cdBesprekingEN piano
piano
Maurice Ravel
Compared: Érard / Steinway & Sons Sonatine, Gaspard de la Nuit e.a.
Mozart, Clementi
Paolo Giacometti
Aldo Ciccolini
Channel Classics CCS 31612 (2 sacd’s) / €€
LDV 06 / €€
Welke van de twee? Dat is het centrale vraagstuk van het fraaie Ravelalbum van pianist Paolo Giacometti. Is het de authentieke Érard, met zijn heldere, specifieke en snarige toon, of klinkt Ravel toch beter op de glorieus resonerende Steinway? Het aardige is dat Giacometti op beide vleugels exact hetzelfde programma speelt, waarbij de verschillen tussen interpretatie, toucher en zelfs tijdsduur van de delen opmerkelijk zijn. Zo duurt het Modéré van Ravels Sonatine uit 1903-1905 op de Érard 4.05 minuten, terwijl hetzelfde deel op Steinway slechts 3.58 minuten in beslag neemt. Er zijn ook grotere afwijkingen, bijvoorbeeld in het Menuet van Le tombeau de Couperin: op Érard 5.00 minuten en op Steinway 4.44 minuten. Alleen de Prélude duurt exact één seconde langer op de ‘snellere’ Steinway. Op beide instrumenten speelt Giacometti Ravel elegant, vloeiend en transparant. Maar na een paar keer vergelijken komt wat mij betreft toch de Érard als overwinnaar uit de hoek. Vergeleken bij de zoevende schittering van de Steinway blijkt dit authentieke instrument beter in staat de individualiteit van alle noten te onderstrepen. Fraseringen klinken karakteristieker, harmonieën resoneren geheimzinniger, alle stemmen en tussenstemmen komen helderder en daardoor ook expressiever tot hun recht. Wenneke Savenije
De Franse meesterpianist Aldo Ciccolini (1925) is een fenomeen. Dat op zijn prachtige cd met sonates van Mozart en Clementi een 87-jarige aan het woord is, grenst aan het ongelooflijke. Twee componisten die elkaar niet konden uitstaan, maar beiden een onmisbare plaats innemen in de muziekgeschiedenis: Ciccolini heeft zich pas na zijn zestigste aan de sonates op deze cd gewaagd! Clementi’s reputatie is die van een schoolmeester - dat was hij ook - en dat zal altijd in zijn nadeel blijven werken. Maar Clementi is zoveel meer: zijn stijl is elementairder dan die van Mozart, hij is niet de vertolker van weemoedige en tragische emoties. Bij Clementi zie je als het ware een prachtig classicistisch gebouw onmiddellijk na de oplevering: schoon van steen, helder in lijn, hoofdzaken en bijzaken; ontzag en respect voor de bouwmeester. Bij Mozart zie je eenzelfde soort gebouw, maar met klimop begroeid. Het toont sporen van gebruik en van het geluk en ongeluk van de bewoners; het ademt en ontroert. Mozarts Fantasie in c zet de toon: een noodlotoperaatje met alle noodzakelijke ingrediënten. Clementi houdt ons daarna weer bij de les, en ook dat is goed. Jurjen Vis
De Érard komt als overwinnaar uit de hoek
piano
Sonates voor piano
87-jarige meesterpianist aan het woord
piano
Diverse componisten
Vladimir Genin
Martin Tchiba
Olga Domnina
Channel Classics CC72562 / €€
Challenge CC72568 / €€
Sommige werken blijven je begeleiden op je levensweg. Je staat ermee op en je gaat ermee naar bed. Ze worden deel van je gedachten en ondergaan in je hoofd nog een verdere transformatie. Al met al ontstaat zo een programma waarvan je zelf waarschijnlijk niet eens door hebt hoe uniek het is. Want er zijn luisteraars die vinden dat een fatsoenlijk pianist geen Brahms, Liszt en Schönberg naast elkaar op een cd kan zetten. Anderen geloven wellicht niet dat wie Brahms overtuigend uitvoert een net zo sterke Schönberg ernaast zet. Maar Martin Tchiba doet het. Het geheim van de smid: concentreer jezelf niet te veel op één stijl en relativeer verschillen. Zo zwelgt hij niet in Brahms’ Fantasieën opus 116, brengt hij Liszts Nuages gris als een betrekkelijk introvert werk en zet hij een niet al te droge Suite voor piano van Schönberg neer. En in het midden fungeert Alexander Scriabins Sonate opus 10 als sonoor ijkpunt. Een merkwaardig programma, dat je onmiddellijk aan het denken zet. Want als Tchiba één ding duidelijk maakt is het wel dat alle mogelijke composities in de uitvoeringspraktijk recht hebben op eenzelfde respectvolle benadering. Andrew van Parijs
De Russische componist Vladimir Genin, bij ons vrijwel onbekend, werd in 1958 geboren en zijn pianocyclus Seven Melodies for the Dial (Zeven melodieën voor de wijzerplaat) dateert uit 2011. Op het eerste gehoor verbaast dit, want deze muziek zou net zo goed van de in 1915 gestorven Alexander Skrjabin kunnen zijn, met hier en daar een scheut Sjostakovitsj. Ouderwetse muziek dus? Je zou ook tijdloze kunnen zeggen, en dat is de term die Genin zelf gebruikt. Als we het cd-boekje mogen geloven, heeft deze muziek een thematische diepgang die mijlenver uitstijgt boven de noten. Shakespeare, Alexander Blok, Proust en Marina Tsvetajeva zijn er allemaal aan te pas gekomen. We horen hier de meest anti-totalitaire en anti-Sovjetmuziek die is geschreven sinds Sjostakovitsj’ dood. Ik wil het graag aannemen, maar laat toch liever de muziek voor zichzelf spreken. En dan horen we een buitengewoon sterke pianosuite met toch een heel persoonlijk geluid, die een boeiend muzikaal verhaal vertelt. En de jonge Olga Domnina, aan wie dit werk is opgedragen, speelt briljant, gevoelig, contrastrijk en zorgvuldig fraserend. Vergeet de hoogdravende toelichting en luister gewoon naar de muziek, die is mooi genoeg. Gerard Scheltens
Linkages
Martin Tchiba kent het geheim van desmid
www.klassiekezaken.nl
Seven Melodies for the Dial
Sterke pianosuite met persoonlijk geluid
november 2012
41