIKI 3 szklanki mąki pszennej 2 łyżeczki proszku do pieczenia 3 łyżeczki mielonego cynamonu 2 jajka 1 szklanka cukru pudru 1 łyżeczka ekstraktu z wanilii 1 szklanka majonezu 1/2 szklanki mleka 2 szklanki jabłek 1/2 szklanki selera (korzeń)

Selerowa wariacja Niepozorna porowata bulwa, jej zapach wielu przyprawia o mdłości. Dzieci na jej widok wykrzywiają buźki i mówią stanowcze nie. Nie dawaj za wygraną, bo seler – o którym mowa – kryje w środku nie do końca doceniane odżywcze i lecznicze właściwości.

Witamina A i E oraz naturalny kompleks witamin z grupy B, kwas foliowy i witamina PP to tylko niektóre z dobroczynnych witamin ukrywających się w tym korzeniu. Seler skrywa dwa razy więcej witaminy C niż cytrusy. Zadziwiające, ale prawdziwe. Wśród warzyw korzeniowych jest niekwestionowanym zwycięzcą w konkursie na największą ilość fosforu. Posiada również wiele składników mineralnych, takich jak wapń, potas i cynk, a dodatkowo nieco magnezu i żelaza. Bomba witaminowa, ale zdecydowanie nie bomba kaloryczna. Seler jest niskokaloryczny – w 10 dag bulwy jest jedynie 7 kcal. Dodatkowo wypełnia go olejek eteryczny pobudzający apetyt, trawienie i czynność nerek.

16 Nasze Szkraby

Ciasto: Całe jajka ubijamy z cukrem i ekstraktem waniliowym na puszystą masę. Następnie dodajemy majonez i mieszamy do połączenia składników. Teraz stopniowo dodawać mąkę i mleko ciągle mieszając. Na koniec wrzucamy jabłka i seler pokrojone w niedużą kostkę. Tak przygotowane ciasto wlewamy do tortownicy (średnica około 22 cm) i wkładamy do piekarnika nagrzanego do 180 st Celsjusza na około 1 godzinę i 15 minut. Tra-

dycyjnie pieczemy do tzw. suchego patyczka.

Upieczone ciasto studzimy przez 15 minut w blaszce, a następnie wyciągamy je z tortownicy i studzimy na kratce.

Wierzch ciasta można polać lukrem zrobionym z soku jabłkowego i cukru pudru.

Smacznego Marta Gierszewska

▪ Nasze Szkraby 17

kreaty wna mama

Rozmowa z Agatą P ecy ną Czas na tort

Od zawsze lubiłam piec ciasta i inne słodkości. Pamiętam, jak w każdą niedzielę piekłam ciasta z moją mamą. Od tamtej pory wiele się zmieniło i teraz piekę ciasta z moim synkiem.

Przygoda z tortami w stylu angielskim zaczęła się jakieś 6 lat temu, mieszkałam wówczas w Edynburgu, szukałam tortu na własne wesele i natrafiłam na wystawę w domu handlowym, tam ujrzałam „TO CIASTO”. Przesłałam zdjęcie do kilku cukierni w Polsce z zapytaniem, czy zrobiliby taki tort, jed-

18 Nasze Szkraby

nak odpowiedź zawsze była taka sama – nie.

W ten sposób na mym stole weselnym zagościł niczym się niewyróżniający tort z bitą śmietaną, a ten wyśniony pozostał w strefie marzeń. Jednak jakiś czas później zamieszkaliśmy z mężem w małym miasteczku Linlithgow, gdzie znalazłam pracę w niewielkiej cukierni, jako piekarz, potem również jako dekorator. Okazało się, że tort, o jakim jeszcze niedawno marzyłam powstał właśnie tam, pod okiem Paula Bradforda i jego słodkiej ekipy. Tak właśnie zaczęła się moja słodka przygoda.

Słodkie odzienie i nadzienie

Wszystkie moje ciasta pokrywam masą cukrową, której głównym składnikiem jest cukier puder. Ze względu na swój skład jest stosunkowo słodka, dlatego dla równowagi, pod cienką warstwą lukru znajduje się warstwa ganache (masa wykonana z połączenia deserowej czekolady oraz śmietany kremówki), a następnie kolejne warstwy ciasta. Masę cukrową kupuję w hurtowniach cukierniczych.

Dostępnych jest tylko 6 podstawowych kolorów, dlatego by uzyskać inne barwy, jak pomarańczową, brązową, fioletową itd. muszę je ze sobą pomieszać lub zabarwić używając w tym celu barwinków spożywczych. Barwniki te dostępne są w różnej postaci (płynnej, sproszkowanej, żelowej), występują w wielu kolorach i odcieniach.

Spełniam wszystkie tortowe marzenia. Wykonuje ciasta, zarówno na bazie tradycyjnego biszkopta, ciasta jogurtowego, czekoladowego, jak również mniej popularnego ciasta czekoladowo-bananowego, toffi czy marchewkowego. Torty mogą być przełożone kremami maślanymi, kremem budyniowym, bitą śmietaną z owocami lub bez, czy też bitą śmietaną owocową np. malinową czy o smaku czarnej porzeczki. Każdy tort jest wyjątkowy. Zdarzają się też nie lada wyzwania i tak na specjalne życzenie powstało ciasto dla cukrzyków – marchewkowe z dodatkiem oleju, brązowego cukru oraz dużej ilość przypraw korzennych, przełożone masą na bazie chudego serka słodzonego sokiem z pomarańczy.

Lukrowe inspiracje

Pomysły na dekoracje, jak również na same ciasta, często pochodzą od moich Klientów, jeszcze częściej są wytworem mojej wyobraźni. Oczywiście internet, jak również książki dotyczące zdobienia ciast stanowią dla mnie wielką skarbnicę wiedzy i inspiracji. Jestem dumną posiadaczką dość pokaźnej kolekcji książek autorstwa Debbie Brown, Maisie Parrish, Peggy Porschen i kilku innych znanych osobistości tego słodkiego świadka. Poza tym duży wpływ na to, jak obecnie wyglądają moje torty, miał mój nauczyciel Paul Bradford oraz wspomniane wcześniej osoby, z którymi miałam przyjemność odbyć kilka kursów.

Czaso-przestrzeń

pieczonych jest jednego dnia i dekorowanych w dniu następnym, są jednak i takie, które zajmują nieco więcej czasu. Przykładowo tort na 400 osób z okazji 555-lecia nadania praw miejskich mojemu miastu. Tort był pokaźnych rozmiarów, do tego wymagał precyzyjnego wykończenia, a co za tym idzie wielu detali, niektóre z nich przygotowałam tydzień wcześniej. Samo ciasto powstało w trzy niezwykle długie dni. Zrobienie tortu może zająć od 2 do nawet kilkunastu godzin, jeżeli jest to coś dla mnie nowego i skomplikowanego, jak np. model samochodu. To samo tyczy się samych ozdób, jakie wykonuję z masy cukrowej czy lukru królewskiego. Elementy takie, jak modele czy kwiaty mogą być wykonane kilka dni wcześniej w celu utwardzenia, w dniu dekorowania ciasta zostaną na nie naniesione i odpowiednio ozdobione.

Jeszcze do niedawna wszystkie moje prace powstawały w zaciszu mojej kuchni oraz w salonie. Jednak od czasu, jak zarejestrowałam własną działalność cała praca odbywa się Tort dla Ciebie w specjalnie do tego celu przystosowanej pie- Za każdym razem torty „dla dorosłych” stakarni/pracowni artystycznej. Większość ciast nowią dla mnie nie lada wyzwanie, ponieważ

zależy mi, by wyglądały realistycznie, ale także „smacznie” :) Definitywnie ciasto w kształcie makiety rynku Skierniewic było dla mnie nietypowym zamówieniem. Wymagało wiele pracy, szczegółów i dużo wyobraźni. Na co dzień spotykam się z klientami, którzy dobrze wiedzą, jak ma wyglądać ich tort, jak również z tymi, którzy mają jedynie jego zarys w głowie. Powiem szczerze, że łatwiej jest mi wykonać zlecenie dla tych mniej zdecydowanych, ponieważ mogę wnieść do ciasta nieco od siebie, wykonać je według własnego uznania.

W tym jednak przypadku zawsze jest element niepewności, czy moja wizja będzie odpowiadać Klientowi.

Ceny tortów

Nie ustaliłam jeszcze cen indywidualnych dla poszczególnych wzorów ciast, planuję to zrobić w niedalekiej przyszłości. Obecnie cena wynosi od 70 zł/kg, w przypadku bardziej pracochłonnych i skomplikowanych wzorów jest to 80 niekiedy nawet 90 zł/kg. Oczywiście nie chcę być postrzegana, jako ktoś mało elastyczny, kto wykonuje coś dostępnego tylko dla nielicznych. Dlatego w mojej ofercie każdy znajdzie coś na własną kieszeń, wykonuje nie tylko torty pokrywane masą cukrową, ale także torty tradycyjne, ciasta tzw. z blachy, jak również małe ozdobne babeczki tzw. cupcakes oraz kruche ciastka zdobione masą cukrową.

Szkraby u Logopedy LogopedIA KAPPACYZM, czyli dlaczego nie mówię głoski „K”

22 Nasze Szkraby

Nasze Szkraby 23

fot.: Oskar Szymczyk

KAPPACYZM – jest wadą artykulacyjną, w której zaburzona jest wymowa głoski k i ki. Głoska „k” jest spółgłoską tylnojęzykową, zwartą, twardą, ustną i bezdźwięczną.

Podczas jej wymawiania tylna część języka przylega do pogranicza twardego i miękkiego podniebienia, a boczne części języka zwierają się z wewnętrzną powierzchnią górnych zębów. Dolna szczęka przy wymawianiu tej głoski lekko obniża się, a wargi rozchylają. Podniebienie miękkie cofa się, przez to zamyka drogę do jamy nosowej.

Wyróżnia się 3 formy wadliwej wymowy „k”:

niebienie zbyt mocno wysklepione, tzw. podniebienie gotyckie) • wady zgryzu, zwłaszcza zgryz otwarty

Kappacyzm właściwy – deformacja tej głoski jest wynikiem zwarcia krtaniowego, Niektóre sposoby wywoływaw rezultacie którego powstają brzmienia nia głoski „k”: zbliżone do „k”(dźwięk jest podobny do • Najczęściej wystarczy poprosić dziecko, chrząkania). by umieściło język na dnie jamy ustnej, Mogikappacyzm – całkowite opuszczanie a jego czubek przy dolnych zębach, nagłosek „k” i „ki”. Głoski te nie występują stępnie szeroko otworzyło buzię tak, w systemie fonetycznym dziecka (np.: kura aby uniemożliwić kontakt grzbietu języka ura, kino - ino). z podniebieniem i w tym oto układzie Parakappacyzm – zamiana głosek: „k”, „ki” próbowało wypowiedzieć głoskę „t”. na „t”, „ti” (przykład: kura - tura, kino - tino).

• Czasami pomaga mocne odchylenie Najczęstszą przyczyną zabudziecka do tyłu lub ułożenie go w pozyrzeń realizacji głoski k jest: cji leżącej – wtedy język cofa się w głąb • niska sprawność ruchowa języka, jamy ustnej pod wpływem własnego w szczególności jego tylnej części. Może ciężaru. W tej pozycji dochodzi do zwarto wynikać z ograniczonych możliwości cia tylnej części języka z podniebieniem językowych miękkim – wystarczy bardzo lekkie po• skrócenie wędzidełka podjęzykowego pchnięcie go szpatułką ku tyłowi, żeby (ankyloglossia) – wędzidełko podjęzypowstał pożądany dźwięk (najlepiej, gdy kowe prawidłowo rozwinięte umożliwia zrobi to specjalista i pokaże dokładnie swobodne docieranie języka w każde rodzicom ten sposób, tłumacząc wszystmiejsce jamy ustnej, jednak zdarza się, ko dokładnie). że jest krótkie i ogranicza ruchy koniusz- • W czasie wymawiania sylaby „ta” przyka języka ciskamy lekko szpatułką czubek języka • zaburzenia słuchu fonemowego do jamy ustnej; zwarcie, które przy gło• anomalie podniebienia twardego (podsce „t” powinien wykonać przód języka

24 Nasze Szkraby

fot.: Oskar Szymczyk

fot.: Oskar Szymczyk

(z górnymi zębami), zostaje wykonane 2. Jestem biała, szara, przez tylną część języka (z podniebieniem ruda albo czarna. miękkim), gdyż przednia część języka Niosę smaczne jaja, została unieruchomiona za pomocą szpalubię dziobać ziarna...(kura) 3. Łatwo mnie poznacie, tułki. gdy wspomnicie bajkę.

Chodziłem tam w butach Gdy pojawi się głoska k, można przejść do I paliłem fajkę...(kot) ćwiczeń utrwalających. Najpierw trenujemy wymowę w sylabach, potem w wyrazach, Drodzy rodzice! Jeśli niepokoi Was cokola na końcu w zdaniach. Jak najbardziej posiłkujemy się ćwiczeniami, ułatwiającymi wiek w wymowie dziecka, najlepiej skonsultować problem ze specjalistą logopewymowę k. dą!

Siedzi kawka nad sadzawką.

Chodź się napić kawki, kawko!

Będziesz piła filiżanką czarną kawkę ze śmietanką.

Ale kawka nie chce kawki, Woli wodę pić ze sadzawki.

(Wanda Chotomska) Oraz zagadkami – np.: 1. Ten biały napój, daje nam zdrowie.

Nie możesz zgadnąć?

Kotek ci pomoże...(mleko)

tekst.: mgr Kamila Ułasewicz-Szymczyk dyplomowany logopeda oraz pedagog wczesnoszkolny i przedszkolny. Młoda mama, zafascynowana macierzyństwem i po uszy zakochana w swoim synku – Nikosiu Artystyczna dusza obecnie spełniająca się w domowym zaciszu. fot.: Oskar Szymczyk

Znakomitym sposobem utrwalenia głoski jest nauka wierszyków, np.:

Nasze Szkraby 25

Z serii pierwsz

Gratulacje! Jesteście już rodzicami. Niestety dzieci nie przyc wiele pytań i wątpliwości przez pierwszy rok życia swojego dzi ciej. Jesteśmy tu by Wam pomóc! Powiemy Wam jak zmienia się tygodniu, miesiąc po miesiącu.

26 Nasze Szkraby

zy rok życia ...

chodzą na świat z instrukcją obsługi. Wiemy, że będziecie mieli iecka, gdyż jest to czas, w którym dziecko rozwija się najszybę dziecko w poszczególnych etapach swojego życia, tydzień po

fot.: M.&M. Szwarc

Nasze Szkraby 27

fot.: M.&M. Szwarc

Twoje dziecko ma już miesiąc. Zaledwie 4 tygodnie temu było jeszcze w twoim brzuchu, a teraz możesz je tulić w ramionach. Niewiarygodne prawda? W ciągu pierwszego miesiąca swojego życia maleństwo przeszło nie lada metamorfozę. Z bezradnego noworodka, przekształciło się w kontaktowego malucha. Oczywiście nadal nie jest w stanie przeżyć bez rodziców, ale teraz jest już o wiele bardziej świadomy niż w dniu swoich narodzin.

28 Nasze Szkraby

W momencie narodzin, Twoje dziecko nie miał pojęcia, że do jego ciała zostały dołączone ręce i nogi.

Teraz możesz obserwować fascynujące odkrycie. Badanie własnego ciała pozwoli, w pierwszej kolejności, na odkrycie rąk i nóg, które okażą się być świetną zabawką.

sem reagując na nie uśmiechem.

Mów dużo do dziecka, rozmawiaj, śpiewaj lub puszczaj muzykę. Dzięki temu dziecko szybko zrozumie, że jeśli ono do Ciebie mówi, to ty mu odpowiesz i podtrzymasz rozmowę.

Jeśli skóra twojego dziecka jest na razie gładka, to nie zdziw się gdy w najbliższym czasie pokryje się krostkami. Noworodki zachowują w swoim organizmie niektóre z maminych hormonów, co może prowadzić do trądziku niemowlęcego. Nie martw się, w ciągu kilku najbliższych tygodniu organizm malucha pozbędzie się hormonów, a jego skóra będzie jedwabiście gładka. Pamiętaj by pod żadnym pozorem nie wyciskać krostek.

Zabawa z noworodkiem jest idealnym sposobem poznawania świata. Już teraz możecie zacząć oglądać książki z twarzami dzieci, lub kolorowe i szeleszczące zabawki. Szczególne zainteresowanie wzbudzą w nim również kontrasty między czernią, a bielą. Zachęcaj dziecko do zabawy. Unieś ręce nad głową i spytaj „Jaki jesteś duży?”, lub licz małe paluszki recytując „sroczka dzieciom kaszkę ważyła…”

TWOJE ŻYCIE Czujesz się przemęczona? Masz do Noworodki nie potrafią regulować tego prawo. Brak snu który towaciepłoty ciała. Pamiętaj o tym, jeśli rzyszy większości mam w pierwwybieracie się na spacer. Najważ- szych miesiącach życia malucha niejsze to upewnić się, że maleń- wysysa całą energię. Pewnie dalestwo jest odpowiednio ubrane. ko Ci teraz do szczęśliwych, wypoNajlepiej jest ubrać dziecko na czętych mam z okładek gazet? Nie cebulkę. Można wówczas zdjąć martw się. To niedługo minie. Stały lub założyć dodatkową warstwę, rytm dnia malucha i odpowiednio kiedy tylko zajdzie taka potrzeba. zbilansowana dieta mamy pomoże Pamiętaj, że ty pchasz wózek i jest Ci odzyskać energię i dobrze wpłyCi ciepło, natomiast dziecko leży nie na twoją sylwetkę. Minął już w bezruchu. Sporo ciepła ucieka miesiąc od porodu a ty dalej bieprze maleńkie stópki i rączki. Pa- gasz do toalety co pięć minut? Nic miętaj by w chłodne dni były do- dziwnego. Twój poobijany pęcherz brze okryte. potrzebuje czasu, aby dojść do siebie. Pamiętaj że najlepszym sposoWiększość czterotygodniowych bem na poporodowe nietrzymania maluchów potrafi już skręcić gło- moczu jest ćwiczenie mięśni Kegla. wę w stronę dochodzących dźwię- Gotowa? Zaciśnij I puść. Zaciśnij ków (głos mamy jest ulubionym i puść… dźwiękiem). Z uwagą przygląda się pochylonym nad nim twarzą czaNasze Szkraby 29

Słyszysz pierwsze nuty swojej ulubionej piosenki, czy nie robi Ci się lżej na sercu? Ooo tak!! Już od poczęcia muzyka niewiarygodnie dobrze wpływa nie tylko na dziecko ale i na rodziców.

Siedzę w przedszkolu. Jest 7:00 rano czekam, aż maluchy zaczną przychodzić do przedszkola. W kącie cicho gra radio; moja ulubiona stacja. Muzyka różna, nie taka dla dzieci, ale zupełnie dorosła. Wchodząc witają się ze mną i mówią: Proszę pani ja mam tą piosenkę w samochodzie, a to moja ulubiona. I co robią??? Pogłaśniają sobie radio i ..... tańczą. Sprawia im to tyle radości, że aż miło popatrzeć.

Po śniadaniu około godziny 9:00 nie może zabraknąć tzw. „chwili szaleństwa”. Co to jest? To taki moment tylko dla dzieci, w któ-

30 Nasze Szkraby

rym mogą się wyszaleć i wyskakać.

Pada więc podstawowe pytanie: jaką muzykę wam włączyć? Na co cała grupa chórem odpowiada „aj lowiu”(I love you to refren piosenki z lat 70’tych). Dzieciaki uwielbiają rytmy w stylu Abby czy Boney M. Patrząc na radość w oczach dzieci sama podryguję. Nie trwa to jednak zbyt długo, gdyż dzieciaki wciągają mnie do zabawy i moje podrygiwanie zmienia się w „moją” chwilę szaleństwa. Tańczą zarówno chłopcy jak i dziewczynki.

Robią podskoki, obroty. Czasem nawet chcieliby stanąć na głowie.

fot.: Ivana Forgo © Depositphotos Inc.

Zarazić się..... muzyką Łącza się w pary bądź robią długiego węża, wszystko według pomysłu i uznania. Chwila szaleństwa zawsze jest zbyt krótka, mogłaby tak trwać i trwać...... A tu niestety koniec zabawy czas na poważne zadania.

Tak rozpoczyna się dzień w przedszkolu. Radośnie z nutką szaleństwa. Kto z was dorosłych może pozwolić sobie na coś takiego? My na szczęście możemy, więc póki nikt nie mówi, że ma być inaczej, bawimy się w najlepsze.

I ty możesz zaserwować w domu swojemu dziecku „chwilę szaleń-

stwa”, ustalcie z dzieckiem jakie będą tego zasady i zatraćcie się ze swoją pociechą w rytmach, które najbardziej lubicie. Jeśli maluch zobaczy, że mama albo tata potrafią się bawić i mają poczucie humoru, ono też będzie weselsze i pełne energii na dalsze działania. Nie bądźmy smutasami MY DOROŚLI, bo nasza postawa udziela się dzieciom. A nie chcemy żeby wyrośli na ludzi bez cudownej radości, która pozwoli im iść przez życie.

Karolina Aptowicz – pedagog przedszkolny i wczesnoszkolny

Nasze Szkraby 31

fot.: Ekaterina Gorelova © Depositphotos Inc.

Bawialnia

Bawialnia, czy też inaczej mówiąc sala zabaw to miejsce coraz modniejsze na mapie każdego miasta. Jest idealnym rozwiązaniem zimą, gdy place zabaw na świeżym powietrzu pokrywa warstwa śniegu. Świetnie sprawdzają się wiosną i latem gdy pada deszcz. A gdy nie pada? Też można udać się do bawialni, zwłaszcza, gdy nasza pociecha ma urodziny. Tak. Bawialnie to miejsce zdawałoby się stworzone do tego by zorganizować tam wymarzone urodziny swojego dziecka i nie martwić się o bałagan w domu i bezpieczeństwo malucha. Ale czy na pewno jest tam bezpiecznie?

Myli się ten, kto właśnie pomyślał, że będę próbowała przekonać was, że nie należy korzystać z bawialni. Sama wraz z moją półtora roczną córką i jej koleżankami bywamy od czasu do czasu w takich miejscach. Dziewczynki mają przednią zabawę, a mamy okazję do zgubienia „paru” kilogramów pilnując rozbawionych pociech. Niestety nie wszyscy

32 Nasze Szkraby

rodzice pilnują swoich dzieci. Zaobserwowałam sporą grupę opiekunów, którzy uważają, że skoro płacą to mogą usiąść i odpocząć, a dziecko niech robi co chce. Widok dzieci popychających się w trakcie pokonywania torów przeszkód, przeskakujących nad głową koleżanki, która właśnie się przewróciła skłonił mnie do refleksji. Zaczęłam się zastana-

wiać nad bezpieczeństwem swojego dziecka w bawialni. Rozważania poszły nieco dalej, i prócz zagrożenia ze strony innych dzieci, a raczej beztroski niektórych rodziców, zaczęłam zastanawiać się nad zagrożeniami ze strony sprzętu którym bawi się moja córka…

Jak wybrać salę zabaw?

bezpieczną

Wybierając bawialnię nie należy sugerować się tylko tym jak daleko jest od naszego domu lub ile kosztuje godzina zabawy. Czasem warto, dla bezpieczeństwa naszych maluchów, zainteresować się czymś więcej. Czy zabawki i tory przeszkód w bawialniach mają odpowiednie certyfikaty? Czy spełniają odpowiednie normy bezpieczeństwa? Czy na pewno przystosowane są dla dziecka w każdym wieku?

Bezpieczeństwo widziane gołym okiem

• nazwa i adres sali zabaw, • dopuszczalna ilość użytkowników, • zasady użytkowania – najlepiej w formie graficznej (tzw. piktogramów).

Warto zwrócić uwagę na czystość bawialni.

Sprawdź, czy na pewno zapewniono dobry dostęp dla osób sprzątających. Czy wszędzie dotrze się z odkurzaczem? Można przejść się po sali i zobaczyć czy w trudno dostępnych miejscach nie leży kurz, czy zabawki nie kleją się od jedzenia i picia. O poślizgnięcie się w trakcie szaleństw bardzo łatwo.

Podczas zabaw łatwo też ześlizgnąć się z jakiejś konstrukcji lub upaść. W tym Sala zabaw powinprzypadku sprana posiadać apteczwa jest jasna. Dla kę w razie drobwszystkich urząnych urazów czy dzeń, przy których otarć, oraz porządne wysokość upadku nożyczki – gotowe przekracza 60 cm, w razie nagłej popowinna być zastotrzeby do przecięcia sowana nawierzsiatek konstrukcji – chnia amortyzująleżące zawsze w tym ca upadek, np. odsamym miejscu. powiednie materace lub gąbki.

Dla bezpieczeństwa I ostatni istotny eleszalejących malument który możchów na terenie sali na zbadać gołym nie powinno podawać okiem to toaleta. się napojów lub poW sali zabaw posiłków w szklanych winna znajdować opakowaniach. się toaleta przystosowana dla dzieci, dobrze by było w niej miejsce do przewinięcia małych dzieci.

By sala zapewniała bezpieczeństwo dzieciom, musi być mądrze zaprojektowana.

Dzieciństwo to czas beztroski i zabawy. Dzieci nie mają obowiązku bawić się ostrożnie i przewidywać co się stanie gdy… Dlatego tak ważne jest by sprzęt na jakim się bawią był odpowiednio przystosowany. Zwróćmy uwagę czy zachowana jest strefa bezpieczeństwa wokół poszczególnych części wyposażenia.

Może się to wydać banalne, ale istotne jest też prawidłowe oświetlenie bawialni i dobra widoczność każdego punktu sali zabaw dla personelu oraz dla rodziców. Na terenie sali zabaw powinna znajdować się ogólnodostępna tablica regulaminowa, a także odpowiednie miejsce na pozostawienie obuwia i odzieży.

Na tablicy regulaminowej powinny znaleźć Certyfikaty lub Deklarasię następujące informacje: cje • numer telefonu alarmowego 112, Właściciele sal zabaw powinni nabywać wy• telefon do osoby odpowiadającej za konłącznie wyposażenie zgodne z normą PN-EN serwację obiektu (usterki można zgłaszać 1176:2009 i PN-EN 14960 (zgodność także personelowi nadzorującemu), Nasze Szkraby 33

powinna być potwierdzona Certyfikatem lub Deklaracją Zgodności). Norma PN-EN 1176 w bardzo dokładny sposób reguluje aspekty dotyczące konstrukcji urządzeń.

Nie dajcie się zwieść półśrodkom. Jeśli usłyszycie, że dana konstrukcja jest zrobiona z certyfikowanych materiałów to wcale jeszcze nie oznacza, że plac zabaw jest bezpieczny. Każda tego typu konstrukcja w całości powinna posiadać potwierdzenie zgodności z Normą PN-EN 1176:2008, którą to zgodność stwierdza się po ukończonym montażu. Istotne jest bowiem czy wszystkie zabawki są stabilne, a tory przeszkód zostały należycie zmontowane i zabezpieczone.

Pamiętaj! Urządzenia, które często spotyka się na terenie sal zabaw, a które mają deklarację zgodności lub certyfikat na normę EN 71-8 lub oznaczone są znakiem CE, nadają się wyłącznie do użytku domowego i nie powinny być montowane w miejscach publicznych takich jak sale zabaw. Dotyczy to w szczególności wolno stojących zjeżdżalni, drabinek i domków umożliwiających wspinanie się.

Bezpieczeństwo przeciwpożarowe

Warto sprawdzić czy są oznakowane wyjścia ewakuacyjne i czy nie są niczym zastawione.

Ponadto norma PN-EN 1176 także uwzględnia bezpieczeństwo przeciwpożarowe w zakresie:

34 Nasze Szkraby

• doboru materiałów o niskiej palności • wyznaczania pojemności urządzeń w sali zabaw • obliczania odpowiedniej odległości do wyjść z klatki zabawowej • zapewnienia odpowiedniej ilości wyjść z urządzenia

Przykłady najczęstszych nieprawidłowości występujących w salach zabaw:

• brak odpowiedniego oznakowania wyposażenia, • brak instrukcji kontroli i konserwacji, • zjeżdżalnia kończy się w basenie z piłkami przeznaczonym do ogólnej zabawy, zjeżdżające dzieci taranują te, które bawią się w basenie, • konstrukcja nie ma odpowiedniej ilości wyjść, • w wyposażeniu występują zakleszczenia głowy, palców i odzieży, • wspinanie po konstrukcji wyposażenia jest ułatwione, • przy urządzeniu jest zbyt duża wysokość upadku (np. zjeżdżalnia zaczyna się na wys. powyżej 2 m), dopuszcza się max. wysokość upadku do 2 m, pod warunkiem zastosowania nawierzchni amortyzującej, • w zasięgu dzieci występują ostre krawędzie,

• nie zastosowano ślizgów zgodnych z PNwnętrznej, -EN 1176-3 - np. dzieci wypadają ze zjeż- • zaniedbania ppoż. (za mało wyjść ewadżalni ze zbyt dużą szybkością i/lub udekuacyjnych z konstrukcji - powinny być rzają głową w krawędź części wyjściowej, min. 2; wyjścia ewakuacyjne są niedrożne • części ruchome mają małą trwałość, i brak odpowiedniego sprzętu gaśnicze• nie zapewniono odpowiedniego dostępu go), dla personelu sprzątającego (w miejscach • na terenie sali podaje się lub sprzedaje posiłki trudniej dostępnych zalega kurz i śmieci), w szklanych opakowaniach, • nie zapewniono odpo- Reaguj, jeśli dzieje się • brak odpowiedniej wenwiedniego dostępu dla tylacji i oświetlenia, coś niebezpiecznego, dorosłych - ze wzglę• instalacje elektryczne dów bezpieczeństwa do zwracaj uwagę nie i wentylacyjne nie są odpokażdego miejsca w kon- tylko nierozważnym wiednio zabezpieczone strukcji MUSI być dozwisające kable, niezamocodzieciom, lecz rówstęp dla osoby dorosłej, wane gniazdka elektryczne • niewystarczająca liczba nież beztroskim ro- itp. personelu (czasem nawet dzicom.

• zaniedbania w zakresie przy większych obiekczystości - brudne, lepiące Pamiętaj! tach jedna osoba jest odsię sprzęty, stęchły zapach. powiedzialna za nadzór, Bezpieczna nawierzprowadzenie zabaw, po- chnia to bezpieczny Dodatkowo wiele błębieranie opłat i obsługę plac zabaw dów popełnianych jest sal urodzinowych), podczas montażu (np.

• brak regularnych czynności konserwa- siatki zabezpieczające nie są dobrze nacyjnych i sprzątających (np. w basenie są ciągnięte, a końcówki lin strzępią się). brudne lub zniszczone piłki), Brak właściwego nadzoru nad salami zabaw • sale zabaw otrzymują zaświadczenia jest bardzo częstą przyczyną wypadków na o zgodności bez wizyty inspektora lub rze- tego typu obiektach. czoznawcy i przebadania sali "w naturze", • nie określono pojemności wyposażenia i z sali korzysta za dużo użytkowników, tekst: Marta Gierszewska • właściciel nie prowadzi Dziennika Sali Za- źródło: www.ckpz.org baw, brak rocznych przeglądów firmy ze- fot.: Karolina Kobus Nasze Szkraby 35

Bawialnia

okiem pediatry Czy bawialnia to źródło chorób?

Właściwie nie można jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Otóż z punktu widzenia lekarza pediatry każde miejsce może być groźne epidemiologicznie dla naszego dziecka, nie oznacza to jednak, że mamy rezygnować z przyjemności.

Niewątpliwie bardzo istotny jest stan techniczny urządzeń, ich czystość, liczba dzieci goszczących w tym miejscu dziennie, stan zdrowia tychże szkrabów. Prawdą jest, że każdy punkt zabaw dziecięcych musi mieć przed oddaniem do użytkowania opinię SANEPiDu; w trakcie działania podlega również kontrolom odpowiednich służb. Ale musicie kochane mamy wiedzieć, że inspektorat sanitarno-epidemiologiczny musi zawiadomić o zamiarze przeprowadzenia kontroli wcześniej, w związku z czym jasnym jest fakt, że kontrole nie wykazują najczęściej żadnych nieprawidłowości.

Nie chciałabym nikogo tutaj wystraszyć, ale podam kilka przykładów zagrożeń.

W ostatnich latach najgłośniej jest o pneumokokach, meningokokach i rotawirusach. Wszystko już właściwie o nich wiemy, a jednak boimy się zakażenia. No cóż – nie boją się zaszczepieni i to jest niezaprzeczalne.

Pneumokoki bytują w nosach nawet 60% przedszkolaków.

Zarażenie w bawialni jest jak najbardziej możliwe – wystarczy, że mały człowiek – nosiciel pneumokoka – kichnie i już na

36 Nasze Szkraby

sprzętach szaleją bakterie; następny malec pobawi się kulkami i rączkami (bez umycia, bo nie myjemy rąk w bawialni co chwilę) dotknie nosa i ust. Podobnie z meningokokami, aczkolwiek one nie są tak powszechne jak te pierwsze. Rotawirusy – kto się ich boi? Niewielu wie, że rotawirusy mogą wydalać się ze stolcem jeszcze około miesiąc po przebyciu choroby. Wiadomo już skąd tak częste infekcje rotawirusowe? Biega mały szkrab, który już dawno zapomniał o chorobie i zaraża, bo zapomniał umyć rączek w toalecie. Problem mycia rączek dzieci jest poważniejszy jeśli weźmiemy pod uwagę temat pasożytów. Rozpowszechnienie ich jest niewyobrażalne. Czy zdajecie sobie sprawę, drogie mamy, że około 50% przewlekle kaszlących dzieci, 30% dzieci z nawracającymi wysypkami to pociechy zarobaczone? Wystarczy nie umyć rąk w toalecie i juz kilku następnych się zaraża, bo dotkną tego samego przedmiotu czy zabawki. Chciałabym jednak, miłe mamy, abyście spędzały jak najwięcej czasu ze swoimi maluchami na miłych rozrywkach. Nie rezygnujcie z nich. Bądźcie tylko czujne – przecierajcie łapki dzieciaczkom jak najczęściej, szczepcie swoje pociechy, nie rozpoczynajcie szaleństw bawialnianych wcześnie niż około 14-15 miesiąca życia dziecka.

Beata Litwińska-Zujko; pediatra, specjalista neonatolog

Nasze Szkraby I <l l~IO! I

~!llffif ~lUJ~m

~~8~~f})w

0'i'QlW1'llJ<ifli"0•''"-'JM~m·•·mtr:mo ~

Chcesz skomentowac t~ strom: lub pokazaC, te j~ . lubisz"?

Aby kcru!cu>w.C ~ z NuN Szlcroby,

~nbm

......,.......,.,..,.,....c~na

F~.

Jlm~®~~ iji~>/?'7JS:v<?~'n'RI

Darmowe czasopismo dla rodzic6w i dzieci Nasze Szkraby 37

38 Nasze Szkraby

fot.: Wojciech Stecko

Spacerówka Lekki wózek

Przez około trzy lata życia dziecka, jego najczęstszym środkiem lokomocji będzie wózek. To w nim najczęściej będą się odbywały spacery z rodzicami do parku, czy też na zakupy. Jako, że zbliża się okres wiosenny, zajmiemy się spacerówkami. Są to wózki przeznaczone dla dzieci, które mogą samodzielnie siedzieć. Spacerówka to charakterystyczny wózek, odznacza się on stosunkowo niską wagą i najczęściej możliwością złożenia do niewielkich rozmiarów.

Nasze Szkraby 39

W

raz żoną jako pierwszy wózek dla dziecka wybraliśmy głęboki wózek trójfunkcyjny. Miał on służyć jako gondola, a w późniejszym czasie jako spacerówka. Duże koła gwarantowały możliwość pokonania praktycznie każdego terenu, ale jego waga zarówno z dzieckiem jak i bez była spora. Po złożeniu wózek mieścił się jedynie do dużego bagażnika samochodu.

Jako posiadacze przeciętnego w rozmiarach bagażnika, mogliśmy zapomnieć o dalekich podróżach z wózkiem w aucie. Dlatego, gdy tylko nadarzyła się ku temu okazja, dokonaliśmy zakupu wózka „spacerówki”. Bez problemu mieścił się w przedziale bagażowym, był dużo lżejszy i co najważniejsze, dziecko mogło podziwiać świat „bez ograniczeń”.

Zwrotność

To duży atut, dlatego przed zakupem warto wypróbować „na sucho” w sklepie jak zachowuje się dany model (pamiętajcie, nasze chodniki i krawężniki nie ułatwiają pchania wózka). Na rynku dostępne są wózki z czterema lub trzema kołami, zarówno jedne jak i drugie mogą posiadać większe lub mniejsze koła. Warto jednak pamiętać, by dziecko które już umie chodzić mogło bez problemu samodzielnie wsiąść i wysiąść ze spacerówki.

Pamiętajmy, że mama musi bezproblemowo operować wózkiem, więc jeśli wydaje wam się, że trójkołowiec będzie mniej stabilny, wybierzcie cztery koła. Ocena który sprawuje się lepiej należy do was. Godne uwagi są też obrotowe koła przednie, które znacznie poprawiają zwrotność wózka i umożliwiają

40 Nasze Szkraby

lepsze manewry. Tu ważne okazuje się też zawieszenie. Powinno być odpowiednio amortyzowane – ani zbyt twarde ani zbyt miękkie.

Jest to ważne przed wszystkim dla wygody dziecka, nie naszej.

Waga

Jak już wspomniałem, spacerówki są lżejsze od wózków wielofunkcyjnych. Ułatwia to zniesienie wózka z piętra, wsiadanie do publicznych środków lokomocji, transport jak i samo przechowywanie tego „małego rydwanu”. Waga takich wózków bywa różna.

Dla wymagających zaczyna się już nawet od 5,5 kg. Na wagę ma wpływ zarówno stelaż (wózki z aluminiowym stelażem są lżejsze) jak i rodzaj i rozmiar kół.

Rączka

Dostępne są dwa rodzaje wózków. Pierwszy posiada jedną rączkę, drugi dwie. O ile ten pierwszy prowadzi się łatwo zawsze i w każdych warunkach (nawet gdy borykamy się z płaczącym dzieckiem które musimy wyjąć z wózka i nieść na rękach jednocześnie prowadząc wózek) o tyle ten drugi w sytuacjach „podbramkowych” wymagających użycia tylko jednej ręki do pchania wózka (np. podczas rozmowy przez telefon komórkowy) jest o wiele cięższy w prowadzeniu. Ma jednak

fot.: www.musty.nl

inną zaletę. Na osobnych rączkach możemy powiesić torby z zakupami które nie zmieściły się nam do kosza. Pamiętajmy by rączka wózka miała możliwość regulacji wysokości co ułatwia prowadzenie wózka osobom różnego wzrostu.

Gabaryty

Producenci proponują kilka sposobów składania wózka. Na tzw. parasolkę – po złożeniu wózka mamy podłużny wąski pakunek.

Najczęściej są to wózku z czterema małymi kołami. Tutaj jednak trzeba zastanowić się czy zmieści się on w bagażniku samochodu, gdyż jego długość, często bywa spora, przy zachowaniu bardzo małej objętości. Przypominam, że podczas transportu nie może on swobodnie leżeć w przedziale pasażerskim, bo podczas wypadku może spowodować nie małe kłopoty. Niestety niektóre parasolki nie posiadają pasów, zwłaszcza te ultralekkie.

Innym sposobem składania jest np. złożenie w połowie. Można powiedzieć, że w tym wypadku rączki do prowadzenia spotykają się z przednimi kołami. Po złożeniu zwykle niewiele zmniejsza się na szerokości, ale za to długość to połowa parasolki. Atutem są tutaj na pewno pasy, które powinny być zawsze zapinane kiedy transportujemy na-

szego szkraba. Większość jest też wyposażona w dodatkowe elementy jak osłona przeciwsłoneczna, przeciwwiatrowa, dodatkowa zewnętrzna powłoka przeciwdeszczowa i torba na akcesoria, a nawet moskitiera.

Przy gabarytach warto też wspomnieć, że ważne jest to jak szybko i łatwo można złożyć wózek. Idealny wózek to ten, który możesz złożyć sam/sama używając jednej ręki, w drugiej trzymając dziecko.

Koła

Każdy użytkownik „czterech kółek” wie jak ważny jest to element pojazdu. Jak już wspomniałem koła mogą być duże lub małe, cztery lub trzy. Do tego jeszcze mogą one być pompowane lub odlane z gumy, pojedyncze lub podwójne. Do wyboru do koloru. Dlatego przed wyborem warto zastanowić się po jakim terenie najczęściej będziemy jeździli z maluszkiem. Na drogach wyboistych (i nie jest tu mowa tylko o drogach leśnych ale i naszych chodnikach) najlepiej sprawdzą się koła pompowane, którym nie straszne dziury, korzenie, czy po prostu krawężniki. By koła dłużej zachowały sprawność, po przejechaniu piaszczystej trasy umyj je. Przydatny do konserwacji jest też WD40 zwłaszcza po spacerze plażą.

Sportowa spacerówka

Spokojnie nie chodzi tutaj o zmuszanie maleństwa do ćwiczeń. Aktywni rodzice mogą zainteresować się modelami ułatwiającymi np. bieganie. Wózki mają wtedy jeszcze większe trzy dmuchane koła (często ze szprychami jak w rowerze) o małym oporze toczenia, dlatego też tylne są zwykle odchylone od osi pionowej.

Biada jednak komuś kto będzie chciał uprawiać biegi z wózkiem na małych dodatkowo nie pompowanych kołach. O ile się nie wywrócicie i nie narazicie maleństwa na niebezpieczeństwo to będzie to przynajmniej udręka dla maleństwa zwłaszcza na nierównym terenie.

Kolejnym elementem odróżniającym go od typowej spacerówki jest wydłużona rączka, co zapobiega potykaniu się o koła.

Nasze Szkraby 41

Tapicerka

tyle duże że bez problemu osłonią dziecko przed wiatrem lub zacinającym deszczem.

Tutaj też możemy spotkać różnorodne rozwiązania. Grubość, faktura, kolor… najistot- Pamiętajcie by taka duża budka nie zastępowała wam parasolki dla dziecka. Dziecko niejsze jednak aby dał się łatwo czyścić czy też całkowicie zdemontować i wyprać. Doce- zasłonięte budką w silnym słońcu może się nicie to gdy maluch podczas jazdy je lub pije. przegrzać z powodu wysokiej temperatury jaka wytwarza się pod budką i ograniczonym Niezaradne jeszcze ruchy często sprawiają, że tu maźnie, tam obleje i nasz piękny wózek dostępem powietrza. zmienia się trochę w kopciuszka. Niektóre firmy proponują dwie tapicerki, jedną baweł- Gadżety nianą i przewiewną na lato, drugą ze sztucz- Ostatnie kryterium oceny „jakości” wózka, jednak nie mniej ważne. Niektóre wózki nych tkanin na zimę. Materiał z jakiego wykonany jest wózek może posiadać również wyposażone są w folię przeciwdeszczową, filtry UV chroniące przed promieniami sło- moskitierę czy też osłonkę na nóżki. Jest to necznymi. Pamiętajmy też o koszu na zaku- istotne gdy kupujemy wózek znanej marki. Mają one zazwyczaj oryginalne gadżety py. Powinien być łatwo dostępny, pojemny w dość wysokich cenach, a te uniwersalne, i wyjmowany do czyszczenia. Ważne by był tańsze często nie pasują do danego modewykonany z silnego materiału. lu. Ponadto wózki mogą być wyposażone w szereg schowków przydatnych rodzicom, Budka Często budki pokryte są materiałem z filtrem siatki na gazety, schowki na okulary przeciwsłoneczne, lub komórkę. Torba na akcesoria UV. Dodatkowo posiadają przezroczysty dziecięce, czy podstawka pod kubki i butelki panel z filtrem UV. Panel umożliwia podto tylko niektóre z udogodnień dla kierowglądanie dziecka. Jednak panel ten kiepsko ców wózków. sprawdza się latem gdyż mimo zatrzymania promieniowania, mocno pochłania ciepło tekst: Wojciech Stecko i nagrzewa wnętrze budki. Warto przed zakupem sprawdzić, czy budkę można cicho złożyć i rozłożyć. Nie ma nic gorszego, niż trzeszcząca budka którą musimy rozciągnąć nad śpiącym maleństwem. Jeśli wózek będzie wykorzystywany latem, sprawdź, czy istnieje możliwość otwarcia daszku wózka od strony główki dziecka? Dzięki temu nie będzie dziecku duszno. Niektóre budki są na

42 Nasze Szkraby

fot.: www.x-lander.pl

Baby Design

Buggy

Sprint

Travel

Bebe Confort

Nao

Elea

High Trek

Cybex

Buggy

Candy

Topaz

Nasze Szkraby 43

Gesselin

F4

F6

Musty

Easy Rider

Spider

Urban Rider

Prampol

44 Nasze Szkraby

Lilly

Lucca

Quinny

Buzz

Senzz

Zapp

Recaro

Akuna

Babyzen

X-Lander

X-go

X-s

X-t

Nasze Szkraby 45

Elektroniczna niania

Często pojawiają się w filmach. Stanowi nieocenioną pomoc podczas drzemki maluszka.

Nie musimy już siedzieć nad łóżeczkiem i sprawdzać czy dziecko śpi. Można pójść do kuchni i zaparzyć herbatę. Z roku na rok producenci pokazują coś nowego. Motorola Digital Baby Monitor pozwala nie tylko słyszeć nasze dziecko, ale i widzieć. Doskonała jakość dźwięku pozwala na uniknięcie biegania do pokoju za każdym razem gdy usłyszymy trzask w głośniku. To jednak nie wszystko, możemy również mówić do dziecka, gdyż zapenia ono dwustronną komunikację. Diody pokazują poziom natężenia dźwięków w monitorowanym pomieszczeniu.

Panele Hello Kity i Kids

Jeśli szykujecie się do remontu pokoju dziecka, możecie się zastanowić nad zakupem paneli z oferty firmy Classen.

Dostępne są dwa modele przeznaczone właśnie do pomieszczeń dziecięcych. Jeden to Hello Kity i przeznaczony zwłaszcza dla dziewczynek. Dzięki temu znany wzór z japońskich bajek namalowany będzie widoczny w kilku miejscach na podłodze. Jeśli nie odpowiada wam różowy kotek to możecie wybrać wzór Kids z zabawnymi rysunkami. Obie propozycje mogą być stosowane w pokojach gdzie bawić się będą szkraby, ich wierzchnia warstwa pomaga w utrzymaniu ich w czystości. W takim razie do roboty i miłej zabawy przy projektowaniu podłogi.

Siedzisko sakwa

Ciekawą alternatywą dla fotela są sakwy wypełnione fasolą lub innym materiałem. Ich niebywałą zaletą jest to, że możemy ją formować w różne kształty, a co najważniejsze zawsze będzie nam wygodnie. Sakwy idealnie dopasowują się do kształtu ciała pod jego ciężarem. Siedzisko będzie mogło być wykorzystane zarówno przez noworodki jak i starsze dzieci. Dla tych najmłodszych siedzisko wyposażone jest w pokrowiec z pasami, co zabezpiecza malucha przed zsunięciem lub z kulnięciem się z sakwy. Dla starszych można już wymienić pokrowiec na taki bez szelek. Ponadto siedziska tego typu mają dodatkową zaletę. Gdy dziecko dorośnie już do spania bez barierki można ją położyć obok łóżka, tak aby dziecko w razie upadku, miało miękkie lądowanie.

46 Nasze Szkraby

Huśtawka w domu

Kiedy na dworze zimno lub pada deszcz dziecko musi bawić się w domu. Jak sprawić, aby te chwile były dla szkraba miłe i przyjemne? Co lubią dzieci? Huśtawki.

No więc zamontujcie huśtawkę w domu, np. jeden z modeli firmy Haba. Dzięki wytrzymałym materiałom i alpinistycznym rozwiązaniom w jej konstrukcji, możemy być pewni, że jest ona bezpieczna. Wytrzymują one obciążenie do 80 kg, a niektóre modele pozwalają na bujanie się dwójki dzieci jednocześnie. Ławeczka, namiot, fotel to tylko niektóre z dostępnych wzorów.

Gommoli

Wydawać by się mogło, że prawie wszystko zostało powiedziane w kwestii skarpetek antypoślizgowych dla dzieci. Po pierwsze zapewniają one ciepło podczas chodzenia, a w wypadku braku kapci, zapobiegają poślizgnięciu się na panelach, kaflach czy innych śliskich powierzchniach.

Jednak firma Wola wraz ze swym produktem Gommoli udowodniła, że można jeszcze czymś zaskoczyć zarówno malucha jak i rodziców. Są to z pozoru normalne skarpetki frotte z nadrukiem ABS, ale wystarczy, że zgasisz światło aby twój maluch mógł bawić się fluorescencyjnymi podeszwami. Świecące w ciemności skarpetki mogą też przypaść do gustu dzieciom, które nie koniecznie lubią pomieszczenia ze zgaszonym światłem.

Bajkowa lampa

Jeśli twoje dziecko lubi oglądać bajki, a ich bohaterowie to głównie kultowe już postacie z bajek Disneya, może warto wprowadzić trochę tego bajkowego świata do jego pokoju. Tutaj właśnie kierowana jest oferta firmy Nowodvorski Lighting. Oświetlenia o różnych formach i rozmiarach pozwala wybrać coś odpowiedniego do pokoju zarówno chłopców jak i dziewczynek.

Nasze Szkraby 47

BliĹşniaki

Funkcjonowanie z noworodkiem w szpitalu nie należy ani do łatwych ani do przyjemnych. Jeśli dołączymy do tego typowego baby bluesa, to zamienia się niemal w koniec świata i katastrofę….

Ja musiałam dać radę z dwójką noworodków. Nie było to oczywiście ani łatwe ani przyjemne, ale daliśmy radę.

Nasz pobyt w szpitalu na szczęście trwał tylko 3 dni…

Wszędzie czytałam, że te pierwsze chwile są tak ważne i magiczne. Niestety chłopców przynieśli mi dopiero 4h po porodzie. Przez ten czas zdążyłam wylać morze łez… Pielęgniarki przystawiły mi chłopców do piersi.

O dziwo chłopcy nie mieli żadnych problemów ze ssaniem. Nie mogłam się nadziwić, jacy oni byli maleńcy i wspaniali! Cały ból minął, a ja czułam się cudownie. Wreszcie się doczekałam. Teraz wiem, że wybierając szpi-

tal, zwróciłabym uwagę na to, jak wyglądają te pierwsze chwile spędzone z maleństwem.

Bardzo żałuję, że nie mogłam ich nawet zobaczyć po porodzie, że przez te 4h byli tak daleko ode mnie. Warto porozmawiać o tym z lekarzem i położną, aby potem uniknąć rozczarowań.

Na pierwszą noc chłopców zabrały pielęgniarki. Oczywiście nie zmrużyłam oka, tylko za nimi tęskniłam i płakałam... Myślę, że ta noc jest potrzebna kobiecie po cesarskim cięciu do regeneracji, ale wolałabym wiedzieć, gdzie Nasze Szkraby 49

są moje dzieci i co się z nimi dzieje. Tej informacji oczywiście zabrakło. Żałuję też, że nie przyniesiono mi ich wtedy w nocy do karmienia.

Rano jednak dostałam ich znowu i wszystko mi przeszło. Około 11-tej zaczęli mnie pionizować i przenieśli na salę poporodową. Oczywiście z dziećmi… i tu zaczęło być trudniej… Zrozumiałam ile potrzeb ma taki noworodek. Ja sama z dwójką dzieci, po cesarskim cięciu – to mnie przerażało. Dwójka noworodków, którymi nie umiem się zająć. Karmienie, przewijanie, karmienie, przewijanie, jakieś badania. Wszystko stało się trudne. W ciągu dnia był ze mną maż, ale w końcu nadszedł wieczór i niestety musiał wyjść do domu. Byłam przerażona…

Pomoc zaproponowała pielęgniarka – za 500 zł za noc. Nawet nie myślałam wtedy ile to pieniędzy, wiedziałam, że sama sobie nie poradzę. Całą noc spędziłam z nią i z dziećmi na nauce karmienia… Położna po każdym karmieniu ich ważyła, ale niestety chłopcy nic ze mnie nie wyciągali. Przynajmniej tak wynikało z wagi.

Ja płakałam, a ona kazała mi ciągle karmić. Byłam zmęczona i chciałam znaleźć

50 Nasze Szkraby

się już w domu. Po każdym moim karmieniu, ona karmiła chłopców mlekiem z butelki.

Wcale nie chcieli go jeść… To był jakiś dramat… ta waga, sprawdzanie ile mam pokarmu… Wreszcie nadszedł poranek i zjawił się mąż. Chłopcy ciągle spali i musiałam ich budzić na karmienie, ale oni wcale nie chcieli jeść. Miałam wrażenie, że tylko śpią… W końcu zjawiła się cudowna Pani Małgosia, która sprawiła, że karmiłam moich chłopców wyłącznie piersią do 14 m-ca ich życia. Schowała wagę, uśmiechnęła się i powiedziała, że na pewno damy radę.

I daliśmy. W końcu uwierzyłam, że skoro nie płaczą i siusiają to oznacza, że jednak jedzą.

Najgorszy moment w szpitalu to drugi dzień… Mieliśmy wtedy wyjść do domu, ale okazało się że Maciuś ma niski cukier. Nikt oczywiście nie wyjaśnił mi, o co chodzi i dlaczego tak się dzieje…

Bałam się kolejnej nocy w szpitalu i tego, że znów sobie nie poradzę. Potem okazało się, że Szymuś ma poszerzone komory mózgu i lekarze nastraszyli nas wodogłowiem… Marzyłam tylko o jednym: żeby

znaleźć się w domu i nacieszyć się własnymi dziećmi… Baby blues rozkręcił się na dobre i ciągle płakałam. Musiałam zapłacić kolejne 500 zł, żeby i tej nocy, ktokolwiek mi pomógł. Położne wmawiały mi, że nie dam rady wykarmić bliźniąt, że muszę ich dokarmiać. Czułam się z tym bardzo źle. Nie wiedziałam, co robić i bałam się, że chłopcy są głodni. Miałam w głowie tysiące pytań… czy oby nie za dużo śpią, czy nie są głodni, czy nie chce im się pić, czy ich skóra nie jest za żółta?? Bałam się wszystkiego… Każda kolejna wizyta położnych, czy pediatrów utwierdzały mnie w przekonaniu, że głodzę własne dzieci i postępuję niewłaściwie. Wreszcie trzeciego dnia dostaliśmy upragniony wypis.

Przyjechał mąż i zabrał nas do domu. Na szczęście w domu udało mi się to wszystko ogarnąć, przemyśleć i zrozumieć potrzeby moich dzieci.

Z perspektywy czasu wiem, że warto się przygotować na ten dodatkowy wydatek w postaci pomocy położnej na noc. Nie dałabym sobie rady sama z dwójką dzieci. Warto, więc odłożyć te pieniądze wcześniej. Ta pomoc nie zawsze jest taka, jakiej byśmy oczekiwały, ale psychicznie czułam się dużo lepiej wiedząc, że ktoś nam pomoże. Uważam, że warto zadbać o swój komfort nie tylko fizyczny, ale też psychiczny podczas tych pierwszych dni po porodzie, aby te chwile były wyjątkowe i niezapomniane.

Na pewno teraz przy wyborze szpitala zwróciłabym uwagę na wiele rzeczy, aby uniknąć sytuacji, które mnie spotkały w tych pierwszych dniach życia moich chłopców. Wiem jednak, że czasu nie cofnę, a pierwszy dotyk, ssanie piersi, zapach i tak są wyjątkowe niezależnie od tych czynników. I właśnie te miłe chwile zapamiętam do końca życia. tekst i fot.: Gabriela Nowińska

Nasze Szkraby 51

Już czas…

52 Nasze Szkraby

fot.: Dazdraperma © Depositphotos Inc.

krótka relacja z porodu

Na drugi poród nie czekałam z takim utęsknieniem jak na pierwszy. Wizja dwójki małych dzieci w domu jakoś specjalnie mnie nie ekscytowała. Oboje z mężem byliśmy przerażeni nowymi obowiązkami zatem, gdyby nie ogólne samopoczucie na końcówce ciąży, z chęcią pochodziłabym z brzuchem do Nowego Roku.

N

a drugi poród nie czekałam z takim utęsknieniem jak na pierwszy. Wizja dwójki małych dzieci w domu, jakoś specjalnie mnie nie ekscytowała. Oboje z mężem byliśmy przerażeni nowymi obowiązkami, zatem gdyby nie ogólne samopoczucie w końcówce ciąży, z chęcią pochodziłabym z „brzuchem” do Nowego Roku.

Kilka dni przed samym porodem moje ciało zaczęło niedomagać. Ból pleców stawał się nie do zniesienia tym bardziej, że pod nogami miałam niespełna 2-letniego Nikosia, który potrzebował mojej uwagi i aktywności w codziennych zabawach. W sobotę na 2 dni przed porodem poczułam się „psychicznie” gotowa do roli podwójnej mamy.

Mój organizm chyba dość mocno jest związany z psyche, bo w niedzielę od rana fundował mi pojedyncze skurcze. Niezbyt mocne, ale na pewno przepowiadające zbliżający się poród. Regularności nie było w tym żadnej, więc starałam się normalnie funkcjonować. Jedyne, co wyróżniło ten dzień od innych niedziel to fakt, że postanowiliśmy spędzić go leniwie. Jak nigdy, czyli cały dzień w domowych pieleszach wraz z rodzinną drzemką w południe, tzn. moi mężczyźni spali, a ja po prostu odpoczywałam zastanawiając się, czy jutro urodzę? Po południu mieliśmy już dawno zapowiedzianą wizytę rodziny, która przyjechała z Wysp na urlop. Nikt specjalnie nie zwrócił uwagi, że co jakiś czas dziwnie się wykręcam na fotelu… Po wyjściu gości posprzątałam i zaczęłam liczyć skurcze. Co 7-12 minut… Postanowiłam się wykąpać, aby sprawdzić, czy to przypadkiem nie fałszywy alarm? Po gorącej kąpieli skurcze na ok. pół godziny odpuściły, aby potem wrócić z większą siłą i częstotliwością. Po położeniu spać synka, postanowiliśmy zadzwonić po babcię, a sami zaczęliśmy szykować się do szpitala. Skurcze nie były bardzo częste, co 10-12 minut i dość bolesne… na tyle, że musiałam wówczas przystanąć oprzeć się rękoma o jakiś mebel i bujać biodrami, aby jakoś to opanować.

Nasze Szkraby 53

D

o samego końca nie wiedziałam jak urodzę. Z racji tego, że pierwszy poród miałam przez cięcie cesarskie kwalifikowałam się do kolejnego cięcia. Z tą małą różnicą, że… bardzo chciałam spróbować urodzić naturalnie. Miałam w tym wsparcie swojego lekarza prowadzącego. W sumie tylko jego…

Kilka dni przed porodem byłam na Izbie Przyjęć, aby zorientować się, czy będę miała taką możliwość i tam lekarz sugerował mi zmianę decyzji.

24.10

22:20

23:00 23:10

54 Nasze Szkraby

Meldujemy się na Izbie przyjęć. Gadki, szmatki, telefon położnej do lekarza dyżurującego „ pacjentka – stan po cięciu – z akcją porodową”… Przywitała mnie młoda lekarka, która z miejsca założyła, że szykujemy się do cc. Po moim sprostowaniu, że jednak chciałabym spróbować urodzić naturalnie, spojrzała na mnie podejrzliwie i spytała „na pewno? Próbować zawsze można…”. Po krótkiej rozmowie zadecydowałyśmy, że jeśli maluch nie będzie zbyt duży, a akcja będzie postępować to próbujemy. Na USG okazało się, że Kajtuś waży ok. 3650 g. To nie jest, aż tak wiele, więc wagą się nie przejmujemy. Pani Doktor proponuje przebicie pęcherza i przyspieszenie w ten sposób akcji skurczowej. Umawiamy się, że jeśli w przeciągu 2h poród nie będzie postępował, tniemy.

Lądujemy w boksie nr.1. Skurcze są „przyzwoite”, do wytrzymania… trochę mniej przyjemne, gdy podłączają mnie do KTG i muszę leżeć. Okazuje się, że ze względu na „stan po cięciu” cały poród muszę być podłączona do tych urządzeń, więc wszystkie skurcze muszę przechodzić na łóżku. Wtedy po raz pierwszy zwątpiłam, czy damy radę…, ale jeszcze jestem cicho.

Przebicie pęcherz płodowego. Zabieg ku mojemu zdziwieniu nic nie boli i faktycznie skurcze po nim stają się częstsze, (co 2-3 minuty) i mocniejsze. Ciągle do wytrzymania, nawet na leżąco.

W między czasie wywiad położnych.” Przebyte operacje?”, Ja: „Laparoskopia grudzień 2007, cięcie cesarskie styczeń 2009…”.

Konsternacja. „Który rok?” „2009”. Obie panie spojrzały na siebie. „Ale przecież to było rok temu!?”, „Rok i 9 miesięcy” – sprecyzowałam. Położne wywinęły oczami, wyszły za drzwi, o czymś żywo dyskutowały, po czym wróciły dokończyć wywiad. Spytałam się, czy jest jakiś problem. Odpowiedziały, że nie, po prostu nie zdarza się, aby w tak krótkim czasie po cesarskim cięciu pacjentka decydowała się na poród drogami natury. A nawet, jeśli tak, to rezygnują przy pierwszej porządnej ak-

cji skurczowej. Zaliczyłam wówczas zwątpienie numer dwa…

Mija godzina. Robi się naprawdę ciężko. Przypominam sobie, że nikt nie zaproponował mi lewatywy. Wiedząc, czym może się skończyć jej niewykonanie wysyłam męża do dyżurki.

Pani Doktor zgadza się na odłączenie KTG i pójście do toalety.

Lewatywa – ktoś mocno ją przereklamował, chwila moment i po sprawie. Cała procedura znowu nadała tempo skurczom, które stawały się bardzo, baaaaardzo bolesne. Wiedziałam, że powrót na łóżko będzie niemożliwy. Nie dam rady przeżyć tego leżąc. Skurcze w tej pozycji wydawały mi się dużo gorsze, miałam mniej możliwości uśmierzenia bólu. Jeszcze z łazienki krzyczałam, żeby szykowali salę, bo ja się położyć już nie dam. CHCĘ CIĘCIE! Pani Doktor zaproponowała badanie, aby sprawdzić postęp i po nim mieliśmy zadecydować o ewentualnym cięciu.

Jest 6 cm rozwarcia. Przyjęto mnie z 3 cm, więc wg mnie szału nie było, ale Pani Doktor i położna były zachwycone, więc zdopingowały mnie, abym jeszcze wytrzymała, że to już nie potrwa długo…

Zgodziłam się tylko, dlatego, że obiecano mi „lek narkotyczny”, po którym miało być mi lepiej. I faktycznie na jednym skurczu odpłynęłam. W głowie totalny korkociąg, ból był, ale gdzieś obok…

Jednak jeden skurcz to zdecydowanie za mało, skoro następny przychodził zaraz za nim. Nagle krzyczę, że znowu muszę iść do toalety, że pewnie jeszcze po lewatywie mnie goni (miałam ją jakieś 15-20 minut temu). Pani Doktor, która przycupnęła sobie w kącie na krzesełku, powiedziała, że to dzidzia naciska i mam sobie poprzeć. Bardzo dziwne uczucie… jakbym miała załatwić się na leżąco… tak przy wszystkich. No, ale faktycznie to nie była potrzeba toaletowa, Pani Doktor nawet nie drgnęła z miejsca i oznajmiła, że mamy pełne rozwarcie. Jasnowidz, czy jak? Położna wróciła ubrana w zielony kitelek, powiedziała, że pediatra został zawołany, sprawdziła rozwarcie i z wielkim uśmiechem powiedziała- „no Pani Aniu, rodzimy!” Jak to? Już? Przecież to dopiero 6 cm… Położna przysunęła wózeczek, opuściła część fotela i szybko zaznajomiła mnie z zasadami parcia. Ledwo skończyła mówić, a już miałam skurcz… poszło…. Ooo nie jest najgorzej, już tak nie boli… tylko ten ucisk na pupę…Pytam się ile to potrwa. W odpowiedzi dostaję „maks. pół godziny, wszystko zależy od tego jak będziesz parła”. Zerkam na zegarek

Dochodzi pierwsza Kolejny party, doktorka i położna są ze mnie bardzo zadowolone, co dodaje mi sił i motywację do kolejnego parcia. Nagle położna krzyczy „Anka nie przyj teraz, nie wolno Ci, otwórz oczy i NIE Nasze Szkraby 55

PRZYJ”. Spojrzałam na męża, który powtarzał słowa za położną.

Trudny moment, bo parcia nie da się tak po prostu „odłączyć”, a w głosie specjalistów słyszysz, że od tego zależy zdrowie dziecka.

No, więc staram się, nie prę… jakoś samo idzie…i nagle na moim brzuchu pojawia się fioletowa, pomarszczona kluseczka. Jest! Jest nasz synek! Niezapomniana chwila… witamy się z krzyczącym maleństwem, tata dumnie przecina pępowinę. I znowu mamy chwilę dla siebie, dla naszej trójki. Nikt nie spieszy się, żeby zabrać małego do badania. Jest zdrowy – jego krzyk ewidentnie o tym świadczy.

Po dłuższym momencie

Położna pyta się, czy może zabrać Kajtusia na badania – tata idzie z synkiem, a mnie czeka jeszcze urodzenie łożyska. Nie było to przyjemne, tym bardziej, że Pani Doktor musiała nacisnąć kilka razy na zbolały brzuch…

Kolejna godzinka była dla nas na sali porodowej. Kajtulek pięknie przyssał się do piersi, a my z mężem nie mogliśmy uwierzyć, że tak szybko poszło. Od mojej prośby (delikatnie pisząc) o zrobienie cc do samego finału minęło dosłownie 20-25 minut. Na salę poporodową szłam o własnych siłach. Kajtuś poszedł z położoną chwilę wcześniej. Tomek został w pokoju z małym, a ja poszłam pod gorący prysznic ciągle nie wierząc, że jesteśmy już PO. Jestem jedną z nielicznych osób, które miały okazję doświadczyć dwóch rodzajów porodów. Z mojego doświadczenia wynika i chciałabym to podkreślić, że poród przez cc w niczym nie ujmuje magii, jaką jest pojawienie się dziecka na świecie. Człowiek tak samo się wzrusza, tak samo jest przejęty i podekscytowany. Jedyną różnicę stanowi oczywiście nieopisany wysiłek przy porodzie naturalnym (wielki ukłon dla Was wszystkich, które rodziły przez długie godziny) i sposób dochodzenia do siebie po porodzie. Teraz byłam w stanie robić dosłownie wszystko. Począwszy od swobodnego siedzenia, poprzez kucanie, schylanie się… te wszystkie czynności były absolutnie nie do wykonania, albo do wykonania z ogromnym trudem przez ok. tydzień po cc. A wiadomo, przy dziecku to nieuniknione. U mnie to podwójna korzyść, bo wracając do domu, wracałam do niespełna dwuletniego malucha, który potrzebuje sprawnej, energicznej mamy. Po cc byłoby to niemożliwe.

A tak? Fizycznie oprócz ogólnego zmęczenia czuję się znakomicie.

Teraz stoi przede mną nowe wyzwanie... Rola podwójnej mamy.

Coś czuję, że poród to przy tym „pikuś”....

56 Nasze Szkraby

Anna – Mama Nikodem i Kajetana

Daj~ serce

• 1

1%

"Coroz wi~cej dzieci choruje no roko.

Soma wsp61czucie nie wystorczy.

Budujemy dlo nich Przylqdek Nodziei, nowoczesnq w kt6rej b~dq mioly wi~kszq szons~ no przeiycie.

Pomoi, prosz~."

klinik~,

~· .._ PRZYLJ\DEK

•

NADZIEI

Program do rozliczania PIT6w na www.przyladeknadziei.pl Akcj~ organizuje Fundacja "No ratunek dzieciom z chorobq nowotworowq"

Nasze Szkraby 57

fot.: Karolina Kobus

58 Nasze Szkraby

WITAMINOWE

ABC

Cz. 2 Witaminy rozpuszczalne w wodzie Zima to czas gdy wszyscy wokoło kichają, a ciągłe zmiany temperatur powodują, że organizmy naszych dzieci są bardziej narażone na infekcje. Warto więc zadbać o to by w diecie naszych pociech nie zabrakło odpowiednich witamin.

Gdzie ich szukać, ile ich potrzebujemy by cieszyć się zdrowiem? Zaraz się wszystkiego dowiecie.

Witaminy to związki organiczne niezbędne do zachowania zdrowia oraz prawidłowego przebiegu wszystkich procesów metabolicznych zachodzących w organizmie człowieka. Nie dostarczają jednak energii ani nie są materiałem budulcowym tkanek.

Dlaczego są, więc tak ważne? Odpowiedź jest prosta. Nasz organizm nie potrafi ich sam wytworzyć (lub potrafi jedynie w niewielkiej ilości w przewodzie pokarmowym dzięki obecności flory bakteryjnej). Muszą zatem być dostarczane organizmowi wraz z pożywieniem.

Do prawidłowego rozwoju naszych dzieci

potrzebny jest zestaw wszystkich witamin (a także minerałów) w odpowiednich ilościach. Nie wierzmy więc w to, że są produkty spożywcze które zawierają wszystkie witaminy. Pamiętajmy by jadłospis naszych dzieci budować z różnorodnych produktów należących do różnych grup.

KTÓRE WITAMINY ROZPUSZCZAJĄ SIĘ W WODZIE, A KTÓRE W TŁUSZCZACH? W wodzie rozpuszczają się cztery witaminy: B1, B2, B6, B12, PP, C, kwas foliowy. tekst: mgr inż. Katarzyna Repich-Stecko Technolog żywności i żywienia człowieka Nasze Szkraby 59

B1

WITAMINA B1 (TIAMINA) odgrywa istotną rolę w procesie dostarczania energii do narządów ciała. Zasadniczą rolą witaminy B1 jest jej udział w procesach oddychania tkankowego, głównie w przemianie węglowodanów. Tiamina przyspiesza gojenie się ran i ma działanie przeciwbólowe. Jest też niezbędna do prawidłowej czynności układu nerwowego.

Tiamina nie jest magazynowana w naszym organizmie, pamiętajmy, więc o codziennym spożywaniu żywności bogatej w tą witaminę.

GDZIE JEJ SZUKAĆ?

W Polsce głównym źródłem witaminy B1 są produkty zbożowe zwłaszcza pełnoziarniste, grube kasze, płatki śniadaniowe wzbogacone tą witaminą, mięso i wędliny wieprzowe, rośliny strączkowe (groch, fasola).

Witamina B1 (tiamina) w warzywach Produkt Witamina B1 [mg] soczewica czerwona 1,07 groch 0,77 soja 0,69 fasola 0,67 groszek zielony 0,34

UWAGA DROGIE MAMY! Witamina B1 należy do witamin najbardziej wrażliwych na działanie wysokich temperatur. Podczas obróbki termicznej straty mogą sięgnąć nawet 20 - 30 %.

60 Nasze Szkraby

fot.: imageworld.pl

H. Kunachowicz, I.Nadolna, B.Przygoda, K. Iwanow:Tabele składu i wartości odżywczej żywności, Warszawa: PZWL 2005.

B2

WITAMINA B2 (RYBOFLAWINA) pełni ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu narządu wzroku, systemu odpornościowego i układu nerwowego. Współuczestniczy z witaminą A w prawidłowym funkcjonowaniu błon śluzowych i dróg oddechowych.

GDZIE JEJ SZUKAĆ?

Witaminę tę znajdziemy w mleku i jego przetworach, ciemnym pieczywie, mięsie i podrobach, rybach, jajach, ale też w warzywach (brokuły, szpinak, fasola, kasza gryczana).

Witamina B2 (ryboflawina) w produktach spożywczych Produkt Witamina B2 [mg] wątroba wieprzowa 2,98 jajo 0,54 ser twarogowy tłusty 0,45 groch 0,28 fasola 0,23 szpinak 0,19 banan 0,1 truskawka 0,07 malina 0,06

fot.: imageworld.pl

H. Kunachowicz, I.Nadolna, B.Przygoda, K. Iwanow:Tabele składu i wartości odżywczej żywności, Warszawa: PZWL 2005.

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę B2 (mg na osobę) wg zaleceń Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie NIEMOWLĘTA 0-6 miesięcy 0,8 6 miesięcy-1 rok 0,9 DZIECI 1-3 lata 1 4-6 lat 1,3 KOBIETY Ciężarne II połowa 2,4 ciąży Matki karmiące 2,6 piersią

Nasze Szkraby 61

B6

WITAMINA B6 (PIRYDOKSYNA) bierze udział w przemianie aminokwasów, syntezie białek oraz metabolizmie kwasów tłuszczowych.

Wpływa pozytywnie na odporność naszego organizmu oraz prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.

GDZIE JEJ SZUKAĆ?

W produktach zbożowych, ziemniakach, mięsie, rybach, jajach, bananach i szpinaku.

H. Kunachowicz, I.Nadolna, B.Przygoda, K. Iwanow:Tabele składu i wartości odżywczej żywności, Warszawa: PZWL 2005.

62 Nasze Szkraby

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę B6 (mg na osobę) wg zaleceń Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie.

NIEMOWLĘTA 0-6 miesięcy 0,8 6 miesięcy-1 rok 1 DZIECI 1-3 lata 1,2 4-6 lat 1,4 KOBIETY Ciężarne II połowa ciąży Matki karmiące piersią

3 2,9

fot.: imageworld.pl

Witamina B6 w produktach spożywczych (w 100 g) Produkt Witamina B6 [mg] wątróbka 90 soja 0,81 fasola 0,53 ryby 0,39 banan 0,36 groch 0,3 brukselka 0,28 szpinak 0,25 kiwi 0,15

B12

WITAMINA B12 (KOBALAMINA) jest niezbędna do tworzenia czerwonych i białych krwinek oraz prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i przewodu pokarmowego.

GDZIE JEJ SZUKAĆ?

Bogatym źródłem witaminy B12 jest wątroba, mięso wołowe, wieprzowe i drobiowe oraz ryby zwłaszcza szczupak, łosoś, śledź i makrela. Nie wolno też zapomnieć o jajach, mleku i jego przetworach.

Witamina B12 w produktach spożywczych (w 100 g) Produkt Witamina B12 [µg] wątroba 68 wątroba drobiowa 37,2 śledź 13,4 makrela 9,1 żółtko jaja 3,6 kurczak 0,9 mleko 0,3

fot.: imageworld.pl

H. Kunachowicz, I.Nadolna, B.Przygoda, K. Iwanow:Tabele składu i wartości odżywczej żywności, Warszawa: PZWL 2005.

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę B12 (µg/osobę) wg zaleceń Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie.

NIEMOWLĘTA 0-6 miesięcy 0,5 6 miesięcy-1 rok 1,5 DZIECI 1-3 lata 2 4-6 lat 2,5 KOBIETY Ciężarne II połowa 4 ciąży Matki karmiące 4 piersią

Nasze Szkraby 63

PP

WITAMINA PP (NIACYNA) jest regulatorem wielu czynników między innymi poziomu cukru we krwi, cholesterolu, przepływu krwi w naczyniach. Odpowiedzialna jest za prawidłowy stan nabłonka skóry, błon śluzowych i układu nerwowego.

GDZIE JEJ SZUKAĆ?

Obfitym źródłem witaminy PP są ryby, wątroba, mięso wieprzowe, rośliny strączkowe, jaja, ziemniaki, mleko, banany, oraz pieczywo pełnoziarniste.

Witamina PP w produktach spożywczych (w 100 g) Produkt Witamina PP [mg] wątróbka 12,2 drób 9,6 kasza gryczana 4 groch 3 groszek zielony 2,7 fasola 2,2 korzeń pietruszki 2 ziemniak 1,46 brzoskwinia 0,97 banan 0,5

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę PP (mg/osoba) wg zaleceń Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie NIEMOWLĘTA 0-6 miesięcy 8 6 miesięcy-1 rok 9 DZIECI 1-3 lata 11 4-6 lat 14 KOBIETY Ciężarne II połowa 21 ciąży Matki karmiące 23 piersią

64 Nasze Szkraby

fot.: imageworld.pl

H. Kunachowicz, I.Nadolna, B.Przygoda, K. Iwanow:Tabele składu i wartości odżywczej żywności, Warszawa: PZWL 2005.

C

Niezmiernie ważną witaminą dla naszego zdrowia jest WITAMINA C. Uczestniczy ona w budowie i odnowie tkanki łącznej i podstawowych białek w całym organizmie (kości, chrząstki, ścięgna, więzadła). Sprzyja wytwarzaniu ciał odpornościowych. Ma też właściwości bakteriobójcze.

GDZIE JEJ SZUKAĆ?

Najbogatsze w witaminę C są owoce dzikiej róży, czarnej i czerwonej porzeczki, natka pietruszki, papryka, brukselka, kalafior, szpinak, kiwi, cytrusy, maliny i ziemniaki.

Witamina C w warzywach i owocach (w 100 g) Produkt witamina C [mg] dzika róża suszona 1700 czarna porzeczka 182 natka pietruszki 177,7 czerwona papryka 144 brokuły 83 kalafior 69 szpinak 67,8 kiwi 59 cytryna 50 pomarańcza 49

fot.: hongkiat.com

H. Kunachowicz, I.Nadolna, B.Przygoda, K. Iwanow:Tabele składu i wartości odżywczej żywności, Warszawa: PZWL 2005.

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę C (w mg/osobę) wg zaleceń Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie.

DZIECI 1-3 lata 45 4-6 lat 50 KOBIETY Ciężarne II połowa 80 ciąży Matki karmiące 100 piersią UWAGA! Suszenie, solenie, stosowanie benzoesanu sodu do konserwowania przetworów warzywnych i owocowych niszczy witaminę C.

Nasze Szkraby 65

KWAS FOLIOWY

Warto pamiętać o tej witaminie, gdyż jest istotnym czynnikiem tworzenia nowych komórek ustroju, uczestniczy w tworzeniu kwasów nukleinowych DNA i RNA oraz czerwonych krwinek (wraz z witaminą B12).

GDZIE GO SZUKAĆ?

W kwas foliowy obfituje sałata, szpinak, natka pietruszki, brokuły, brukselka, rośliny strączkowe, produkty pełnoziarniste oraz mleko i jego przetwory.

Kwas foliowy w produktach spożywczych (w 100 g) Produkt Kwas foliowy [µg] wątróbka 246 szpinak 204 żółtko jaja 154 sałata 133 szparagi 118 brokuły 85 kalafior 66 H. Kunachowicz, I.Nadolna, B.Przygoda, K. Iwanow:Tabele składu i wartości odżywczej żywności, Warszawa: PZWL 2005.

Dzienne zapotrzebowanie na kwas foliowy (mg/osoba) wg zaleceń Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie.

NIEMOWLĘTA 0-6 miesięcy 35 6 miesięcy-1 rok 35 DZIECI 1-3 lata 70 4-6 lat 90 KOBIETY Ciężarne II połowa 450 ciąży Matki karmiące 530 piersią

66 Nasze Szkraby

UWAGA DROGIE MAMY pamiętajmy, by w czasie ciąży nasza dieta miała dostateczną ilość kwasu foliowego, jest to niezwykle ważne dla rozwoju płodu w naszym organizmie.

UNIKAJ STRAT WITAMIN

• Unikniesz strat witamin A i E, jeśli żywność z ich zawartością nie będzie zbyt długo przechowywana. Dodatkowo ogranicz jej dostęp tlenu.

• Do gotowania używaj małych ilości wody i skracaj czas gotowania.

• Gotuj warzywa na parze.

• Pokrojone warzywa chroń przed światłem i ogranicz dostęp tlenu, dzięki czemu unikniesz utleniania, którego objawem jest brązowienie warzyw i owoców.

• Używaj noży i tarek ze stali nierdzewnej – witamina C jest bardzo wrażliwa na obecność metali. Szybko się utlenia.

• Ziemniaki obieraj bardzo cieniutko, a najlepiej gotuj je w mundurkach (najwięcej witaminy C znajduje się pod skórką). Jeśli chcesz gotować obrane ziemniaki, zalej je wrzącą wodą i od razu gotuj. Ograniczysz w ten sposób wypłukiwanie witamin do wywaru i skrócisz czas oczekiwania na obiad.

• Gdy gotujesz zupę blanszuj najpierw warzywa (zanurz warzywa na kilkadziesiąt sekund we wrzątku, a następnie włóż do zimnej wody i dopiero gotuj) • Kasze i ryż gotuj w minimalnej ilości wody, niezbędnej do ich napęcznienia.

Unikniesz dzięki temu wylania do zlewu tego, co najcenniejsze.

Darmowe czasopismo dla rodzic6w i dzieci Nasze Szkraby 67

Szczepienia ochronne filarem profilaktyki chorób zakaźnych

W

czasach, gdy zaczęły powstawać miasta, nastąpiło znaczne zagęszczenie ludności garnącej się do zwierząt, głównie ze względów bezpieczeństwa. Ogromne zagęszczenie mieszkańców miast przy równoczesnym braku możliwości utrzymania higieny miejsca zamieszkania i jego otoczenia (brak wodociągów, kanalizacji, sprawnego usuwania odpadów bytowych) stworzyły doskonałe warunki szerzenia się chorób zakaźnych. Nastały czasy wielkich epidemii, takich jak dżuma, ospa

68 Nasze Szkraby

prawdziwa, cholera, tyfus plamisty, gruźlica.

W minionym tysiącleciu epidemie te stanowiły główny czynnik regulujący wielkość populacji na kontynencie europejskim. Jeszcze przed 100 laty zgony z powodu chorób zakaźnych zajmowały pierwszą pozycję wśród wszystkich przyczyn zgonów, a wśród ofiar wojen prowadzonych do końca XIX wieku, więcej było zgonów z powodu chorób zakaźnych, niż w wyniku bezpośrednich skutków walki. Nic więc dziwnego, że ludzkość podejmowała różne próby przeciwdziałania

fot.: zig88 © Depositphotos Inc.

Choroby zakaźne od tysiącleci towarzyszyły człowiekowi ze zmiennym nasileniem zależnym od wielu czynników. Udomowienie szeregu gatunków zwierząt przed kilkunastu tysiącami lat stworzyło bardzo bliski, wręcz bezpośredni kontakt pomiędzy zwierzętami hodowlanymi, a ich opiekunami. Pojawiły się liczne choroby, tzw. odzwierzęce, których źródłem stały się zwierzęta, a które również i współcześnie stanowią przeważającą część chorób zakaźnych.

epidemiom, w których największe znaczenie miały: wprowadzenie kwarantanny i kordonu sanitarnego. Skuteczność tych działań nie była wielka, a to mobilizowało do szukania innych rozwiązań.

Pierwsze próby czynnego uodpornienia przeciwko ospie prawdziwej miały miejsce w Chinach przed ok. 1000 lat. Sproszkowane strupy, pozostałość po ospie prawdziwej wcierano w śluzówkę nosa szczepionej osoby.

Kilkaset lat później, w Turcji, do szczepienia wykorzystywano ropę z pęcherzy ospowych, którą nanoszono na skaryfikowaną skórę. Tę metodę szczepienia nazwano wariolizacją (od łacińskiej nazwy ospy prawdziwej – variola vera). Milowym krokiem w zwalczaniu ospy było spostrzeżenie dokonane w latach 1796-1798 przez angielskiego lekarza Edwarda Jennera, że dojarki zakażone ospą krowią (łac. variola vaccinia) nie chorowały na ospę prawdziwą lub przechodziły ją bardzo łagodnie. Jenner wykorzystał treść pęcherzyków pobraną z dłoni dojarek zakażonych ospą krowią, by wszczepić ją do skaryfikowanej skóry biorców takiej „szczepionki”. Osoby, w ten sposób zaszczepione, okazywały się odporne na zakażenie ospą prawdziwą. Tę metodę szczepienia nazwano wakcynacją, a dziedzinę wiedzy, która narodziła się w II połowie XX wieku wakcynologią, czyli nauką o szczepionkach i szczepieniach. Wakcynacja okazała się metodą szczepienia znacznie bezpieczniejszą od wariolizacji, w ciągu kilku lat rozpowszechniła się w wielu krajach Europy i z pewnymi modyfikacjami przetrwała do czasu wykorzenienia tej choroby z obszaru kuli ziemskiej. Zostało to oficjalnie i uroczyście ogłoszone podczas Światowego Zgromadzenia Zdrowia w dniu 8 maja 1980r.

Narodziny mikrobiologii w połowie XIX wieku i jej wielkie odkrycia dokonane m. in. przez Ludwika Pasteura (twórca szczepionek m. in. przeciwko wściekliźnie, wąglikowi) oraz Roberta Kocha (odkrywcy m. in. zarazków gruźlicy, cholery, wąglika, gronkowców)

Zmiany w PSO na 2012

• Szczepienia p/pneumokokom – przeprowadzane będą na większej grupie niemowląt.

Szczepieniami objęte zostaną wcześniaki do ukończenia 1 roku życia (urodzone po 30 września 2011 r.) oraz dzieci do 5 roku życia cierpiące na schorzenia określone w § 3 pkt 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz. U. Nr 182, poz.

1086) tj. na przewlekłe choroby serca, płuc, nerek, śledziony, z cukrzycą oraz innymi schorzeniami metabolicznymi; • Szczepienia przeciw WZW B – przeprowadzane będą u osób zakażonych wirusem zapalenia wątroby typu C. Dodatkową dawkę preparatu otrzymają także wcześniaki o masie ciała poniżej 2000 g.

• Szczepienia przeciw krztuścowi – szczepienie przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi ze zmniejszoną zawartością komponentów błoniczego i krztuścowego (dTap lub dTap/IPV) można stosować w następujących sytuacjach: - u dzieci po ukończeniu 7 roku życia, które nie otrzymały dawki przypominającej szczepionki błonica, tężec, krztusiec (DTPa) w 6 roku życia; dla młodzież w wieku 14 i 19 lat zamiast dawki przypominającej szczepionki Td; - wszystkim osobom dorosłym zamiast dawki przypominającej szczepionki Td zalecanej co 10 lat.

• Szczepienia przeciw ospie wietrznej dla dzieci do lat 12 przebywających w instytucjach opiekuńczych; • Szczepienia przeciw wściekliźnie – rozszerzono o grupę osób, które mają styczność z zakażonymi zwierzętami.

Nasze Szkraby 69

doprowadziły do powstania możliwości zapobiegania kolejnym chorobom zakaźnym, w tym powszechnie występującej, bezwzględnie śmiertelnej wściekliźnie.

W pierwszej połowie XX wieku, dzięki postępowi nauk biologicznych, a zwłaszcza immunologii, powstały kolejne szczepionki skierowane przeciwko chorobom o największej śmiertelności, zwłaszcza wśród dzieci - błonicy (dyfteryt), gruźlicy, krztuścowi, grypie, durowi brzusznemu. Druga połowa XX wieku wraz z rozwojem biotechnologii oraz powstaniem inżynierii genetycznej rozszerzyła możliwości tworzenia nowych szczepionek oraz modyfikacji „starych”.

Dzięki temu uzyskano ich większą skutecz-

Aby szczepienia uczynić mniej uciążliwymi, zwłaszcza dla dzieci i ich opiekunów, od szeregu lat dostępne są w coraz większym zakresie szczepionki skojarzone, które uodparniają jednocześnie przeciw kilku chorobom zakaźnym oraz poliwalentne, które uodparniają jednocześnie przeciw kilku typom tego samego drobnoustroju.

Wieloletnia realizacja programów szczepień ochronnych wpłynęła w znaczący sposób na wydłużenie życia, a szczepienia okazały się być jedną z najbardziej efektywnych metod ochrony zdrowia. Zgony z powodu chorób zakaźnych w Polsce są obecnie na dalekich pozycjach wśród wszystkich przyczyn zgonów. Lęk przed chorobami zakaźnymi i ich

ność i zmniejszenie liczby niepożądanych odczynów poszczepiennych. Do największych osiągnięć tego okresu należy zaliczyć wprowadzenie szczepionek przeciwko: śwince (nagminnemu zapaleniu przyusznic), chorobie Heinego – Medina (poliomyelitis), różyczce, odrze, wirusowym zapaleniom wątroby typu A i B, inwazyjnej chorobie meningokokowej, pneumokokowej i wywołanej przez Haemophilus influenzae typu b, kleszczowemu zapaleniu mózgu, oraz szczepionek nowych generacji przeciw grypie.

W pierwszej dekadzie XXI wieku do powszechnego użytku weszły kolejne szczepionki, m.in. przeciwko rotawirusom, ospie wietrznej i półpaścowi. Trwają prace nad uzyskaniem wystarczająco skutecznych szczepionek m. in. przeciwko trądowi, malarii, boreliozie.

skutkami bardzo silnie motywował w przeszłości do korzystania ze szczepień ochronnych. Tylko nieliczna grupa osób mająca przeciwwskazania lekarskie do ich wykonania była pozbawiona tego dobrodziejstwa.

Jednak wobec wysokiego odsetka osób zaszczepionych (powyżej 95% populacji), osoby te były chronione przed zachorowaniami dzięki tzw. odporności zbiorowiskowej, w której szanse zachorowania osoby nieuodpornionej maleją wraz ze wzrostem populacji uodpornionej. Dzięki dobrze realizowanym szczepieniom ochronnym, mamy obecnie stosunkowo korzystną sytuację epidemiologiczną chorób zakaźnych.

Szereg groźnych dla życia i zdrowia chorób zakaźnych nie występuje już w Polsce od kilkudziesięciu lat (np. poliomyelitis, błonica) inne występują sporadycznie (np. odra), jeszcze inne zostały znacznie ograniczone (np.

70 Nasze Szkraby

tężec, wirusowe zapalenia wątroby typu A i B, świnka, różyczka). Eliminacja kolejnych chorób zakaźnych wydaje się być kwestią czasu, jednakże pod warunkiem kontynuowania szczepień ochronnych nie tylko obowiązkowych ( tzw. kalendarz szczepień) opłacanych ze skarbu państwa, ale również tzw. szczepień zalecanych, które warto wykonać z własnych środków i we własnym interesie.

Pamiętajmy, że uzyskana wielkim wysiłkiem społecznym i finansowym korzystna sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych nie jest stanem danym raz na zawsze. Typowe dla wielu chorób zakaźnych okresowe lub stałe nosicielstwo zarazków chorobotwórczych, ruch turystyczny, klęski żywiołowe, katastrofy naturalne, awarie techniczne w każdej chwili mogą niekorzystnie zmienić istniejący stan. Bądźmy na to przygotowani. Nie pozwólmy, by dawny strach przed chorobami zakaźnymi zastąpił nowy strach przed szczepieniami.

Na taki sposób myślenia brak jest racjonalnych argumentów w postaci rzetelnie przeprowadzonych badań epidemiologicznych. Wiadomym natomiast jest, że ryzyko zgonów oraz powikłań w przebiegu chorób zakaźnych w przypadku ich epidemicznego pojawienia się jest wielokrotnie wyższe niż ryzyko niepożądanych odczynów poszczepiennych. Udowodniły to liczne epidemie w przeszłości.

Dzięki coraz lepiej poznawanym mechanizmom funkcjonowania układu immunologicznego, od kilkunastu lat obserwujemy rosnące zainteresowanie szczepionkami wykorzystywanymi w leczeniu niektórych chorób niezakaźnych, w tym nowotworowych. Dotychczas uzyskane wyniki budzą duże nadzieje. tekst: Dr n. med. Hubert Rokossowski Specjalista epidemiolog, pediatra.

Nasze Szkraby 71

Krok po kroku

od wanienki do morza i oceanu 72 Nasze Szkraby

--

~

• •

,

-

Niezależnie od tego, czy zdecydujemy się pójść z naszą pociechą na pływalnie, czy chlapać się z dzieckiem w wannie w domu, każdy rodzic przyzna, że dzieci uwielbiają wodę. Wspólne zabawy z rodzicami niosą maluchom ogromnie dużo radości.

W wannie można myć się, chlapać, ćwiczyć. Jest ona również miejsce zabaw i relaksu dla malucha.

Nasze Szkraby 73

-

L

ekarze oraz terapeuci stwierdzili, że właściwości wody mają korzystny wpływ na rozwój psychoruchowy dziecka.

Malucha, który ukończy pozytywnie cykl ćwiczeń oswajających z wodą w wanience, czy wannie można zapisać na zajęcia na pływalni.

Podstawą przystąpieniem do kursu jest wizyPrzykładowo ćwiczenia w wodzie: 1. aktywizują cały układ kostno-stawowota u lekarza – wywiad ogólny u pediatry. Jeśli -mięśniowy dziecka, lekarz stwierdzi, że nie ma przeciwwskazań 2. wyrównują napięcie mięśniowe, wspoma- rozwojowych lub medycznych, dziecko jest zdrowe i sprawne, można zacząć zajęcia. gają proces rehabilitacyjny u dzieci np.

Istotne jest również to, by dziecko było przyz asymetriami czy z podwyższonym nanajmniej po podstawowych szczepieniach. pięciem mięśniowym, 3. stanowią doskonały relaks dla malucha Malec powinien umieć również samodziel-

4.

5.

6.

7.

zarówno fizyczny jak i psychiczny, wzmacniają więzi emocjonalne rodzica z dzieckiem, powodują iż, dzieci stają się odważniejsze, bardziej samodzielne i ciekawsze świata, dają maluchowi możliwość samodzielnego poruszania się szybciej w wodzie niż na lądzie, wpływają na szybsze oswajanie się ze zmiennym środowiskiem, co powoduje łatwiejsze przystosowywania się do nowych sytuacji,

74 Nasze Szkraby

nie trzymać główkę, by w bezpieczny sposób móc wykonywać z nim ćwiczenia polegające na zmianie pozycji ciała np. z leżenia na brzuchu do przejścia do leżenia na plecach.

Waga malucha powinna wynosić ok. 7 kg, by malec nie miał problemu z zaakceptowaniem temperatury wody (optymalna 32-33 st. C).

Dzieci z różnymi wadami wrodzonymi i upośledzeniami psychoruchowymi również mogą uczestniczyć w zajęciach. Najczęściej spotykamy maluchy z zespołem Dawna,

z porażeniem mózgowym, uszkodzonymi splotami barkowymi z asymetrią, niewidome czy z astmą, która nie zawsze jest przeciwwskazaniem do pływania. Klimat wilgotny sprzyja oddychaniu – zwiększa się pojemność życiowa płuc dziecka. Dziecku wyrównuje się poziom oddechu stresogennego – uczy się prawidłowego rytmu oddechowego.

Niektórzy lekarze mówią, że opary z chloru czy ozonu mogą być szkodliwe, to wszystko jest indywidualne i nie zostało udowodnione naukowo. Inni podkreślają, jednak, że więcej korzyści przyniesie ruch w wodzie i to jest

w możliwym zakresie ruchów.

Jednym z ćwiczeń, które będą wykonywać rodzice z maluchami podczas zajęć na pływalni są zanurzenia. Budzą one zawsze wiele emocji. Dr Lilli Arendt wykładowca German College of Sport Science w Kolonii przeprowadzała badania na temat wyrównywania tętna rodzica i dziecka podczas zajęć pływania niemowląt. Okazało się, że rodzice na początku lekcji zachowywali się bardzo nerwowo, przenosząc często swój strach na dzieci. Dzieci reagowały niepokojem i płaczem. Dopiero na piątych zajęciach tętno

najcenniejsze. Jeżeli pojawiają się wątpliwości i brakuje pewności, czy zajęcia są wskazane dla naszego dziecka, ostateczną decyzję musi podjąć rodzic wraz z lekarzem.

W Polsce najczęściej zaczyna się zajęcia z dziećmi trzymiesięcznymi. W tym wieku dziecko zgodnie z rozwojem ontogenetycznym powinno osiągnąć prawie całkowity wyprost kręgosłupa (nie będzie już tak bardzo skulone jak noworodek), stawy malucha stają się stawami kulistymi, co daje możliwość wykonania dziecku bezpiecznie ćwiczeń

rodzica normalizowało się, co wpływało również uspakajająco na dzieci. W takiej sytuacji, gdy dziecko nie płacze i jest zadowolone przez całe zajęcia, można przystąpić do próby zanurzenia. Można również skorzystać z testu dr Lilli Ahrendt. Test polega na tym, że polewa się dziecku głowę kubkiem wody.

Jeśli dziecko odruchowo zamknie usta i nie będzie płakało, można założyć, że maluch jest gotów na „nurka”.

Dzieci uczą się również samodzielności w poruszaniu się w wodzie, wchodzenia Nasze Szkraby 75

i wychodzenia z basenu bez asysty osób starszych. Zdobędą doświadczenie ułożenia swojego ciała w wodzie w różnych pozycjach takich, które nie są możliwe na lądzie. Nauczą się tolerować wodę na rękach, buzi oraz zdobędą umiejętność całkowitego zanurzenia się. Odkryją własną niezależność w poruszaniu się w wodzie bez pomocy rodziców. Będą potrafiły bezpiecznie zachowywać się nad wodą. Nauczą się współdziałania z osobą ćwiczącą. Integracji w grupie z innymi dziećmi, co stanowi dobre przygotowanie przed przedszkolne dla dziecka. Poprzez zabawę oswoją się z wodą, nauczą się pewnie w niej zachowywać oraz cieszyć się ze środowiska wodnego. Poprzez ćwiczenia ruchowe wzmocnią swój układ mięśniowy, oddechowy oraz wpłyną na rozwój koordynacji wzrokowo ruchowej.

Rodzice natomiast nauczą się bezpiecznego poruszania się i trzymania dziecka w wodzie.

Pomogą dziecku zdobywać nowe doświadczenia i zachęcą do ich pogłębiana.

Wspólnego prowadzenia aktywnego trybu życia od pierwszych miesięcy życia pociechy.

Nauczą się traktować swoje dziecko jako indywidualną jednostkę, rozumieć etapy jego rozwoju, obserwować zmiany psychoruchowe i społeczne. Nigdy nie być zbyt wymagającym.

Stworzyć dziecku odpowiednie warunki, zapewnić poczucie bezpieczeństwa i swobody

76 Nasze Szkraby

na zajęciach.

Cieszyć się razem z dzieckiem ze wspólnych sukcesów i pocieszać w przypadku drobnych porażek.

Należy również pamiętać, że dzieci najwięcej uczą się mając poczucie bezpieczeństwa i akceptacji tego, co robią. Ważne jest to, by rodzic uczestniczył w zajęciach z entuzjazmem i zaangażowaniem równym dziecku.

Jakie są przeciwwskazania do pływania?: • ostre infekcje dróg oddechowych, przewodu pokarmowego • niektóre choroby skóry • uczulenie na ozon • nawracające zakażenia i przewlekłe choroby układu moczowego • nasilony refluks żołądkowo-przełykowy • niektóre przewlekłe choroby płuc • nawracające zapalenia ucha środkowego • nie powinno się też chodzić na basen przez kilka dni po przebyciu infekcji Pamiętajmy, że wyżej wymienione schorzenia mogą stanowić tymczasowe przeciwwskazanie do ćwiczeń i po ustąpieniu choroby można znów przystąpić do zajęć. fot.: Wojciech Surdziel www.wosu.pl tekst: Magdalena Dąbrowska- fizjoterapeuta, instruktor pływania, autor książki "Mały pływak, kształtowanie prawidłowych postaw od pierwszych chwil życia" www.akademiaruchu.eu

Nasze Szkraby 77

Trendy w modzie Dziecięcej

fot.: materiały prasowe Gucci Kids wiosna-lato 2012

„ Och jaki śliczny, a jak ładnie ubrany, słodziutki…”,

który z rodziców nie lubi gdy jego dziecko jest zauważone przez innych? Ładnie i modnie ubrane dziecko to duma każdej mamy i każdego taty. Ostatnio na temat mody dla dzieci mówi i pisze się sporo, ale jest to również temat kontrowersyjny. Czy warto przywiązywać tak dużą uwagę do wyglądu zewnętrznego dzieci? My rodzice coraz częściej chcemy by nasze dziecko wyglądało modnie i skupiamy na nich swoją uwagę bardziej niż na sobie.

78 Nasze Szkraby

na sezon

Wiosna-Lato 2012

fot.: materiały prasowe Gucci Kids wiosna-lato 2012

Dbanie o wygląd zewnętrzny naszej pociechy, to lekcja stylu, jakiej dziecko uczy się od nas dorosłych. W przyszłości ta lekcja zaowocuje.

Wielkimi krokami zbliża się nowy sezon wiosna-lato 2012, a wraz z nim do sklepów wkraczają nowe kolekcje.

Jednak, co będzie modne w tym sezonie? Wystarczy przejść się po najbliższych kilku sklepach by wychwycić nadchodzące trendy, lub po prostu przekartkować gazety w których mowa o modzie, ponieważ ubranka dla dzieci coraz częściej wzorowane są na modzie dla dorosłych. Kolory i fasony ubrań dla dzieci np. płaszczy często przypominają te które możemy znaleźć w sklepach w dziale z modą damską.

Sezon wiosna-lato 2012 będzie dominował zarówno w pudrowe pastelowe kolory,

Nasze Szkraby 79

Stylizacja miniStyl – Zara Kids wiosna-lato 2012

jak również w żywe kolory takie jak intensywne żółcie, pomarańcze, róże czy turkusy.

Wzory na tkaninach podobnie jak w zeszłym sezonie wiosenno-letnim, to drobne kwiaty na zwiewnych sukienkach i tunikach, kraty, drobne kropeczki i koła.

Jeśli mowa o sezonie letnim, to oczywiście nie może zabraknąć motywu marynistycznego, w związku z tym ubrania w paski (biało-granatowo-czerwone) powinny znaleźć się w każdej szafie młodego modnisia.

Najbliższy sezon zadowoli dosłownie każdego rodzica, nawet tego którego gust jest bardzo wymagający. Ubrania, będą uszyte z przewiewnych tkanin, materiały będą trwałe i odporne na przetarcia i upadki małych łobuziaków. Bardzo lubiany, zarówno przez chłopców jaki i dziewczynki, jeans sprawdzi się w każdych warunkach.

Jeans pasuje do wszystkiego, można go zabrać ze sobą w słoneczny dzień jak i w chłodny i deszczowy.

80 Nasze Szkraby

1,2,3,4,5 – 5.10.15, 6,7,8 – H&M

Kurtki dla maluchów, będą z lekkich i miękkich tkanin, które chłoną wodę dzięki specjalnej wodoodpornej warstwie, tak by deszczowy dzień nie zepsuł nam spaceru. Komfort i wygodę podczas częstych wycieczek gwarantują nam ubrania, które posiadają dużo kieszeni i są z odpinanymi kapturami.

LATA 50-TE Bardzo twarzowy i wdzięczny styl dla chłopców i dziewczynek. Sty vintage, bo tak również jest nazywany, jest słodki i niewinny. Dziewczynki będą damami w zwiewnych sukieneczkach w delikatne florystyczne wzory, lub z gładkich tkanin. Jako dodatek do sukienek dziewczynki będą mogły założyć przepaski z fantazyjnymi kwiatkami i kokardkami. Dominującymi kolorami w tym stylu są słodkie pastele.

Chłopcy natomiast założą koszule w delikatne prążki, szorty przed kolana o bardzo prostym kroju. Dodatkiem do ich stylizacji będą kapelusiki, torby przez ramię i apaszki wiązane przy szyi.

Nasze Szkraby 81

fot.: materiały prasowe Gucci Kids wiosna-lato 2012

STYL SAFARI To styl znany również jako styl eko. Ubranka charakteryzują się kolorystyką zaczerpniętą z natury, przeważają piaskowe beże, ciepłe brązy, zielenie w odcieniach khaki. Bardzo znaczącym elementem garderoby jest słomkowy kapelusz, okulary oraz klapki japonki. Mile widziane są również duże torby i plecaki bardzo przydatne podczas wakacyjnych wycieczek.

Styl safari jest bardzo widoczny w najnowszej kolekcji Gucci Kids.

82 Nasze Szkraby

fot.: materiały prasowe Gucci Kids wiosna-lato 2012

STYL MARYNISTYCZNY Styl marynarski powraca jak bumerang co sezon. Jest lubiany zarówno przez dzieci jak i przez dorosłych. W tym roku bardzo uaktywnił się w modzie dla najmłodszych. Charakterystyczna kolorystyka dla tego stylu to oczywiście biel i granat z dodatkiem czerwieni. Wszelkiego rodzaju dodatki takie jak apaszki, torby, buty, okulary, spinki często posiadają nadruki morskich zwierzątek, kotwic, czy kół ratunkowych.

Nasze Szkraby 83

Stylizacja miniStyl: 2, 4, 5, 6, 7, 8 – Zara, 3 – Talc, 9 – Gap

84 Nasze Szkraby

Stylizacja miniStyl: CHŁOPIEC: 1, 3, 4, 5, 6 – Zara Kids, 2 – Ray Ban, DZIEWCZYNKA: 1 – Talc, 2, 3, 4, 5, 6 – Zara Kids

STYL MINIMALISTYCZNY Proste formy, monochromatyczne kolory jak biel, czerń i szarość to charakterystyczne elementy stylu minimalistycznego. Kolor w tym stylu pojawia się jedynie jako akcent.

Bardzo modnym dodatkiem będą okulary typu Ray Ban które charakteryzują się prostą formą.

Małgorzata Przyłęcka – stylista dzieci i niemowląt www.mini-Styl.pl Nasze Szkraby 85

Pokój dziecięcy... wyzwanie tekst i fot.: Karolina Kobus

Spełnianie własnych oczekiwań wobec wymarzonego wnętrza staje się banalne, kiedy w opozycji stajemy przed trudami aranżacji pokoju dziecięcego. Jako rodzic dbający także o gust dziecka, chcemy by był atrakcyjny wizualnie, praktyczny i by sam się sprzątał ;) Dzieciom zależy tylko by był po prostu fajny! Jak połączyć te czasami skrajne wizje, tak by wszyscy byli zadowoleni?

1

Zacznijcie od wizualizacji!

Dziecko na papierze z pomocą kredek, mazaków, Ty może bardziej wymyślnie, szukając inspiracji w sieci i czasopismach wnętrzarskich.

Następnie zorganizujcie rodzinną naradę, bo zdanie dziecka jest tak samo ważne jak sponsora metamorfozy – przecież to ono ma w swoim królestwie mieszkać.

Wystrój… Większość dziewczynek już robi maślane oczy na myśl o różowej komnacie z fioletowymi dodatkami, naklejkami w księżniczki, dywanikiem z serca, mebelkami w kwiatuszki itp. Typowy chłopiec będzie wybierał między robotami, kosmitami, pojazdami wszelkiej maści, lub sportem, choć najlepiej byłoby to wszystko połączyć! Należy jeszcze wziąć pod uwagę aktualny repertuar kinowy i telewizyjny. Wizja dziecka może ulegać gruntownej transformacji, co rok, dwa, a w gorszych przypadkach co sześć miesięcy. Oszczędzając sobie stresów, spróbujmy namówić dziecko na neutralne tło dla ich obiektów zainteresowań, które pojawiać się będą z ograniczonej ilości, tak by nie przedobrzyć i by możliwe były zmiany - małym wysiłkiem.

Kiedy wreszcie ;) uda Wam się dojść do porozumienia, oszacujcie budżet i spiszcie plan prac.

86 Nasze Szkraby

Nasze Szkraby 87

2

Pokój dziecięcy jest wnętrzem specyficznym

Łączyć wiele funkcji: to miejsce odpoczynku, czyli sypialnia, pełni rolę pracowni – dziecko musi mieć blat roboczy w postaci biurka, czy stolika, a wreszcie to plac zabaw, co oznacza, że musi pomieścić góry zabawek, książek i wielu innych niesłychanie ważnych przedmiotów. To także miejsce tajnych spotkań towarzyskich, więc pokój dziecięcy to tak naprawdę multiroom.

Stąd też istotnym jest zaplanowanie każdego centymetra, szczególnie jeśli pokój ma niewielki metraż. Często okazuje się, że designerską szafkę w kształcie domu od Kast van een Huis, trzeba zastąpić sięgającym sufitu regałem na zamówienie, a pluszowe fotele małymi, plastikowymi stołkami.

Niestety podobne dylematy będą pojawiać się na każdym etapie urządzania tego pokoju.

Chyba, że mamy to szczęście wykorzystania powierzchni „salonowe” , wtedy mając większe pole do popisu pamiętać jedynie musimy, by pokój nie stracił na przytulności.

88 Nasze Szkraby

3

O czym należy pamiętać

Światło – intensywnie oświetlony punkt centralny, czyli porządne światło górne. Dodatkowo światła punktowe w strategicznych miejscach: blat roboczy, przy łóżku.

Porządek – rozwiązania ułatwiające dzieciom samodzielne sprzątanie pokoju, czyli półki, skrzynie, pudła dostępne dla małych rąk.

Materiały – bezpieczne i przyjazne dla dzieci, tak w skrócie.

Nastrój – ten tworzą dodatki, tkaniny i wymienione wcześniej światło.

Pamiętajmy, że pokój dziecięcy ma być przytulny, ciepły. Dziecko ma się w nim czuć bezpiecznie i z chęcią w nim przebywać.

Indywidualność – nawet najpiękniejsze katalogowe wnętrze może zyskać na atrakcyjności jeśli jego lokator doda do niego coś „własnego”, kolekcję kartek pocztowych zawieszoną za ozdobnej tablicy, zdjęcia w ramkach, plakat ulubionego zespołu, ale nie przyklejony taśmą na drzwiach, a w pięknej ramie na ścianie. Pozwólmy młodszym profektantom indywidualnie wzbogacać ich wnętrze, oczywiście w granicach rozsądku, tak by pozostało ono pokojem dziecka.

Nasze Szkraby 89

Wielkanoc już tuż tuż Wielkanoc to święta wesołe i radosne, niczym budząca się do życia wiosna. Święta z dziećmi są jeszcze wspanialsze, bo dla maluchów wszystko jest ciekawe. Nie ograniczajmy się więc do rodzinnego spaceru, a przygotujmy dla dzieci i całej rodziny moc innych atrakcji!

Rzeżuchowa grządka

Zachęć nawet najmłodsze dziecko do wysiania ziarenek już na 10 dni przez Świętami.

Przygotujcie wspólnie pojemniki, koszyczki lub połówki skorupek od jajek z namoczoną watą, na którą wysypać trzeba nasiona. Przypominaj maluchowi o codziennym podlewaniu!

Świąteczne śniadanie

Dzielenie się jajkiem, składanie życzeń, wiele potraw zaserwowanych w świąteczny poranek, na które niekoniecznie dzieci mają ochotę. Wszystko to jest dla malucha fascynujące i trochę dziwne. „Dlaczego składamy sobie życzenia?”, „Dlaczego to śniadanie trwa tak długo?”, „Codziennie jem płatki, po co tyle jedzenia na stole?” – malec ma o czym myśleć. Nawet najspokojniejsze dziecko nie jest jednak w stanie siedzieć przy stole tak długo jak dorośli. Zamiast strofować je bez ustanku,

90 Nasze Szkraby

zaproponuj ciekawą zabawę, jak np. Puk, puk!

Młodszym dzieciom wystarczy niewielki impuls, by śmiały się od ucha do ucha. Zapukaj łyżeczką w skorupkę i odpowiedz zmienionym, cienkim głosikiem „Kto tam?”, a zobaczysz, że brzdąc zechce cię naśladować. Przy świątecznym stole można także stukać się jajkami. Wygrywa ten, kto wybrał jajko o najodporniejszej skorupce.

Śmigus Dyngus

Tej zabawy, nie trzeba nikomu przedstawiać. Tradycja nakazywała oblewać wodą panny, które tego dnia cieszyła wizja szybkiego zamążpójścia. Dziś każdy może zostać skropiony! Wielkanocny poniedziałek bez śmigusa dyngusa? Wykluczone! Gromadzenie oręża – plastikowe pisanki i inne psikadełka, czy zawierane w tajemnicy sojusze („Oblejemy tatę wodą z filiżanki, tylko się nie wygadaj”) to naprawdę dla dzieci ogromna frajda. I ty nie zapomnij oblać swojego smyka odrobiną wody – będzie miał doskonały pretekst, by odwdzięczyć Ci się z nawiązką!

Przestrzeż jednak starsze dzieci, że zabawa jest udana, do czasu, kiedy wszyscy mają na nią ochotę, więc polewanie wodą zawsze w granicach rozsądku.

Wesołych Świąt Wielkanocnych Poszukiwanie jajek

Szukanie niespodzianek od zajączka to stały element świętowania.

Jednak tą zabawę możesz urozmaicić. W zależności od ilości dzieci przygotuj odpowiednią ilość drobnych słodkości. Podziel je na paczuszki – możesz użyć kawałków tiulu owiniętych wstążką lub papierowych torebek. Każdą oznacz – przewodnim kolorem, dla Wojtusia czerwony, dla Kasi zielony itd., a dla mniejszych dzieci jakąś naklejką/ liścikiem np. z misiem lub autem. Dzieci uwielbiają tajemnice, więc wcześniej możesz wyciągnąć ze skrzynki list od Zajączka, w którym pozdrawia dzieci i przekazuje zasady zabawy. W ten sposób sprawiedliwie uda Ci się obdarować wszystkie pociechy, a te będą miały frajdę z szukania tak wielu upominków. Wcześnie przygotuj dzieciom koszyczki lub inne pojemniki do których będą mogły zbierać znalezione fanty. Zabawę możesz zorganizować w domu, w ogrodzie lub nawet w lesie, czy na łące.

Nasze Szkraby 91

Zabawy plenerowe z jajkiem w tle

Wielkanoc to czas radości, dlatego od dawien – dawna świętowaniu tego wzniosłego dnia towarzyszyły różne zabawy. Zaangażuj całą rodzinę i gości, którzy na pewno chętnie rozruszają się po siedzeniu za stołem.

Wyścigi jajeczne

Tradycyjne wyścigi rzędów z łyżkami na których spoczywa ugotowane jajko. Po podzieleniu się na dwie drużyny, każdy uczestnik zabawy będzie przenosił jajko za pomocą łyżki do pustego koszyka, który z końcem gry stanie się pełny. Wygrywa drużyna, która zadanie wykona szybciej. Ilość uczestników i jajek dowolna.

Jajeczny tor przeszkód

W tej grze nie chodzi o wygraną, ale o dobrą zabawę. Na wolnej powierzchni porozkładaj jajka tak, by utworzyły tor przeszkód. Wyznacz jedną lub dwie osoby, które będą musiały zmierzyć się z zadaniem – pokonać tor z zasłoniętymi oczami nie rozdeptując żadnego z jaj.

Zawodnik może liczyć jedynie na podpowiedzi: „do przodu, stój, w lewo” itd. Po zasłonięciu oczu obu zawodnikom zbierz wszystkie jajka, uprzedzając zgromadzonych by dochowali tajemnicy i nie pisnęli słówka. Dużo śmiechu gwarantowane!

fot.: dip2000 © Depositphotos Inc.

Celuj w jajo!

92 Nasze Szkraby

Do tej zabawy, prócz oczywistych jaj, potrzebny będzie lekki przedmiot – kawałek gąbki, miękka piłeczka, którym będziemy rzucać w jajka.

Bawić można się zarówno na podwórku, jak i w domu.

Na ziemi lub na podłodze wyznacz linię, a wzdłuż niej ułóż jajka w różnych odstępach. Uczestnicy zbierają trafienia w kilku rundach,

rzucając z ustalonej wcześniej odległości, dla dzieci oczywiście mniejszej niż dla dorosłych. Wgrywa zawodnik z największą ilością trafień.

Celuj jajem!

Dla każdemu uczestnika gry przygotuj ugotowane jajko z imieniem lub inicjałami. Na trawie wyznacz okręgi do których zawodnicy będą celować. Każdy okrąg opatrz wartością punktową i już można zaczynać zabawę. Zawodnicy mogą mieć kilka rzutów w serii lub tylko jeden.

Jajka można rzucać – wersja ekstremalna lub turlać. Wygrywa zawodnik z największa liczbą punktów.

Zajączek

Zabawa przeznaczona głównie dla dzieci, choć dorośli są przy niej niezbędni. Każde dziecko, po kolei wciela się w rolę zajączka, kiedy reszta bawiących się tworzy koło chwytając się za ręce. Dziecko „zając" znajduje się w środku i podczas tańca/ hasania próbuje wydostać się z koła. Pozostali uczestnicy zabawy również ruszają się, delikatnie utrudniając wypuszczenie zajączka na wolność. Zabawę oczywiście należy dostosować do wieku dzieci, by nie zniechęciło się nierówną walką z dorosłymi.

Twardego jajka i mokrego dyngusa Pisanki

Już przed Świętami koniecznie przygotuj z dziećmi pisanki. To doskonała kreatywna forma spędzenia czasu z dziećmi, która nawet rodzicom pozwoli wczuć się w świąteczny klimat.

Dzieci uwielbiają ozdabiać jajka i namawiać na pewno ich nie będzie trzeba, bo przy takiej mnogości technik dziecko ucieszy sama wizja tworzenia kolorowego jajka. Można więc pomalować je farbami, flamastrami, przyozdobić naklejkami czy wykąpać w barwniku kupionym w sklepie.

Może wyjątkowo w tym roku całą rodziną zabawicie się w farbowanie domowymi sposobami? Naturalne barwniki wymagają oczywiście większego zaangażowania i wysiłku, ale czy też duma z efektu końcowego nie będzie większa? Poznajcie sposoby na uzyskanie konkretnych kolorów:

Nasze Szkraby 93

Żółty Zagotuj jaja z dodatkiem przypraw: kurkumy lub carry, a następnie odstaw na kilka godzin. Na żółty lub jasno brązowy kolor jajka zabarwi też napar herbaciany.

Granat Ten kolor pozwoli uzyskać czerwona kapusty. Kapusty poszatkuj, zalej wodą, a następnie odstaw na noc pod przykryciem, by uwolnił się barwnik.

Następnie ugotuj lub zanurz w nim na jakiś czas jaja. Ciemny kolor wymaga nawet 12 godz. zimnej kąpieli.

Róż Sok z buraków nada jajku różowy kolor, a jego intensywność zależy od czasu trzymania jajka w roztworze.

Można użyć domowych zapraw – wystarczy zanurzyć jajka w podgrzanych buraczkach ze słoika.

Czerwień Ten kolor uzyskasz z łusek czerwonej cebuli. Postępujesz tak samo jak w przypadku zwykłej cebuli. Natężenie odcieni reguluje się ilością łusek i czasem gotowania w barwniku.

Brąz i beż Sposób znany od dawna – łuski zwykłej cebuli. Sposób najpopularniejszy w polskich domach, bo niezawodny od lat. Wysuszone łuski cebuli namocz przez noc, a potem zagotuj, by uwolnić barwnik. Do tego roztworu wrzuć jajka i gotuj minimum 15 min. Ciemny brąz uzyskasz, gotując jajka w mocnym wywarze z sypanej kawy.

Każde jajko przed barwieniem wyszoruj i przetrzyj wacikiem nasączonym octem.

Wytrzyj do sucha.

wania wzmocni kolor, a dosypanie soli zapobiegnie pękaniu skorupek.

Miłej zabawy!

Dodatek octu podczas gotowania czy leżako- tekst i fot.: Karolina Kobus

94 Nasze Szkraby

Z pozornie „nieplastycznych” patyczków higienicznych można stworzyć uroczą ozdobę wielkanocną. Może cieszyć oko lub przytrzymać winietkę na stole.

Potrzebne będą: • biały karton, • patyczki do czyszczenia uszu, • dwa spinacze do bielizny, • nożyczki, • klej, • flamaster Etapy pracy: 1. Z kartonu wytnij brzuszek i głowę owieczki.

2. Obetnij końcówki patyczków tuż przy końcu watki.

3. Na posmarowany klejem korpus przyklejaj końcówki patyczków.

4. W przedstawiony sposób wykończ też głowę, narysuj oczy, nos i buzię, a następnie przyklej ją do reszty ciała.

5. Na koniec przyklej klamerki z drugiej strony brzucha. Odczekaj aż klej wyschnie i postaw owieczkę na nogi.

Gotowe! tekst i fot.: Karolina Kobus

Rzeżuchowe potworki

Sadzenie rzeżuchy mieliśmy zaplanowane na jakieś 2-3 tygodnie przed Świętami Wielkanocnymi. Lektura blogu Mamy w dobrym stylu uświadomiła mi jednak, że rzeżuchę można siać cały rok – to bogate źródło witamin, a jej specyficzny smak może urozmaicić nie tylko kanapki, ale także wszelkiego typu sałatki. No to posialiśmy – ja w swojej "rynience" – klasycznie, a Nikodem ulepił bardzo sympatycznego potworka z rzeżuchowymi włosami.

96 Nasze Szkraby

Czego użyliśmy?

• kubka ciastoliny • kolorowego papieru z którego wycięłam oczy, buzię i ręce • "pomponika" na nosek • kleju • "jajka niespodzianki" • odrobinę watki • aluminiowej folii spożywczej • ziaren rzeżuchy • wody

Najpierw Nikodem uformował z ciastoliny kulę.

Następnie w uformowanym wgłębieniu położyliśmy folię i nasączoną wodą watę.

Teraz trzeba było zasiać rzeżuchę lekko dociskając ją do watki.

I odczekać tydzień kontrolując wilgotność waty, aby na czubku głowy naszego potworka pokazały się pierwsze włoski.

Przez te kilka dni synek sam upominał się o podlewanie, a radość z pierwszych wykiełkowanych ziarenek – niesamowita!

Gdy kula była już gotowa pomogłam synkowi nadać jej ostateczny kształt i zaczęliśmy ją ozdabiać.

www.mamanacalyetat.blogspot.com Nasze Szkraby 97