ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΕΥΧΟΣ No. 9 by Ορθόδοξος Ιεραποστολικός Σύλλογος ΚΥΡΙΑΚΗ

«Ἐγενόμην ἐν Πνεύματι ἐν τῇ Κυριακῇ ἡμέρᾳ καὶ ἤκουσα φωνὴν ὀπίσω μου μεγάλην ὡς σάλπιγγος» (Ἀπ. 1,10)

Φ 09 ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2016

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ

π. Ἀνδρέα Ἀγαθοκλέους

Ἔτος Γ΄

Σεπτέμβριος-Νοέμβριος 2016

Ἀριθ. Φύλλου 9

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

3 5 7 8 9 14 16 20 21 25 28 29 30

Τὸ αὔριο ὡς νίκη...............................

Χριστιανὸς σημαίνει ταξιδιώτης ....

Τριμηνιαίο Ὀρθόδοξο Χριστιανικό Περιοδικό Ὄργανο ὁμωνύμου Ἱεραποστολικοῦ Συλλόγου Ἔτος Γ΄, Ἀριθ. Φύλλου 9 Σεπτέμβιος-Νοέμβριος 2016

Ἐνθαρρύνετε τοὺς ἄλλους .............. Οἱ ἀσκητὲς καταπολεμοῦν τὴν καταλαλιὰ καὶ τὴν κατάκριση.... “ Ἐν εὐθέτῳ χρόνῳ” .........................

Μιὰ πίστη ἀληθινὴ μέσα στὴν τρέλα τοῦ Εὐαγγελίου............................ Ἀγωγή Χαράς............................... Συνείδηση καὶ πλησίον...............

Ἀνακαλύπτοντας τοὺς θησαυροὺς ποὺ κρύβει ἡ καρδιὰ τοῦ πατέρα. Μεγαλώνοντας ἕνα συνεσταλμένο παιδί.................... Γεγονότα καί δράσεις τοῦ Συλλόγου «ΚΥΡΙΑΚΗ» .....

Ἐκδότης: Ὀρθ. Ἱεραπ. Σύλλογος «ΚΥΡΙΑΚΗ» Παπαναστασίου 9, 60100 Κατερίνη, τηλ: 2351022183 Διαδίκτυο: http://www.iskiriaki.com Ἠλ. Ταχυδρ: info@iskiriaki.com Ὑπεύθυνος Σύνταξης: Ἀθανάσιος Γκάτζιος, τηλ: 2351026396 Συντακτική Ἐπιτροπή: Ἀβραὰμ Σαλασίδης Ἀθανάσιος Γκάτζιος Ἰωάννης Βαρσάμογλου Στέφανος Σπανὸς Ἐπιμέλεια ὕλης: Ἀβραὰμ Σαλασίδης Στοιχειοθεσία–Σελιδοποίηση-Ἐκτύπωση: Γραφικές Τέχνες «Μέλισσα», Ἀσπροβάλτα

Ἡρωίδα μητέρα............................

Ὁ κόμπος τῆς ἀγάπης.................

ΚΥΡΙΑΚΗ | 2

Ἐτήσια συνδρομή: 5€ / Κύπρου: 10€ / Ἐξωτερικοῦ: 15€ Ἀρ. Λογαρ. Τράπεζα Πειραιῶς: 5254-076004-404 EUR IBAN: GR8501722540005254076004404

του, τὴ φαρισαϊκὴ στάση τοῦ «οὐκ εἰμὶ ὥσπερ οἱ λοιποί τῶν ἀνθρώπων». «Νικητὴς εἶναι αὐτὸς ποὺ βλέἩ πραγματικότητα τῆς ἀνθρώπιπει μπροστά, ποὺ δὲν ἐπιτρέπει νης ζωῆς δὲν βρίσκεται στὶς ἀκρόστὸν ἑαυτό του νὰ διαλυθεῖ στὸ τητες. Γιατί οὔτε ἡ ἀπόγνωση οὔτε παρόν». ἡ ὑπερηφάνεια ταιριάζει στὸν ἄν(π. Ἀλέξανδρος Σμέμαν) θρωπο ποὺ ξέρει, ἀπὸ τὸν προσωπικό του ἀγώνα, ὅτι «μίαν πάνω καὶ μίαν κάτω», μιὰ ἡ χάρη καὶ μιὰ ἡ ολλὲς καὶ συχνὲς οἱ ἀπο- πτώση, μιὰ ἡ ἀνατολὴ καὶ μιὰ ἡ τυχίες στὴν πορεία τῆς δύση. ζωῆς, οἱ ἀπογοητεύσεις Εἶναι συνετὸ νὰ κρατᾶμε ἐσωτεκαὶ οἱ θλίψεις ἀπὸ τὶς διαπροσω- ρικὴ ἰσορροπία τόσο στὶς ἀσέληνες πικὲς σχέσεις, ὁ πόνος ἀπὸ τὶς νύχτες, ὅσο καὶ στὸ δυνατὸ φῶς. ἄτσαλες καὶ ἐπιπόλαιες ἐνέργειες, ἡ Νὰ μὴ διαλυόμαστε στὶς ὄντως δύσυνειδητοποίηση τῆς ἁμαρτωλότη- σκολες φάσεις, ὅπως καὶ νὰ μὴν τάς μας ὡς πράξης καὶ ὡς κατάστα- ὑπεραιρόμαστε στὶς ἐπιτυχίες, γιατί σης. σύντομα τό ἕνα διαδέχεται τὸ Ἀλοίμονο ὅμως καὶ σὲ ὅποιους ἄλλο, ἀρκετὲς φορὲς ὄχι μὲ δική τὰ βιώματα αὐτὰ μέσα τους εἶναι μας προσπάθεια. ἀνύπαρκτα, ζώντας τὴν ψευδαίὉ «Θεὸς τῶν πατέρων ἡμῶν» σθηση τοῦ τέλειου καὶ ἀναμάρτη- εἶναι ζωντανός, ζεῖ ἀνάμεσά μας ὡς

| Φ 09

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Πατέρας ποὺ τρέφει τὰ παιδιά του μὲ τὸν Ἄρτο τῆς Ζωῆς, ὡς ἀγάπη ποὺ συμπάσχει καὶ συγχαίρεται, ὡς ἐλευθερία ποὺ συμπορεύεται μυστικὰ καὶ ἀθόρυβα. Τί σημασία μποροῦν νὰ ἔχουν οἱ ὅποιες ἀδυναμίες, ἀστοχίες καὶ ἁμαρτίες μας μπροστὰ στὸ Χριστὸ ποὺ «ἐξῆλθε νικῶν καὶ ἴνα νικήση»; Σημασία ἔχει Ἐκεῖνος, γι’ αὐτὸ μὲ ἐκεῖνον μπορῶ νὰ ζῶ καὶ νὰ πορεύομαι. Ὅσοι νομίζουμε πὼς μόνοι μας μποροῦμε νὰ προχωροῦμε στὴ ζωὴ μὲ ἀπόλυτη αὐτοπεποίθηση καὶ δύναμη, σύντομα θὰ καταλάβουμε τὴν ἀδυναμία τῆς δύναμής μας. Ὅσοι στηριζόμαστε στὰ προγράμματα καὶ στοὺς ὑπολογισμοὺς γιὰ νὰ καταφέρουμε αὐτὸ ποὺ θέλουμε πάσῃ θυσίᾳ, θὰ κατανοή-

Ἕ

νας ἀπὸ τοὺς φημισμένους Πατέρες τῆς Ἐρήμου στὴν Αἴγυπτο τοῦ 4ου αἱ., ὁ ἅγ. Σεραπίων ὁ Σιδωνίτης, ταξίδευε μιὰ φορὰ γιὰ προσκύνημα στὴ Ρώμη. Ἐκεῖ τοῦ εἶπαν γιὰ μιὰ περίφημη ἔγκλειστη, μιὰ γυναίκα ποὺ ζοῦσε πάντα σ’ ἕνα μικρὸ δωμάτιο, χωρὶς ποτὲ νὰ βγαίνει ἔξω. Δυσπιστώντας γιὰ τὸν τρόπο τῆς ζωῆς της -γιατί ὁ ἴδιος ἦταν ἕνας μεγάλος περιπλανώμενος- ὁ Σεραπίων τὴν ἐπισκέφθηκε καὶ τὴ ρώτησε: «Γιατί κάθεσαι ἐδῶ;» κι ἐκείνη τοῦ ἀπάντησε: «Δὲν κάθομαι. Ταξιδεύω».

σουμε πὼς ὁ Θεός μας, ἀπὸ ἀγάπη καὶ μόνο, τὰ ἀνατρέπει καὶ μᾶς προσφέρει αὐτὸ ποὺ στὸ βάθος ἡ καρδιὰ μας θέλει. Τελικά τό τώρα τῆς ζωῆς, μὲ τὶς ἀποτυχίες καὶ τὶς ἀτασθαλίες του, μπορεῖ νὰ ἑτοιμάζει γιὰ αὔριο μιὰ ἄνοιξη, μιὰ ἀνάπαυση, μιὰ κρυμμένη ἁγιότητα. Ἡ κάθε νέα μέρα, ὅπως καὶ ὁ κάθε νέος χρόνος, εἶναι εὐλογία, γιατί μᾶς δίνουν νέα εὐκαιρία, νέα δυνατότητα νὰ ζήσουμε τὴν ὀμορφιὰ τῆς ζωῆς ποὺ βρίσκεται στὸ Χριστὸ ὡς τὴν ὄντως Ζωή. Κοντά Του δὲν ὑπάρχει στασιμότητα, ἀπόγνωση ἢ ὑπερηφάνεια, ἀδιέξοδα ἢ διάλυση. Γιατί κοντά Του ἀνατέλλει ἡ νέα μέρα τῆς νέας ζωῆς, τῆς αἰωνίου καὶ ἀνεκλάλητης χαρᾶς τῆς παρουσίας Του.

Δὲν κάθομαι. Ταξιδεύω. Ὁ κάθε Χριστιανὸς θὰ μποροῦσε νὰ χρησιμοποιήσει αὐτὰ τὰ λόγια γιὰ τὸν ἑαυτό του. Τὸ νὰ εἶσαι Χριστιανὸς σημαίνει νὰ εἶσαι ταξιδιώτης. Ἡ κατάστασή μας, λένε οἱ Ἕλληνες Πατέρες, εἶναι σὰν κι’ αὐτὴ τοῦ Ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ μέσα στὴν ἔρημο τοῦ Σινᾶ. Ζοῦμε σὲ σκηνές, ὄχι σὲ σπίτια γιατί πνευματικὰ εἴμαστε πάντα σὲ κί-

Ἡ «ΚΥΡΙΑΚΗ» στὸ Διαδίκτυο! Στὴ διεύθυνση: www.iskiriaki.com Διαβάστε τὰ προηγούμενα τεύχη τοῦ περιοδικοῦ καὶ ἐνημερωθεῖτε γιὰ τὶς δραστηριότητες τοῦ Συλλόγου καθὼς καὶ γιὰ πνευματικὰ θέματα ἀπὸ τὴν ἰστοσελίδα μας.

Ἐπισκόπου Διοκλείας

Κάλλιστου Ware ΚΥΡΙΑΚΗ | 4

| Φ 09

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

νηση. Ταξιδεύουμε μέσω τοῦ ἐσωτερικοῦ χώρου τῆς καρδιᾶς, σ’ ἕνα ταξίδι ποὺ δὲν μετριέται μὲ τὶς ὧρες τοῦ ρολογιοῦ μας ἢ μὲ τὶς μέρες τοῦ ἡμερολογίου γιατί εἶναι ἕνα ταξίδι ἔξω ἀπ’ τὸ χρόνο καὶ μέσα στὴν αἰωνιότητα. Ἕν’ ἀπὸ τ’ ἀρχαιότερα ὀνόματα γιὰ τὸν Χριστιανισμὸ ἦταν ἁπλῶς «ἡ ὁδός». «Ἐγένετο δὲ κατὰ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον», λέγεται στὶς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων, «τάραχος οὐκ ὀλίγος περὶ τῆς ὁδοῦ» (19,23)· ὁ Φήλιξ, ὁ Ρωμαῖος κυβερνήτης τῆς Καισάρειας, ἀναφέρεται «ἀκριβέστερον εἰδώς τὰ περὶ τῆς ὁδοῦ» (24, 22). Εἶναι μιὰ ὀνομασία ποὺ δίνει ἔμφαση στὸν πρακτικὸ χαρακτήρα τῆς Χριστιανικῆς πίστης. Ὁ Χριστιανισμὸς εἶναι κάτι περισσότερο ἀπὸ μιὰ θεωρία γιὰ τὸ σύμπαν, κάτι περισσότερο ἀπὸ διδασκαλίες γραμμένες στὰ χαρτιὰ· εἶναι ἕνα μονοπάτι ποὺ παίρνουμε ταξιδεύοντας -μὲ τὴ βαθύτερη καὶ οὐσιαστικώτερη ἔννοια-, ἡ ὁδὸς τῆς ζωῆς. Ὑπάρχει μόνο ἕνα μέσο γιὰ ν’ ἀνακαλύψουμε τὴν ἀληθινὴ φύση τοῦ Χριστιανισμοῦ. Πρέπει ν’ ἀνοίξουμε τὸ βῆμα σ’ αὐτὸ τὸ μονοπάτι, νὰ συντονιστοῦμε σ’ αὐτὸν τὸν τρόπο ζωῆς καὶ μετὰ θ’ ἀρχίσουμε ν’ ἀντιλαμβανόμαστε μόνοι μας. Ὅσο παραμένουμε ἔξω, δὲν μποροῦμε νὰ κατανοήσουμε σωστά. Βέβαια εἶναι ἀνάγκη νὰ μᾶς δοθοῦν ὁδηγίες πρὶν ξεκινήσουμε· εἶναι ἀνάγκη, νὰ μᾶς ποῦν ποιοὺς δεῖκτες ν’ ἀναζητήσουμε, καὶ πρέπει νὰ ἔχουμε καὶ συντρόφους. Πράγματι, χωρὶς καθοδήγηση ἀπὸ ἄλλους εἶναι σχεδὸν ἀδύνατο ν’ ἀρχίσουμε τὸ ταξίδι. Ἀλλὰ ὁδηγίες ποὺ ἔδωσαν ἄλλοι ποτὲ δὲν μποροῦν νὰ εἶναι ὑποκατάστατο γιὰ τὴν ἄμεση, τὴν προσωπικὴ ἐμπειρία. Ὁ καθένας καλεῖται νὰ ἐπαληθεύσει γιὰ τὸν ἑαυτὸ του ὅ,τι ἔχει διδαχθεῖ, ὁ καθένας χρειάζεται νὰ ξαναζήσει τὴν Παράδοση ποὺ ἔχει λάβει. «Τὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως», εἶπε ὁ Μητροπολίτης Φιλάρετος τῆς Μόσχας, «δὲν σοῦ ἀνήκει ἂν δὲ τὸ ἔχεις ζήσει». Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ ταξιδεύει μ’ ὅλη του τὴν ἄνεση σ’ αὐτὸ τὸ ταξίδι ποὺ εἶναι τὸ πιὸ σημαντικὸ ἀπ’ ὅλα. Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι Χριστιανὸς ἀπὸ δεύτερο χέρι. Ὁ Θεὸς ἔχει παιδιά, ἀλλὰ δὲν ἔχει ἐγγόνια.

Ἄ

ς γνωρίζουμε ὅτι πολλὰ ἀπὸ αὐτὰ ποὺ λέμε μπορεῖ νὰ ἐπηρεάζουν τοὺς συνανθρώπους μας. Αὐτὸ ἰσχύει τόσο γιὰ τὴ χαρὰ ποὺ τοὺς δίνουμε, ὅσο καὶ γιὰ τὴ θλίψη ποὺ τοὺς προξενοῦμε μὲ τὴ ἀρνητικότητά μας ἢ τὴν πλήρη ἀπουσία ἐνθαρρυντικοῦ λόγου. Ὡς μέρος τῆς προσπάθειας νὰ μάθω περισσότερα γιὰ τοὺς ἄλλους θέτω συχνά τό ἐρώτημα: «Ποιὸ εἶναι τὸ καλύτερο κομπλιμέντο ποῦ σοῦ ἔχει γίνει ποτέ;». Εἶναι ἐνδιαφέρον, γιατί μπορῶ νὰ μάθω πολλὰ ἀπὸ τὴν ἀπάντηση ποὺ θὰ πάρω στὸ ἐρώτημα. Γιὰ παράδειγμα, γιὰ ἕναν ἀκαδημαϊκὸ ἡ καλύτερη φιλοφρόνηση ποὺ θὰ μποροῦσε νὰ ἀκούσει ἔχει νὰ κάνει μὲ τὴν ἀναγνώριση τῶν ἐπιτευγμάτων του, ἐνῶ γιὰ ἕναν ἀθλητὴ μὲ τὴν εὐρωστία τοῦ σώματος. Δυστυχῶς, ὅμως, ὅταν θέτω τὸ ἐρώτημα πολλοί μοῦ ἀπαντοῦν: «Πραγματικὰ δὲν ξέρω» ἢ «Δὲν μπορῶ νὰ θυμηθῶ τὴν τελευταία φορὰ ποὺ κάποιος μοῦ εἶπε ἕναν

Ἀπὸ τὸ βιβλίο «Ὁ Ὀρθόδοξος Δρόμος» ΚΥΡΙΑΚΗ | 6

| Φ 09

καλὸ λόγο». Νομίζω ὅτι ἀξίζει γιὰ τὸν καθένα μας νὰ ἀκούσει ἕναν καλὸ λόγο. Δὲν ἔχουμε κάτι ποὺ θὰ ἄξιζε νὰ τὸ παρατηρήσουν καὶ νὰ τὸ ἀναγνωρίσουν οἱ ἄλλοι; Πιστεύω ὅτι ὁ Θεὸς δημιούργησε τὸν καθένα μας γιὰ ἕνα μοναδικὸ σκοπὸ καὶ τὸν προίκισε μὲ ἕνα μοναδικὸ σύνολο δυνατοτήτων. Δουλειὰ μας εἶναι νὰ παρατηροῦμε τὴν ὀμορφιὰ αὐτὴ στοὺς γύρω μας. Σᾶς προκαλῶ νὰ βρεῖτε ἕναν τρόπο νὰ ἐκφράζετε ἕναν καλὸ λόγο γιὰ κάποιον αὐτὴ τὴν ἑβδομάδα, αὐτὸ ποὺ βλέπετε συχνὰ καὶ αὐτὸ ποὺ μόλις συναντᾶτε. Εἴμαστε ἡ φωνὴ τοῦ Χριστοῦ στὴ γῆ. Ἄς ἀγαποῦμε ὁ ἕνας τὸν ἄλλο μέσῳ τῆς ἐνθάρρυνσης καὶ τῆς ἐπιθυμίας νὰ φέρουμε τὴ χαρὰ στὸν κόσμο. Ἄς κάνουμε ἀρχὴ μὲ ἕναν καλὸ λόγο. «Κανένας κακὸς λόγος νὰ μὴ βγαίνει ἀπὸ τὸ στόμα σας, ἀλλὰ μόνο καλὸς γιὰ οἰκοδομή ὅπου ὑπάρχει ἀνάγκη, γιὰ νὰ ὠφελήσει αὐτοὺς ποὺ τὸν ἀκοῦν».( Ἐφ.4,29) Πρεσβυτέρα Roxanne Louh, Κλινικὴ Ψυχολόγος (ἀπόδοση ἀπὸ τὰ Ἀγγλικὰ Α. Α. Γ.)

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Οἱ ἀσκητὲς καταπολεμοῦν τὴν καταλαλιὰ καὶ τὴν κατάκριση Γιὰ τὸν ὅσιο Ποιμένα († γύρω στὰ 450), ποὺ ἀπὸ τὰ 15του χρόνια διάλεξε τὴ μοναχικὴ ζωὴ καὶ ἀναδείχτηκε στοὺς ἀσκητικοὺς ἀγῶνες, διηγοῦνται τὰ ἑξῆς: «Κάποτε ἐπισκέφτηκαν μερικοὶ ἀπὸ τοὺς γέροντες τὸν ἀββᾶ Ποιμένα καὶ τοῦ εἶπαν· Θέλεις ἄν δοῦμε ἀδελφοὺς νὰ νυστάζουν τὴν ὥρα τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν νὰ τοὺς σπρώχνουμε λίγο γιὰ νὰ παρακολουθοῦν τὴν ὁλονυχτία ξύπνιοι; Κι ὁ γέροντας τοὺς ἀπάντησε· Ἐγὼ μέχρι τώρα, ὅταν βλέπω ἀδελφὸ νὰ νυστάζει, βάζω τὸ κεφάλι του στὰ γόνατά μου καὶ τὸν ξεκουράζω». Σὲ ἄλλη περίσταση: «Κάποιοι ἀπὸ τοὺς πατέρες ρώτησαν τὸν ἀββᾶ Ποιμένα· Ἂν δοῦμε ἕναν ἀδελφὸ νὰ ἁμαρτάνει, θέλεις νὰ τοῦ κάνουμε παρατηρήσεις; Κι ὁ γέροντας τοὺς εἶπε· Ἐγὼ μέχρι τώρα, ἂν κάποιος λόγος μὲ ἀναγκάζει νὰ περάσω ἀπὸ κεῖνο τὸ μέρος καὶ δῶ τὸν ἀδελφὸ νὰ ἁμαρτάνει, τὸν προσπερνῶ καὶ δὲν τὸν ἐλέγχω». Τὸ τρίτο περιστατικὸ ποὺ διηγοῦνται γιὰ τὸν ὅσιο Ποιμένα, εἶναι τὸ ἑξῆς: «Κάποτε, μπροστὰ στὰ μάτια

ΚΥΡΙΑΚΗ | 8

τοῦ ἀββᾶ Ποιμένα, ὁ Παΐσιος, χτυπήθηκε μὲ τὸ συνασκητὴ του τόσο πολύ, ποὺ ἀπὸ τὰ κεφάλια τους ἔτρεχε αἷμα. Ὁ γέροντας, βλέποντάς τους δὲν τοὺς εἶπε οὔτε μιὰ λέξη. Τὴν ὥρα ἐκείνη, μπῆκε μέσα ὁ ἀββᾶς Ἀνοὺβ καί, σὰν εἶδε τί συνέβηκε, εἶπε στὸν ἀββᾶ Ποιμένα· Γιατί ἄφησες τοὺς ἀδελφοὺς νὰ χτυπηθοῦν χωρὶς νὰ πεῖς τίποτε; Καὶ ὁ γέροντας τοῦ λέγει· Ἀδελφοὶ εἶναι καὶ θὰ ξαναμονοιάσουν. Ὁ ἀββᾶς Ἀνοὺβ συνέχισε· Τί εἶναι αὐτὰ πού λές; Δὲν εἶδες τί ἔκαναν κι ἐσὺ λὲς πώς θὰ ξαναμονοιάσουν; Τότε ὁ ἀββᾶς Ποιμένας τοῦ εἶπε· Βάλε τότε στὸ μυαλό σου ὅτι δὲν ἤμουνα ἐδῶ μέσα». Ἀκόμη ἕνα γιὰ τὸν ἀββᾶ Ποιμένα: «Κάποτε ὁ πρεσβύτερος τοῦ Πηλουσίου ἄκουσε γιὰ κάτι μοναχούς, γύρω στοὺς ἕντεκα, ὅτι βρίσκονται συνεχῶς στὴν πόλη, πηγαίνουν στὰ δημόσια λουτρὰ καὶ παραμελοῦν τὴν ἄσκησή τους. Ἔτσι, μιὰ μέρα, τὴν ὥρα τῆς συνάξεως, τοὺς ἔβγαλε τὸ μοναχικὸ σχῆμα. Ὕστερα ὅμως ἔνιωσε τύψεις, μετάνιωσε. Ἀναστατωμένος καθὼς ἦταν καὶ κρατώντας τὰ ἐνδύματα τῶν μοναχῶν, πῆγε νὰ βρεῖ τὸν ἀββᾶ Ποιμένα γιὰ νὰ πεῖ στὸ γέροντα αὐτὸ ποὺ τοῦ συνέβηκε. Ἀφοῦ τὸν ἄκουσε ὁ γέροντας τοῦ εἶπε· Γιὰ πές μου, δὲν ἔχεις ἐσὺ ἐπάνω σου καθόλου ἀπὸ τὸν παλαιὸ ἄνθρωπο; Τὸν ἀπέβαλες ἐντελῶς; Ὁ πρεσβύτερος τοῦ ἀπάντησε· Μετέχω στὸν παλαιὸ ἄνθρωπο. Τότε ὁ γέροντας τοῦ εἶπε· Νά, λοιπὸν ὅτι καὶ σὺ εἶσαι, ὅπως οἱ μοναχοί. Μετέχοντας ἔστω καὶ γιὰ λίγο στὴν παλαιότητα, δὲν εἶσαι ἀπαλλαγμένος ἀπὸ τὴν ἁμαρτία. Τότε ὁ πρεβύτερος, γύρισε στὸ μοναστήρι του, συγκέντρωσε τοὺς ἀδελφούς, ζήτησε συγχώρηση ἀπὸ τοὺς ἀποσχηματισμένους, τοὺς ξαναφόρεσε τὸ σχῆμα καὶ τοὺς ἄφησε ἐλεύθερους». Ἀπὸ τὸ βιβλίο “Σὺ τί κρίνεις τὸν Ἀδελφόν σου;” τοῦ Ἠλία Α. Βουλγαράκη.

Ἦ

ταν πρώτη τοῦ Μάη, πρωινό. Ἡ φύση ἔσφυζε καὶ σκιρτοῦσε. Μεθύσι ὀμορφιᾶς. Δοξασμὸς τῆς κτίσης. Ἀδηφάγες πρασινάδες, πολύχρωμα λουλούδια, μοσχοβολιές, κελαρυστὰ νερά, φῶς λαμπρὸ καὶ ἀχτιδοβόλο. “Μάγεμα ἡ φύσις κι ὄνειρο στὴν ὀμορφιὰ καὶ χάρη” ψιθύρισε ὁ Χρῆστος στὴ γυναίκα του καθὼς βάδιζαν ἀγκαλιασμένοι στὴ μέση ἑνὸς καταπράσινου λιβαδιοῦ ποὺ ‘ταν κεντημένο ἐδῶ κι ἐκεῖ μὲ ἄλικες κόκκινες παπαροῦνες καὶ κίτρινα ἀγριολούλουδα. “ Ὅποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορὲς πεθαίνει” τοῦ ἀπάντησε κι ἡ Φωτεινὴ μ’ ἕναν ἀκόμη στίχο τοῦ Σολωμοῦ ποὺ ‘ταν ὁ ἀγαπημένος ποιητὴς καὶ τῶν δυό τους. Κατευθύνονταν πρὸς μιὰ πολύφυλλη τεράστια καρυδιὰ ποὺ δέσποζε μὲ τὸν γεωμετρημένο ὄγκο της καταμεσῆς τῶν κατάσπαρτων χωραφιῶν ὅπου εἶχε ἤδη κατασκηνώσει ἡ παρέα τους, ὅλοι νέοι, ὑγιεῖς καὶ χαρούμενοι, ἀφοῦ ὁ χρόνος δὲν εἶχε προλάβει νὰ τσαλακώσει τὰ φτερά τους. Τοὺς ὑποδέχθηκαν μὲ χαρές, μὲ γέλια καὶ τραγούδια, μὲ ἀστεῖα καὶ πειράγματα. “Μετά ἀπὸ δέκα χρόνια γάμου ἀκόμη ἐρωτευμένοι; Πῶς τὰ καταφέρνετε”; Στρώθηκαν κι αὐτοὶ κατάχαμα στὶς κουβέρτες, κάτω ἀπὸ τὸ μοναχικὸ δέντρο, ἄνοιξαν τὰ πεσκέσια τους, οἱ μεζέδες μερακλήδικοι, οἱ ρακὲς πῆραν κι ἔδωσαν, ὅλοι ἦρθαν στὸ κέφι, ὁ Χρῆστος μὲ τὴν κιθάρα, ὁ Νίκος μὲ τὸ μπουζούκι, ἡ Νιόβη μὲ τὸ ἀκορντεὸν ἔστησαν ὁλόκληρη ὀρχήστρα, τραγούδησαν καὶ χόρεψαν μὲ τὴν ψυχή τους. Πρὸς τὸ ἀπομεσήμερο ἡ χορτασμένη καὶ ἱκανοποιημένη σάρκα ἔδωσε τὴ σκυτάλη στὸ πνεῦμα. Ὁ Θάνος διάβαζε ἕνα πολὺ ἐνδιαφέρον βιβλίο μὲ θέμα τὸ χρόνο. “Ἀλήθεια, πῶς ἀντιλαμβανόταν ὁ καθένας τους τὴν ἔννοια τοῦ χρόνου”; Ἔπεσε βαθιὰ σιωπὴ στὴν ἕως τότε πολύβουη παρέα. Κάποιους ἀπὸ τὴν παρέα τοὺς εἶχε ἀπασχολήσει βαθιὰ αὐτὸ τὸ θέμα ἀλλὰ ὄχι ἀπομονωμένο. Προσπαθοῦσαν ἀπὸ χρόνια νὰ βροῦν ἀπαντήσεις στὰ προαιώνια ἀνθρώπινα ἐρωτήματα “ποιὸς εἶμαι, ἀπὸ ποῦ προέρχομαι, ποῦ πάω μετὰ ἀπὸ ‘δῶ” ἀλλὰ ... τὸ θέμα τοῦ χρόνου ἄραγε ἅπτεται αὐτῶν τῶν ἀναζητήσεων; Πρὶν τὴ δημιουργία τοῦ

| Φ 09

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Σύμπαντος ὑπῆρχε χρόνος; Ὁ χρόνος εἶναι ἕνα αἰώνιο παρόν; Ὁ χρόνος εἶναι κι αὐτὸς κτίσμα τοῦ Θεοῦ ἢ μία ἀπὸ τὶς ἰδιότητές Του; Ὁ ἀπόλυτος αἰώνιος χρόνος τοῦ Θεοῦ ἀντανακλᾶται στὴν κτιστὴ πραγματικότητα; ἦταν ἐρωτήματα ποὺ τοὺς βασάνιζαν ἀπὸ τὴν ἐφηβεία ἀκόμη. Πρώτη ἔσπασε τὴ σιωπὴ ἡ Αὐγή. “Ἀπ’ ὅτι θυμᾶμαι ἀπὸ ὅσα διδαχθήκαμε στὸ Πανεπιστήμιο, ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους Ἕλληνες φιλοσόφους ὁ καθένας εἶχε διαμορφώσει διαφορετικὴ ἀντίληψη γιὰ τὸ χρόνο. Στὸν Ἠράκλειτο τὸ κέντρο βάρους πέφτει στὴν τρεπτότητα, τὴν ἀσυνέχεια, τὴ δραπέτευση, τὸ ἀκατανόητo τοῦ χρόνου. Γιὰ τὸν Πλάτωνα ὁ ἐγκόσμιος χρόνος εἶναι κινητὴ εἰκόνα τῆς ἀκίνητης αἰωνιότητας. Ὁ Ἀριστοτέλης πάλι εἶχε γραμμικὴ θεώρηση τοῦ χρόνου. Αὐτὸ ποὺ καταγράφουν οἱ αἰσθήσεις μας καὶ τὸ βιώνουμε μέσα στὸ χρόνο, αὐτὸ εἶναι ἀντικειμενικὰ ὁ χρόνος”. Ὁ Χρῆστος ἀντέδρασε “πφ, βλακεῖες. Γραμμικὸς ὁ χρόνος... Ὁ χρόνος εἶναι ὑποκειμενικὸς κι ἀνάλογος μὲ τὰ βιώματά μας. Εἶναι σὰν νὰ τὸν κατασκευάζουμε ἐμεῖς”. Φωνὲς διαμαρτυρίας ἀκούστηκαν ἀπὸ πολλὰ στόματα κι ἄρχισαν νὰ μιλοῦν ὅλοι μαζὶ χωρὶς ν’ ἀκούει πραγματικὰ κανεὶς τί ἔλεγε ὁ ἄλλος. Μόνο τὴ Φωτεινὴ ἄκουσαν ὅλοι ἴσως γιατί μίλησε ἤρεμα κι ἁπαλά: “Δὲν ξέρω ἀκριβῶς τί εἶναι ὁ χρόνος ἀλλὰ θὰ ‘θελα νὰ τὸν βιώνω μὲ τὸ σήμερα ἀπαλλαγμένο κι ἀνεπηρέαστο ἀπὸ τὸ χθὲς κι ἐλεύθερο ἀπὸ τὸ αὔριο”. Ὅλοι συμφώνησαν μαζί της ἀλλὰ διατύπωσαν ἀμφιβολίες γιὰ τὸ πόσο ἐφικτὸ εἶναι κάτι τέτοιο κι ὕστερα, ἀνεπαίσθητα, ἡ συζήτηση περὶ χρόνου ξέφτισε καὶ πετάχτηκαν σὲ ἕνα πιὸ προσφιλὲς θέμα: τὸ τελευταῖο ἐρωτικὸ σκάνδαλο στὴ Νομαρχία. Κι ἐνῶ ὅλοι καταγίνονταν μὲ πάθος νὰ συνεισφέρουν μὲ τὶς πληροφορίες τους στὸ νὰ συμπληρωθοῦν ὅλα τα κομμάτια τοῦ πὰζλ καὶ νὰ ἀναδυθεῖ ἀνάγλυφη ἡ εἰκόνα τοῦ ἐρωτικοῦ τριγώνου, ὁ Χρῆστος βαρέθηκε, σηκώθηκε κι ἀπομακρύνθηκε. Θὰ πήγαινε νὰ μαζέψει ἀγριολούλουδα γιὰ τὴ Φωτεινή. Καὶ ὁλωσδιόλου αἰφνίδια, ἐκείνη ἡ ὁλόλαμπρη ἀνοιξιάτικη εὐδία ἀνατράπηκε. Ὁ γλαυκὸς οὐρανὸς συνοφρυώθηκε, χαμήλωσε, ἐνῶ πηχτὰ γκρίζα σύννεφα ταξίδευαν βιαστικὰ σὰν κυνηγημένα καταπάνω τους. Πορτοκαλόχρωμες ἀστραπὲς καμάκευαν τὸν οὐρανὸ κι ἀκολουθοῦσαν ἄγρια μπουμπουνητά. Ἡ ἀτμόσφαιρα, ἀνταριασμένη, θολή, ἕτοιμη νὰ ἐκραγεῖ. Ἐρχόταν μπουρίνι. Ἄρχισαν νὰ μαζεύουν βιαστικά τά φαγητὰ καὶ τὶς κουβέρτες, ἐνῶ ὁ Χρῆστος κατέφθανε τρέχοντας. Κι ἐκείνη τὴ μιὰ μοιραία στιγμὴ ποὺ δίχασε τὸν χρόνο, τὸν ὑποκειμενικὸ χρόνο τῆς

ΚΥΡΙΑΚΗ | 10

Φωτεινῆς καὶ τῆς παρέας της, μὲς στὴν κοσμοχαλασιὰ καὶ τὴν ἀντάρα – στὸν οὐρανὸ δὲν ὑπῆρχε οὔτε σπιθαμὴ ποὺ νὰ μὴν ὀργώνεται ἀπὸ θυμωμένες ἀστραπές, ἐνῶ τὰ βροντώδη μπουμπουνητὰ ἔσειαν τὸν τόπο – μιὰ ἐκτυφλωτικὴ λάμψη ποὺ ὑπερτεροῦσε ἀπὸ ὅλες τὶς ἄλλες, ἕνας ψυχρὸς μεταλλικὸς ἦχος, πιὸ κοντά τους, πάνω τους, μιὰ ἄγρια βροντὴ λὲς κι ὁ οὐρανὸς ἤθελε νὰ ξεθεμελιωθεῖ καὶ νὰ πέσει στὰ κεφάλια τους κι ἡ θεόρατη καρυδιὰ σχίστηκε, ἔχασε ἕνα τεράστιο μέρους τοῦ ὄγκου της ποὺ ἔπεσε πάνω στὸν Χρῆστο, ὁ ὁποῖος μόλις εἶχε πλησιάσει, ψηλὸς καὶ δυνατὸς σὰν πλάτανος, καὶ σωριάστηκε κατάχαμα ἄπνους. Γιὰ μιὰ στιγμὴ – αἰωνισμὸς τοῦ χρόνου – ἔμειναν ὅλοι ἐνεοί, ἄλαλοι, ἀποσβολωμένοι κι ὕστερα κραυγὲς ἔκπληξης κι ἐφιαλτικοὶ ὀλολυγμοὶ ὀδύνης σκέπασαν ἀκόμη κι αὐτοὺς τοὺς συμπαντικοὺς ἤχους τ’ οὐρανοῦ. Γιὰ τὴν παρέα ἀλλὰ ἰδιαιτέρως γιὰ τὴ Φωτεινή, ἐκείνη ἡ μία στιγμή, ἡ δαχτυλιὰ τῆς μοίρας, πάγωσε τὸν χρόνο, κι ὕστερα ὁ χρόνος σχίστηκε στὰ δύο. Στὸ πρὶν καὶ στὸ μετά. Στὸν πρὸ θανάτου Χρήστου χρόνο καὶ στὸν μετὰ τὸν θάνατό του. *** Ὁ πατὴρ Παῦλος, ἕνα μήνα τώρα, ἔβλεπε μιὰ μαυροντυμένη νεαρὴ γυναίκα νὰ ‘ρχεται πρὸς τὸ μεσημέρι στὸ κοιμητήριο, νὰ κάθεται πάνω στὸ ἀπαστράπτον μάρμαρο ἑνὸς καινούριου τάφου καὶ νὰ τρώει τὸ μεσημεριανό της. Ὕστερα τὴν ἔβλεπε νὰ βγάζει τὸ πλεκτό της καὶ συχνὰ τὴν ἄκουγε νὰ τραγουδᾶ θρηνητικὰ τραγούδια ποὺ ἐξέχεαν στὴν ἀτμόσφαιρα μίαν ἀπερίγραπτα σκοτεινὴ θλίψη. Καὶ μόνο, ὅταν τὴν πανδαισία τῶν φλογερῶν χρωμάτων τῆς Δύσης ἀκολουθοῦσε μὲ ταχύτητα τὸ μουντὸ λυκόφως, τὴν παρακολουθοῦσε νὰ φεύγει ἀργά, σκυφτή, σὰ νὰ σήκωνε στοὺς ὤμους της ὅλη τὴ γῆ. Κατάλαβε ὅτι αὐτὴ ἡ αἰφνίδια ἐπιφορὰ τὴν βρῆκε ἀνέτοιμη πνευματικὰ νὰ τὴν ἀντιμετωπίσει. Τὴν

ἄκουγε νὰ μιλᾶ ἀπευθυνόμενη συνεχῶς στὸν νεκρό. Ὅλη της ἡ ὕπαρξη ἀπέπνεε ἐρημία. Δὲν εἶχε συμφιλιωθεῖ ἀκόμη μὲ τὴ ζωή. Προέκρινε τὸν θάνατο. Δὲν εἶχε ζητήσει ποτὲ ἀπὸ τὸν ἱερέα νὰ τελέσει τρισάγιο πάνω στὸ μνῆμα γι’ αὐτὸ καὶ τὴν πλησίασε ἐκεῖνος. Σκέφθηκε ὅτι ἴσως ἡ πενθοῦσα εἶχε διολισθήσει σὲ θεομαχία, καθὼς δὲν εἶχε μεταστοιχειώσει τὴν τραγικὴ ἀπώλεια τοῦ ἀγαπημένου προσώπου σὲ πνευματικὴ δυναμική. Ἤθελε νὰ τῆς μεταδώσει τὸ μήνυμα ὅτι τὸ ἀκούσιο σταυρικὸ μαρτύριο ποὺ περνοῦσε ἦταν τὸ κλειδὶ ποὺ ἀνοίγει τὶς πύλες τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Ἡ Φωτεινὴ εἶδε τὸν ἱερέα κι ἔκανε μιὰ κίνηση σὰ νὰ προτιμοῦσε νὰ φύγει. Δὲν ἤθελε ν’ ἀκούσει λόγους παρηγορητικούς. Γιὰ κείνη ὅλα αὐτὰ ἦταν κούφια λόγια. Ὁ κόσμος της εἶχε γκρεμισθεῖ, θρυμματίστηκε. Τὶς ἄγρυπνες νύχτες ποὺ τὴν πλημμύριζαν οἱ ἐνοχές, πῶς μποροῦσε ἐκείνη νὰ ζεῖ, ν’ ἀναπνέει, ν’ ἀτενίζει τὸν ἥλιο νὰ χαίρεται τὶς ὀμορφιὲς τῆς φύσης κι ὁ Χρῆστος στὴ μαύρη γῆς νὰ συσσωματώνεται μὲ τὸ χῶμα, βοοῦσε καὶ κραύγαζε μὲ ἄηχες κραυγὲς δαγκώνοντας τὸ μαξιλάρι. Τῆς φαινόταν πὼς ἄδειασε ὁ κόσμος, μαύρισε ἡ Πλάση, τὰ πάντα βυθίστηκαν σὲ μίαν ἀσχήμια ἀνυπόφορη. Ἡ καρδιὰ της ἦταν μιὰ χαίνουσα, αἱμάσσουσα πληγή. Κανένας παρηγορητικὸς λόγος δὲν μποροῦσε νὰ τὴ γειάνει. Τίποτε δὲν μποροῦσε ν’ ἀναπληρώσει τὸ σπαραχτικὸ κενό τῆς ἀπουσίας του. Ἔνιωθε ὅτι ἡ ζωή της δὲν εἶχε πιὰ νόημα, μιὰ ἀπαράκλητη ἔρημος, γι’ αὐτὸ κι ἐρχόταν στὸν τάφο του, ἦταν μιὰ νεκρὴ ποὺ ἔκανε παρέα μὲ τὸν δικό της νεκρό. Ὁ πατὴρ Παῦλος εἶδε αὐτὰ τὰ πελώρια μάτια, τ’ ἀπορημένα, καταφαγωμένα ἀπὸ τὴν ὀδύνη καὶ τὴν σπλαχνίστηκε. Τῆς μίλησε μὲ γλυκύτητα ἀλλὰ χωρὶς περιστροφές. “Ὁ χρόνος εἶναι Κρόνος, παιδί μου, καὶ τρώει τὰ παιδιά του. Ἂν ἐπιλέξεις νὰ δώσεις τὸν χρόνο σου στὸν θάνατο καθισμένη πάνω σ΄ ἕνα μνῆμα καὶ συνομιλώντας μ’ ἕνα νεκρό, ἐπειδὴ ὁ χρόνος μας εἶναι ὁ ἴδιος μας ὁ ἑαυτός, καταδικάζεις τὸν ἑαυτό σου καὶ στὸ ἐδῶ καὶ τώρα καὶ στὸ ἐπέκεινα. Ἔχεις κι ἄλλη ἐπιλογή. Νὰ δώσεις τὸν χρόνο σου, τὸν ἑαυτό σου, στὴν ἀγάπη ποὺ σ’ ἀπελευθερώνει ἀπὸ τὴν κυριαρχία τοῦ κακοῦ. Ἄσε τὴν καρδιά σου νὰ γίνει κατοικητήριο τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ὅταν τὴ ζωὴ δὲν τὴ ζεῖς ὡς ἀτομισμὸ ἀλλὰ ὡς κοινωνία, μετέχεις ἀπὸ τώρα στὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν κι ὅταν θὰ βρεθεῖς στὴν ἄχρονη αἰωνιότητα, στὸ ἀεὶ εὖ εἶναι, στοὺς κόλπους τοῦ Θεοῦ, θὰ ἔχεις τὴν ἱκανοποίηση ὅτι δικαίωσες τὸν χρόνο ποὺ Ἐκεῖνος σοῦ δώρισε πάνω στὴ γῆ, καταξίωσες τὴν ὕπαρξή σου καὶ μπορεῖς νὰ συμμετέχεις στὴ δόξα Του ἀγαλλώμενη κι εὐφραινόμενη κι ἐξελισσόμενη συνεχῶς στὴν αἰωνιότητα”. Τὸν ἑπόμενο μήνα, ὅταν ὁ πατὴρ Παῦλος ἔφτασε φορτωμένος δῶρα στὴ

ΚΥΡΙΑΚΗ | 12

Μέριμνα Παιδιοῦ, τὰ παιδάκια δὲν ἔτρεξαν καταπάνω του ὅπως ἔκαναν ὅλες τὶς προηγούμενες φορές. Ἦταν συγκεντρωμένα γύρω ἀπὸ μιὰ νεαρὴ μαυροφορεμένη γυναίκα ποὺ τοὺς διάβαζε μιὰ ἱστορία κρατώντας στὴν ἀγκαλιὰ της τὸ μικρότερο ἀπὸ ὅλα ποὺ δὲν καταλάβαινε τὴν ἱστορία ἀλλὰ ἀπολάμβανε τὴ θαλπωρὴ τῆς ἀγκαλιᾶς της. Ὁ πατὴρ Παῦλος πλησίασε σιωπηλὰ καὶ κάθισε στὴν ἄκρη τῆς χαρούμενης σύναξης κι ἄκουγε μὲ προσοχὴ τὴ Φωτεινή. Τὴν ἔβλεπε μεταμορφωμένη. Ἐκεῖνα τὰ ἀνεμοδαρμένα μάτια ποὺ ἔσταζαν ὀδύνη, ὅταν τὰ πρωταντίκρυσε, τώρα εἶχαν γλυκάνει καὶ πίσω ἀπὸ τὶς μελαγχολικὲς σκιὲς τῆς ματιᾶς της κρυβόταν ἕνα ἄλλο φῶς. Τὸ λαμπερό της χαμόγελο, καθὼς τὸ σκορποῦσε ἁπλόχερα στὰ παιδιὰ ποὺ τὴν κοίταζαν μὲ ἀφοσίωση, ἔδειχνε ψυχὴ πυρπολημένη ἀπὸ πῦρ φωτίζον καὶ ὄχι ἀναλίσκον. Ἡ καρδιὰ τοῦ ταπεινοῦ Λευίτη ἀγαλλόταν γι’ αὐτὴ τὴν ψυχὴ ποὺ ἀντιστάθηκε στὸ μαρτύριο μὲ μιὰ συνδιαλλαγὴ λυτρωτική. Διάλεξε τὴν ἀνάσταση καὶ τὴ ζωὴ ἀπὸ τὸν θάνατο καὶ τὸ θρῆνο. Παραδόθηκε στὴν ἀγάπη ποὺ εἶναι αἰώνια, μιὰ ἔννοια εὐρύτερη ποὺ καταπίνει μέσα στὸ εὖρος καὶ στὸ βάθος της καὶ τὸν χρόνο. Στὴν ἀγάπη ποὺ δὲν εἶναι ἁπλῶς μιὰ ἔννοια ἀλλὰ ἕνα Πρόσωπο, ὁ ἴδιος ὁ Θεός. Δόξα Σοι, Κύριε, πάντων ἕνεκεν, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰώνας τῶν αἰώνων, ψιθύρισε ὁ πατὴρ Παῦλος κι ἀγκάλιασε τὴ Φωτεινὴ καὶ τὰ παιδιά. Φάνυ Κουντουριανοὺ-Μανωλοπούλου

| Φ 09

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

σημερινὸς ἄνθρωπος, καὶ ἰδιαίτερα ὁ νέος, εἶναι πιὸ εὐαίσθητος στὶς πράξεις παρὰ στὰ λόγια. Ἡ λύση εἶναι τὸ «πράττε τὴν ἀλήθεια», καὶ εἶναι αὐτὸς χωρὶς ἀμφιβολία ὁ πιὸ σημαντικὸς παράγων γιὰ τὴν μετάδοση τῆς πίστεως. Ὑπάρχουν πράξεις καὶ στάσεις ζωῆς ποὺ ἕνα παιδὶ ἢ ἕνας ἔφηβος δὲν θὰ ξεχάσουν ποτὲ στὴ ζωή τους. Μιὰ οἰκογένεια πού, ἀνήμερα Χριστούγεννα, δέχεται στὸ γιορτινὸ τραπέζι της ἕναν ἄγνωστο ἄστεγο ποὺ συνάντησε στὸ δρόμο, ἀφήνει μίαν ἀνάμνηση γιὰ τὴν ὁποία τὰ παιδιὰ θὰ μιλᾶνε καὶ εἴκοσι χρόνια μετά, ἴσως καὶ μετὰ τὸν θάνατο τῶν γονιῶν τους. Ποιὸ σχόλιο θὰ ἦταν καλύτερο γιὰ τὸ «ξένος ἤμην καὶ συνηγάγετέ με»; Ἀντίθετα, ποιὰ

ΚΥΡΙΑΚΗ | 14

θρησκευτικὴ διαπαιδαγώγηση μποροῦν νὰ δώσουν οἱ γονεῖς πού ἔχουν ἀποβάλει τοὺς δικούς τους γονεῖς, στέλνοντάς τους σ’ ἕνα ἵδρυμα; Καὶ πῶς νὰ μιλήσεις γιὰ τὴν ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ, ὅταν λὲς στὸ παιδὶ πού ἀπαντᾶ στὸ τηλέφωνο: «Πὲς ὅτι δὲν εἶμαι ἐδῶ»; Τὰ οἰκονομικὰ προβλήματα τῆς οἰκογένειας ἀποτελοῦν μιὰ ἀληθινὴ εὐκαιρία νὰ ἀποδείξουμε ὅτι πιστεύουμε στὴν πρόνοια τοῦ Οὐράνιου Πατέρα ποὺ ἀγρυπνεῖ καὶ ντύνει τοὺς κρίνους τοῦ ἀγροῦ καλύτερα κι ἀπὸ τὸ βασιλιὰ Σολομώντα «ἐν πάσῃ τῇ δόξῃ αὐτοῦ». Καὶ ὁ δισταγμὸς τοῦ πατέρα, πού, ὡς ἔμπορος προτιμᾶ νὰ χάσει αὐτὸς παρὰ νὰ ἀδικήσει τὸν πελάτη του, δὲν διδάσκει καλύτερα κι ἀπὸ τὴν πιὸ σοφὴ ἐξήγηση τὸ βιβλίο τοῦ Ἀμώς; Ἡ Ἁγία Γραφὴ εἶναι διακοσμητικό τῆς βιβλιοθήκης μας ἢ τρόπος ζωῆς τῆς οἰκογένειας; Δὲν εἶναι ὑποκρισία νὰ μιλᾶμε γιὰ θρησκευτικὴ διαπαιδαγώγηση, ὅταν δὲν παίρνουμε καθημερινὰ στὰ σοβαρά τά λόγια τῶν Προφητῶν, τοῦ Κυρίου, τῶν Ἀποστόλων; Τέλος, αὐτὸ ποὺ βρίσκεται στὴν καρδιὰ μιᾶς θρησκευτικῆς παιδείας εἶναι ἡ σταθερὴ μαρτυρία μιᾶς ἀληθινῆς πίστης, ποὺ βιώνεται

μέσα στὴν καθαρὴ τρέλα τοῦ εὐαγγελίου: ἡ ἀγάπη στοὺς ἐχθρούς, ἡ ἀνταπόδοση τοῦ καλοῦ στὸ κακό, ὁ σεβασμὸς στοὺς ἀπόκληρους τῆς κοινωνίας, ἡ ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στὴν πατρικὴ πρόνοια τοῦ Θεοῦ μέσα στὶς καθημερινὲς δυσκολίες, μὲ λίγα λόγια μιὰ πίστη «δι’ ἀγάπης ἐνεργουμένη», μιὰ πίστη ποὺ ἐκδηλώνεται μὲ στάσεις ἀντίθετες πρὸς τὴν κοσμικὴ ἠθικὴ καὶ τὴ σοφία τοῦ κόσμου τούτου, ἀλλὰ πιστὲς στὸ πνεῦμα τῶν μακαρισμῶν καὶ τῆς ἐπὶ τοῦ ὄρους ὁμιλίας, δηλαδὴ στὸ πνεῦμα τοῦ Χριστοῦ ποὺ εἶναι ἡ σοφία τοῦ Θεοῦ. Τὸ ζήτημα δὲν εἶναι νὰ μιλᾶμε γιὰ τὸ ἅγιο Πνεῦμα, ἀλλὰ νὰ τὸ ἀφήνουμε νὰ ἐνεργεῖ πάνω μας, ὥστε νὰ τὸ συναντᾶ καὶ τὸ παιδί μας: αὐτὸς εἶναι τελικὰ καὶ ὁ στόχος μιᾶς χριστιανικῆς παιδείας.

Μιὰ πίστη ἀληθινὴ μέσα στὴν τρέλα

τοῦ Εὐαγγελίου

(Ἀπὸ τὸ βιβλίο: Μήπως ὁ Χριστὸς μπορεῖ; π. Κύριλλος Ἀργέντης). 15

| Φ 09

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

τῆς Κατερίνας Ἀθηνιώτη-Παπαδάκη Χαρὰ ἡ τοῦ κόσμου ξένη. Ποιά παιδεία χαρᾶς παραδίδουμε στὰ παιδιά μας; Μήπως τὰ ἐγκαταλείψαμε στὸ «καφὲ τῆς χαρᾶς» τῶν ΜΜΕ, ποὺ διακωμωδεῖ ὅλους τοὺς θεσμοὺς τῆς ἀνθρώπινης συνύπαρξης; Γίναμε ἑστίες γιὰ νὰ γνωρίσουν τὰ παιδιὰ τὴ χαρὰ τὴν ἡσύχιον, τὴ χαρὰ τὴ μυστικὴ ἀπὸ τὴ ζῶσα πνοὴ τοῦ Θεοῦ στὴν πνοή μας; Μὰ πῶς νὰ μιλήσεις στὰ παιδιὰ γιὰ τοῦτο τὸ λεπτὸ καὶ κεκρυμμένο μυστήριο τῆς χαρᾶς σήμερα ποὺ ἡ χαρὰ ἔχει ταυτιστεῖ μὲ τὴν ἀνοησία, τὸ κενὸ καὶ τὸ θόρυβο; Θυμᾶμαι χιόνιζε. Στρέφοντας τὸ βλέμμα στὴν αὐλὴ εἶδα τὸ μικρὸ παιδὶ ποὺ εἶχε ἀνοίξει διάπλατα τὰ χέρια του, καὶ μὲ τὸ κορμί του σὲ σχῆμα σταυροῦ γύριζε γύρω-γύρω κοιτώντας ἐκστατικὰ πρὸς τὰ πάνω τὸν τρελὸ

ΚΥΡΙΑΚΗ | 16

χορὸ τῶν νιφάδων. – Ξέρεις τί ἔκανες ἐκεῖ ἔξω; ρώτησα. – Τι ἔκανα; – Προσευχή. Εἶχες γίνει ἕνας ζωντανὸς σταυρὸς καὶ γύριζες γύρω γύρω σὰ νὰ εὐλογοῦσες. Εἶχες διαποτιστεῖ ἀπὸ τὸ μυστήριο τῆς Δημιουργίας καὶ εἶχες ἀνοιχτεῖ νὰ τὸ γιορτάσεις. Αὐτὴ εἶναι ἡ χαρὰ τῆς προσευχῆς. Αὐτὴ ἡ κατάληψη ἀπὸ τὰ μυστήρια τοῦ Θεοῦ. Καὶ ἄλλοτε, μεγαλύτερος, μές στὴν καρδιὰ τοῦ θέρους, μὲ τὸ κύμα ὅμως νὰ ξεπερνᾶ τὸ μπόι του, ἁρπαγμένος ὰπὸ τὸν ἄγριο παλμὸ τοῦ στερεώματος, βάδιζε πέντε, δέκα βήματα κατὰ μῆκος τῆς ἀκτῆς κι ὕστερα ἔστρεφε πρὸς τὰ νερά, τέντωνε τὰ χέρια, ἔπαιρνε πάλι τὸ σχῆμα τοῦ σταυροῦ τὸ σῶμα, ὥσπου τὰ κατέβαζε καὶ βάδιζε πάλι πέντε δέκα βήματα καὶ ξανὰ ἀπ’

τὴν ἀρχὴ ὁ ἴδιος χορὸς, ὥσπου στὸ τέλος ἔκανε χωνὶ τὰ χέρια στὸ στόμα του καὶ δυνατὰ φώναξε στ’ ἄγρια ἁλμυρὰ νερὰ τὸ ὄνομά του. Λαβαίνω κι ἐγὼ ἀφορμὴ καὶ στοὺς ἄγριους κυματισμοὺς τῶν δοκιμασιῶν τοῦ θυμίζω τὸ μυστήριο ποὺ τὸν ἔγραφε σταυρὸ στὸ ἀκρόγιαλο, ἀφήνοντας μάλιστα ὡς ἐλπίδα εἰρήνης στὴ φουρτούνα τ’ ὄνομά του. Στὴν καλύτερη περίπτωση διδάσκουμε τὰ παιδιὰ τὴν προσευχή, ἀλλὰ λησμονοῦμε νὰ τοὺς δείξουμε τὴ χαρὰ τῆς προσευχῆς, τὸν παλμὸ καὶ τὸν θεῖο δυναμισμὸ ποὺ μεταγγίζει ἱεροκρυφίως στὴ ζωή τους. «Ἡ ἀληθινή χαρά εἶναι ἡ πονεμένη», γράφει ὁ Κόντογλου. Πονεμένη ἀλλὰ μακρόθυμη. Ἡ χαρὰ δὲν εἶναι ὁ δρόμος τοῦ κόσμου, ὅπου παντοῦ καραδοκεῖ ὁ θάνατος. Ἡ χαρὰ εἶναι ὁ δρόμος τοῦ πόνου, ὅπου παντοῦ γρηγορεῖ ὁ Ἀθάνατος. Ἡ χαρὰ δὲν εἶναι κάτι ποὺ θὰ βρεῖς. Ἡ χαρὰ σοῦ ἔχει ἤδη δοθεῖ. Εἶναι τὸ φῶς τοῦ Θεοῦ ποὺ κατοικεῖ στὴν καρδιά σου. Εἶναι ἡ δυνατότητα ποὺ ἔχει δοθεῖ στὴν παρουσία σου νὰ γίνει τὸ «ὄχημα ἡλίου τοῦ νοητοῦ», ὁ «ναὸς τοῦ πνεύματος», τὸ «ὕψος τὸ ἄρρητον» πρὸς τὸ ὁποῖο ἔχει κληθεῖ ἡ ἀνθρώπινη φύση σου. Ἐδῶ βρίσκεται τὸ ἱερὸ ἔδαφος τῆς προσευχῆς ὡς μετοχὴ τῆς χαρᾶς στὴ χάρη. Ὡς μετοχὴ τοῦ εἶναι στὸ ἀεὶ εἶναι. Ἐκεῖνο ποὺ ὁ ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σῦρος λέγει: «Ἡ χαρὰ ἡ ἐν τῷ Θεῷ εἶναι ἰσχυροτέρα τῆς παρούσης ζωῆς». Διότι αὐτὴ ἡ χαρὰ ὑπερβαίνει τὴ φθορὰ τοῦ κόσμου, ὑπερβαίνει τὶς δοκιμασίες. Εἶναι ἡ κλίμακα ἡ μυστικὴ ποὺ φέρνει μιὰ λεπτὴ καταλλαγὴ καὶ ἀγαλλίαση ὡς νὰ βρισκόμαστε «μέσον πυρὸς ἱστάμενοι καὶ μὴ φλεγόμενοι» διότι εἴμαστε ἀναμμένοι ἀπὸ τὸ πῦρ τῆς θεότητος. Δὲν εἶναι ἡ χαρὰ ἡ πόρνη τοῦ κόσμου ἐτούτου, ἡ ταυτισμένη μὲ τὴν ἡδονή τὴ σκοτεινοχαρὴ ποὺ σὲ γεμίζει πληγὲς καὶ διαβρώνει τὴν ἀρετὴ τοῦ προσώπου καταπνίγοντας τὴν ἐλπίδα ποὺ φέρνει ὁ Θεὸς στὸν κόσμο μὲ τὴν παρουσία σου. Αὐτὴ ἡ ἀφώτιστη χαρὰ εἶναι κενὸ καὶ κακία ποὺ κατακερματίζει τὴν ὕπαρξη καὶ διασπᾶ τὸν κόσμο. Ἡ ἐν τῷ Θεῷ χαρὰ συμπάσχει μετὰ πασχόντων καὶ χαίρει μετὰ χαιρόντων. Εἶναι καρδιὰ ποὺ φλέγεται, ποὺ διακονεῖ, πού γίνεται τρόπος καὶ χρόνος σταυραναστάσιμος. Παίρνει στοὺς ὤμους της τὸ βάρος τοῦ κόσμου γιὰ νὰ ἐμφυσήσει σ’ αὐτὸ πνοὴ ζωῆς, στοργὴ παραδείσια ὥστε ν’ ἀνακτήσει πάλι ὁ κόσμος τὴν κεκρυμμένη του ὡραιότητα, ν’ ἀναστηθεῖ ἡ ἐκπεσμένη του δόξα. «Χριστὸς Ἀνέστη χαρά μου» προσφωνοῦσε ὁ ἅγιος Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ ὅποιον συναντοῦσε. Διότι κάθε παιδὶ τοῦ Θεοῦ ἀποτελεῖ τῆς χαρᾶς τὸ ἀναστάσιμο σήμαντρο. «Νῦν πάντα πεπλήρωται φωτός», καλύτερος ὁρισμὸς γιὰ τὴ χαρὰ ὡς ἀναστάσιμη μετοχὴ δέν ὑπάρχει. – Διψῶ, εἶχε πεῖ ο μικρὸς φτάνοντας γιὰ προσκύνημα στὸ πατρογονικό Κακοπέρατο. – Ζήτα ἀπὸ αὐτὸ τὸ νερὸ γιὰ νὰ μὴν ξαναδιψάσεις 17

| Φ 09

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

ποτέ, τοῦ εἶπα καὶ τὸν ὁδήγησα στὸ εἰκόνισμα τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς. Καὶ ἀπὸ τότε αὐτὴ ἔγινε ἡ φυσική μας κίνηση σὲ κάθε προσκύνημα. Μὲ τραβοῦσε ἀπὸ τὸ χέρι καὶ μὲ ὁδηγοῦσε στοῦ «ζῶντος ὕδατος» τὴν «πηγὴ τὴν ἀκένωτο». «Χαῖρε χαρᾶς δοχεῖον». Δὲν βρίσκεται στήν ἐκπόρνευση ἡ χαρά μας ἀλλὰ στὴν ἀναπαρθένευση. Μὲ τὴν ἔννοια τοῦ Παύλου Εὐδοκίμωφ: «Σκοπὸς τοῦ γάμου εἶναι ἡ διάσωση τῆς παρθενικότητας τῶν συζύγων». Χριστός, ἡ ἀληθινὴ καί ἄχραντος χαρὰ τοῦ κόσμου. Ζήτησε ὁ δάσκαλος νὰ ξέρουν τὴν ἑπόμενη μέρα τὸ «Πάτερ ἡμῶν» ἀπ’ ἔξω. – Δὲν εἶναι μάθημα αὐτό, εἶπα. Αὐτὸ εἶναι ἡ προσευχὴ τοῦ Κυρίου. Δὲν μαθαίνεται ὅπως τὰ μαθήματα. Αὐτὸ εἶναι χαρὰ θείας κοινωνίας. – Τί θὰ κάνουμε; ρώτησε. – Σήκω, θὰ ἀνηφορίσουμε ὣς τὸ ξωκκλήσι τοῦ ἁγίου Κωνσταντίνου. Μετουσιώθηκε ἡ πορεία σὲ μυστικὴ ἀγωγή. Ὅλα γύρω μας σιωποῦσαν νὰ ἐνδυναμώσουν τὸν λόγο. Ὅλα προσεύχονταν. Ἡ ἐσπερινὴ αὔρα συνηγοροῦσε. Ἄναβα μὲ τίς παραβολὲς τοῦ Χριστοῦ τὰ νοήματα καὶ ἡ μυρωμένη σιωπὴ τῆς κτίσης βοηθοῦσε νὰ διαποτίσουν τὴ μνήμη. Ὥσπου φτάσαμε. Σαρώσαμε τὸ ξωκκλήσι, βάλαμε ἔλαιο καὶ φλόγα στὶς φωλιὲς τῶν καντηλιῶν, ἀνάψαμε τὸ θυμίαμα καὶ ζητήσαμε τὴ μεσιτεία τοῦ ἁγίου. Ἅγιος ὁ Θεός, ἅγιος Ἰσχυρός, ἅγιος Ἀθάνατος. Ἄρχισε μὲ συστολὴ νὰ λέγει τὸ «Πάτερ ἡμῶν», ἀφουγκραζόμενος τὸν δικό μου ψίθυρο ὅπου ξεχνοῦσε τὸ λόγο. Ὅταν μετὰ τὸ «Δι’ εὐχῶν» κινήσαμε νὰ φύγουμε, ἀπρόσμενα ἕνα τεράστιο φεγγάρι σὰν παρρησία Θεοῦ μᾶς ἅρπαξε.

ΚΥΡΙΑΚΗ | 18

– Εἶδες, εἶναι κλειδὶ τὸ «Πάτερ ἡμῶν», ἄνοιξε τὸν οὐρανὸ κι ἄναψε κι αὐτὸς γιὰ μᾶς τὸ καντήλι του, νά ’χει ἱερὸ φῶς ἡ πορεία μας. Δὲν εἶναι ἁπλὰ λόγια ἡ προσευχή. Εἶναι κίνηση θείας ζωῆς στὴ ζωή μας. Νὰ τὸ θυμᾶσαι καὶ νὰ κρατᾶς τὸ κλειδί της στὴν ψυχή σου. Κι ἄλλη φορὰ τὸν βρῆκα μαζεμένο, σκεφτικό, βαρύθυμο. – Τί ἔχεις; ρώτησα. – Νά, ὁ φίλος μου ὁ Κώστας θὰ μείνει σὲ καλύτερο χωριὸ ἀπὸ τὸ δικό μας, ποὺ ἔχει παιδιά, κούνιες καὶ σχολεῖο. – Δὲν μοῦ λές, τὸν ἀγαπᾶς τὸν Κώστα; – Φυσικά. – Καὶ τί ζητᾶς στὴν προσευχή σου, νὰ εἶναι καλύτερα ἢ χειρότερα ἀπὸ σένα; – Αὐτὸ εἶναι; εἶπε καὶ πετάχτηκε ἔξω καὶ ἔπαιζε χαρούμενος. Διότι εἶναι ἡ προσευχὴ τὸ ἀναστάσιμο σῶμα τοῦ κόσμου. Ἕνας ἐνθαδικὸς τόπος μετάστασης στὶς εὐλογίες τοῦ Παραδείσου. Ὅπου ὅλοι, ζῶντες καί κεκοιμημένοι, πρόγονοι καί ἀπόγονοι ἐν Χριστῷ γινόμαστε ἕνα σῶμα πού ὑπερβαίνει κάθε χωροχρονική τραγικότητα. Αὐτὴ τὴν ἀγωγὴ τῆς χαρᾶς ποὺ ὑπερβαίνει χῶρο καὶ χρόνο, τὴ «θανάτῳ θάνατον πατήσασα», τὴν ἱερὴ χαρὰ ποὺ εἶναι μπόλιασμα θείας δύναμης τὴν παραδώσαμε στὰ παιδιά μας; Ἢ μήπως τὴν ἐγκλωβίσαμε σὲ πρόσκαιρες μέριμνες μὲ στόχο τοῦ Γολγοθᾶ τὰ ἀργύρια; Τὰ κάναμε νὰ νιώσουν στὸ ἄναμμα τοῦ κεριοῦ τὸ μυστικὸ ἀγνάντεμα τῶν πραγμάτων ἀπὸ τὰ ἔσχατα τῆς θείας καθολικότητας; Ἄναψαν οἱ ὀφθαλμοί τους ἀπὸ τὴν αἴσθηση Θεοῦ στὴν καρδιά τους; Ἀλλοιώθηκαν ἀπὸ τὸν γλυκασμὸ τῆς ἐγγύτητάς Του; Γεύθηκαν τὴν ἐλευθερία τους ὡς διαστολὴ τῆς αἰωνιότητας ἀπὸ τὸ μπόλιασμα τοῦ πνεύματός τους στὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ; Ἐνστερνίστηκαν τὴ σπουδή τοῦ σταυροῦ ὡς ἀγωγὴ καί ἀρωγὴ διακονίας γιὰ τὴν ἀναστάσιμη χαρὰ τοῦ κόσμου; Ἔγινε ἡ θεία χάρη ὁ τόπος καὶ ὁ τρόπος τῆς χαρᾶς τους; Ὑπάρχουν ὡς υἱοὶ φωτός; Καί πῶς ἐνσταλάχτηκαν ὅλα ἐτοῦτα στὴν συνειδητότητά τους; Ἀφήσαμε τὸν Θεό ἐν ἀγάπῃ, ἐν ἐλευθερίᾳ καί ἀληθείᾳ νὰ τὰ ἐπισκεφτεῖ; Γίναμε ἡ γόνιμη σιγὴ καὶ ἡ προσευχὴ γιὰ αὐτά; Μᾶς εἶδαν εἰρηνόχυτα νὰ δακρύζουμε γιὰ τὴν χαρά τους καὶ τὴ χαρὰ ὁλάκαιρου τοῡ κόσμου; – Μὴν κάνεις τόσους σταυρούς. Καὶ μὲ λιγότερους σώζεσαι. – Μὰ αὐτοὶ δὲν εἶναι γιὰ μένα. Γιὰ μένα ἔκαναν οἱ παποῦδες μου. Αὐτοὶ εἶναι γιὰ σένα, ἀπάντησα, καὶ τί γυρνᾶ καὶ μοῦ λέει ὁ μικρός. – Ἐ, τότε νὰ κάνεις περισσότερους! «Κατερινιώ μου μάλαμα, Κατερινιώ μου μέλι, Κατερινιὼ κρύο νερὸ 19

| Φ 09

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

ποὺ πίνουν οἱ ἀγγέλοι»! Τόσο ἁπλὰ χύνονταν ἀπ’ τὸ νανούρισμα τῆς μάνας ἡ χαρὰ ἡ μυστικὴ στὴν ψυχή μου. «Τέτοια χαρὰ πῶς τὴ βαστοῦν, πῶς τὴν ἀνασηκώνουν νὰ μὴ διψοῦνε οἱ θνητοί κι οἱ ἄγγελοι βουρκώνουν;» Προσευχήσου. Κάνε τὸ εἶναι, εὖ εἶναι μετὰ τοῦ συνανθρώπου καὶ ἀεὶ εἶναι μετὰ τοῦ Θεοῦ. Χαῖρε.

Ἀββᾶ Δωροθέου Ἀσκητικὰ ἔργα

τήρηση τῆς συνειδήσεως πρὸς τὸν πλησίον εἶναι νὰ μὴν κάνει κανεὶς τίποτε ἀπολύτως ποὺ καταλαβαίνει ὅτι θίγει ἢ πληγώνει τὸν πλησίον, εἴτε μὲ ἔργο, εἴτε μὲ λόγο, εἴτε μὲ κάποια κίνηση, εἴτε μ’ ἕνα βλέμμα, γιατί μπορεῖ κανεὶς καὶ μὲ μιὰ κίνηση, ὅπως πολλὲς φορὲς λέω, νὰ πληγώσει τὸν πλησίον, μπορεῖ καὶ μ’ ἕνα βλέμμα. Καὶ μὲ λίγα λόγια, ὁ ἄνθρωπος μολύνει τὴ συνείδησή του μὲ ὅσα καταλαβαίνει ὅτι τὰ κάνει ἐπίτηδες γιὰ νὰ προκαλέσει λογισμὸ στὸν πλησίον, ἐπειδὴ μὲ ἐπίγνωση προσπαθεῖ νὰ τὸν βλάψει ἢ νὰ τὸν στενοχωρήσει. Τὸ νὰ φυλάξει λοιπὸν τὴ συνείδηση καὶ νὰ μὴν κάνει κάτι τέτοιο, εἶναι αὐτὸ ποὺ λέμε «νὰ ἐνεργεῖ κατὰ συνείδηση» πρὸς τὸν πλησίον.

ΚΥΡΙΑΚΗ | 20

ς α τ ν ο τ π ύ λ α Ἀ να κ ς ὺ ο ρ υ α σ η θ τοὺ ς δ ιὰ ρ α κ ἡ ι ε β ύ π οὺ κ ρ

α ρ έ τ α π ῦ το

Ὅ

ταν οἱ γονεῖς μου χώρισαν, ὁ πατέρας μου μὲ ἐγκατέλειψε. Ἡ ἀρρώστια του, σχιζοφρένεια, πρῶτα τὸν ἔστειλε στὸ κελὶ τῆς φυλακῆς καὶ μετὰ σὲ ψυχιατρεῖο. Ἡ συμπεριφορὰ του τὴν ἐποχὴ ποὺ ἦταν ψυχωτικός τοῦ προκαλοῦσε ντροπὴ κι ἔτσι, μετὰ τὸ διαζύγιο τῶν γονιῶν μου, δὲν τὸν ξαναεῖδα παρὰ μόνον ὅταν εἶχα πιὰ ἐνηλικιωθεῖ. Ἐξαίρεση ἀποτέλεσαν δύο σύντομες ἐπισκέψεις του μία στὰ γενέθλιά μου καὶ μία κάποια Χριστούγεννα. Ὅταν, μεγάλος πιά, τὸν συνάντησα πάλι, μοῦ εἶπε: «Τότε ποὺ ἦρθα νὰ σὲ δῶ, στὸ σπίτι τοῦ παπποῦ, ἀγκάλιασες τὰ πόδια μου, ἔκλαιγες καὶ παρακαλοῦσες: ‘Μπαμπὰ μὴ φεύγεις’. Ἐγώ, πάλι, σ’ ἀγαποῦσα καὶ ὁ κάθε ἀποχαιρετισμὸς μὲ πονοῦσε πολύ. Ἔτσι δὲν ξαναῆρθα». Εἶχε ζήσει μ’ αὐτὴ τὴν ἀνάμνηση καὶ μ’ αὐτὴ τὴν ἀπόφαση ἐπὶ εἴκοσι χρόνια, ἐνῶ ὅμως πλήρωνε τακτικὰ τὴ μηνιαία διατροφή μου καὶ μάθαινε τὰ νέα μου ἀπὸ δεύτερο χέρι. Ὁ φόβος τοῦ πατέρα μου γιὰ τὴν συναισθηματικὴ εὐαλωτότητα, καὶ ἡ ντροπὴ ποὺ τὸν περιέσφιγγε σὰν τὴ φασκιὰ τοῦ Λάζαρου δὲν τὸν ἄφηναν νὰ ἀντέξει τὸν πόνο ποὺ κλείνουν οἱ λέξεις: «Θὰ ξανάρθω σύντομα. Σ’ ἀγαπῶ». Ἀντίθετα, στὴν πραγματικότητα, ἦταν σὰν νὰ ἔλεγε: «Προτιμῶ νὰ ἀποφύγω τὴ συναισθηματικὴ εὐαλωτότητα παρὰ νὰ σὲ βλέπω». Στὴ γλῶσσα τῶν γηγενῶν, «πολεμιστὴς» εἶναι «αὐτὸς ποὺ προστατεύει καὶ ὑπηρετεῖ τὶς Ἱερὲς Ρίζες» κατὰ τὴ μετάφραση ἑνὸς φίλου Ἰνδιάνου. Οἱ ἄντρες εἶναι οἱ πνευματικοὶ πολεμιστὲς καὶ ἡ μάχη ποὺ δίνουν εἶναι ἡ μάχη τῆς ἀγάπης. Δὲν μιλῶ γιὰ τὴ συναισθηματικότητα ἢ τὴ σεξουαλικὴ ἐπιθυμία ἢ τὰ ρομαντικὰ αἰσθήματα – ποὺ ὅλα πιὰ τὰ ἀποδίδουμε μὲ τὴν τετριμμένη λέξη «ἀγάπη». Ἡ μάχη αὐτὴ εἶναι κάτι πολὺ πιὸ σημαντικὸ

| Φ 09

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

καὶ ζωτικό, κι ἀπ’ αὐτὴν ἐξαρτᾶται ἡ οἰκογένεια, ἡ κοινότητα, ὁ πολιτισμός. Ἀπαιτεῖ ἐπιμονή, θάρρος, διάκριση, ταπείνωση καὶ τὴν ἐπιθυμία νὰ εἶναι αὐτὴ ποὺ «πάντα ὑπομένει» γιὰ χάρη ἐκείνων ποὺ ἀγαπᾶ. Μετὰ ἀπὸ πολλὲς ὁμαδικὲς θεραπεῖες μὲ στελέχη τοῦ στρατιωτικοῦ, ἐπιχειρηματικοῦ καὶ θρησκευτικοῦ κόσμου, καθὼς καὶ χιλιάδες ὧρες συμβουλευτικῆς μὲ οἰκογένειες καὶ πατεράδες, τὰ τελευταῖα εἴκοσι πέντε χρόνια, ἔχω παρατηρήσει ὅτι μπορεῖ οἱ καιροὶ νὰ ἀλλάζουν, ἀλλὰ κάποια σχήματα ἐπιμένουν. Πληγωμένοι καὶ ἐγκαταλειμμένοι ἀπὸ τὸν πατέρα τους, οἱ ἄντρες ζοῦν συχνὰ «χωρὶς τὴν εὐλογία» τῆς ἀγάπης ποὺ περνᾶ ἀπὸ ἄντρα σὲ ἄντρα, ἀπὸ γενιὰ σὲ γενιά. Γιὰ νὰ ἀντισταθμίσουν τὴ συναισθηματικὴ ἀπουσία τοῦ πατέρα, ἀκόμη κι ἂν αὐτὸς εἶναι σωματικὰ παρὼν στὸ σπίτι, οἱ ἄντρες εὔκολα στρέφονται πρὸς καρικατοῦρες τοῦ ἀνδρισμοῦ καὶ φθάνουν στὰ ἄκρα: αὐταρχικοί, ἄκαμπτοι, ἐμφορούμενοι ἀπὸ νομικιστικὸ καταναγκασμό, φοβοῦνται λὲς τὴ ντροπὴ «μὴ τυχὸν καὶ δὲν εἶναι σωστοί»∙ τὸ παίζουν «φίλοι τῶν παιδιῶν» ὑποθάλποντας τὶς ἀδυναμίες τους καὶ ἀποφεύγοντας τὶς θυσίες πού ἀπαιτεῖ ἡ ἀληθινὴ ἐνηλικίωση, γίνονται περισσότερο παιδιὰ οἱ ἴδιοι, φοβοῦνται νὰ γευτοῦν τὸν πόνο πού συνεπάγεται ἡ σταθερὴ στάση∙ ἄλλοτε πάλι, ἀποδεσμευμένοι ἐργασιομανεῖς, ἀπορροφημένοι ἀπὸ τὴν ὑποχρέωση νὰ ‘παρέχουν’ στὴν οἰκογένεια, ἀναρωτιοῦνται «ποῦ νὰ βρεθεῖ χρόνος γιὰ ἐπικοινωνία, πότε νὰ δουλευτοῦν οἱ σχέσεις;» Μέχρι ποὺ καταφθάνει ἡ παροιμιώδης «κρίση τῆς μέσης ἡλικίας», γιὰ νὰ ἀνοίξει τὴ σκουριασμένη θύρα τῶν πολυκαιρισμένης καταπιεσμένης συναισθηματικῆς πείνας καὶ τότε, στὴν προσπάθεια νὰ γεμίσουμε τὴ συσσωρευμένη κενότητα χρόνων παραμέλησης, λιποτακτοῦμε μὲ τρόπους ποὺ συντρίβουν τὶς οἰκογένειές μας. Ὅταν ὁ πατέρας μου πέθαινε ἀπὸ καρκίνο στὸ νοσοκομεῖο –μανιώδης καπνιστὴς– τηλεφώνησα καὶ τὸν ρώτησα ἂν φοβόταν. - Ναὶ. - Προσεύχεσαι; - Ναί. Θυμᾶμαι πολὺ καθαρὰ πόσο πάλεψα μέσα μου ἐκείνη τὴ στιγμή, ἂν ἔπρεπε, πρὶν κλείσω, νὰ προσθέσω ἕνα «σ’ ἀγαπῶ»∙ ἤξερα ὅτι πιθανὸν δὲ θὰ τοῦ ξαναμιλοῦσα ποτὲ πιὰ σ’ αὐτὴ τὴ ζωή. Δὲν τὸ εἶπα. Συναισθηματικά, δὲν μοῦ φαινόταν τίμιο. Δὲν ἦταν παρὼν ὅταν μεγάλωνα. Τὸ ρόλο αὐτὸ τὸν εἶχε ἀναλάβει ὁ

ΚΥΡΙΑΚΗ | 22

παππούς μου. Συνέχιζα νὰ αὐτοπροστατεύομαι∙ ὑποσυνείδητα εἶχα μάθει ὡς παιδὶ νὰ ἀποφεύγω κάθε τι ποὺ θὰ μὲ ἔκανε νὰ πονέσω ξανά: «Μούδιασε. Μὴ νιώθεις. Μὴν ἐπιτρέψεις στὸν ἑαυτό σου νὰ εἶναι εὐάλωτος». Ὁ πατέρας μου δὲν ἄντεχε τὸν συναισθηματικὸ πόνο νὰ πρέπει νὰ λέει «ἀντίο» στὸ γιὸ του κάθε φορά ποὺ τὸν ἐπισκεπτόταν… Κι ἀποφάσισε νὰ φύγει καὶ νὰ μὴν ξαναφανεῖ. Γιατί; Ἐπειδή μὲ ἀγαποῦσε! Παράξενη λογικὴ στ’ ἀλήθεια. Καὶ τώρα, τριάντα χρόνια μετά, εἶναι ὁ γιὸς του αὐτὸς ποὺ … κρατιέται, γιατί πονάει πολὺ νὰ πεῖ «ἀντίο» γιὰ ἄλλη μιὰ φορά. Τοῦτος ὁ δισταγμὸς νὰ εἶσαι ἀπόλυτα διαθέσιμος καὶ διάφανος στὴν ἀγάπη εἶναι πάντα ἡ αἰτία ποὺ ἕνας ἄντρας καταπνίγει τὴν ἱκανότητά του νὰ μοιράζεται τὸ χρυσάφι τῆς ἀνθρωπιᾶς του μὲ τὰ παιδιὰ καὶ τὴ γυναίκα του. Ὅπως ἀκριβῶς οἱ στρατιῶτες μας ἔχουν διπλὴ ἀποστολή, νὰ εἶναι κατάλληλα προετοιμασμένοι καὶ γιὰ τὴ ζωὴ καὶ γιὰ τὸν πόλεμο, ἔτσι καὶ ὁ πατέρας καλεῖται νὰ ἰσορροπεῖ τὸν ἔλεγχο καὶ τὴ σταθερότητα μὲ τὴν παρουσία καὶ τὴν συναισθηματικὴ διαθεσιμότητα, διακονώντας, διδάσκοντας, προστατεύοντας καὶ ψυχαγωγώντας τὰ παιδιά του. Τὴν ὥρα ποὺ ἀρνήθηκα νὰ πῶ στὸν πατέρα μου «σ’ ἀγαπῶ», ἐνῶ πέθαινε, ἀναδυόταν γιὰ ἄλλη μιὰ φορὰ ἡ συντριπτικὴ ἀπώλεια ποὺ εἶχα βιώσει στὰ τρία μου χρόνια. Τὸ μικρὸ παιδὶ δὲν καταλαβαίνει καὶ πάντα κατηγορεῖ τὸν ἑαυτό του γιὰ μιὰ τέτοια ἀπώλεια. Ἡ ντροπὴ ὀρθώνεται σὰν λίθος ποὺ φράσσει τὴν εἴσοδο τῆς καρδιᾶς καὶ μετατρέπει τὴ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου σὲ τάφο, τὴν ἀδειάζει ἀπὸ τὴν τρυφερότητα καὶ τὴ χαρὰ ποὺ βρίσκεται στὸν πυρήνα τῶν Ἱερῶν μας Ριζῶν. Τὰ χρόνια περνοῦν κι ἐμεῖς μυστικὰ λαχταροῦμε νὰ βρεθεῖ ἕνας τρόπος νὰ ἀποκυλισθεῖ ὁ λίθος, ἡ καρδιὰ νὰ ἀναστηθεῖ καὶ νὰ προσφέρει τὴν ἀγάπη ποὺ εἶναι πλασμένη νὰ δίνει καὶ νὰ παίρνει. Τί χρειάζεται, λοιπόν, ἕνας πατέρας γιὰ νὰ βάλει τὴ σάρκινη στὴ θέση τῆς λίθινης καρδιᾶς, γιὰ νὰ βοηθήσει τὰ παιδιά του νὰ γίνουν ἄντρες καὶ γυναῖκες ἱκανοὶ καὶ ἱκανὲς νὰ ἀγαπήσουν καὶ νὰ ἀγαπηθοῦν; Ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ Χάρη, θάρρος καὶ ἀπαντοχὴ νὰ ἀντικρίζει τὴ ντροπή, τὴν ἀπώλεια καὶ τὴ συντριβὴ ποὺ ἀναπόφευκτα συνοδεύουν τὴν ἀγάπη καὶ τὴ συχώρεση. Ὁ πατέρας πρέπει νὰ βάλει τὴ διακονία τῆς γυναίκας του καὶ τῶν παιδιῶν του, καὶ τὸ καλό τῆς κοινότητας πάνω ἀπὸ τὴν προστασία τοῦ ἐγώ του. Χρειάζεται νὰ μπορεῖ νὰ δεῖ τὴ μοναδικότητα τῶν παιδιῶν του καὶ νὰ εἶναι πρόθυμος νὰ δείξει μὲ ἰδιαίτερο τρόπο στὸ καθένα πόση χαρὰ καὶ εὐτυχία ἀντλεῖ ἀπὸ αὐτό. Ὁ πατέρας πρέπει νὰ ἔχει τὴν ταπείνωση νὰ δέχεται τὰ μηνύματα ποὺ

| Φ 09

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

ἐκπέμπει ἡ καρδιὰ τῆς μάνας, γνωρίζοντας ὅτι αὐτὴ θυσιάζει καὶ τὴ ζωή της γιὰ τὰ παιδιά της. Οἱ μητέρες σέβονται τοὺς ἀληθινοὺς πολεμιστὲς καὶ τοὺς στηρίζουν, δὲν συμπολεμοῦν ὅμως μὲ ἄντρες ποὺ φθάνουν στὰ ἄκρα: στήν ἀκαμψία, στὴν ἀνευθυνότητα ἢ στὴν ἀποσύνδεση, γιατί σ΄ αὐτὰ ἐντοπίζουν ἀπειλὲς κατὰ τῆς οἰκογένειας καὶ τοῦ γάμου. Πάνω ἀπ’ ὅλα, ὁ πατέρας πρέπει νὰ γνωρίζει ὅτι ἀγαπᾶς ὅταν ἀγαπιέσαι. Κι ἔτσι τὸ δυσκολότερο πράγμα γιὰ τοὺς ἄντρες (καὶ γιὰ τὶς γυναῖκες ποὺ τοὺς ἀγαποῦν) δὲν εἶναι νὰ δίνουν, ἀλλὰ νὰ μποροῦν νὰ δέχονται, δὲν εἶναι νὰ διατηροῦν τὸν ἔλεγχο, ἀλλὰ νὰ ἐπιτρέπουν τὴν κλήση καὶ ἀνταπόκριση τῆς πρόθυμης εὐαλωτότητας ποὺ ὑπερβαίνει τὴ ντροπή. Μ’ αὐτὸ τὸν τρόπο, ὁ ἄντρας εἶναι πολὺ πιθανότερο νὰ ἀναγνωρίσει καὶ νὰ καταλάβει ὅτι ἡ ἀγάπη τῆς γυναίκας του, τοῦ γιοῦ καὶ τῆς κόρης του, ἡ ἀνάγκη ποὺ ἔχουν ἀπ’ τὸν ἴδιον κι ἀπ’ τὸ ἐνδιαφέρον του γι’ αὐτοὺς εἶναι τὴν ἴδια στιγμὴ τὸ κάλεσμα τοῦ Οὐράνιου Πατέρα νὰ ρισκάρει καὶ νὰ ἀποκαλύψει τοὺς θησαυροὺς ποὺ εἶναι θαμμένοι στὴν καρδιὰ του κάτω ἀπὸ τὰ προστατευτικὰ στρώματα τῆς ντροπῆς. Ἀπὸ αὐτὸ τὸ φρέαρ ὕδατος ζῶντος, θὰ ἀντλήσει καὶ θὰ προσφέρει δῶρα ἀνθρωπιᾶς πού, μὲ τρόπο μυστηριώδη, θὰ ἀρχίσουν νὰ γεμίζουν τὸ κενὸ καὶ νὰ γιατρεύουν τὶς πληγὲς ποὺ ἴσως δέχθηκε ἀπὸ τὸν ἐπίγειο πατέρα του. Ὅταν παρὰ τὶς πληγὲς μας ἀγαποῦμε, τότε ἀκριβῶς γιατρευόμαστε, μόνο ποὺ πρέπει πρῶτα ἡ ἀγάπη νὰ ἀποκυλίσει τὸν λίθο ποὺ σκοπὸ εἶχε νὰ σφραγίσει τὸν μέσα μας κόσμο ἀπὸ ἐνδεχόμενο κίνδυνο κι ἄλλης ἀπώλειας. Καὶ πῶς μπορεῖ ἡ μητέρα νὰ βοηθήσει; Στάσου δίπλα στόν ἄντρα σου, κι ὂχι ἀνάμεσα σ’ αὐτὸν καὶ στὰ παιδιά. Γίνε σύντροφος, ὄχι ἀφεντικό, κριτὴς ἢ ὑπάλληλος. Μήν παίρνεις προσωπικὰ τὴ σιωπή του ἢ τὶς ἀνησυχίες του. Κι ἐσὺ κι αὐτὸς εἶστε ἀρκετὰ καλοί. Μήν περιμένεις τὰ σημάδια τῆς ἀγάπης του, δῶσε πρώτη ἐσὺ τὰ σημάδια τῆς δικῆς σου ἀγάπης. Νά λὲς πάντα πὼς ὅ,τι κάνει εἶναι ἀπὸ ἀγάπη, ἀκόμη κι ἂν κάτι τέτοιο δὲν εἶναι φανερό. Ἂν διαφωνεῖς, ὅταν εἶσαι μόνη μαζί του, ρώτα τον τί προσπαθεῖ νὰ πετύχει. Ἡ εὐγνωμοσύνη, ἡ ἐκτίμηση, ἡ ζεστασιά, ἡ ἀγάπη κι ὁ σεβασμὸς μετακινοῦν τὸν λίθο ἀπὸ τὶς μοναχικὲς καὶ πονεμένες καρδιές. Ἡ ἀπόρριψη, ἡ ἐγκατάλειψη, ἡ κριτική, οἱ ἀπαιτήσεις καὶ ἡ κάθε μορφῆς ἰσχὺς ἁπλῶς κάνουν τὸν λίθο ἀσήκωτο.

π. Stephen Muse Μετάφραση: Πολυξένη Τσαλίκη

ΚΥΡΙΑΚΗ | 24

οῦμε σέ μία κοινωνία πού ἡ κουλτούρα της δίνει μεγάλη ἀξία στήν ἐξω στρέφεια καί στούς ἐξωστρεφεῖς ἀνθρώπους. Σέ ἕναν κόσμο πού δέν μπορεῖ νά σταματήσει νά μιλάει, εἶναι λίγο δύσκολο νά βρεῖ τή θέση του ἕνα ντροπαλό καί συνεσταλμένο παιδί, καθώς αὐτό χαρακτηρίζεται καί ἀπό ἐκδηλώσεις ἐσωστρέφειας. Ὑπάρχουν παιδιά πού χαίρονται νά στέκονται μπροστά στούς συμμαθητές τους γιά νά παρουσιάσουν μία ἐργασία τους ἤ νά ποῦν τό μάθημά τους. Ἀλλά γιά ἕνα ντροπαλό παιδί αὐτό εἶναι ὁ χειρότερος ἐφιάλτης. Στή γλῶσσα τῆς ἐπιστήμης ἡ συστολή εἶναι γνωστή καί ὡς «συμπεριφορική ἀναστολή» καί δέν ταυτίζεται μέ τήν ἐσωστρέφεια. Τά ἐσωστρεφῆ παιδιά τόν ἐλεύθερο χρόνο τους νιώθουν πιό εὐτυχισμένα νά περνοῦν διαβάζοντας ἤ παίζοντας μόνα τους παρά νά συμμετέχουν σέ παιχνίδια μέ ἄλλα παιδιά. Τά ντροπαλά παιδιά ἀντιθέτως ἐπιθυμοῦν τήν κοινωνική ἀλληλεπίδραση. Ὅμως αὐτές οἱ κοινωνικές ἀλληλεπιδράσεις καί σχέσεις εἶναι συγχρόνως πηγή κοινωνικοῦ ἄγχους γιά αὐτά. Διαχρονικές μελέτες ἔχουν δείξει ὅτι τά σημάδια τῆς συμπεριφορικῆς ἀναστολῆς, δηλαδή τῆς ντροπαλότητας, εἶναι ἐμφανῆ πολύ πρίν ἀπό τά πρῶτα γενέθλια τοῦ παιδιοῦ. Ἤδη ἀπό τήν ἡλικία τῶν τεσσάρων μηνῶν, κάποια μωρά δείχνουν ἰσχυρές ἀντιδράσεις σέ νέα ἐρεθίσματα. Εἶναι πιό πιθανόν αὐτά τά μωρά νά γίνουν ντροπαλά παιδιά στήν τάξη ἀλλά καί ἀργότερα στή ζωή. Ἡ ἔρευνα σήμερα τείνει νά ἀποδεχθεῖ ὅτι οἱ σπόροι τῆς συστολῆς εἶναι βιολογικοί. Θά καλλιεργηθοῦν ὅμως ἀπό περιβαλλοντικούς παράγοντες γιά νά ἀναπτυχθοῦν ἤ νά παραμείνουν «ἐν ὑπνώσει», καθώς τό παιδί ἔρχεται σ᾽ ἕναν κόσμο τόσο πολύπλοκο.

| Φ 09

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Πῶς ἐκδηλώνεται ἡ συστολή τοῦ παιδιοῦ Τά ντροπαλά παιδιά -εἶναι ἀναμενόμενο- ἔχουν τήν τάση νά διαθέτουν λιγότερο χρόνο γιά συναναστροφή μέ ἄλλα παιδιά. Οἱ σχέσεις τους ὅμως μέ συνομηλίκους εἶναι πολύ σημαντικές γιά τήν ἀνάπτυξη κοινωνικῶν καί ἐπικοινωνιακῶν δεξιοτήτων. Μαθαίνουν πράγματα ἀπό τούς συνομηλίκους τους μέ ἕναν τρόπο πού δέν τά μαθαίνουν ἀπό κανέναν ἄλλο. Ἔτσι, ἄν δέν συμμετέχουν σ᾽ αὐτή τή σχέση μπορεῖ νά χάσουν πολλά. Τά συνεσταλμένα παιδιά, ἀκόμη, εἶναι εὐάλωτα σέ ἀρνητικές ἐμπειρίες, ὅταν κάνουν παρέα μέ ἄλλα παιδιά. Μπορεῖ νά παρεξηγηθοῦν ἀπό συνομήλικα, τά ὁποῖα ἑρμηνεύουν τή συστολή τους ὡς ὑπεροπτική καί ἐχθρική στάση καί μπορεῖ νά γίνουν στόχος bullying. Τό ἄγχος πού βιώνει τό ντροπαλό παιδί εἶναι ὁ μεγαλύτερος κίνδυνος γιά αὐτό. Κατά ἕνα ποσοστό 30-40% δέν θά προσαρμοσθεῖ στήν ἐνήλικη ζωή του καί κινδυνεύει νά ἀναπτύξει κοινωνικό ἄγχος. Ὑψηλό κοινωνικό ἄγχος μπορεῖ νά ὁδηγήσει σέ δυσεπίλυτα προβλήματα: κατάθλιψη, ἀλκοόλ καί ναρκωτικά. Ἡ συστολή ἐπηρεάζει τίς γνωστικές ἱκανότητες τοῦ παιδιοῦ. Οἱ πρώιμες προγνωστικές ἱκανότητες μποροῦν νά ἐπηρεάσουν τήν ἰδιοσυγκρασία τοῦ παιδιοῦ καί θέτουν τίς βάσεις γιά ἀλληλεπίδραση μέ τό περιβάλλον.

Πῶς μποροῦμε νά διαχειριστοῦμε τό θέμα

Δέν «κολλᾶμε» στά παιδιά τήν ταμπέλα τοῦ «ντροπαλοῦ». Εἶναι

πολύ ἀρνητικό. Τά παιδιά αἰσθάνονται τόσο ἄσχημα, ἀλλά εἶναι ἄμεσος καί ὁ κίνδυνος νά προσπαθήσουν νά τό ἀποδείξουν.



Ἀποφεύγουμε νά τά ἐμπλέκουμε σέ καταστάσεις πού αἰσθάνονται ἄβολα. Πολλές φορές κάνουμε προσπάθειες ἀδέξιες γιά νά διορθώσουμε τή συστολή τοῦ παιδιοῦ, ἐνῶ ἐκεῖνο ἀντιλαμβάνεται ὅτι τό ἴδιο δέν εἶναι ἐντάξει. Ἀντί νά ἐνεργοῦμε κατ᾽ αὐτόν τόν τρόπο, θά πρέπει νά τό πείσουμε ὅτι εἶναι φυσιολογικό, ἔστω κι ἄν δέν εἶναι ὅμοιο μέ τά ἄλλα παιδιά· νά τοῦ τονίσουμε τή διαφορετικότητα ἀλλά καί μοναδικότητά του, ὅπως καί τοῦ κάθε παιδιοῦ.

Ὅταν ὡς γονεῖς εἴμαστε ὑπερπροστατευτικοί, τά παιδιά χάνουν τήν

εὐκαιρία νά ρυθμίσουν στήν πράξη τά συναισθήματα τῆς ντροπῆς καί αὐξάνεται ὁ κίνδυνος τοῦ ἄγχους. «Πέφτουμε» ἐπάνω τους, γιά νά τά

ΚΥΡΙΑΚΗ | 26

προστατεύσουμε νά μήν πληγωθοῦν! Ὅμως μία διακριτική ὑποστηρικτική συμπεριφορά μας δίνει τό προβάδισμα στό παιδί μας, πού μπορεῖ νά κάνει μικρά βήματα καί νά χειριστεῖ τήν κατάσταση μόνο του.

Πρόωρες κοινωνικές συναντήσεις εἶναι πάρα πολύ σημαντικές.

Μελέτες ἔχουν δείξει ὅτι τά ντροπαλά παιδιά πού πηγαίνουν νωρίς σέ παιδικό σταθμό ἔχουν λιγότερο ἄγχος ἀπό ἐκεῖνα πού μένουν στό σπίτι μέ τόν γονιό, τούς παπποῦδες ἤ ἄλλα ἐνήλικα πρόσωπα πού τά προσέχουν.



Βοηθοῦμε τό παιδί μας νά οἰκοδομήσει τήν ἐμπιστοσύνη στόν ἑαυτό του καί νά κάνει ἕνα βῆμα παραπέρα, ὅταν προσκαλοῦμε συμμαθητές του στό σπίτι, ὅπου τό περιβάλλον εἶναι ἄνετο καί ἀξιοποιοῦμε τήν ἐπιτυχία του μέ τήν εἰσαγωγή νέων κοινωνικῶν στοιχείων προοδευτικά. Συναντήσεις σέ φιλικά σπίτια ὅπου ὑπάρχουν παιδιά τῆς ἴδιας ἡλικίας, ἐπισκέψεις σέ παιδικές χαρές εἶναι ἐπίσης βοηθητικές.

Δίνουμε στό παιδί μας τή δυνατότητα νά ἀποκτήσει ποικιλία κοι-

νωνικῶν ἐμπειριῶν ἐπισκεπτόμενο διάφορους δημόσιους χώρους: βιβλιοπωλεῖα, ταχυδρομεῖα, τράπεζες ἤ σοῦπερ-μάρκετ, ὅπου μπορεῖ νά συνεργασθεῖ μέ ἄλλους ἀνθρώπους καί νά ἐκπληρώσει διάφορες μικροϋποχρεώσεις μέ τήν ἐπίβλεψή μας.



Τό παράδειγμα τῶν γονιῶν του εἶναι πολύ ὑποστηρικτικό γιά τό ἴδιο τό παιδί. Παρατηρεῖ τήν κοινωνικότητά τους καί πῶς αὐτή ἐκδηλώνεται -χαιρετισμός, ὁμιλία, συμπεριφορά- κυρίως ὅταν δέχονται φίλους καί συγγενεῖς στό σπίτι τους. Αὐτό τό βοηθάει καί τό ἐνθαρρύνει γιά νά ξεπεράσει εὐκολότερα τίς δυσκολίες καί ἀναστολές πού τοῦ δημιουργεῖ ἡ συστολή του. Ὅλα ὅμως πρέπει νά γίνονται μέ χαρούμενη διάθεση καί ὑπομονή ἀπό τούς γονεῖς.



Ἄν τό παιδί μας δέν ἐκδηλώνει ἁπλῶς ἐσωστρέφεια, ἀλλά ἀδυνατεῖ νά ὑπερνικήσει συγκεκριμένο φόβο, κλαίει χωρίς λόγο ἤ ἀπομονώνεται συχνά καί ἔχει συναισθηματικές ἐκρήξεις, τότε μᾶλλον βιώνει ἔντονη ἀγχώδη κοινωνική διαταραχή καί θά πρέπει νά ἀπευθυνθοῦμε σέ εἰδικό. Ἀθαν. Ἀστ. Γκάτζιος 27

| Φ 09

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Ὁ ὀρθόδοξος ἱεραποστολικὸς σύλλογος «Κυριακὴ» πραγματοποίησε τὴν Τετάρτη 29 Ἰουνίου 2016, τὴν Ἐκλογοαπολογιστικὴ Συνέλευση τῶν μελῶν του. Μετὰ τὴ διαπίστωση ἀπαρτίας ἔγινε ἐκλογὴ τριμελοῦς προεδρείου τῆς Συνέλευσης μὲ πρόεδρο τὸν κ. Χρῆστο Ξανθόπουλο. Ἀκολούθως ὁ Πρόεδρος τοῦ συλλόγου κ. Ἀβραὰμ Σαλασίδης ἔκανε τὸν ἀπολογισμὸ τῶν πεπραγμένων γιὰ τὴν τριετία 2013-2016. Ἰδιαίτερα ἀναφέρθηκε στοὺς τομεῖς δραστηριοτήτων τοῦ συλλόγου. Ἀκολούθησε ὁ οἰκονομικὸς ἀπολογισμὸς καὶ ἡ ἔκθεση τῆς ἐξελεγκτικῆς ἐπιτροπῆς ἀπὸ τὸν κ. Γεώργιο Ἀραβίδη. Ἀπὸ τὰ μέλη πῆραν τὸ λόγο, ὁ κ. Ἀθανάσιος Γκάτζιος, ἀρχισυντάκτης τοῦ περιοδικοῦ καὶ ὁ κ. Ἰωάννης Βαρσάμογλου, θεολόγος, ἱεροκήρυκας οἱ ὁποῖοι τοποθετήθηκαν στὰ πεπραγμένα καὶ ἔκαναν προτάσεις γιὰ τὴν καλύτερη λειτουργία τῶν ἀντίστοιχων τομέων τοῦ συλλόγου. Τὰ μέλη τῆς Γ.Σ. ἐνέκριναν τὰ πεπραγμένα, τὸν οἰκονομικὸ ἀπολογισμὸ καὶ τὴν ἔκθεση τῆς ἐξελεγκτικῆς ἐπιτροπῆς. Ἡ ἐφορευτικὴ ἐπιτροπὴ ἡ ὁποία ἐξελέγη προχώρησε στὴ διενέργεια τῆς ψηφοφορίας γιὰ τὴν ἀνάδειξη τοῦ 12μελοῦς Δ.Σ., σύμφωνα μὲ τὰ σχετικὰ ἄρθρα τοῦ καταστατικοῦ, ἤτοι 10 βασικὰ μέλη καὶ 2 ἀναπληρωματικά. Στὶς 5 Ἰουλίου τὸ Δ.Σ. συνῆλθε σὲ σῶμα καὶ ἐξέλεξε μετὰ ἀπὸ ψηφοφορία τὸ 12μελές προεδρεῖο.

ΚΥΡΙΑΚΗ | 28

Ἡ σύνθεση τοῦ νέου Δ.Σ. ἔχει ὡς ἑξῆς: 1. Πρόεδρος: Ἀβραὰμ Σαλασίδης 2. Ἀντιπρόεδρος: Ἰωάννης Βαρσάμογλου 3. Γραμματέας: Ἀναστασία Τζουρὰ 4. Ταμίας: Ἐλπίδα Ζουζέλη 5. Ἀναπλ. Ταμίας: Εὐδοξία Θωμὰ 6. Ὑπευθ. Οἰκονομικῶν: Κωνσταντῖνος Τζιότζιος 7. Ὑπευθ. Δημοσίων Σχέσεων- Ἐπικοινωνίας: Πολυξένη Δανιηλίδου 8. Ἀναπλ. Δημοσίων Σχέσεων –Ἐπικοινωνίας: πρεσβ. Ἀγγελικὴ Τσιούπρου 9. Ὑπεύθ. Ἐντύπου Κυριακή: π. Χρῆστος Τσιοῦπρος, Ἀβραὰμ Σαλασίδης 10. Ὑπευθ. Περιοδικοῦ Κυριακή: Κυριακὴ Ξαντινίδου 11. Ὑπευθ. Φιλανθρωπίας: Βιολέτα Πιτσιλῆ 12. Ὑπευθ. Διεκπεραίωσης: Θωμὰς Καλατζὴς Ἐξελεγκτικὴ Ἐπιτροπή: 1. Γεώργιος Ἀραβίδης 2. Χρῆστος Ξανθόπουλος 3. Μιχαὴλ Βασιλειάδης Τὸ 12μελές προεδρεῖο στὶς 5/7/2012, σὲ συνεδρίασή του καὶ μετὰ ἀπὸ εἰσήγηση τοῦ Προέδρου Ἀβραὰμ Σαλασίδη καὶ τῶν μελῶν, ἀναφέρθηκε στὰ βασικότερα θέματα τὰ ὁποῖα θὰ ἐπεξεργαστοῦν στὸ Δ.Σ. προκειμένου νὰ δρομολογηθοῦν καὶ νὰ ὑλοποιηθοῦν οἱ περαιτέρω δραστηριότητες, γιὰ τὸ νέο ἐκκλησιαστικὸ ἔτος.

άποια μέρα ὁ Θωμὰς Ἔντισον ἐπέστρεψε στὸ σπίτι του μ’ ἕνα σημείωμα ποὺ τοῦ ἔδωσε ὁ δάσκαλός του γιὰ τὴ μητέρα του. Τῆς τὸ ἔδωσε λέγοντάς της: «“Νὰ τὸ δώσεις στὴ μητέρα σου”, μοῦ εἶπε ὁ δάσκαλός μου». Ἡ μητέρα, ἀφοῦ τὸ διάβασε, βούρκωσε καὶ δάκρυα κύλησαν στὸ πρόσωπό της. Ξαφνιασμένος ὁ μικρὸς Θωμὰς ρώτησε τὴ μητέρα του τί ἔγραφε τὸ σημείωμα. Ἐκείνη τοῦ τὸ διάβασε δυνατά: «Ὁ γιὸς σας εἶναι ἰδιοφυία. Τὸ σχολεῖο εἶναι πολὺ λίγο γι’ αὐτόν. Δὲν διαθέτουμε ἀρκετοὺς πόρους καὶ καλοὺς δασκάλους, γιὰ νὰ τὸν ἐκπαιδεύσουμε. Παρακαλοῦμε διδάξτε τον ἐσεῖς». Μετὰ ἀπὸ πολλὰ χρόνια ἡ μητέρα τοῦ Ἔντισον πέθανε. Ἐκεῖνος εἶχε γίνει ἕνας ἀπὸ τοὺς μεγαλύτερους ἐφευρέτες. Κάποια μέρα, καθὼς ἔψαχνε ἀνάμεσα στὰ παλιὰ κειμήλια τῆς οἰκογένειας, εἶδε ἕνα διπλωμένο χαρτὶ στὴ γωνιὰ ἑνὸς συρταριοῦ τοῦ παλιοῦ γραφείου. Τὸ πῆρε, τὸ ξεδίπλωσε καὶ τὸ διάβασε: «Ὁ γιὸς σας εἶναι ψυχικὰ ἄρρωστος καὶ δὲν θὰ τοῦ ἐπιτρέψουμε νὰ ξανάρθει πλέον στὸ σχολεῖο», ἔγραφε τὸ χαρτί. Ἦταν τὸ ἴδιο ἐκεῖνο σημείωμα ποὺ τοῦ ἔδωσε ὁ δάσκαλος στὸ σχολεῖο, γιὰ νὰ τὸ δώσει στὴ μητέρα του! Μετὰ τὸ διάβασμά του ὁ Ἔντισον ἔκλαψε γιὰ ὧρες καὶ ἔγραψε στὸ ἡμερολόγιό του: «Ὁ Θωμὰς Ἔντισον τοῦ Ἄλβα ἦταν ἕνα ψυχικὰ ἄρρωστο παιδί, τὸ ὁποῖο μὲ τὴ βοήθεια τῆς ἡρωίδας μητέρας του ἔγινε ἰδιοφυία τοῦ αἰώνα». 29

| Φ 09

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

τὴ συνάντηση γονέων κάποιου σχολείου ἡ Διευθύντρια ὑπογράμμισε τὴν ὑποστήριξη ποὺ πρέπει νὰ προσφέρουν οἱ γονεῖς στὰ παιδιά τους. Παρόλο ποὺ οἱ περισσότεροι γονεῖς ἐργάζονταν, τοὺς ζήτησε νὰ ἀφιερώσουν περισσότερο χρόνο ἀσχολούμενοι μὲ τὰ παιδιά τους. Ὡστόσο ξαφνιάστηκε, ὅταν ἕνας πατέρας σηκώθηκε ἀθόρυβα καὶ μὲ ἕνα ταπεινὸ τρόπο τῆς εἶπε ὅτι δὲ βρίσκει καθόλου χρόνο μέσα στὴν ἑβδομάδα νὰ ἀσχοληθεῖ μὲ τὸν γυιό του. «Ὅταν φεύγω χαράματα γιὰ τὴ δουλειά μου, ὁ γυιός μου ἀκόμη κοιμᾶται ἀλλὰ καὶ ὅταν ἐπιστρέφω ἀργὰ τὸ βράδυ στὸ σπίτι, ἐκεῖνος εἶναι στὸ πρωτοΰπνι του». Τῆς ἐξήγησε ὅτι ἔπρεπε νὰ δουλεύει τόσο σκληρὰ γιὰ νὰ μπορεῖ νὰ συντηρεῖ τὴν οἰκογένειά του. Ἀγωνιοῦσε καὶ ὁ ἴδιος ἀπὸ καιρὸ γιὰ τὴν κατάσταση ποὺ εἶχε δημιουργηθεῖ καὶ ἔνιωθε ἐνοχές. Γιὰ νὰ ἐξιλεωθεῖ, ὅταν ἔφτανε ἀργὰ τὸ βράδυ στὸ σπίτι φιλοῦσε τὸν γυιό του, ἐνῶ ἐκεῖνος κοιμόταν καὶ γιὰ νὰ νιώσει τὴν παρουσία του ἔδενε ἕναν κόμπο στὴν ἄκρη τοῦ σεντονιοῦ μὲ τὸ ὁποῖο σκεπαζόταν ὁ γυιός του καὶ τὸ ἔκανε μὲ θρησκευτικὴ εὐλάβεια. Ὅταν ὁ γυιὸς του ξυπνοῦσε, ἦταν σίγουρος ὅτι εἶχε δεχθεῖ τὸ φιλὶ τοῦ πατέρα καὶ ὅτι ἐκεῖνος ὅλη τὴ νύχτα ἦταν στὸ σπίτι καὶ ἔτσι ἔνιωθε χαρούμενος καὶ ἀσφαλής. Ὁ κόμπος τοῦ σεντονιοῦ ἦταν τὸ μέσο ἐπικοινωνίας μεταξύ τους. Ἡ Διευθύντρια ἔμεινε ἔκπληκτη στὸ ἄκουσμα τῆς εὑρηματικῆς ἱστορίας. Ἡ ἔκπληξή της, ὅμως, ἔγινε μεγαλύτερη, ὅταν πληροφορήθηκε ὅτι ὁ γυιὸς του ἦταν ἀπὸ τοὺς καλύτερους μαθητὲς τοῦ σχολείου. Ἡ ἱστορία μᾶς παρακινεῖ νὰ ἐφεύρουμε πολλοὺς τρόπους μὲ τοὺς ὁποίους μποροῦμε νὰ εἴμαστε παρόντες στὴ ζωὴ τῶν ἄλλων ἀλλὰ καὶ τρόπους νὰ ἐπικοινωνοῦμε βαθιὰ καὶ οὐσιαστικὰ μαζί τους. Ὁ πατέρας αὐτὸς βρῆκε τὸν δικό του ἁπλό, ἀλλὰ ἀποτελεσματικὸ τρόπο. Καὶ τὸ σημαντικότερο εἶναι ὅτι ὁ γυιὸς του ἀντιλαμβανόταν, μέσα ἀπὸ τὸν κόμπο

ΚΥΡΙΑΚΗ | 30

τῆς ἀγάπης, τί τοῦ ἔλεγε ὁ πατέρας του. Μερικὲς φορὲς ἀνησυχοῦμε τόσο πολὺ πῶς νὰ ποῦμε πράγματα καὶ ξεχνοῦμε τὸ σημαντικότερο· τὴν ἐπικοινωνία μέσα ἀπὸ τὸ συναίσθημα. Ἁπλὲς κινήσεις, ὅπως ἕνα φιλὶ ἢ ἕνας κόμπος στὴν ἄκρη ἑνὸς σεντονιοῦ σημαίνουν γιὰ τὸ παιδὶ πολὺ περισσότερα ἀπ’ ὅ,τι δῶρα καὶ κενὲς συγγνῶμες. Εἶναι σημαντικὸ νὰ νοιαζόμαστε γιὰ τοὺς ἀνθρώπους ἀλλὰ τὸ σημαντικότερο εἶναι νὰ τὸ γνωρίζουν καὶ νὰ μποροῦν νὰ τὸ νιώθουν. Γιὰ νὰ ὑπάρχει ἡ ἐπικοινωνία αὐτὴ εἶναι ἀπαραίτητο νὰ «ἀκοῦνε τὴ γλώσσα τῆς καρδιᾶς», γιατί στὸ θέμα τῆς ἀγάπης τὰ συναισθήματα πάντα μιλοῦν πιὸ δυνατὰ ἀπὸ τὰ λόγια. Ἕνα φιλί, ὡς ἔκφραση τῆς πιὸ ἁγνῆς ἀγάπης, εἶναι τὸ γιατρικὸ στὸν πονοκέφαλο, στὸ γδάρσιμο τοῦ γόνατου, στὸν φόβο τοῦ σκοταδιοῦ. Οἱ ἄνθρωποι μερικὲς φορὲς ἀδυνατοῦν νὰ κατανοήσουν τὴ σημασία τῶν πολλῶν λόγων ἀλλὰ ξέρουν νὰ καταγράφουν μιὰ χειρονομία ἀγάπης. Ἀκόμη κι ἂν αὐτὴ ἡ χειρονομία ἀγάπης εἶναι ἁπλὰ ἕνας κόμπος. Ἕνας κόμπος γεμάτος στοργὴ καὶ ἀγάπη… Patricia Morgado Tapia (ἀπόδοση ἀπὸ τὰ ἱσπανικὰ Ἀθαν. Ἀστ. Γκάτζιος)

| Φ 09

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016

ερις σας (ἐσωτ ῆ μ ο ρ δ ν υ σ ς μποω μὴ τ ῆ ερικοῦ 15 €) τ ω Γιὰ τὴν πληρ ξ ἐ ὶ α κ , ς € ρ ο υ 10 ν ἀπὸ τοὺ α ν ἕ ε κοῦ 5 €, Κύπ τ ε σ ρησιμοποιή ρεῖτε νὰ χ ους: ρόπ ωπαρακάτω τ νικὸ Βιβλιοπ ια τ ισ ρ Χ ὸ τ σ τας άβ α α) πληρώνον », Μητροπολίτου Βαρν ς Ι.Ν. Ἁγίας λεῖο «Φάρο ν ὸ τ σ α λ η (δίπ 10, Κατερίν τράΤριάδος). αριασμὸ τῆς γ ο λ ν ὸ τ σ ς α ντ EU R β) καταθέτο -076004-404 4 5 2 5 : ς ιῶ α ὸν πεζας Πειρ ομέα ἀπὸ τ ν ια δ ν ὸ τ ς ντα γ) π ληρώνο θεύεστε τὸ περιοδικό. ὸ ἑπόὁποῖο προμη γίνεται μὲ τ ν ω ε ίξ ε δ ο π τῶν ἀ Ἡ ἀποστολὴ ῦ. οῦ περιοδικο τ ς ο χ ῦ ε τ ο ν με

Μπορείς νά βοηθήσεις iεραποστολικά τήν ἐνορία σου Ὁ Ἱεραποστολικὸς Σύλλογος «Κυριακή», τυπώνει κ διανέμει τὸ εὐαγγελικὸ κήρυγμα τῆς Κυριακῆς μὲ τὰ κηρύγματα τοῦ μακαριστοῦ ἐπισκόπου Αὐγουστίνου Καντιώτη. Τὸ φυλλάδιο διανέμεται ἀπὸ εὐλαβεῖς χριστιανοὺς σὲ ἐνορίες κ Ι. Μονὲς στὴν πατρίδα μας κ τὸ ἐξωτερικό. Μπορεῖς νὰ βοηθήσεις καὶ ἐσὺ τὴν διανομή του στήν ἐνορία σου.

τηλ. Συλλόγου: 2351022183, διαδίκτυο: www.iskiriaki.com ἠλ.Ταχυδρ: info@iskiriaki.com