E s t a m o s
e n
w w w . r e v i s t a a f r i g a . c o m
e
e n
F a c e b o o k
Nº 104
AFRIGA
ANO XIX Abril – Maio 2013
P
R
O
D
U
C
I
Ó
N
D
E
L
E
I
T
E
D
E
G
A
L
I
C
I
A
DOSSIER: MAMITE CAMBIOS NA ETIOLOXÍA DAS MAMITES EN GALICIA ESTUDO DOS CUSTOS DA MAMITE NAS GRANXAS DO GRUPO ÁLVARE IMPORTANCIA DA TERAPIA DE SECADO
ENQUISA: OS PRODUTORES OPINAN SOBRE A VENDA DO LEITE
XENÉTICA, EFICIENCIA ALIMENTARIA E MANEXO REPRODUTIVO: CLAVES DA ALTA PRODUCIÓN Portada_galego.indd 1
SAT REY DE MIÑOTELO: VACAS DE CONCURSO QUE RENDEN NA SALA DE MUXIDO
ESTUDO DAS AFRICORES SOBRE A IMPORTANCIA DO SECTOR PRODUTOR DE LEITE NA ECONOMÍA DE GALICIA 22/05/2013 13:38
pub_fontao.indd 2
23/05/2013 11:02
SUMARIO
3
AFRIGA P
R
O D
U C
I
Ó
N
D
E
L
E
I
T
E
D
E
G
A
L I
C
I
A
CONVOCATORIAS Moexmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
EXPLOTACIÓN SAT Rey de Miñotelo (A Pastoriza) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
ECONOMÍA
Se queres recibir
Importancia do sector produtor de leite na economía de Galicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
ENQUISA Os produtores opinan sobre a venda do leite . . . . . . . . . . . . . . 36
SANIDADE / DOSSIER: MAMITE Evolución da etioloxía das mamites bovinas en Galicia . . . . . . 46 Estimación dos custos da mamite en explotacións de gando vacún de leite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Importancia da terapia de secado . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
SANIDADE Gando vacún de leite e os parasitismos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
NUTRICIÓN Valoración da eficiencia alimenticia en vacún leiteiro . . . . . . . 74
gratis
o semanario galego
De Luns a Venres escr’benos a
info@l-v.es
e mand‡moscho por e-mail, xunto cun newsletter diario
PRODUCIÓN
*Semanalmente distribúense 40.000 exemplares nas sete principais cidades de Galicia
Xenética, eficiencia alimentaria e manexo reprodutivo. Claves da alta produción (I) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
AGRICULTURA Poboacións locais de millo en Asturias para forraxe e gran . . . 90
RRO
ITU eira ltura RCOS V r da terc io >cu ado MA literar www.l-v.es
ta gañ ame ’ P21 Resul n do certe Outono edicióicontos d ‘Min
.361
Nº.1 8>
ve
onte
go/P
ntia
o/Sa
/Lug
ense Our
VENR
ANO. 3>
.201
8.03
ES.0
rrol
Fe dra/
uña/
Edita: AFRIGA, Asociación Frisona Galega. Xunta de Goberno de Afriga:
PRESIDENTE, Juan Francisco Novo García. VICEPRESIDENTE, Fernando Couto Silva. SECRETARIA, Josefina Iglesia Andión. TESOUREIRO, Manuel Berdomás Tejo. VOGAIS, José Ramón Pazos Fondevila, José Rodríguez Berbetoros e José Mercador Fontenla.
Produce: TRANSMEDIA Comunicación & Prensa. DIRECTOR, Manuel Darriba. DIRECTOR EXECUTIVO, José Manuel Gegúndez. DIRECTOR DE ARTE, Marcos Sánchez. DESEÑO-MAQUETACIÓN, Marcos Sánchez, Martín Sánchez. COORDINACIÓN-EDICIÓN, Verónica Rodríguez Gavín. REDACCIÓN, José Luís Ramudo, Begoña Gómez Rielo. FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN AFRIGA TV, Raquel Anido. ADMINISTRACIÓN, Marta Sánchez. Enderezo: Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO. Teléfonos: 982 221 278, 636 952 893, 610 215 366. Email: transmedia@ctransmedia.com. Web: www.transmedia.es Administración: AGER Servicios Empresariais SL. Praza da Mercé de Conxo 1, 1º B. 15706 Compostela. Teléfono: 981 534 350. Email: ager@ager.com.es. Web: www.ager.com.es Tirada: 11.500 exemplares Depósito Legal: C-1.292/94 - Afriga non se responsabiliza do contido dos artigos e colaboracións asinados.
Cor go/A
go Vi gale ario man O se ro
de ouo ana Sema Amancie par a: avó s Ortegeiro mái do rc te do mun ña rico Coru
IA GALIC
lle na to P11/18 Naceu to ne o cuar
an a, o grtrata anov Pesc o galego, novo barc scar un arial P7 de bu empres rumbo e ID guidad MADR s Gale do Trofeoo Museo Ángel 21 para Galego, Pobo
VIGO
eiras. compañ outras vense fondo
iro / EFE e Piñe > Jorg
a : cad uller alicia m a G ’ lla en xeon ao paro se ‘arrecibir ta la If you would like n i A cSiridesea t to receive Afriga a van Afriga por dírevista hos no rberec
de banco
cos molus
tal, na do Tes
ría de
Ao Noia.
> 13
correo electrónico escríbanos a:
ADE
ALID
POR
TEM
Se desexa recibir a revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:
2/5
magazine via e-mail write to us at:
> re
revistaafriga@ctransmedia.com HOXE
ou visite a nosa web o visite nuestra web or visit our web o
10 15 9 11 11 15 10 14 10 14 8 12 10 14
www.revistaafriga.com Síganos tamén en Facebook Síganos también en Facebook Follow us on Facebook
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
Sumario.indd 3
22/05/2013 12:19
l a n o i s e f o r a t p e l a p m m ga ás co La
m
FORRAJE
LABOREO Y SIEMBRA
ROTOEMPACADORAS Y ENCINTADORAS
PICADORAS DE FORRAJE
CABEZALES DE MAÍZ
CARROS MEZCLADORES
VISÍTANOS EN MÁS INFORMACIÓN EN: www.duranmaquinaria.com/demoagro.asp
pub_duran_gama_afriga.indd 4
N-640, km 87,5 - La Campiña 27192 Lugo - España Tel. +34 982 227 165 - Fax +34 982 303 101 info@duranmaquinaria.com
www.duranmaquinaria.com
22/05/2013 12:20
PUBLIRREPORTAXE
5
A trixésimo sexta Feira Internacional Semana Verde de Galicia, que se celebrará do 13 ao 16 de xuño no recinto Feira Internacional de Galicia (Silleda, Pontevedra), acollerá un completo programa de actividades relacionadas co gando frisón que estarán coorganizadas pola Federación Frisona Galega (Fefriga) e a Feira Internacional de Galicia. Entre elas destaca a I Subasta Top Genetic´s, na cal participarán animais de alta xenética de explotacións de Lugo, Pontevedra e A Coruña. Serán descendentes de exemplares que cumpren uns requisitos moi esixentes en canto a morfoloxía, profundidade de pedigree, condicións sanitarias e produción, e moitos deles son procedentes da prestixiosa e desaparecida finca de Bos. Esta primeira poxa celebrarase a tarde do sábado 15 de xuño. Tamén terá un peso importante no programa desta edición o XXII Concurso Autonómico da Raza Frisona, que se celebrará o sábado 15 e domingo 16 e no cal se escollerán os mellores exemplares da raza, chegados das máis prestixiosas
OS GALARDÓNS QUE SE CONCEDERÁN SERÁN O DE CAMPIONA DE GALICIA NAS CATEGORÍAS DE XATA, XOVENCA, VACA NOVA, VACA INTERMEDIA E VACA ADULTA; E O DE GRAN CAMPIONA DE GALICIA NAS DE XOVENCA E VACA. TAMÉN SE RECOÑECERÁ AO MELLOR CRIADOR DA COMUNIDADE
3
201
de G a
o de
na V erde
13 - 16 de xuñ
nacional Sema
Feira Inter
As actividades desta edición desenvolveranse do venres 14 ao domingo 16 de xuño. O programa inclúe o Concurso Autonómico da Raza, o de Xóvenes Manexadores e o de Xóvenes Preparadores, ademais da I Subasta Top Genetic´s e a entrega de distincións ás mellores ganderías de Galicia.
licia
A 36ª SEMANA VERDE DE GALICIA ACOLLERÁ UN COMPLETO PROGRAMA CENTRADO NO GANDO FRISÓN
I Subasta To p Genetics da Federació XXII Concur n Frisona Ga so Autonóm lega ico da raza VI Concurso frisona FEFR de Xóvenes IGA 2013 Preparador XIX Concur es Semana so de Xóvene Ve rde 2013 s Manexado Festa Holst res “Memor ein: acto of ial Luis Louz icial de entre ao” ga de distin cións ás mel lores gander ías
de Galicia
FEIRA INTE RNACIONAL DE GALICIA www.feirag • Ealicia.com • info@feirag 36540 SILLEDA • Po ntevedra • alicia.com Tlfn. 986 57 • semanaver 7000 de@feiragali cia.com
ganderías da comunidade. Os galardóns que se concederán serán o de Campiona de Galicia nas categorías de xata, xovenca, vaca nova, vaca intermedia e vaca adulta; e o de Gran Campiona de Galicia nas de xovenca e vaca. Tamén se recoñecerá ao Mellor Criador da comunidade. Ademais, levaranse a cabo o XIX Concurso de Xóvenes Manexadores “Memorial Luís Louzao” (sábado 15) e o VI Concurso de Xóvenes Preparadores de Gando (venres 14). Ambos certames teñen por obxectivo implicar aos máis novos nas tarefas de selección e avance da raza frisona, estimulándoos para que mostren as súas capacidades. Por outra banda, o programa de frisón da Semana Verde de Galicia incluirá o domingo o acto oficial de entrega de distincións ás mellores ganderías de Galicia.
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_publirreportaxe_silleda.indd 5
18/05/2013 12:58
Gomas y Camas para Vacas Limpiezas Automáticas Estabulaciones Libres distribución material gandeiro
BOXES INDIVIDUALES
PRIMER DISTRIBUIDOR MATERIAL JOURDAIN ORIGINAL EN ESPAÑA
BOX INDIVIDUAL EASY CLEAN
B E
NOVED AD MUNDI AL TODO LO QUE EL GANADERO NECESITA SU DISEÑO PERMITE REALIZAR FÁCILMENTE UNA LIMPIEZA PROFUNDA, CON EL SUELO LIBRE SIN OBSTÁCULOS. SU PISO DE GOMA, ANTIDESLIZANTE Y ELEVABLE SE FIJA EN POSICIÓN VERTICAL GRACIAS A UNA VARILLA DE BLOQUEO
pub_dismagan.indd 6
17/05/2013 03:45
TODO LO QUE EL TERNERO NECESITA • 2 plazas de cornadiza en el frente • 2 porta-cubos plegables diam 285 mm • soporte para cubo de mamar standard ar • paredes laterales lisas Y fÁciles de laVar • piso con parrilla de goma antideslizante
boX indiVidual easY clean SUS CARACTERÍSTICAS LO Van a conVencer • innoVador • modulable • fÁcil montaJe • confortable para el ternero • confortable para el ganadero
BOXES EXTERIORES
- fáciles de transportar y limpiar - gran número de accesorios - gran apertura - novedad: comedero interior para heno
Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) Novo teléfono: 671 485 702 (TONI) • 671 485 703 (Servicio Técnico) E-mail: toni@dismagan.es // Web: www. dismagan.es distribución material ganadero
pub_dismagan.indd 7
Distribuidor en Asturias: Almacenes Ladislao, S.L. Polígono El Zarrín, S.N. La Espina, 33891 Salas (Asturias) Tlf.: 985.837385 - 629566500
21/05/2013 19:09
8
CONVOCATORIAS
XXVII CONCURSO E EXPOSICIÓN DE GANDO DA MOEXMU. MUIMENTA, DO 5 AO 7 DE ABRIL
Fotos: Fernando Rodríguez Gandoy (Africor Lugo)
A GANDERÍA POZO FIXO UN PLENO NO PODIO DE MUIMENTA
O público encheu o recinto para seguir o campionato de vacas
No vixésimo sétimo concurso de gando frisón da Moexmu de Muimenta (Cospeito) participaron 93 animais procedentes de 23 explotacións das provincias da Coruña, Lugo e Pontevedra, así como do Principado de Asturias. Xulgou o italiano Giuseppe Beltramino e a lucense Pozo arrasou ao conseguir os grandes títulos do certame. Pozosaa Denzel 1640 Antía proclamouse xovenca campiona e gran campiona, título este último que acadou por segundo ano consecutivo en Muimenta, e Pozosaa Goldwyn 9545 Sonia impúxose coma vaca nova campiona e vaca gran campiona. Proba de que a Beltramino lle gustou especialmente a vaca gran campiona é que el mesmo a mercou despois do concurso por 12.000 euros. A gandería Pozo conseguiu ademais os premios de xata campiona, con Pozosaa Tee Off 6566, e vaca intermedia campiona, con Pozosaa Goldwyn 6821 Rula, e os recoñecementos ao mellor criador e ao mellor rabaño. No palmarés da Moexmu entrou tamén Rey 454 Rosita Goldwyn (Rey de Miñotelo, A Pastoriza), en calidade de vaca adulta campiona. CONCURSO DE MANEXADORES E POXA Eses días, Muimenta acolleu o tradicional Concurso de Manexadores Novos organizado polo Clube de Xóvenes Gandeiros de Galicia, e xulgado igualmente por Giuseppe Beltramino. O cántabro Miguel Expósito foi nomeado manexador campión, e como subcampión situouse o pastoricense Alberto Iglesia. En canto á XV Poxa de Gando Selecto, vendéronse os 12 animais presentados, por un importe total de 23.450 euros. O prezo medio foi de 1.954 euros e o máximo ascendeu a 2.350.
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_moexmu2_conPubli.indd 8
Pozosaa Goldwyn 9545 Sonia, vaca gran campiona
Pozosaa Tee Off 6566 (á esquerda), xata campiona, e Pozosaa Denzel 1640 Antía, xovenca gran campiona
Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com
20/05/2013 22:28
MF 7600 ES EL MOMENTO RED MF DE GALICIA Y ASTURIAS A CORUÑA M.A.LISTE VILLAVERDE, S.L. Oroso Tel. 981681652 MUIÑO SUMINISTROS, S.L. San Sadurniño Tel. 981404515 AGRÍCOLA CARBALLEIRA, S.L. Pontedeume Tel. 981431899 TALL. CASTELLANA, S.C. Carballo Tel. 981789511 DESIDERIO FACAL Carballo Tel. 981703288
TALLER A. MAZARICOS, S.L. A Picota - Mazaricos Tel. 981852267 LUGO AGROFORESTAL SAN ISIDRO, S.L. Lugo TEL. 982207334 TALL. FDO. RIVAS, S.L. Cospeito Tel. 982520105 AGRÍCOLA CADI, S.L. Sarria TEL. 982531187 JULIO ALVITE GARCÍA Pastoriza TEL. 982349341
www.masseyferguson.com/7600 MASIDE MAQUINARIA, S.L. Baralla TEL. 982363339 CIAL. LEMOS EIRE, S.L. Chantada Tel. 982440274 TALL. LOUREIRO Ribadeo Tel. 982128473 OURENSE DESAGRI, S.L. Quintela de Canedo Tel. 988211274 AGRÍCOLA SUÁREZ Xinzo de Limia Tel. 988461127
PONTEVEDRA TALLERES PIÑEIRO Sisán-Ribadumia Tel. 986718067 MAXIDEZA, S.L. Lalin Tel. 986781468 ASTURIAS JOSÉ MANUEL UZ ALBA Tineo Tel. 985837060 AGRÍCOLA COSTA VERDE Gijón Tel. 985167934
es una marca mundial de AGCO.
pub_massey.indd 9
21/05/2013 13:34
10
CONVOCATORIAS
PALMARÉS DO XXVII CONCURSO DE GANDO DE MUIMENTA
CATEGORÍA XATAS ATA 8 MESES XATAS DE 8 A 10 MESES XATAS DE 11 A 13 MESES E XATA CAMPIONA XATAS DE 14 A 16 MESES XOVENCAS DE 17 A 19 MESES XOVENCAS DE 20 A 26 MESES, XOVENCA CAMPIONA E XOVENCA GRAN CAMPIONA VACAS EN LACTACIÓN ATA 26 MESES VACAS EN LACTACIÓN DE 27 A 30 MESES VACAS EN LACTACIÓN DE 31 A 35 MESES, VACA NOVA CAMPIONA E VACA GRAN CAMPIONA VACAS EN LACTACIÓN DE 3 ANOS E VACA INTERMEDIA CAMPIONA VACAS EN LACTACIÓN DE 4 ANOS VACAS EN LACTACIÓN DE 5 ANOS OU MÁIS E VACA ADULTA CAMPIONA MELLOR CRIADOR MELLOR RABAÑO MELLOR DESCENDENCIA DE VACA MELLOR GANDERÍA DE NOVA PARTICIPACIÓN MELLOR CONCELLO
GAÑADORA GANDERÍA Carballeiras Dude Sharon Carballeiras (Lalín) Flora Gospell Manioca ET Flora (Asturias) Pozosaa Tee Off 6566 Pozo (Lugo) Flora Xacobeo Chanel Flora (Asturias) Rey 547 Sonrrisa Sid Rey de Miñotelo (A Pastoriza) Pozosaa Denzel 1640 Antía Pozo (Lugo) Nodi Brandy Xistra Nodi (Barreiros) Rego Xacobeo Xena 8888 Rego (Láncara) Pozosaa Goldwyn 9545 Sonia Pozo (Lugo) Pozosaa Goldwyn 6821 Rula Pozo (Lugo) Cesares Boeza Dancer Cesares (Lousame) Rey 454 Rosita Goldwyn Rey de Miñotelo (A Pastoriza) Pozo (Lugo) Pozo (Lugo) Manteiga Xacobeo Mandarina Manteiga (Vila de Cruces) SAT A Vereda (Castro de Rei) Lugo
Rey 454 Rosita Goldwyn, vaca adulta campiona
Vista do campionato de manexadores que gañou Miguel Expósito (segundo pola esquerda)
N , E E , S D 3 O R N VE ÓN E N A D ÍT NA ILL A SÓ I IS A V V M A ON FR E P Z S O A DO N N N A G
Distrib uidor oficial para Españ a PONDE de RO HOLST SA EIN
SERVIZO VETERINARIO ESPECIALIZADO EN TRANSFERENCIA EMBRIONARIA EQUIPO AUTORIZADO PARA O INTERCAMBIO INTRACOMUNITARIO ES11ET05B
TENDA VIRTUAL DE COMPRAVENDA DE EMBRIÓNS ASESORAMENTO XENÉTICO SEGUROS GANDEIROS
daniel@embriovet.es administracion@embriovet.es móbil 649.80.90.64
javier@embriomarket.com administracion@embriomarket.com móbil 636.97.76.10
TODA A INFORMACIÓN QUE PRECISAS EN: www.embriomarket.com Telefax Telefax +34.981.791.843 +34.981.791.843 www.embriomarket.com TODA A INFORMACIÓN QUE PRECISAS EN: AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_moexmu_galego.indd 10
Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com
24/05/2013 13:35
PREFABRICADOS Y HIERROS
• Montaje de naves ganaderas en general
TOURÓN CUBÍCULOS
DE HORMIGÓN PREFABRICADOS
• Estructuras • Cerchas y pórticos • Cubiertas de naves en uralita y panel sándwich • Taller de ferralla
Para cama de arena, paja, serr’n, cascarilla de arroz, carbonato, biomasa, etc. ■ TambiŽn para camas de goma ■ Dise–o ergon—mico para mayor cow-comfort del animal ■ Ahorro de arena y otros materiales ■ Drenajes para eliminar humedades y reducir las mamitis ■ Ahorro de tiempo de colocaci—n: 50 cub’culos/d’a aproximadamente ■ Cub’culos dobles e individuales ■ Con la supervisi—n y testaje de: ■
Vilar de Sarria, 34 - 27614 Sarria (Lugo) Tfno: 982 530 469 - Fax: 982 535 501 Mób: 629 802 700 - 629 817 933 E-mail: hierrostouron@gmail.com E-mail: hierrostouron@gmail.com Mób: 629 802 700 - 629 817 933 Tfno: 982 530 469 - Fax: 982 535 501 Vilar de Sarria, 34 - 27614 Sarria (Lugo) pub_touron.indd 11
18/05/2013 13:02
Arrobaderas Typhoon
Limpio para ella… porque vale la pena Arrobadera de cable Typhoon La arrobadera Typhoon S ha sido diseñada especialmente para establos de tamaño medio. Su diseño compacto molesta menos a los animales y permite realizar el arrastre con mayor frecuencia.
Nueva gama de controladores automatizados • PLC y componentes eléctricos industrials para una mayor fiabilidad • Parámetros programables • Navegación intuitiva
BouMatic.com
pub_frior_galego.indd 12
17/05/2013 07:22
Barrier Barrie
eu
Rápida desinfección natural y barrera física entre ordeños
La Nueva Generación BlueMAX® Barrier preserva el balance de hidratación natural de la piel creando una barrera transpirable en cada pezón. • Esencia de Menta (efecto tónico y astringente). • Bajo consumo por aplicación. • Altamente visible. • Se elimina fácilmente antes del siguiente ordeño. • Repelente frente a insectos.
Esta barrera protege el canal abierto del pezón de la entrada de bacterias. BlueMAX Barrier también contiene emolientes para mantener un buen acondicionamiento de la piel mucho mejor que los baños de pezones que no dejan barrera protectora.
Distribuidores en Galicia
¡Pregunta a tu Distribuidor de BouMatic sobre los
Provincia de A Coruña
Provincia de Lugo
BouMatic.com
pub_frior_galego.indd 13
FRIOR, S.L. baños para pezones BlueMAX Hoy mismo!
Polígono industrial Pedrapartida, Parcela nº 17 •15316 Coirós, A Coruña • Tél: 981 77 45 00 frior@frior.com Rúa da Feira, 13 • 15680 Ordes • Tlf: 981.68.21.95 FRIOR S.L. Agrícola Olveira CIF-B15300866 Olveira, s/n 15151 Dumbría • Tlf: 689.53.34.02 POLIGONO INDUSTRIAL PEDRAPARTIDA, PARCELA Nº 17. 15316-COIROS. Serviagrícola, S.L. A CORUÑA Rúa dos Guardias, 52, 27004 Lugo • Tlf: Tél: 09 982.21.26.14 81 77 45 00 • E-mail: serviagricola@mundo-r.com frior@frior.com Agrícola de Meira Avda. do Xeneralísimo, 94, 27240 Meira • Tlf: 626.69.50.65 • E-mail: barxa.meira@telefonica.net
21/05/2013 19:12
14
EXPLOTACIÓN
SAT REY DE MIÑOTELO (A PASTORIZA)
José Alberto Iglesia posa orgulloso para a revista Afriga con Rey 454 Rosita Goldwyn, vaca adulta campiona no concurso da Moexmu 2013
VACAS QUE SEDUCEN NA PISTA E QUE RENDEN NA SALA DE MUXIDO A SAT Rey de Miñotelo foi unha das vencedoras do concurso de raza frisona da Moexmu 2013 ao facerse co título de vaca adulta campiona e co de segundo mellor criador. Pero esta manifesta calidade morfolóxica aínda adquire máis valor ao traducirse en importantes niveis de produción. O lugar de Miñotelo, na parroquia pastoricense da Aguarda, dálle nome a unha das explotacións leiteiras máis coñecidas da provincia de Lugo ao ser unha das habituais dos concursos morfolóxicos da raza frisona. Os seus propietarios son o matrimonio formado por José Iglesia Iglesia (47 anos) e Elvira Vila Veiga (42) mais o seu fillo maior José Alberto Iglesia Vila (21), técnico en Explotacións Agrarias Extensivas. O traballo diario repárteno entre os tres, inda que habitualmente nestes labores tamén colabora Esteban, outro fillo do matrimonio. Esta gandería familiar foi pasando de xeración en xeración desde a súa orixe nos anos 30. “O meu bisavó comezou aquí mesmo cunhas poucas vacas frisonas, algunhas
traídas de Alemaña”, conta José Alberto. Pero desde aquela transcorreron máis de 80 anos e a transformación da explotación foi notable, adaptándose aos novos tempos. Na historia máis recente debemos centrarnos en tres anos: o 2001, cando José Iglesia Vila colle o temón do negocio; o 2003, ano de constitución da SAT; e o 2011, correspondente á incorporación de José Alberto. A día de hoxe teñen 180 femias das que 85 son de produción, 10 correspóndense coas secas e o resto coa recría. A cota da que dispoñen é dun millón de quilos, toda en propiedade. O leite véndenllo a Larsa desde hai varios anos; actualmente estano cobrando a 0,34 €/kg mais calidades e IVE (o contrato é de revisión trimestral).
Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_explotacion_minhotelo_gal.indd 14
21/05/2013 01:05
EXPLOTACIÓN
Vista xeral do interior da nave de produción
A DÍA DE HOXE, NA SAT REY DE MIÑOTELO TEÑEN 180 FEMIAS DAS QUE 85 SON DE PRODUCIÓN, 10 CORRESPÓNDENSE COAS SECAS E O RESTO COA RECRÍA MANEXO E BENESTAR Os dous piares que perfilan o día a día da SAT Rey de Miñotelo son a limpeza e a organización. Precisamente, de boa organización temos que falar para referirnos á división do gando en función do estado produtivo e da idade. Así, ao lote único de lactación súmase o das secas e o de posparto –no que se manteñen ata transcorrido
15
un mes e medio–. E logo están os catro lotes da recría: un para as xatas de 3 a 5 meses, outro para as de 5 a 8, outro para as xovencas de 8 a 12 meses e outro máis para as de 12 a 16. As femias que van aos concursos alóxanse en cortes individuais ou por parellas para que estean máis cómodas e para poder controlarlles a alimentación dun modo máis preciso. Todos os animais están estabulados e todos dormen en cama de area excepto as xatas ata os 8 meses, que o fan en cama quente de palla, e as vacas que levan aos concursos, que descansan en cama de goma e serraduras. Os comedeiros están recubertos de azulexo para que a comida se manteña en boas condicións hixiénico-sanitarias e os bebedoiros son de aceiro inoxidable. A situación da granxa non fai preciso botar man de ventilación artificial. Co que si contan é con tres cepillos de cow comfort colocados no lote de produción, de secas e de posparto, respectivamente. O muxido faise dúas veces ao día –ás 8 da mañá e ás 8 da noite– nunha sala tipo espiña de pescado de 10 puntos con medidores electrónicos. A media de produción do ano 2012 foi de 12.674 kg/vaca, cun 4,11% de graxa, un 3,05% de proteína, un reconto medio de células somáticas de 160.000 e unha bacterioloxía media de 25.000 ufc/g.
SAT Veiga da Lama de Prevesos, Castro de Rei (Lugo)
Ganderia Fidel de Meira(Lugo)
Pequenas en tamaño, grandes en prestacións
Finca La Asunción de Touro(A Coruña)
Distribuidas por:
DOVAL MAQUINARIA AGRíCOLA
Avda. Terra Cha, 11 27260 CASTRO RIBERAS DE LEA (Lugo) Telf. : 982 310 026 - 659 445 627 660 417 676 Fax: 982 310 295 e-mail: info@dovalmaquinaria.com www.dovalmaquinaria.com
Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XIX- Nº 104
AFRIGA104_explotacion_minhotelo_gal.indd 15
21/05/2013 01:05
16
EXPLOTACIÓN
Contan con cinco zanxas de formigón para a almacenaxe do silo
Os comedeiros, que dan a un corredor central, están recubertos de azulexo
AS FEMIAS QUE VAN AOS CONCURSOS ALÓXANSE EN CORTES INDIVIDUAIS OU POR PARELLAS PARA QUE ESTEAN MÁIS CÓMODAS E PARA PODER CONTROLARLLES A ALIMENTACIÓN DUN MODO MÁIS PRECISO
A area das camas renóvase cada dez días
ALIMENTACIÓN O nutrólogo Javier Murias asesóraos en todo o que ten que ver coa alimentación. O millo é o alimento principal que inxiren as vacas. Á parte dos beneficios nutricionais que achega, José Alberto explica que aproveitan este cereal “o máximo posible” porque ao producilo na explotación “resulta máis barato”. O encarecemento das materias primas tamén motivou a redución da porcentaxe de soia, que suplementan con colza. Actualmente, a ración das vacas en lactación está integrada por 27 quilos de silo de millo, 10 de silo de herba e 11 dunha mestura que xa compran feita e que inclúe soia, millo, colza, grans de destilería de millo desecados (DDG millo), bicarbonato, melaza de cana de azucre, calcio, sal, carbonato cálcico, urea, núcleo vitamínico, magnesio, meteonina e Megalac. En total, 48 quilos unifeed que se distribúen a diario coa axuda dun carro autopropulsado. O seu custo é de 150 euros/tonelada ou, o que é o mesmo, 7,20 euros por vaca e día. A ración das vacas secas elabórana cada segundo día. Inclúe 5 quilos de silo de millo, 5 de silo de herba, 2 de herba seca, 2 de palla e 1,5 de mestura para vacas secas. O seu custo é de 1,40 euros por animal e día. Para as xovencas entre os 8 e os 16 meses, a ración componse de 13 quilos de silo de herba, 2 de herba seca, 1 de palla e 1,5 de penso de recría; neste caso, distribúese cada tres días. O seu importe é de 1,10 euros por xovenca e día. A partir desta idade e ata un mes antes do parto estas femias mantéñense co que pacen nos prados, excepto na época máis dura do inverno, en cuxo caso se seguen alimentando coa mestura que comían anteriormente. Finalmente está a ración que elaboran para as xatas de 4 a 8 meses e que inclúe 3 quilos de herba seca raigrás e 2,5 kg de penso. Esta mestura, ao non existir risco de que se bote a perder, faise cada 5 ou 6 días. Ata esa idade, os animais aliméntanse de penso e de herba a libre disposición. Cómpre aclarar que as xovencas que van aos concursos non comen o mesmo que o resto, senón que se alimentan de raigrás seco ad líbitum e de penso que lles proporcionan dúas veces ao día. Trátase dunha comida alta en proteína e fibra e baixa en hidratos de carbono para controlarlles o peso.
Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_explotacion_minhotelo_gal.indd 16
21/05/2013 01:06
www.rmhmixer.com
MARCA LÍDER EN EL MUNDO CON REPRESENTACIÓN EN MÁS DE 40 PAÍSES
Nº 1 en fabricación de sistemas de alimentación TMR. • 1956 fabrican la primera máquina arrastrada • 1981 fabrican la primera máquina autopropulsada del mundo Modelos en autopropulsados adaptados a cada necesidad. Nº 1 en Tecnología Basada en la Experiencia.
• VS 11 • MIXELFARM 13 Y 15 M3 • VS 18,20 Y 22 M3 • VSL 14, 16 Y 18 M3 • MIXELLIUM 14,16 Y 18 M3 • PLATINUM 15,17 Y 19 M3 • MIXELLENT 22, 24, 26 Y 30 M3 • MEGAMIX 18 Y 20 M3 (NUEVO)
DISPONEMOS DE CARROS USADOS TOTALMENTE REVISADOS Y CON GARANTÍA IMPORTADOR
pub_ICOS.indd 17
Chantada - Lugo. Tlfs. 982 44.14.51/ 678.465.922, www.icos.es, e-mail: lito@icos.es
21/05/2013 20:33
18
EXPLOTACIÓN
A sala de muxido está equipada con medidores electrónicos
INSTALACIÓNS, MAQUINARIA E SUPERFICIE AGRÍCOLA O gando da SAT Rey de Miñotelo alóxase en tres naves. A máis nova –con capacidade para 120 animais e destinada ás vacas de produción, ás secas e ás xatas de 5 a 8 meses– foi construída no ano 2000 e ampliada no 2007. A esta súmase a das xovencas, construída na década dos 90 e remodelada no 2009, cunha capacidade actual para 35 femias. E finalmente está a nave das xatas, a máis antiga de todas e na que se poden aloxar ata 30 animais de curta idade. Os tres establos están edificados con estrutura de formigón e laterais de bloque combinado con malla cortaventos no terzo superior. Os cubículos –155– están dispostos cabeza con cabeza excepto os da nave das xovencas, que están pegados á parede. As fosas de xurro, catro en total, teñen capacidade para 1.200.000 m3. E no que a outras instalacións se refire, debemos citar dous almacéns e cinco zanxas de formigón para os silos. As máquinas que precisan para o funcionamento diario da granxa téñenas en propiedade. Como curiosidade, aos catro tractores cos que traballan habitualmente –con potencias entre os 55 e os 150 cv– súmase un Barreiros antiquísimo que aínda empregan para bater o xurro. A sementeira do millo e as campañas de ensilado de herba e de millo contrátanas cunha empresa externa. En total, dispoñen de 55 hectáreas de superficie agrícola que destinan ao cultivo de herba (25 ha) e de millo (30 ha). Explica José Alberto que debido á rotación de cultivos adoitan mercar ciclos curtos, con crecementos máis rápidos. A zona da Pastoriza é boa para o cultivo deste cereal forraxeiro, se ben se queixaban de que o ano pasado a colleita fora “regular”. Aínda así é fácil lograr recoleccións de máis de 40 toneladas por hectárea.
A MEDIA DE PRODUCIÓN DO ANO 2012 FOI DE 12.674 KG/VACA, CUN 4,11% DE GRAXA, UN 3,05% DE PROTEÍNA E UN RECONTO MEDIO DE CÉLULAS SOMÁTICAS DE 160.000
REPRODUCIÓN E XENÉTICA O crecemento sostido que se produciu durante os últimos cinco anos supuxo que toda a recría quedase na explotación. Pero o día da visita José Alberto comentou que é posible que nun futuro teñan que vender unha parte. A primeira inseminación faise arredor dos 16 meses, sendo a porcentaxe de fertilización do 37,5%. A media actual de inseminacións é de 2,9 doses de seme por preñez e o intervalo entre partos sitúase en 456 días. Por outra banda, os animais destétanos aos dous meses. Unha das particularidades desta granxa é o implante de embrións en xovencas, excepto se xa proceden dun embrión ou se pertencen a familias de liñas xenéticas interesantes, en cuxo caso se lles extraen embrións entre os 12 e os 14 meses que implantan noutras femias. A miúdo aplican tamén esta técnica en vacas de primeiro parto que teñen un estado físico idóneo para que o feto se desenvolva con éxito. Coas femias que nacen mediante este proceso quédanse, mentres que os machos son vendidos de cara a converterse en futuros sementais. A aposta polos embrións, a pesar do seu prezo elevado, e a inseminación con touros punteiros poñen de manifesto a importancia que ten a xenética para os propietarios desta explotación.
Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_explotacion_minhotelo_galego.indd 18
24/05/2013 12:11
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
¿Cómo reducir el consumo de energía eléctrica en su explotación?
K
3 productos, 3 soluciones. ¡¡Amortización < 2 años!! DairyFeed C
VOD (Variador para bombas de vacío): Hasta un 80% de ahorro de energía.
PLACAS: el consumode depienso su tanque de refrigeración hasta en un 50%. ElENFRIADOR sistema DE óptimo deReduce distribución RECUPERADOR DE CALOR: Le permite obtener agua caliente de forma gratuita mientras ordeña. DairyFeed C junto al programa de control DairyPlan C21 está diseñado para asegurar una correcta ración con el máximo beneficio. El sistema de dosificación en el box de alimentación asegura que el animal recibe la cantidad programada de alimento en cada visita. Consulte la opción que mejor se ajuste a sus necesidades a su especialista GEA Farm Technologies o a suMilking distribuidor más cercano. GEA & Cooling | WestfaliaSurge
GEA Milking & Cooling | WestfaliaSurge GEA Farm Technologies Ibérica, S.L. GEA Farm Technologies Ibérica .L
Avda. Sant Julià, 147 - 08403 GRANOLLERS (Barcelona) Avda Sant Julià -08403 Granollers, Barcelona Tel. +34 938 617147 120, Fax +34 938 494 988 | E-mail: agricola@gea.com Tel: +34 2838 617 120, Fax: +34 938 494 988, e-mail: agricola@gea.com www.gea.com | www.gea-farmtechnologies.es www.gea.com / www.gea-farmtechnologies.com
engineering world engineering for a better world
pub_gea.indd 19
GEA Farm Technologies
22/05/2013 17:39
20
EXPLOTACIÓN
NO ÁMBITO XENÉTICO, DECÁNTANSE POR TOUROS ORIENTADOS A TIPO E CON MOI BOS UBRES E PATAS, EN CAMBIO, NON LLE DAN MOITA IMPORTANCIA AO ÍNDICE DE PRODUCIÓN
Na SAT Rey de Miñotelo aínda lle sacan proveito a este antiquísimo Barreiros para bater o xurro
Para a limpeza dos patios empregan un sistema de arrobadeira arrastrada
Desde o nacemento e ata os tres meses, os xatos alóxanse por parellas ou de tres en tres, coma os da imaxe
José Alberto é o encargado de todo o que ten que ver coa mellora xenética. Explica que se decantan por touros orientados a tipo e con moi bos ubres e patas. En cambio, non lle dá moita importancia ao índice de produción porque é dos que pensan que a vaca ben alimentada “vai responder”. Fever e Sid son os touros que máis están empregando na actualidade, e non é casual que ambos sexan canadenses, xa que esta xenética é a que máis utilizan por considerala “a máis fiable”. Cada ano apostan de xeito decidido por cinco ou seis sementais con proba de produción. Coa xenómica aínda teñen as súas reservas, polo que van probando con diferen-
tes touros pero sempre con poucas doses de cada exemplar. Os machos en proba utilízanos en contadas ocasións e só para vacas repetidoras. Na gandería contan cun número considerable de femias pertencentes a familias destacadas, entre elas catro da Laurie Sheik, catro da Aero Flower, catro da Picolin, tres da De-Su Gold, dúas da Temptress, dúas da Valiant Bess e outras dúas da familia Converse Judy. Ademais, segundo adiantou José Alberto, teñen varias femias para nacer de embrións procedentes doutras familias destacadas. A media ICO é de 1.800 puntos e a última cualificación morfolóxica foi de 83,4. No establo teñen a día de hoxe 26 vacas cualificadas MB e 3 EX, estas últimas merecedoras todas dalgunha distinción. Elas son: Cando Fania September (vaca gran campiona de Galicia 2010), Bos Mr. Sam Lady ET (vaca adulta campiona de Galicia 2012) e Rey 454 Rosita Goldwyn (vaca adulta campiona na Moexmu 2013, vaca intermedia campiona de Galicia 2011 e 2012 e campiona reserva de Galicia 2012).
Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_explotacion_minhotelo_gal.indd 20
21/05/2013 20:42
EXPLOTACIÓN
UNHA DAS PARTICULARIDADES DESTA GRANXA É O IMPLANTE DE EMBRIÓNS EN XOVENCAS, EXCEPTO SE XA PROCEDEN DUN EMBRIÓN OU SE PERTENCEN A FAMILIAS DE LIÑAS XENÉTICAS INTERESANTES
21
OS CUBÍCULOS MELLOR ACONDICIONADOS COS NOSOS DISPENSADORES Dispensadores para acondicionar cubículos coa maior rapidez e facilidade, o mínimo de po e o uso máis económico dos materiais. • 160 cubículos acondiciónanse en 5-6 minutos
Vista posterior da nave de produción, que está practicamente rodeada de fincas pertencentes á explotación
• Os usuarios aforran ata un 50% en material de base • Posibilidade de utilizar serrín, cepilladuras, area,
palla picada, papel e caliza
BOXES DESMONTABLES PARA XATOS CONCURSOS É case imposible asistir a un concurso morfolóxico de frisón e non atoparse alí con José Alberto, sempre disposto a mostrar na pista a valía dos animais da súa granxa e a destreza no seu manexo. Sen ir máis lonxe, nesta edición da Moexmu fixéronse co premio de vaca adulta campiona e co de segundo mellor criador. Ademais, José Alberto foi nomeado segundo mellor manexador no Concurso de Manexadores. A SAT Rey de Miñotelo é asidua a este tipo de certames desde o ano 2004. Aínda que o pai de José Alberto xa participara de xeito anecdótico nalgún concurso nos anos 90, foi coa incorporación do seu fillo cando a explotación comezou a despuntar. José Alberto recorda con especial cariño a Moexmu do 2004 porque, á parte de ser o primeiro concurso ao que asistía como manexador, fixéronse cos títulos de xata campiona, xovenca campiona e xovenca gran campiona. No seu haber tamén están o título de vaca intermedia subcampiona de España e o de vaca gran campiona de Galicia, ambos conseguidos no ano 2010. Ao longo deste tempo, a SAT Rey de Miñotelo logrou o premio de mellor criador en varios concursos provinciais e rexionais, e no 2011 fixeron pleno ao gañar esta distinción nos tres certames aos que asistiron: o da Moexmu, o de Chantada e o de Silleda. Ademais, sinala José Alberto que nos últimos cincos anos sempre tiveron algunha vaca entre as tres mellores de Galicia.
Adaptables a espazos reducidos A solución máis cómoda e económica
BEBEDEIROS BACULANTES INOXIDABLES Con ou sen protección Novo flotador con máis caudal Modelos de 45 e 75 litros
Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XIX- Nº 104
AFRIGA104_explotacion_minhotelo_gal.indd 21
21/05/2013 21:00
JORNADA DE PUERTAS ABIERTAS EN LA SAT JOGU La SAT Jogu se encuentra en Castanedo, en el centro de la comarca de Ribamontán al Mar. Con 80 hectáreas de superficie y 400 vacas es una de las explotaciones de leche más grandes de Cantabria, y es además la primera de esta comunidad autónoma que ha instalado tres robots de ordeño.
Foto de familia de los miembros de la SAT Jogu
L
os tres Lely Astronaut A4 funcionan desde enero de 2013. Se localizan en los extremos de la nave principal, que es muy abierta, por lo que su colocación resultó fácil: no hubo que reducir el número de cubículos y se dispuso de suficiente espacio delante de cada robot para favorecer el tráfico libre de animales. En estos robots se ordeñan en total 170 vacas de las 200 que hay en producción. Así, los patios están divididos en cuatro lotes, uno por robot y el cuarto para las vacas que van a la sala. Se acercan a la media de tres ordeños por vaca y día en cada robot, y la media de producción es de 34 kilos de leche, también por vaca y día. El 5 de abril, los miembros de esta SAT, el matrimonio José Antonio Gutiérrez y María Antonia Alonso y su hijo Toñín, contaron su experiencia con el ordeño robotizado en una jornada de puertas abiertas organizada por Lely Center Los Corrales de Buelna.
Ventajas de los robots
La adquisición de los robots ya se ha traducido en un pequeño aumento de un par de kilos en la producción de leche, y confían en llegar hasta los cinco o seis kilos más.
El podólogo Iván Gómez, invitado a la jornada, trabaja en 12 granjas con robots, por lo que conoce bien cuáles son las ventajas que proporcionan respecto al ordeño en sala en materia de salud podal. Entre ellas destacó la menor sobrecarga en las patas, ya que se disminuye el tiempo que el animal permanece en espera. Raúl Lavín, copropietario de la SAT El Campo de Anero, otra de las grandes explotaciones de Cantabria, ordeña en sala; no obstante, valoró las mejoras que aporta el robot para el tercer ordeño, especialmente por la menor mano de obra y la cantidad de datos que proporciona a nivel de granja. La SAT Jogu no sólo le ha confiado a Lely el ordeño de las vacas, sino también la confortabilidad general del ganado y de los trabajadores en el día a día, ya que cuenta con los collares Lely de identificación de rumia y actividad, los enfriadores de tanque Lely Compact Cooler, el empujador de comida Lely Juno y el cepillo Lely Luna.
Las vacas se han ido acostumbrando bien a las máquinas y están más tranquilas por los patios, algo a lo que también contribuye la atención que se le presta al bienestar animal; por ejemplo, a través del uso de camas de arena y suelos de goma. Otro de los indicadores del grado de aceptación del robot por parte de la vaca es el elevado número de rechazos, es decir, las veces que acuden a él y no son ordeñadas porque aún no es el momento.
Reportaje audiovisual de la jornada de puertas abiertas en la SAT Jogu: http://revistaafriga.com/tv/jornada-de-puertas-abiertas-de-lely-en-la-sat-jogu/
AFRIGA104_publirreportaxe_lely.indd 22
22/05/2013 14:14
La innovación al servicio de la ganadería
3 1
2
5 AGROTEC ENTRECANALES SL 4
LELY CENTER LOS CORRALES DE BUELNA 27150 OUTEIRO DE REI (LUGO) Tel. +34 609 85 77 09 1 Cantabria • Lely Center • Los Corrales de Buelna loscorralesdebuelna@cor.lelycenter.com Tel: +34 609 85 77 09 2 Navarra-País Vasco • Lely Center • Arre Tel: +34 629 083 587
EL MEJOR SERVICIO LO MÁS CERCA POSIBLE Lely se basa en su conocimiento de las tecnologías más avanzadas y de las técnicas de diagnóstico más recientes. Lely garantiza que sólo técnicos certificados intervienen en vuestro sistema de ordeño automatizado.
3 Asturias-Galicia • Lely Center • Outeiro de Rei Tel: +34 609 85 77 09 4 Cataluña • Lely Center • Roda de Ter Tel: + 34 938 540 678 5 Castilla y León • Lely Center • Ávila Tel: + 34 920 254 116
EVOLVE.* Supérate a ti mismo
*
www.lely.com
AFRIGA104_publirreportaxe_lely.indd 23
innovators in agriculture
18/05/2013 13:34
24
ECONOMÍA As explotacións en Control Leiteiro en Galicia aglutinan o 63% da produción de leite
O SECTOR PRODUTOR DE LEITE DE GALICIA ACHEGA UN VOLUME DE NEGOCIO SUPERIOR AOS 1.700 MILLÓNS DE EUROS E DÁLLE EMPREGO DIRECTO A MÁIS DE 18.000 PERSOAS Os datos que se presentan extráense dun estudo realizado polas asociacións de gandeiros Africor Coruña, Africor Lugo e Africor Pontevedra a finais do ano 2012 en Galicia, a través das ganderías inscritas no Control Leiteiro oficial, a fin de ponderar a importancia do sector produtor de leite na economía do país.
Africor Coruña, Africor Lugo, Africor Pontevedra Coa supervisión de Francisco Sineiro, profesor de Economía Aplicada da Universidade de Santiago de Compostela
As explotacións en Control Leiteiro en Galicia supoñen o 29,3% da totalidade das ganderías produtoras de leite. Non obstante, o seu peso no sector é moi significativo, pois aínda que representan unha terceira parte das ganderías, aglutinan o 63% da cota láctea dispoñible. O peso relativo por provincia difire dunha a outra, chegando a representar o 69% do leite producido, coma no caso da provincia de Lugo. PROVINCIA GAND. CL* RESES CL* A CORUÑA 1.155 114.450 LUGO 1.881 151.633 OURENSE 29 3.063 PONTEVEDRA 560 33.749 3.625 302.895
PROD. ANO % COTA % GAND. TOTAIS 555.723.987 55,9 22,0% 756.046.782 69,1 37,1% 12.211.664 65,6 22,8% 175.435.752 64,2 29,1% 1.499.418.185 63,0 29,3%
Fonte: Cegacol 2012 *CL: Control Leiteiro
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_economia_gal.indd 24
21/05/2013 21:01
ECONOMÍA
25
A EVOLUCIÓN DAS GANDERÍAS EN CONTROL LEITEIRO ESTÁ A SUFRIR UN DESCENSO PARALELO AO DO PROPIO SECTOR, CUNHA REDUCIÓN NO NÚMERO DE EXPLOTACIÓNS, SE BEN CUN INCREMENTO DO NÚMERO DE RESES POR ESTABLO
O perfil medio dunha gandería en Control Leiteiro é o dunha explotación familiar, con 55 vacas frisonas e uns 400.000 quilos de cota láctea, se ben atopamos un amplo abano de variación, atendendo ao tamaño da explotación.
Ganderías en Control Leiteiro en Galicia
Distribución por estratos (% ganderías) Ata 19 vacas De 20 a 49 De 50 a 99 Máis de 99
A CORUÑA 3,7 43,5 39,1 13,7
LUGO 5,2 55,7 30,6 8,5
PONTEVEDRA 12,5 65,3 18,2 3,9
GALICIA 5,8 53,2 31,4 9,5
A evolución das ganderías en Control Leiteiro está a sufrir un descenso paralelo ao do propio sector, cunha marcada redución no número de explotacións, se ben cun incremento no número de reses por establo, que compensa a perda de explotacións e permite manter ano tras ano o número de vacas controladas.
Fonte: Cegacol 2012
Confíe nun servizo de recría profesional e próximo que permite reducir custos na explotación • Dirección técnica a cargo do veterinario de recoñecido prestixio internacional Juan Vicente González Martín
• Crianza das xovencas en boas condicións bioclimáticas e de manexo, superando os estándares de benestar animal
• Unha finca de 200 hectáreas e instalacións con capacidade para 1.000 animais
• Realización das probas precisas para garantir a reincorporación dos animais ás explotacións nunhas condicións sanitarias e produtivas óptimas
• Permanencia de xovencas desde os 21 días ata os 22 meses • Distribución do gando en lotes segundo a idade, a condición corporal e o estado fisiolóxico, para unha maior atención da súa saúde, alimentación e hixiene
Frontón SAT
Frontón, Pantón 27437 Lugo (Galicia) (+34) 673 828 844 www.frontonsat.com info@frontonsat.com
AFRIGA ANO XIX- Nº 104
AFRIGA104_economia_gal.indd 25
22/05/2013 12:29
26
ECONOMÍA
As catro asociacións de Control Leiteiro de Galicia levan dende 1992 traballando para proporcionarlles ás ganderías información que lles permita xestionarse mellor e ser máis rendibles
AS EXPLOTACIÓNS GALEGAS EN CONTROL LEITEIRO OCUPAN A TEMPO COMPLETO A 8.543 PERSOAS E ADEMAIS HAI OUTRAS 2.825 QUE LLES PRESTAN DIVERSOS SERVIZOS
CREACIÓN DE EMPREGO Estas explotacións ocupan a tempo completo a 8.543 persoas e ademais hai outras 2.825 que lles prestan diversos servizos. Polo tanto, a contribución do sector produtor de leite non só radica na creación de emprego directo, senón na economía que move resultado da súa actividade, e que xera unha elevada cantidade de emprego indirecto. O feito de ser unha poboación que vive e traballa no rural permite que subsistan moitos concellos, e que estes poidan prestar servizos básicos ao resto da poboación que non se dedica a esta actividade, ata tal punto que a economía de moitos pobos de Galicia se basea case exclusivamente na actividade gandeira. Unha boa mostra da importancia destes servizos contratados polas explotacións pode observarse no seguinte cadro obtido das ganderías incluídas no Control Leiteiro. Na provincia de Lugo, por exemplo, un 92% das granxas contrata algún servizo e boa parte delas máis dun.
Contratación de servizos % explotacións Lugo
% explotacións A Coruña
% explotacións Pontevedra
% explotacións Galicia
Sementeira de herba
29,6
25,6
27,3
29,8
Recollida de herba
64,2
78,5
46,9
64,7
Sementeira de millo
45,2
57,7
44,4
45,6
Recollida de millo
64,8
90,23
53,9
65,3
Retirada de xurro
9,2
10,9
6,6
9,3
Actividade contratada
Fertilización das terras
4,3
3,4
2,5
4,3
Carro mesturador
25,3
46,3
13,5
26,9
Recría
3,4
4,2
1
2,9
Outras actividades
6,5
2,1
2,3
6,5
A continuación describimos os principais servizos e actividades que adoitan contratar as explotacións de leite:
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_economia_gal.indd 26
21/05/2013 21:02
Shopping SNOWMAN x B AXTE R x GO L DWY N x L IL A Z E X -94
ICO
3.366
Foto: Patty
Jones
99% Percentil
Comestar Goldwyn Lilac VG-89
ALTAS PRODUCIONES DE LECHE CON MUCHOS KILOS DE GRASA Y PROTEÍNA EXTRAORDINARIAS UBRES Y EXCELENTES PATAS ALTA LONGEVIDAD Y POCAS CÉLULAS 6 GENERACIONES DE VACAS EX y MB
ESCOLMO, S.L. Z EX-94 Lylehaven Lila
lares! ó d e d n ló il m l ¡La vaca de pub_escolmo2.indd 27
Distribuidor para Galicia y Asturias C/ Magnolia, 80 bajo 27003 - Lugo Tfno.: 982 217 633 Fax: 982 213 144 e-mail: escolmo@gmail.com
ABEREKIN, S.A.
Centro de Inseminación Parque Tecnológico, Edificio N.º 600 48160 Derio (Bizkaia) - SPAIN Tfno.: +34 94 454 15 77 Fax: +34 94 454 08 78 e-mail: comercial@aberekin.com
www.aberekin.com 21/05/2013 21:11
28
ECONOMÍA
Reparación e mantemento de maquinaria. En toda explotación gandeira hai como mínimo un tractor, vehículo imprescindible para manexar o resto de apeiros necesarios. Nas explotacións de Control Leiteiro de Galicia hai censados 8.514 tractores. Estes vehículos levan parella unha infraestrutura de talleres de reparación e mantenemento, así como distribuidores de gasóleo agrícola. Son millóns de litros de gasóleo os que se moven nas distintas campañas agrícolas en Galicia, tanto de sementeira coma de recollida ou adubado das terras, coa conseguinte carga impositiva recaudada pola Administración e toda a infraestrutura de distribución de combustible, que dá traballo a centos de persoas. Contratación de servizos agrícolas. É unha actividade parella á gandeira, xa que en maior ou menor medida todas as ganderías teñen unha base territorial que as fornece de forraxe para a alimentación dos seus animais. En Galicia dedícanse unhas 300.000 ha á produción de leite, das que o 80% é para o cultivo de herba e o resto para o cultivo de millo. Como nos últimos anos medrou considerablemente a superficie dedicada ao cultivo de millo, que require de maior mecanización e máis sofisticada que o da herba, é frecuente a contratación de empresas ou cooperativas que se dedican á preparación de terras e á sementeira e recollida do millo.
UN DOS SERVIZOS AGRÍCOLAS MÁIS DEMANDADOS É O DO CARRO MESTURADOR DE ALIMENTO, SENDO UN 26,9% DAS GANDERÍAS AS QUE CONTRATA ESTE SERVIZO NO CANTO DE ADQUIRIR UN EN PROPIEDADE Ademais, a contratación de servizos agrícolas é algo cada vez máis demandado debido a unha maior especialización das explotacións. O titular dedícase ao coidado dos animais e delega en terceiros as actividades agrícolas, chegando incluso a arrendar á cooperativa as súas terras para que as traballe e para posteriormente adquirir a forraxe producida nelas. A contratación de servizos agrícolas permítelle ao gandeiro non incrementar a conta de amortizacións de maquinaria e consagrar a maioría do seu tempo á atención dos seus animais. Debemos ter en conta que as explotacións galegas están en continua expansión no que ao número de vacas se refire, polo que se fai necesario delegar determinadas actividades para poder facer fronte á cada vez maior carga de traballo. Outro dos servizos máis demandados é o do carro mesturador de alimento, sendo un 26,9% das ganderías a que contrata este servizo, no canto de adquirir un en propiedade. Débese ter en conta que a non ser que se dispoña dun autopropulsado, faise case necesario dispoñer dun tractor exclusivo para o seu uso, o que encarece aínda máis o investimento.
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_economia_gal.indd 28
22/05/2013 12:30
EN CRI
NO SOLO DISTRIBUIMOS SEMEN DE TOROS...
PROVEEMOS
MEJORA GENÉTICA
Valoración de las 10 mejores hembras genotipadas con edad inferior a 18 meses
Fuente: Revista Frisona nº193
SUPER HILL
GRACIAS EL PANDIO, MAS GENER, ETXALDE, SAN RIAN POR SEGUIR CONFIANDO EN NUESTRO TRABAJO
Eurodistribución Ganadera, SL - CRI España Eurodistribucion@eurodistribucion.com +34 987 213 172 +34 676 46 77 46
pub_cri.indd 29
www.criespana.com
17/05/2013 04:00
30
ECONOMÍA
Externalización da recría. Nesta mesma liña de externalización de actividades está a recría. Un 2,9% das ganderías envía as súas xatas a centros de recría, onde permanecen ata reincorporarse á explotación, uns 22 meses despois, xa preñadas próximas ao parto. Este servizo permítelle ao gandeiro reducir a carga gandeira, reducindo a produción de esterco, á vez que se diminúe a carga de traballo e se lle dá un trato especializado á recría, que moitas veces non é posible na propia gandería por falta de instalacións ou da posibilidade de facer lotes. Contratación de servizos técnicos. Son múltiples os servizos técnicos que se contratan, dando traballo a multitude de profesionais que viven por e para a gandería. Non só falamos do veterinario clínico, profesional imprescindible en calquera explotación gandeira, senón dos diversos técnicos especialistas, como son o veterinario de reprodución, o técnico de alimentación, o técnico de control de mamite, o técnico de testaxe de equipos de muxido, o controlador, o podólogo, o veterinario da ADS, o técnico de apareamentos, o técnico de xestión etc. Segundo os datos da enquisa, hai un total de 1.246 técnicos traballando directamente nas granxas, é dicir, unha media de 4,9 técnicos por explotación. Como en toda actividade empresarial, tamén debemos ter en conta a figura dos comerciais, representantes de diversas empresas que visitan a explotación para presentar e vender os seus produtos. A maiores hai un gran número de empresas que se dedica a subministrar tanto medicamentos coma produtos de hixiene e limpeza, repostos, seme, equipos de muxido etc., con destino ás explotacións gandeiras. Recollida e transformación do leite. Na maioría das explotacións, cada segundo día, un camión cisterna recolle a produción de leite que transporta á industria para o seu envasado ou a súa transformación en queixo, iogures etc. As industrias lácteas en Galicia dan emprego directo a unhas 1.940 persoas (IGE, 2012), unha cifra que sería considerablemente superior se non estivera deslocalizada a transformación de leite –unha cuarta parte do leite que se produce transfórmase fóra de Galicia–, e se a elaborada en Galicia tivera unha maior produción de queixos, iogures e outros produtos lácteos. Desenvolvemento de servizos oficiais. A Administración e os seus funcionarios son unha parte máis da engranaxe que moven as ganderías en Galicia. Así, son moitos os funcionarios que dependen da Consellería do Medio Rural e do propio Ministerio de Agricultura que desenvolven funcións de xestión directamente relacionadas con este sector, dende a xestión das axudas da PAC, da cota láctea ou da Letra Q ata a propia identificación oficial dos animais. Unha parte importante lévaa o control oficial da sanidade animal, sendo necesaria a participación dun importante colectivo de veterinarios oficiais para garantir a sanidade dos animais; Galicia é un referente neste sentido, con cifras de prevalencia de enfermidades moi por debaixo da media nacional.
Control Leiteiro. As catro asociacións de Control Leiteiro de Galicia levan dende o ano 1992 traballando para proporcionarlles ás ganderías información que lles permita xestionar mellor as súas explotacións e facelas máis rendibles. As Africores dan traballo directo a 111 persoas, na súa maioría controladores, técnicos que visitan mensualmente as ganderías asociadas. Comercialización da carne. Como actividade complementaria á produción de leite, todas as explotacións comercializan os machos e os animais de desvelle, para o que son necesarios intermediarios, tratantes, que comercializan o produto nos cebadeiros e matadoiros, así como en mercados gandeiros e lonxas. As explotacións de leite son as principais fornecedoras de carne no mercado e permiten crear excedentes para a exportación. Ao igual que ocurre na transformación do leite, Galicia non achega valor engadido, xa que a maioría dos cebadeiros e matadoiros están deslocalizados, fóra do noso territorio. Produción de concentrados. As industrias de produtos de alimentación animal empregan en Galicia a 1.360 persoas (IGE, 2012), se ben inclúen outras especies, principalmente aves e porcos. Estas industrias, moitas delas de base cooperativa, abastecen de concentrados, así como de forraxes, ás explotacións gandeiras. Só en concentrado, nas ganderías galegas en Control Leiteiro consómense anualmente uns 662 millóns de quilos, o que dá idea do volume de negocio que move o sector. Asociacionismo. O sector da produción de leite é partícipe de multitude de asociacións, sendo a cooperativa a entidade que aglutina a maioría dos gandeiros, un 66,7%. Asociación
% ganderías CL Galicia
Cooperativa
66,7
ADS
61,2
CUMA
11,5
Xestión
15,5
Outras
6,6
O gandeiro é un dos sectores produtivos onde a figura do asociacionismo está máis implantada, onde as cooperativas actúan como motor económico de moitas comarcas. As Agrupacións de Defensa Sanitaria (ADS), de máis recente implantación, permiten un mellor control da sanidade dos animais, o que repercute nunha mellora da rendibilidade das explotacións. As cooperativas de utilización de maquinaria agrícola (CUMA) permiten reducir os custos de amortización da maquinaria. As entidades de xestión e asesoramento, a maiores de facer estudos económicos, proporcionan información ás empresas gandeiras para facelas máis eficientes. Servizos complementarios á actividade empresarial. A maiores dos servizos específicos que demandan as explotacións gandeiras, están os que derivan da propia actividade empresarial: subministracións de telefonía, auga, enerxía, material de oficina, seguros, asesorías e xestorías etc., detrás dos que están empresas e postos de traballo.
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_economia_gal.indd 30
22/05/2013 12:31
COMA SEMPRE, OS PRIMEIROS DENDE 1975
TANQUES DE FRÍO
Baixo consumo e alto rendemento
Salas de ordeño
Colchóns Elmega: confort, duración, suavidade e impermeabilidade
AS NOV
Cornadizas seguras e resistentes
Coas nosas novas camas para area gaste só a area imprescindible Calidade e limpeza co mínimo consumo
Os nosos cepillos son completamente abatibles; permiten un fácil acceso do tractor ó establo
Consulte prezos sen compromiso Camiño vello de Mourelle, s/n – 15840 Santa Comba (A Coruña) – ESPAÑA Telf. 981 88 05 50 – 981 88 05 75 • Fax. 981 88 06 06 e-mail: elmega@elmega.com • web: www.elmega.com
pub_elmega_galego.indd 31
21/05/2013 21:12
32
ECONOMÍA
CUNHA PRODUCIÓN DE 2.370.028.865 QUILOS, O SECTOR PRODUTOR DE LEITE GALEGO CREA 18.044 POSTOS DE TRABALLO DIRECTOS E ACHEGA UN VOLUME DE NEGOCIO DE 1.794.503.650 EUROS CONCLUSIÓNS Con este estudo realizado coas ganderías en Control Leiteiro de Galicia quixemos ofrecer unha visión complementaria ao das estatísticas oficiais. Se ademais de ter en conta os resultados obtidos nestas ganderías collemos datos do conxunto das explotacións galegas, atopámonos cun peso aínda maior do sector produtor de leite na economía do país:
Postos de traballo directos: 18.044* *Resultado calculado en base á produción
Postos de traballo indirectos: Son moitos os postos de traballo indirectos xerados polo sector produtor de leite que non están cuantificados oficialmente, coma os de cooperativas, almacéns de pensos e fertilizantes, gasolineiras, oficinas bancarias, comerciais veterinarias etc. Destacamos entre eles a modo representativo os empregos computados en dous negocios dos que existe un rexistro no Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente: _Postos de traballo indirectos nas industrias lácteas: 1.940 _Postos de traballo indirectos nas fábricas de pensos: 1.387 Volume de negocio do sector: 1.794.503.650 euros* _Produción de leite: 2.380.028.865 quilos _Importe da venda de leite (0,33 euros como prezo de referencia): 785.409.525 euros _Reses da reposición vendidas: 95.185 _Valor da venda de reses da reposición: 76.148.000 euros _Valor da venda de machos acabados de nacer: 35.694.300 euros
*Multiplicáronse por dous os ingresos debido a que ultimamente as granxas traballan a perdas ou a non ganancias.
Con base nas cifras do Instituto Galego de Estatística (IGE) para 2008, obtemos os seguintes cálculos: Valor da produción, valor xerado e emprego directo na produción e industria láctea. Ano 2008 Valor produción (millóns de euros) Produción leite Industrias lácteas
Valor engadido Ocupados
841,0
311,2
18.710
1.365,3
192,8
1.960
En definitiva, cunha produción superior aos 2.300 millóns de quilos de leite, o sector crea máis de 18.000 postos de traballo directos e achega un volume de negocio por riba dos 1.700 millóns de euros.
Cartel da campaña de difusión da marca Galega 100%
Tras esta análise é fácil concluír que son moitas as empresas e os traballadores implicados na actividade gandeira en Galicia. Polo que unha drástica redución no número de ganderías comporta a desaparición de moitas outras empresas que destinan os seus produtos e servizos exclusivamente á actividade agrícola-gandeira, mentres que as empresas que teñen diversificados os sectores de destino da súa actividade verían mermada en gran parte a súa conta de explotación, poñendo en risco a súa viabilidade e a continuidade de moitos postos de traballo. No estudo quedan manifestas a importancia do sector produtor de leite no tecido económico de Galicia e a necesidade de que todos os axentes implicados nel sexan conscientes do seu peso real e mais da responsabilidade que teñen ao respecto. O mantemento desta estrutura produtiva do rural, que coa súa modernización, o aumento da rendibilidade e a mellora da calidade foi máis alá da tradición, e que constitúe unha fonte de riqueza e un medio de vida, é cousa de todos, de gandeiros, técnicos, industria, distribución, Administración, asociacións, consumidores… É por iso que consideramos que deberiamos ser proactivos e contribuír á evolución do noso sector leiteiro adquirindo leite galego (preferiblemente a industrias que traten dignamente aos gandeiros). Unha das últimas iniciativas emprendidas nesta liña que cabe salientar é a creación da marca Galega 100%, que, nutrida do leite producido nas ganderías incorporadas ao Rexistro galego de explotacións de calidade diferenciada, distingue aos produtos lácteos galegos de calidade superior, garantindo a súa trazabilidade.
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_economia_gal.indd 32
22/05/2013 12:24
El abonado rentable y eficiente del maíz
ENTEC® Maíz
ENTEC®, la mayor innovación en el abonado del maíz en los últimos años, permite obtener cosechas abundantes, de calidad y respetando el medio ambiente. El nitrógeno de ENTEC® se encuentra estabilizado por el inhibidor de la nitrificación DMPP, desarrollado por BASF y comercializado por EuroChem Agro. Ahora en EuroChem Agro hemos adaptado nuestra estrategia para que todavía más agricultores puedan utilizar ENTEC® y beneficiarse de sus excelentes resultados en el maíz. ® Marca registrada de EuroChem Agro
EuroChem Agro Iberia, S.L. Joan d’Àustria 39-47 08005 Barcelona Tel. 93 224 72 22 Fax. 93 225 92 91 www.eurochemagro.com
pub_eurochen.indd 33
17/05/2013 07:34
Somos in Somos i TUBIO ROMERO o just ores. u s d io a tribui c i v s i r y se stros d d a e d . erie con nu enos s , d m ble or ida Cal io. Ha mรกs p c pre ague p No
pub_importlait.indd 34
21/05/2013 21:22
inmensos inmensos Ctra. Santiago-Noia Km 15, 15281 Urdilde – A Coruña Telf.: 981 805 112 – importlait@importlait.com – www.importlait.com Delegación en Ordes: Rúa da Feira, 14 baixo 15690 Ordes (A Coruña) Telf.: 981 682 419
pub_importlait.indd 35
S.A.CHRISTENSEN & CO www.sac.dk
21/05/2013 21:25
36
ENQUISA
OS PRODUTORES OPINAN SOBRE A VENDA DO LEITE 1. QUE PENSAS DOS CONTRATOS LÁCTEOS OBRIGATORIOS? 2. DENDE CANDO VENDES BAIXO CONTRATO? 3. COMO FOI A NEGOCIACIÓN? 4. PERTENCES A ALGUNHA ORGANIZACIÓN DE PRODUTORES? 5. A QUEN LLE VENDES O LEITE E CON QUE PREZO BASE?
MANUEL CAPÓN RODRÍGUEZ Gandería: Capón Concello: Chantada (Lugo) Vacas en lactación: 45
“DANONE É MOI ESTABLE NOS PREZOS, NON ACOSTUMA A APLICAR SUBIDAS NIN BAIXADAS BRUSCAS” 1. Para min ata agora non serviron para nada, unicamente se a empresa non quixera recoller o leite, cousa que é moi raro que ocorra, pois ao ter un contrato firmado tería que recollelo obrigatoriamente. Eu é o único obxectivo que lles vexo de momento. 2. Xa hai bastante, tres anos máis ou menos. Danone foi a empresa pioneira en firmar contratos. 3. O contrato xa o traen feito, dancho a ler, pero case dá igual que o leas ou non porque non hai moita marxe de manobra. Eu realmente nunca intentei modificalo [o prezo], pero teño falado con xente que o intentou e non conseguiu nada. O contrato debería ser un acordo entre unha plataforma de
representación dos gandeiros e as empresas, pero traéndoche o contrato á casa, de xeito individual, e se queres fírmalo e senón nada, pois non o vexo lóxico. Os contratos actuais son un puro formalismo que teñen as empresas para xustificarse diante da Administración, pero ao gandeiro non lle serven para nada. 4. De momento, non. Pero eu veríaas útiles se funcionasen como teñen que funcionar e tivesen capacidade para negociar os prezos coa industria. De feito, agora mesmo as empresas necesitan leite porque de Francia non está entrando nin gota, pero póñense de acordo entre elas para non subir os prezos e, incluso, aínda que un produtor queira cambiar de empresa non pode. Creo que se houbera unha plataforma estas cousas non ocorrerían porque o que está claro é que non todo o beneficio pode ser para a industria. 5. A Danone. Agora mesmo firmamos o contrato por 310 euros/tonelada mais calidades e IVE. Danone é moi estable nos prezos, non acostuma a aplicar subidas nin baixadas bruscas. Ademais, sempre ingresa antes do día 8 de cada mes.
IMPORTADORES DE GANADO VACUNO SELECTO Puede adquirir nuestro ganado mediante leasing. Suministramos animales de alta genética y con todas las garantías sanitarias. www.cipsapecuaria.es cipsa@cipsapecuaria.es
Visitenos en Semana Verde, pabellón 3. Tendremos exposición y venta de vacas de las razas: Frisona, Brown Suwiss y Fleckvieh
Tel. 977 44 59 59 Mób. 617 44 59 59
Mób. 607 69 25 25 Mób. 607 69 25 24
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
enquisas_remaquetado.indd 36
22/05/2013 12:33
ENQUISA
DOLORES COSTOYA BLANCO Gandería: O Pazo Prevediños Concello: Touro (A Coruña) Vacas en lactación: 48
“NON SE SABE CASE NIN O QUE SE ESTÁ FIRMANDO PORQUE NON CHE DAN APENAS TEMPO DE LELO” 1. Os contratos están moi ben comparados con nada, pero comparados co que debera ser, a min parécenme vergonzosos porque tiñan que ser moito máis longos para saber a que aterse. Ademais, tal e como se están firmando, non se sabe case nin o que se está firmando porque non che dan apenas tempo de lelo. 2. Desde que son obrigatorios. 3. Cando o inspector nos trae o contrato á casa o prezo xa vén escrito e non lle gusta se non o firmas no momento, polo que practicamente non queda nin tempo a lelo. 4. Non. Antes dos contratos, todos os socios da cuma á que pertencemos vendiamos o leite á mesma industria e ao mesmo prezo, pero agora nin iso. 5. A Peñasanta, agora mesmo a 315 euros/tonelada mais calidades e IVE.
37
OLIVER MENÉNDEZ GUTIÉRREZ Gandería: Casa Pacho Concello: Luarca (Asturias) Vacas en lactación: 109
“NO MEU CASO A PRIMA POR CANTIDADE É BASTANTE ALTA, DE 0,06 EUROS/QUILO” 1. Penso que de cara ao futuro deberiamos facer unha valoración positiva, sempre e cando se respecten os acordos e as dúas partes firmen voluntariamente, sen presións nin condicionantes. 2. Non vendo baixo contrato. 3. Son socio de Central Lechera Asturiana e non teño contrato. O prezo do leite defíneo a xunta reitora mes a mes, e os representantes da xunta reitora son elixidos polos socios nas eleccións. 4. Non. 5. Este mes cobreino a 0,291 euros/quilo mais calidades e IVE. No meu caso a prima por cantidade é bastante alta, de 0,06 euros/quilo. JOSÉ MANUEL BLANCO Gandería: Blanco Concello: Lalín (Pontevedra) Vacas en lactación: 236
“DE NADA SERVE FACER UN CONTRATO SE NON COBRES CUSTOS”
Gestión de seguros - AGROSEGUROS
AGRUPACION AGROGANADERA www.agroaga.com Analizamos los riesgos de tu explotación Te damos el asesoramiento técnico adecuado Te gestionamos tus pólizas Te facilitamos el pago del seguro
Contacta con nosotros en los teléfonos: 987 207 600 620 832 201 Mail: agroaga@agroaga.com
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
enquisas_remaquetado.indd 37
21/05/2013 21:29
ENQUISA
38
1.
2. 3. 4. 5.
Están ben pero o tema é a toma referencial dos contratos. Eu creo que deberan estar incluídos os custos de produción e que debera estar un pouco máis claro todo. Porque de nada serve facer un contrato se non cobres custos. Dende finais do ano pasado. Foi fácil porque houbo un cambio de empresa. Tivemos outra oferta e cambiamos. De momento non. Estámolo pensando. A dúas empresas, a Nestlé e a Logística Alimentaria. O prezo base rolda os 34 céntimos mais calidades. FERNANDO REGO Gandería: Rego Concello: Láncara (Lugo) Vacas en lactación: 52
2. 3.
4.
“NÓS CHEGAMOS ALÍ, TIÑAMOS O CONTRATO FEITO A UN PREZO, FIRMAMOS E NADA MÁIS” 1. Os contratos mal non están, o problema é que non che garanten tampouco nada porque hai moita xente que firma os contratos a un prezo e despois cobra outro prezo. Si que che garanten que van durar seis meses ou un ano, o tempo que os fagas. 2. Dende o 1 de abril. 3. Foi fácil. Nós chegamos alí, tiñamos o contrato feito a un prezo, firmamos e nada máis. Era o que había. O prezo igual para todos e nada máis. Logo, dependendo da gandería ou do sistema de cotas que teñas, páganche ao mellor un pouco máis. Fácil foi pero non houbo negociación, claro. 4. Si, estamos na OPL que está facendo Os Irmandiños. 5. A Leite Río. O prezo base que firmamos no contrato foi de 31 céntimos, e despois dáche por cantidade de cota. JOSÉ RAMÓN ARRONTE Gandería: SAT Arronte Concello: Ribamontán al Mar (Cantabria) Vacas en lactación: 350
“A COOPERATIVA ESTALLE VENDENDO A IPARLAT, A CELTA E A UN GRUPO DE QUEIXEIROS, E O PREZO ROLDA AS 60 PESETAS” 1. Da forma en que se fixeron ata hoxe son auga pasada por muíño. Eu entendo un contrato cando ti e eu nos
5.
sentamos nunha mesa, discutimos o prezo e a duración. Pero un contrato imposto por unha das partes non serve para nada, xa que un contrato ten que cubrir polo menos os custos e avaliar un beneficio, como en calquera outra empresa. Actualmente non vendo baixo contrato. Eu entrégolle o leite á cooperativa á que pertenzo e logo a cooperativa coloca o meu leite nunha industria, sempre ao mellor prezo. Digamos que a cooperativa é o primeiro comprador e logo esta xestiona o prezo coa industria. A cooperativa ten un presidente e unha xunta que son os que executan e fan as cousas, tratando de obter o mellor prezo posible para cada mes, para cada trimestre etc. Desde outubro pertenzo á Sociedade Cooperativa Saiona, de Navarra, que está formada por 15 gandeiros de leite que achegamos en total 220.000 litros de leite. Antes vendíalle a Pascual, pero o que me pagaban xa non me cubría os gastos. Agora non estou ben, pero estou moito mellor cá antes. Tamén pertenzo a unha OPL a nivel España, pero máis que para negociar prezos é unha organización reivindicativa e informativa. Actualmente, a cooperativa estalle vendendo a Iparlat, a Celta e a un grupo de queixeiros, e o prezo rolda as 60 pesetas (0,36 euros) mais/menos calidades e IVE. FÉLIX RONCERO GARROTE Gandería: Sociedad Cooperativa Roncero Concello: Peleas de Abajo (Zamora) Vacas en lactación: 240
“EN LECHE GAZA PODEMOS SUBIR OU BAIXAR OS PREZOS AO SER NÓS MESMOS OS QUE COMERCIALIZAMOS O PRODUTO” 1. Desde o meu punto de vista, é algo que todos os gandeiros levan pedindo toda a vida, pero non este tipo de contrato no que nin tan sequera che garanten o cobro en caso de que a empresa quebre. Ao ser un produto perecedeiro, necesítase que a Administración medie cando a industria e os gandeiros non se poñen de acordo á hora de negociar o prezo do leite. En todo caso, o contrato sempre ten que cubrir como mínimo os custos de produción. 2. Desde que é obrigatorio, aínda que no noso caso, como socios de Leche Gaza SL, temos un contrato para
CISTERNAS FLEXIBLES, IDEALES PARA ALMACENAR AGUA O PURÍN, GASÓLEOS Y OTROS RESIDUOS LÍQUIDOS DE LA EXPLOTACIÓN
Distribuidor: Telfs. 689 005 584 630 865 609 info@xarcemo.com www. xarcemo.com
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
enquisas_remaquetado.indd 38
21/05/2013 21:27
C
M
Y
CM
MY
CY
MY
K
pub_agroseguro.indd 39
17/05/2013 07:38
40
ENQUISA
cumprir o que pide a Administración, pero podemos subir ou baixar os prezos ao ser nós mesmos os que comercializamos o produto, xa que temos unha empresa de elaboración na que os gandeiros somos os donos. 3. Firmamos un contrato semestral, pero é un contrato simbólico, xa que o prezo sobe ou baixa segundo os resultados económicos da empresa. O consello de administración fixa o prezo mensualmente, de xeito que a empresa teña solvencia económica, e o resto repártese entre os socios, que somos as 80 granxas que formamos parte de Leche Gaza SL. O consello de administración integrámolo oito vogais mais o presidente; os seus membros elíxense cada catro anos en asemblea. 4. Á parte de Gaza, a ningunha outra. 5. Levamos practicamente dous anos sen modificar o prezo, que está nos 36-37 céntimos o quilo e inclúe as primas de certificación. En Leche Gaza SL prímase bastante o leite que máis puntos obtén de acordo ao Plan Gaza de Aseguramento da Calidade do Leite para que o gandeiro teña sempre un estímulo que o empuxe a obter a mellor calidade do leite. De feito, case todos os socios estamos cobrando o máximo actualmente. Recentemente oímos que agora o prezo do leite está subindo, entón seguramente subiremos nós tamén o prezo de venda ao consumidor e automaticamente iso repercutirá no gandeiro. SAÚL DORADO Gandería: Mantoño Holstein Concello: Barreiros (Lugo) Vacas en lactación: 60
“O CONTRATO OBRIGATORIO DEBERA SER NORMAL XA DENDE FAI MOITÍSIMOS ANOS” 1. É unha boa ferramenta, pero sempre e cando o gandeiro teña tamén unha opción de dicir algo no contrato, que non soamente a industria veña e lle dea todo feito para que simplemente teña que firmar. Pero paréceme unha opción que debera ser normal xa dende fai moitísimos anos. Non facer o que se estaba facendo, que era un mercado, por así dicilo, de estraperlo. Vendíase o leite daquela forma, a industria dicíache o prezo un mes despois de vendelo... 2. Vendemos o leite baixo contrato dende fai tres anos e firmamos de tres meses en tres meses, normalmente. Pero o importante non é soamente que haxa contrato,
senón que o gandeiro teña capacidade de decisión nas condicións do contrato. 3. No noso caso, o contrato xa cho trae a empresa, xa che pon ela o prezo, é dicir, segue sendo igual, máis ou menos. A ver se de agora en adiante mellora co tema das OPL e todo isto. Pero agora mesmo eu creo que ten incluso máis beneficios para a empresa que para o gandeiro porque te obriga a entregar o leite nese tempo, o gandeiro non se pode cambiar e firma o contrato co prezo que lle traen. 4. Pertencemos á OPL que está constituíndo a cooperativa Os Irmandiños. 5. A Pascual. O prezo base deste mes foi de 317 euros/ tonelada, mais calidades, mais IVE. JOSÉ MANUEL FERNÁNDEZ VILLAR Gandería: SAT Busto Corzón Concello: Mazaricos (A Coruña) Vacas en lactación: 270
“NO NOSO CASO, O PREZO ACÓRDASE MES A MES NA XUNTA REITORA DE FEIRACO” 1. Penso que é unha cousa boa, sempre que o prezo sexa aceptable. Pero polo menos sabes como vas cobrar o teu leite a fin de mes, ou incluso os dous ou tres meses posteriores. 2. Non vendemos baixo contrato porque entregamos o leite á cooperativa á que pertencemos, Feiraco. 3. No noso caso, o prezo acórdase mes a mes na xunta reitora, na que participa a directiva da cooperativa, integrada polo presidente, o director e nove gandeiros. 4. Estamos en Feplac Galicia, pero supoño que ao constituírse a OPL de Galicia acabará desaparecendo porque non ten moita lóxica que haxa varias organizacións sendo o obxectivo o mesmo. 5. Vendémoslle a Feiraco, agora mesmo a 0,346 euros/ quilo mais calidades e IVE. JOSÉ LUIS MÉIJOME FERNÁNDEZ Gandería: Quinteiro Concello: Lalín (Pontevedra) Vacas en lactación: 42
“A NEGOCIACIÓN É FÁCIL, A INDUSTRIA SEMPRE PON O QUE ELA QUERE”
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
enquisas_remaquetado.indd 40
21/05/2013 21:27
SEPT 10 13 Rennes - Francia Planeta ganadería La cita de los profesionales de las producciones animales:
1.300 expositores 11.000 visitantes internacionales de más de 110 países 110.000 visitantes 800 animales expuestos Superficie de exposición de 156.000 m2 Rue Maurice Le Lannou - CS 54239 - 35042 RENNES CEDEX - France - Tel. +33 223 48 28 80 - international@space.fr
EL SALÓN INTERNACIONAL DE LA GANADERÍA pub_space.indd 1
17/05/2013 04:22
42
ENQUISA
1. Eu creo que os contratos podían axudar bastante para que houbera unha certa estabilidade no prezo do leite. O que pasa é que actualmente estanse firmando contratos cunha duración de tres meses e o índice de prezos tampouco está funcionando moito, e creo que ese xa é un traballo que hai que conseguir, que inflúa un pouco nos prezos. 2. Nós vendemos o leite baixo contrato dende fai agora mesmo un ano. Estamos firmando de tres en tres meses. 3. A negociación é fácil, a industria sempre pon o que ela quere. Pouco podemos dicir que influamos nós. 4. Si, pertencemos á OPL do sindicato de Unións Agrarias. 5. A Larsa, a Corporación Alimentaria Peñasanta. O prezo base é de 31,50. JOSÉ ANTONIO HERNÁNDEZ MARTÍN Gandería: Hernández Martín Concello: Santo Tomé de Zabarcos (Ávila) Vacas en lactación: 90
2.
3.
4. 5.
como vai cobrar o leite. Á parte disto, en Galicia estabamos bloqueados no sentido de que se te querías cambiar de empresa non podías. No noso caso levabamos case seis anos querendo cambiar e non o demos conseguido ata este mes de marzo. O primeiro contrato firmámolo con Lactalis no mes de febreiro, pero nel figura que o acordo contractual comeza desde outubro de 2012, que foi cando comezaron a ser obrigatorios. Era un contrato semestral e non nos podiamos negar a firmalo porque, ao ser obrigatorios, podíannos denunciar. Con Lactalis o prezo xa viña posto, non houbo ningún tipo de negociación. Coa empresa á que lle vendemos agora [Reny Picot] xuntámonos tres veces e da primeira oferta á última subíronnos media peseta. Á OPL. Desde abril vendémoslle a Reny Picot a 57,5 pesetas (0,345 euros) o quilo, mais/menos calidades e IVE. XOSÉ GARCÍA SALGADO Gandería: Narxosé Concello: Ribadeo (Lugo) Vacas en lactación: 124
“DENDE OUTUBRO XA FIRMEI TRES CONTRATOS TRIMESTRAIS” 1. Os contratos son positivos se o gandeiro ten a posibilidade de negociar. Se é algo imposto polas centrais leiteiras e apoiado pola Administración non serve para nada. 2. Desde outubro. A estas alturas xa firmei tres contratos trimestrais. 3. Eles dinche cal é o prezo e ti firmas, non che queda outro remedio. E por riba os contratos son obrigatorios... 4. Non. 5. Véndolle a Lactalis a 334 euros/tonelada mais/menos calidades e IVE, e mais unha peseta pola dobre A. FRANCISCO LÓPEZ FOLGUEIRA Gandería: Chaín Ganadería Concello: Pol (Lugo) Vacas: 240
“LEVABAMOS CASE SEIS ANOS QUERENDO CAMBIAR DE EMPRESA E NON O DEMOS CONSEGUIDO ATA ESTE MES DE MARZO” 1. Eu creo que é unha medida bastante boa porque polo menos o gandeiro pode saber a principio de mes a
“OS CONTRATOS SON AS NOVAS COTAS NAS MANS DAS EMPRESAS” 1. Os contratos son a vantaxe que teñen as empresas para aplicarnos unhas cotas que din que van desaparecer; son as novas cotas nas mans das empresas. Porque realmente o da obrigatoriedade dos contratos non di nada, porque é obrigatoriedade sen a cantidade que produce a explotación. E neste momento inda ten algo de sentido porque hai unhas cotas e hai unha referencia; cando desapareza esa referencia de cota histórica se ti estás producindo algúns millóns de quilos e as novas organizacións negocian un prezo que pode ser de 80 pesetas ou o que sexa, eles diranche que aceptan e firman ese contrato, pero ao final a ti diranche: “Mira, que che imos recoller o 50% ou o 85% do leite”. Entón, ao final regularán o prezo da mesma maneira. Iso é o que me temo e o que estou convencido que vai ocorrer, porque eu xa vexo os contratos, con penalizacións en principio dunha peseta se te pasas. Que non se está aplicando, pero no seu momento témome que si que se vai aplicar. Non creo en absoluto no tema dos contratos por ese problema sobre todo. E é moi complicado, non estamos unidos.
MESTURAS PIDA IÓN C RMA O F IN O SEU N IDOR RIBU DIST ÁIS M O XIM PRÓ
Subministración de mestura para camas
• 70% CARBONATO- 30% SERRÍN • 50% CARBONATO- 50% SERRÍN • 80% SERRÍN- 20% CARBONATO • CARBONATO • SERRÍN
Servizo de recheo de cubículos, a granel e en big bag
Contactos: infocalgasa@yahoo.es Tel.: 608 533 740
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
enquisas_remaquetado.indd 42
21/05/2013 21:34
Arte Artes A Sue–a... GOLDEN DREAMS¡TL IMTV PA
HEAVENLY UK182661300246 - aAa 234165 GOLDWYN x DURHAM x STORM
GG o o l dl w yd n xw B W My a r sn h a l l x Fx o r m aB tion W
italian style
RAB Lider mund LE! ial
¡Casi 4 0 por Índ de las 50 m ice de ejores T Terner i p o son hi I G T al s l G e n M a jar h a xo E s des s p a ña ARTES !!
a TIPO
Manteniendo su Liderazgo Manten
Alpado Sonia VG86
Alpado Sonia VG86
DREAM ON
CANADÁ ARALVICO DREAMS MINA VG86
Nº 1 TIPO Conform. + 20 Ubre + 19 Patas + 16
ITALIA Nº 1 TIPO y UBRE Tipo + 3,84 Ubre + 4,73 Patas + 3,96
E El Nº l 1N en ventas º 1 en 2012 esen mantiene ve como nt Nº a 1 as Tipo en elan Campaña 20 20131 con2 +3,27 sconstruyendo e m a n t iE e v vacas ac de muy as buenas d estructuras e m con u altas y producciones b u ede nleche. a sMejorante e sen t células ruc somáticas t u ry a lon-s c ov g gevidad, e vfácil id parto ayd de , semen fá muyc fértil, i l Artes pvuelve a r atlao Campaña y dispuesto d e as seguir em satisfaciendo e n lasm u yg e expectativas x p edec lostganaderos a t i vgallegos a s y ad un e preciolrealmente o s excepcional!. ganaderos galleg e
OLZA DREAMS OSASUNA VG
SERRA FARM RUMBA VG86
INT. HONORABLE MENTION CARMAGNOLA 2013
MAGNOLIA GOLDEN DREAMS REGINA VG86
RES. GRAND CHAMPION CARMAGNOLA 2013
El Nuevo Referente del Tipo en todo el mundo. Nº1 en Italia +3.84, Canadá +20 y España +3.88. Sus hijas ya ganaron numerosas secciones de novillas en 2012 y parece que también dominarán las clases lactaciónVG85 en 2013!! Alpado Sonia VG86 Artes Artes Erica VG85en Erica Go-Farm Tina VG89-Hermana completa
A
Distribuido Distribuido en Galicia por: en Galicia por: D DReija i s t 610 r i b526 u i d785 o -eReija n G López a l i c i677 a p229 o r407 S E- Noel R G EBalsa G A :619M760 AN U E-LAlberto R E IJ A Ángel 6 1680 0 115 5 2 019 6 7 - Emilio 8 5 López - Rodríguez N O E L B682 A L683 S A233 6 1 0 7 6 0229 916 Manuel Manuel Ángel 610 526 785 916 Lamas 677 407 - N
España
w w w . s e m e n z o o . i t ~ s e m e n z ow o@sw e m e nw z o o . e.s s e m e n z o o
pub_semenzoo.indd 43
22/05/2013 13:57
44
ENQUISA
2. A obrigatoriedade das empresas é dun ano pero, que casualidade, todos os gandeiros pedimos que sexa de tres meses. 3. Ti firmas a renuncia do ano para pedir tres meses porque, claro, o Ministerio esixe un ano para empresa e o libre para ti. Para que vale? Se puxera un contrato obrigatorio para ambas partes de tres ou seis meses o Ministerio, pero parece que fan as cousas sempre deixando a porta aberta para que as empresas fagan o que queiran. 4. Si, á da cooperativa Os Irmandiños, aínda que de momento non está funcionando. Pero ao final terá que haber unha OPL, non vai haber 50, terán que unirse para negociar. Pero levo moitos anos no sector e non creo moito. 5. Estou nunha das mellores empresas. Estou en Nestlé e penso que é a mellor a nivel de trato e de prezos. De feito estivemos cuns prezos superiores aos demais o ano pasado. Agora non, agora estamos máis ou menos coma todos.
e IVE. Quero aclarar que os directivos de Mercadona levan dous anos visitando a miña granxa e grazas a eles foi a subida dun céntimo a principios de ano, non só a min senón a todos os seus provedores en España. Mercadona é a única empresa de distribución que se molestou ata agora pola situación do sector. En canto a Iparlat, que leva recollendo o leite da nosa granxa máis de 40 anos, ante todo estou agradecido porque polo menos podo dicir que cobro sempre a fin de mes, aínda que me gustaría cobrar máis. O problema é que a industria aquí está moi pillada pola distribución.
JOSÉ RAMÓN LÓPEZ BEDIA Gandería: Granja Mojante Concello: Ribamontán al Mar (Cantabria) Vacas en lactación: 167
“O LEITE RECÓLLEMO IPARLAT. O PREZO É AGORA MESMO DOS MÁIS ALTOS EN CANTABRIA, 59,40 PESETAS/QUILO MAIS CALIDADES E IVE” 1. Os contratos impúxoos a industria, o prezo segue sendo o que tiñamos e o gandeiro non negocia nada. Os gandeiros non decidimos nada. 2. O primeiro firmeino en outubro para o último trimestre do ano; logo firmei outro en xaneiro para o primeiro trimestre do ano cunha subida dun céntimo/ quilo, e este trimestre prorrogouse. 3. Trouxéronme o contrato, xa traía os prezos marcados e ou lles firmas ou lles firmas. 4. Si, á antiga Prolec, que é agora unha OPL. A única vantaxe é a revista que me envían á casa. Ao mellor no futuro esta organización serve para algo, pero de momento non. 5. O leite recóllemo Iparlat, que envasa para Mercadona. O prezo é agora mesmo dos máis altos en Cantabria, 59,40 pesetas/quilo (0,357 euros/quilo) mais calidades
EXEMPLO DA SITUACIÓN DA CONTRATACIÓN
Africor Lugo realizou unha enquisa no mes de abril nun total de 1.800 explotacións en Control Leiteiro da provincia lucense, da que extraeu os seguintes datos sobre a situación actual respecto dos contratos e as organizacións de produtores: _O 70,4% das explotacións di ter asinado un contrato de entrega de leite. _Das explotacións con contrato, o 30,7% está integrado nunha OPL. _A totalidade dos gandeiros inscritos nunha OPL ascende a 496, o 27,6% dos enquisados. _Un 5,9% dos gandeiros non ten subscrito contrato, por entregar o leite a unha cooperativa primeiro compradora.
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
enquisas_remaquetado.indd 44
22/05/2013 12:36
pub_holz.indd 45
17/05/2013 04:08
46
SANIDADE
DOSSIER: MAMITE
É fundamental extremar as medidas de hixiene durante o muxido
EVOLUCIÓN DA ETIOLOXÍA DAS MAMITES BOVINAS EN GALICIA
Aínda que as posibles causas de mamite no gando vacún son moi diversas, os axentes infecciosos seguen manténdose como a causa principal, e un elevado número de especies de bacterias, fermentos e fungos foron descritas como responsables da aparición de mamites no gando vacún leiteiro. Desde o establecemento dos primeiros programas de control das mamites bovinas tentouse coñecer o comportamento epidemiolóxico de todos estes axentes para poder establecer medidas de control específicas segundo a situación epidemiolóxica de cada explotación. Isto levou a que os microorganismos causantes de mamites fosen clasificados xeralmente como ambientais ou contaxiosos. As medidas de control establecidas desde mediados do século pasado seguen sendo hoxe a base dos actuais programas de calidade do leite, pero sempre estiveron máis encamiñadas e tiveron mellor resultado en relación aos microorganismos considerados contaxiosos que cos denominados ambientais. Este feito provocou que co paso do tempo a frecuencia de cada un dos patóxenos fora evo-
Fernández, G. 1; Barreal, M.L.2; Pombo, M.B.2; Ginzo-Villamayor, M.J.3; González-Manteiga, W.3; Prieto, A.1; Díaz, J.M.1; Lago, N.1; González-Palencia, J.2 1 Invesaga. Investigación en Sanidade Animal de Galicia, USC 2 Ligal. Laboratorio Interprofesional Galego de Análise do Leite 3 Departamento de Estatística e Investigación Operativa. USC
lucionando e revertendo, principalmente, nun aumento relativo dos problemas provocados polos patóxenos denominados ambientais. Deste xeito, observouse unha clara diminución no tempo das infeccións por Streptococcus agalactiae (considerado case un patóxeno obrigado do ubre) á vez que un aumento da importancia das mamites causadas por Escherichia coli e Streptococcus uberis (considerados patóxenos ambientais).
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_etioloxia_mamites_gonzalo.indd 46
22/05/2013 12:38
DOSSIER: MAMITE
AS MEDIDAS DE CONTROL ESTABLECIDAS DESDE MEDIADOS DO SÉCULO PASADO SEGUEN SENDO HOXE A BASE DOS PROGRAMAS DE CALIDADE DO LEITE, PERO SEMPRE ESTIVERON MÁIS ENCAMIÑADAS EN RELACIÓN AOS MICROORGANISMOS CONSIDERADOS CONTAXIOSOS QUE AOS AMBIENTAIS
Pero ademais os estudos máis recentes indican que o efecto de selección provocado polos programas de control tamén influíu na clasificación dos axentes etiolóxicos das mamites bovinas, de maneira que a distinción de microorganismos en ambientais ou contaxiosos xa non parece tan clara ao observarse cepas de Staphylococcus aureus (considerado tradicionalmente como patóxeno contaxioso) cun comportamento ambiental e cepas de Streptococcus uberis (tradicionalmente considerado como ambiental) con comportamento contaxioso.
SANIDADE
47
TIPO DE COMPORTAMENTO DOS PATÓXENOS E MEDIDAS DE CONTROL O coñecemento do tipo de comportamento dos diferentes patóxenos é moi importante para o desenvolvemento dos programas de control de mamites e nas medidas que se deben levar a cabo. Se se illa un patóxeno considerado de tipo contaxioso, o control deberá enfocarse principalmente no muxido (momento máis importante para o contaxio deste tipo de patóxenos) para diminuír a incidencia, e sobre o tratamento dos animais infectados e a eliminación dos portadores crónicos para diminuír a prevalencia. Con todo, se se illa un patóxeno ambiental deberemos centrarnos principalmente en mellorar as condicións ambientais. Estes feitos teranse en conta á hora de interpretar o problema dunha explotación en concreto, posto que non é o mesmo se consideramos que un patóxeno é contaxioso ou se pode ter un comportamento tanto ambiental coma contaxioso. Por exemplo, se se illa S. aureus nas mamites dunha granxa e se ao consideralo como un patóxeno tipicamente contaxioso actuamos unicamente sobre os aspectos de control referidos ás mamites deste tipo, poderemos estar cometendo un erro se existe unha determinada frecuencia de cepas de orixe ambiental e aplicando medidas insuficientes para o seu control.
AFRIGA ANO XIX- Nº 104
AFRIGA104_etioloxia_mamites_gonzalo.indd 47
21/05/2013 21:36
48
SANIDADE
DOSSIER: MAMITE
Figura 1. Evolución no tempo de illamentos de diferentes microorganismos en mamites bovinas en Galicia
EVOLUCIÓN DOS DISTINTOS MICROORGANISMOS Recentemente realizouse un estudo no que colaboraron o grupo de investigación Invesaga, o Departamento de Estatística e Investigación Operativa da Universidade de Santiago e o Ligal, no cal se analizou a evolución da frecuencia dos distintos microorganismos illados de mamite bovina en Galicia. Nos resultados obtidos quedan claras as seguintes conclusións sobre as tendencias observadas: • Existe un claro aumento dos illamentos de fermentos, Strep. uberis e de Staph. chromogenes (figura 1). • Hai unha clara diminución dos illamentos de Corynebacterium bovis, Strep. agalactiae e Staph. epidermidis. • Existe unha tendencia ao aumento, aínda que non de forma tan definida como no caso anterior, das mamites por Prototheca spp., Staph. sciuri e Staph. xylosus. • Observouse un compoñente estacional nalgunhas infeccións: unha maior frecuencia de illamento no verán no caso de Strep. uberis, no inverno no caso de Strep. dysgalactiae, no outono no caso de fermentos e na primavera no caso de Staph. aureus. • Noutras infeccións non se observou ningún tipo de estacionalidade, como é o caso das producidas por E. coli, Klebsiella spp. ou Prototheca spp.
Se se illa un patóxeno ambiental deberemos centrarnos principalmente en mellorar as condicións ambientais
OS ESTUDOS MÁIS RECENTES INDICAN QUE O EFECTO DE SELECCIÓN PROVOCADO POLOS PROGRAMAS DE CONTROL INFLUÍU NA CLASIFICACIÓN DOS AXENTES ETIOLÓXICOS DAS MAMITES BOVINAS, DE MANEIRA QUE A DISTINCIÓN DE MICROORGANISMOS EN AMBIENTAIS OU CONTAXIOSOS XA NON PARECE TAN CLARA
Ao comparar a evolución dos distintos microorganismos obsérvase que aqueles que presentan unha clara diminución no tempo son os que se poden relacionar cun comportamento tipicamente contaxioso ou coa hixiene no muxido (Strep. agalactiae, Staph. epidermidis), e doutra banda existen outras especies que se observan claramente relacionadas cun comportamento ambiental (como E. coli ou as Klebsiella spp.). Tamén se constatou a existencia de comportamentos epidemiolóxicos que non son tan claramente clasificables como ambientais ou contaxiosos. Como xa se dixo, Staph. aureus parece presentar un comportamento tanto ambiental coma contaxioso e isto debe ser tido en conta á hora de interpretar os resultados de laboratorio. Xa non podemos pensar que sempre que se ille Staph. aureus o problema é de tipo contaxioso.
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_etioloxia_mamites_gonzalo.indd 48
22/05/2013 12:39
¿Últimamente está teniendo muchos casos de mamitis que le quitan el sueño y ya no sabe a quién preguntar para solucionarlo? ¿Sabe cuál es el mejor programa de secado para su explotación? ¿Ha tenido problemas con la máquina de ordeño y se ha disparado el RCS? ¿Quiere saber si un alto RCS se debe a un desequilibrio en la ración?
¡SABEMOS LO QUE LE PREOCUPA!
Sección de información técnica patrocinada por
Siempre a mano
PLAN DE LOS 5 PUNTOS DEL NMC Estos cinco puntos, conocidos con el nombre de Plan de los Cinco Puntos o Plan Inglés, fueron enunciados en 1970 en el Reino Unido. Durante años han sido la guía elemental para el control de las mastitis clínicas. Gracias a ellos, la prevalencia de casos de mastitis, tanto clínicas como sub-clínicas, ha disminuido hasta el punto de hacer del ordeño una actividad rentable, higiénica y segura. Hace sólo unos años, el National Mastitis Council (NMC) revisó el plan, incrementando el nº de puntos, pasando así a ser un plan de 10 puntos: 1 Establecimiento de de objetivos en la salud de la ubre. 2 Mantenimiento de un entorno limpio, seco y confortable. 3 Adecuada rutina de ordeño. 4 Mantenimiento y uso adecuado del equipo de ordeño. 5 Adecuado registro de datos. 6 Mantenimiento de normas de bioseguridad para el control de patógenos contagiosos, y la comercialización de las vacas infectadas crónicamente.
pone a su disposición un
SERVICIO TELEFÓNICO GRATUITO de segunda opinión en calidad de leche.
Mejore la rentabilidad de su explotación con
los consejos de
7 Manejo adecuado de las mastitis clínicas durante la lactación. 8 Manejo adecuado de la terapia de secado. 9 Revisión regular del estado de salud de las ubres de la explotación 10 Revisión periódica del programa de salud de la ubre. En 2005, el comité para la investigación y educación del NMC, realizó nuevas revisiones de este decálogo, elaborando dos versiones diferentes, una para EE.UU. y otra para el resto de países, con el objetivo de reflejar las diferentes pautas de manejo y diferentes situaciones de cada zona.
ía Juan Echeverr
Tratamiento en la lactación Tratamiento en el secado
Higiene de los pezones
MASTITIS LÍNEA DIRECTA
900 125 171 Lunes a Viernes de 15 a 16 horas
Mantenimiento del sistema de ordeño
Eliminación de las incurables
abcd pub_boehringer.indd 49
17/05/2013 03:59
pub_progenex.indd 50
17/05/2013 08:16
pub_progenex.indd 51
17/05/2013 08:16
52
SANIDADE
DOSSIER: MAMITE
AO COMPARAR A EVOLUCIÓN DOS DISTINTOS MICROORGANISMOS OBSÉRVASE QUE AQUELES QUE PRESENTAN UNHA CLARA DIMINUCIÓN NO TEMPO SON OS QUE SE PODEN RELACIONAR CUN COMPORTAMENTO TIPICAMENTE CONTAXIOSO OU COA HIXIENE NO MUXIDO
O coñecemento do tipo de comportamento dos diferentes patóxenos é moi importante para o desenvolvemento dos programas de control de mamites
Outro aspecto sorprendente neste traballo é o diferente comportamento de Strep. uberis en comparación cos coliformes (E. coli e Klebsiella spp.). En todos eles considérase que a primeira fonte de infección son as feces dos animais. Con todo, existen outros condicionantes que fan que o seu comportamento non sexa o mesmo e, a diferenza do que ocorre no caso de Strep. uberis, os coliformes non mostran un comportamento marcadamente estacional. Todos estes patóxenos aumentaron a súa incidencia nos últimos anos. Describiuse a existencia de contaxio entre animais no caso de Strep. uberis cunha tendencia, nalgúns casos, á cronificación da infección coa consecuente diminución da eficacia dos tratamentos. Outras bacterias Gram negativas como Serratia marcescens tamén parecen presentar un comportamento moi diferente ao de E. coli e Klebsiella spp., o que implica que non teñen que presentar un comportamento tipicamente ambiental. Tamén chama a atención o aumento das mamites por fermentos e por Prototheca spp., máis acusado no caso dos primeiros. En principio, este feito contrasta coa mellora das condicións ambientais que houbo nas explotacións; con todo, é ben sabido que a diminución da frecuencia duns patóxenos sempre dá lugar ao aumento doutros que inicialmente son considerados de presentación esporádica. No caso de Prototheca spp. isto ten unha maior transcendencia dado que aínda que a súa orixe sexa inicialmente ambiental, poden producirse contaxios entre os animais, o que xunto á ausencia de tratamentos específicos contra estas algas pode ter consecuencias desastrosas nunha explotación de vacún de leite; e aínda que este patóxeno era moi infrecuente hai anos, a día de hoxe debe ser considerado en calquera programa de control de mamites. En relación aos estafilococos coagulasa negativos (ECN), hai que destacar que na maioría das especies a súa frecuencia relativa aumentou no tempo, pero o que máis chama a atención son as grandes diferenzas epidemiolóxicas atopadas entre os patóxenos deste grupo. Staph. epidermidis é un patóxeno relacionado cunha contaminación de orixe humana cuxo illamento ten importantes implicacións en relación ao tratamento porque existe unha porcentaxe considerable de cepas que son resistentes
á cloxacilina, antibiótico amplamente utilizado nos tratamentos de secado. Por iso é fundamental extremar as medidas de hixiene durante o muxido. No caso de Staph. chromogenes é moi discutida na literatura científica a fonte de infección por este patóxeno. Segundo os resultados obtidos no noso estudo debe ser considerado un patóxeno ambiental, aínda que a súa principal fonte de infección pode ser a colonización da pel dos ubres. Outros ECN considéranse patóxenos ambientais, aínda que o noso traballo demostra a posible existencia de diferenzas epidemiolóxicas entre eles. En conclusión, estamos vendo que os ECN non poden ser considerados de forma global como un patóxeno de mamites bovinas, por tanto é moi importante o traballo realizado polos laboratorios, principalmente en Galicia, en relación á identificación das especies deste grupo illadas en mamites bovinas para poder actuar eficazmente segundo as características de cada patóxeno. Aínda que os estreptococos distintos ao Strep. agalactiae e os enterococos son considerados como un grupo con comportamento ambiental, os nosos estudos mostran que tamén existen diferenzas claras no comportamento epidemiolóxico destas especies, observándose, no caso de Lactococcus spp. e Enterococcus faecalis, un comportamento máis similar aos tradicionalmente considerados patóxenos contaxiosos. CONCLUSIÓNS Como resumo podemos dicir que a revisión dos patróns de comportamento dos patóxenos mamarios indican que se produciu unha variación relativa da proporción de cada un deles, así como unha modificación do seu comportamento epidemiolóxico. Por tanto, a clasificación clásica dos microorganismos implicados en mamites bovinas debe considerarse con cautela, xa que foi demostrada a existencia de comportamentos tanto ambientais coma contaxiosos de distintas cepas da mesma especie bacteriana. Ademais, os actuais programas de control, baseados en medidas que demostraron mellor eficacia en relación aos patóxenos contaxiosos en comparación cos considerados ambientais, están actuando como un axente de selección. Este feito, xunto ao aumento de patóxenos considerados no pasado como patóxenos esporádicos, debe ser tido en conta nos actuais programas de control de mamites para conseguir unha maior eficacia dos mesmos e, en todo caso, estes resultados non fan máis que reafirmar a xustificación da identificación a nivel de especie dos patóxenos illados a partir de mostras de mamites bovinas.
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_etioloxia_mamites_gonzalo.indd 52
21/05/2013 21:36
Pour-on
DELTAVEX
Deltametrina 7,5 mg/ml
La barrera protectora de larga acción contra ectoparásitos
PROTECCIÓN PROLONGADA
Ctra. Reus-Vinyols Km. 4.1• 43330 RIUDOMS (Tarragona) • Tel. +34 977 850 170* • Fax +34 977 850 405 • Ap. Correos, 60 www.spveterinaria.com Composición: Deltametrina 7,5 mg / ml. Especies de destino: Bovino y Ovino. Indicaciones: Ayuda al control de parasitosis externas producidas por moscas, garrapatas y piojos. Posología y modo de administración: ver etiqueta-prospecto. Contraindicaciones: No se han descrito. Advertencias especiales: No se han descrito. Precauciones especiales para su uso en animales: Aplicación cutánea por unción dorsal continua (Pour-On). Precauciones que debe tomar la persona que administre el producto a los animales: Las personas que manipulen el producto deberán llevar guantes. En caso de contacto con los ojos o mucosas, lavar inmediatamente con agua abundante y avisar al médico. En caso de contacto con la piel, lavar inmediatamente con agua y jabón. En caso de ingestión accidental, enjuagar la boca con agua abundante y avisar al médico. Uso durante la gestación y la lactancia: No se han descrito contraindicaciones en estos periodos. Interacciones con otros medicamentos: Ninguna conocida. Sobredosificación: El modo de empleo hace improbable una intoxicación por sobredosificación, pero en caso de observarse algún síntoma (hiperexcitación, sialorrea, náuseas) dentro de las 48 horas posteriores al tratamiento, lavar al animal con agua abundante. Tiempo de espera: Bovino: Carne: 18 días, Leche: 12 horas. Ovino: Carne: 35 días, Leche: 11 horas. Precauciones especiales de conservación: No requiere condiciones especiales de conservación. Medicamento sujeto a prescripción veterinaria. Titular de la autorización de comercialización: S.P. VETERINARIA S.A. Número de autorización de comercialización: 2578 ESP
pub_spVeterinaria.indd Anunci deltavex.indd 1 1
17/05/2013 04:21 18/12/12 17:02
54
SANIDADE
DOSSIER: MAMITE
O custo medio por caso de mamite tratado foi de 196 euros
ESTIMACIÓN DOS CUSTOS DA MAMITE EN EXPLOTACIÓNS DE GANDO VACÚN DE LEITE Presentamos os resultados dun estudo realizado en explotacións leiteiras do Grupo Álvare para obter unha estimación dos custos asociados á mamite, considerando tres aspectos: a perda de produción das vacas infectadas, a aplicación de medicamentos e o leite retirado.
INTRODUCIÓN Son moitos os aspectos que inflúen na maior ou menor rendibilidade dunha explotación de leite, coma a alimentación, o manexo, a man de obra e todo o relacionado coa obtención dun produto final, o leite, que ten que cumprir cuns estándares de calidade cada vez máis esixentes. A mamite é a enfermidade máis común nas vacas produtoras de leite, representando un 38% do total de patoloxías que padecen (Fouz et ál., 2004). Ademais, as mamites bovinas considéranse como a principal causa de perdas económicas a nivel de explotación e a nivel de industria de transformación, polos efectos sobre a calidade bioquímica do leite e os derivados lácteos (Calderón et ál., 2005; Fouz et ál., 2004;
Ángel Castro1, Mª Matilde Hernández2 e José Manuel Pereira1 1 Departamento de Enxeñaría Agroforestal. Escola Politécnica Superior de Lugo 2 SERVEPO S.L.P.
Seegers et ál., 2003). A infección na maioría dos casos vén dada por bacterias invasoras ou outros microorganismos (fungos e virus), pero son tres os factores que inflúen na súa maior ou menor incidencia: o ambiente, o manexo e a máquina de muxido. Fouz et ál. (2004) destacan que durante o muxido, ou en relación con eventos que se producen durante a extracción do leite, pódense producir un 85-95% das infeccións do ubre.
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_mamites_alvare.indd 54
21/05/2013 21:38
SANIDADE
DOSSIER: MAMITE
As consecuencias directas que provocan as infeccións mamíticas son variadas, dependendo do tipo de infección e do grao que esta presenta, podendo citar entre outras as seguintes (Magariños, 2000): perdas de cuartos mamarios, eliminación prematura de vacas leiteiras que pode acadar o 6%, acurtamento do período de lactación, aumento de custos de produción por concepto de gastos veterinarios, compra de antibióticos, manexo especial de animais enfermos, modificacións fisicoquímicas do leite (5-12% de diminución de materia graxa, 5-8% de diminución da caseína total, 20% de aumento de nitróxeno sérico etc.) e baixada do seu valor nutricional, ademais de incidir negativamente nos procesos tecnolóxicos de transformación (diminución da capacidade acidificadora nos queixos, fermentacións non desexadas, influencias desfavorables no sabor e tempo de conservación dos produtos, diminución da termoestabilidade do leite etc.). As perdas debido ás mastites clínicas son obvias, xa que a produción cae de forma abrupta e o leite das vacas tratadas con antibióticos non serve para comercializar durante varios días. Pero quizais é máis importante a perda por mamites subclínicas. Estas supoñen en torno ao 95-98% do total das mamites e un 70-80% das perdas económicas para unha explotación. Os programas de control de mamite son a única forma de controlar o problema (Carvajal e Ahumada, 2004), sendo moi importante o traballo ao unísono entre veterinario e gandeiro.
55
Son moitos os traballos que tratan de aproximar os custos que produce a mamite. Un deles fai o cálculo dos custos empregando a información que proporcionan os controis periódicos de control leiteiro oficial (Pérez-Cabal et ál., 2002). Os diferentes estudos consideran uns ou outros custos asociados á mamite, obtendo diferentes valores. Así, Pérez-Cabal et ál. (2008) obteñen perdas de 73 €/caso tendo en conta o custo de tratamento e o custo polo leite que se retira, pero non teñen en consideración as perdas de produción. Yaici et ál. (2007) tampouco tiveron en conta as perdas de produción, cifrando os custos en 69,75 e 59,42 €/caso en explotacións de Xirona e O País Vasco, respectivamente. Por outro lado, Carvajal e Ahumada (2004) aseguran que é a mamite subclínica a que ocasiona máis perdas debido ao seu carácter permanente e por ser moi frecuente. Os custos asociados a esta mamite son principalmente por perdas de produción no rabaño, pois non mostra sintomatoloxía aparente e pasa inadvertida para o gandeiro. Mazzucchelli (1998) mostraba que cun reconto celular de 500.000 cel/mil en tanque, as perdas de produción cuantifícanse nun 6%. Cifras máis elevadas son as que dá Mintelburg (2007), de ata 278 €/caso, indicando que o 44% desta cifra se debe ás perdas de produción. O obxectivo deste estudo foi levar a cabo unha estimación dos custos asociados á mamite nas explotacións de gando vacún de leite, considerando tres aspectos: a perda de produción das vacas infectadas, a aplicación de medicamentos e o leite retirado.
DOS POSIBILIDADES EN HIGIENE DE PEZONES UN MISMO PRINCIPIO ACTIVO: DIÓXIDO DE CLORO • Calidad cosmética asegurada por sus altas concentraciones de dermoprotectores sumados a la acción del ALOE VERA • Alto rendimiento, menor consumo • Acción repelente de moscas
LACTOX
Alta eficacia a un coste óptimo.
• Disponible en envases fáciles de mezclar y manejar (16+4, 8+2, 4+1) • La mezcla permanece activa tres semanas
OXILACT
Máxima eficacia debido a la más alta concentración de principios activos.
Nuevas Ideas, Nuevos Caminos En Armonía con el Medio Ambiente
Diseño, desarrollo y fabricación de productos para higiene ganadera. Pol. Ind. Lalín 2000 · Parc. C42/43 · 36512 LALÍN · Pontevedra - España Tfno.: 986 787 537· Fax: 986 787 603 · info@proquideza.es · www.proquideza.es
AFRIGA ANO XIX- Nº 104
AFRIGA104_mamites_alvare.indd 55
21/05/2013 21:38
56
SANIDADE
DOSSIER: MAMITE
MATERIAL E MÉTODOS
EXPLOTACIÓNS DE ESTUDO
Os datos necesarios para a realización deste traballo recolléronse nun total de 5 explotacións leiteiras pertencentes á asociación de produtores de leite Grupo Álvare (ver revistas Afriga Nº 75 e 99). Estas explotacións están incluídas no programa de Control Leiteiro (CL) da Xunta de Galicia e pertencen á Asociación Provincial de Gandeiros de Lugo para o Control de Rendementos (Africor Lugo). As vacas destas granxas estudadas son Holstein-Friesian na súa gran maioría. O número total de animais en muxido vén sendo de 345, o cal supón un tamaño medio das explotacións de 69 animais en muxido e unha variación de entre 156,6 e 28 vacas. A produción de leite por vaca e día oscila entre os 24,5 kg e os 35,2 kg, cunha media de 30,7 kg; trátase de explotacións con elevadas producións, por riba da media da provincia de Lugo para o mesmo ano (27,3 kg). Os días en leite (DEL) varían entre 238,5 e 183,5 días, sendo a media de 204, por debaixo dos datos medios de Lugo e Galicia para o mesmo ano 2008 (370 días). O número medio de partos (NP) por vaca é de 2,3 e varía entre 1,8 e 3 partos. Estas explotacións presentan de media no seu rabaño o 35,2% de vacas de primeiro parto, moi por riba das medias de Lugo e Galicia (29,27% e 29,37% respectivamente), o que indica que teñen unha taxa de renovación moi elevada. Parte desa renovación pode ser consecuencia das mamites. Neste estudo non temos en conta os custos de reposición imputables á mamite (por falta de datos) pero non cabe dúbida de que parte desa porcentaxe pode deberse a vacas que houbo que eliminar a consecuencia da mamite.
En canto aos datos de tratamentos por mamite, o rexistro de mamite non é habitual nas explotacións comerciais, excepto nos países nórdicos, de maneira que os gandeiros están seleccionando os animais máis funcionais en canto a saúde do ubre (Yaici e Pérez-Cabal, 2005). Non obstante, nas granxas produtoras de leite certificado estudadas levan un control exacto dos tratamentos que se fan na explotación. Mediante unha folla de rexistro (figura 1), os gandeiros deben apuntar información sobre os seguintes puntos cada vez que lle poñen un tratamento a algún dos seus animais: • Data do tratamento • Nº ou nome da vaca que se tratou • Cuarteirón (se é o caso) que se tratou • Muxidos que se tratou a ese animal • Muxidos que se retirou o leite dese animal debido ao tratamento • Motivo polo que o animal foi tratado • Produto ou produtos cos que se tratou Nas follas de rexistro, os gandeiros das granxas estudadas apuntan información cada vez que lle poñen un tratamento a algún dos seus animais
Figura 1. Folla de rexistro de leite anormal. Grupo Álvare
RECOMPILACIÓN DOS DATOS NECESARIOS
Os datos que se recompilaron van dende xaneiro de 2008 ata abril de 2009. Por un lado recolléronse datos de producións; estes foron descargados directamente da páxina web de Africor Lugo, previa autorización de cada gandeiro. Con isto puidemos ter datos de tódolos controis mensuais de cada unha das explotacións. Para o mes de agosto, no que non se rexistran datos, calculáronse como a media do mes anterior e do posterior. Os datos produtivos de cada animal servíronnos para coñecer a cantidade de leite que se retira se un deses animais é tratado como consecuencia dunha mamite. Por outro lado, descargáronse os datos de recontos celulares; ao mesmo tempo que se descargaron datos produtivos, realizouse o seguimento dos valores de recontos de células somáticas (RCS). Estes datos, ao igual que os produtivos, son mensuais e individuais de cada vaca. Este valor pódese traducir nunha escala logarítmica que vai de 0 a 9. Dita puntuación denomínase linear score e simplifica os cálculos dos recontos celulares, así como o tratamento estatístico dos datos, ao comportarse coma unha variable de distribución normal (Fouz et ál., 2004). Este valor calculado que representa o RCS por vaca e mes serviranos para coñecer, mediante unha relación matemática, cales son as perdas de produción por vaca e día segundo o reconto celular (C. de la Calle, 2003).
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_mamites_alvare.indd 56
21/05/2013 21:38
SANIDADE
DOSSIER: MAMITE
57
XUNTANDO OS TRES CUSTOS ESTUDADOS (RETIRADA DE LEITE, TRATAMENTO E PERDA DE PRODUCIÓN) OBTENSE COMO RESULTADO QUE OS CUSTOS MEDIOS POR VACA LACTANTE E ANO SON DE 221,1 EUROS Estes datos complementan á perfección os datos produtivos e de RCS de cada animal. Deste xeito sabemos exactamente aqueles tratamentos que se fixeron por unha mamite. Chegados a este punto, podemos coñecer en que data foi esa mamite e cal foi o animal que a sufriu. Hai que destacar a importancia destes datos ou rexistro, sen os cales sería case imposible facer este estudo, ou polo menos dende esta formulación. A pesar da súa importancia, é difícil contar con este tipo de información nas explotacións de gando vacún de leite.
TRATAMENTO DOS DATOS
O tratamento dos datos fíxose empregando o paquete Office, con follas de cálculo Excel e bases de datos creadas en Access. Cruzáronse os datos recollidos de produción e reconto celular cos datos que se obtiveron dos rexistros de leite anormal que fai cada gandeiro. O cálculo das perdas económicas por mamite fíxose en base a tres piares: perdas por leite retirado, perdas polos custos dos tratamentos e perdas por diminución da produción dos animais infectados. Perdas por leite retirado Para calcular as perdas económicas debidas ao leite retirado empregouse a seguinte ecuación:
β β Y =Y = 1 1X1X Z 11 Z 1 2 2 Y é a perda económica en euros por cada caso. β1 son os muxidos aos que se retira o leite debido a ese tratamento. X1 son os litros producidos desa vaca por día recollidos do control máis próximo á data do tratamento. Z1 é o prezo do leite no mes no que se produciu o tratamento (figura 2).
50
40
Limpieza y sellado de pezones FORMULACIONES ÚNICAS EN EL MERCADO EN BASE AJO Espuma Repelente de Insectos. Dise–ada con ‡cido l‡ctico y extracto de ajo para limpiar, desinfectar, hidratar y proteger los pezones. Gran acci—n repelente contra insectos. NUEVO
FORMULACIONES GUT-EXTRALAC FILM
NUEVO
GUT-LACTINATUR-A
Controla las mastitis, Repele los insectos. Sellador con ‡cido l‡ctico y extractos vegetales como el ajo, el biocitro y el eucalipto, que limpian, suavizan, hidratan y desinflaman los pezones y tiene un fuerte poder repelente contra insectos.
Higiene y desinfección de instalaciones y otros Registros de biocidas (HA) y MAPA homologados en ganaderías certificadas y productos adaptados a sus necesidades.
Alcalinos: Gut-clor B; Gut-clor Plus; Gut-clorfoam (HA) çcidos: Gut-acid; Gut-acid Plus Desinfectantes e Higienizantes: Gut-optibacter (HA); Gut-fungiral; Gut-peroxid Tratamiento Regenerador de Pezu–as sin formol: Gut-pedifort; Gut-podosin
GUT-OPTIBACTER
www.tesisgalicia.es
35
DESARROLLAMOS, INVESTIGAMOS Y FABRICAMOS PARA USTED
30
ar M
n
b Fe
ec
Xa
ov N
D
p
ut O
o
Se
l
Ag
ñ
Xu
ai
Xu
r
37
M
ar
41,1 38,2
Ab
M
n Xa 45
b
25
prezo leite
QUE NO VUELEN SUS GANANCIAS! EVITE LAS MOLESTIAS CAUSADAS POR INSECTOS
Para conocer toda nuestra gama de productos y complementos, visite nuestra página web:
45
Fe
Prezo leite 2008 (€ /100 kg)
Figura 2. Evolución do prezo do leite percibido polos gandeiros galegos (xaneiro 2008-marzo 2009). Prezo medio entre os diferentes estratos de produción
MAYOR PROTECCIÓN Y MEJOR RENDIMIENTO
36,4 36,5 36,2 35,9 34,8 33,8 33,8 33,8 32,4 31,5 28,6
Fonte: http://mediorural.xunta.es/
Distribuciones en toda España y Portugal Teléfono España: +34 986 642 828 Teléfono Portugal: +351 22 999 60 70 e-mail: comercial@tesisgalicia.es
AFRIGA ANO XIX- Nº 104
AFRIGA104_mamites_alvare.indd 57
22/05/2013 13:59
SANIDADE
58
DOSSIER: MAMITE
Existe unha maior incidencia de infeccións do ubre nos cuarteiróns traseiros, seguramente debido a que son máis propensos a acumular sucidade
OS DATOS DE TRATAMENTOS POR MAMITE COMPLEMENTAN Á PERFECCIÓN OS DATOS PRODUTIVOS E DE RECONTO DE CÉLULAS SOMÁTICAS DE CADA ANIMAL. A PESAR DA SÚA IMPORTANCIA, É DIFÍCIL CONTAR CON ESTE TIPO DE INFORMACIÓN NAS EXPLOTACIÓNS DE GANDO VACÚN DE LEITE
Os programas de control de mamite son a única forma de controlar o problema, sendo moi importante o traballo unísono entre veterinario e gandeiro
Perdas por custo do tratamento Neste cálculo non se tivo en conta o custo da visita do veterinario. A ecuación empregada foi:
Y = α a δ 1 + α a .δ 2 .... + α a δ k Y é a perda económica en euros por cada tratamento. αa son os muxidos que dura o tratamento. δk é o prezo da dose de cada un dos medicamentos que forma parte do tratamento. O seu cálculo faise do seguinte xeito:
δk =
χ
Y
RESULTADOS O reconto celular medio das vacas en lactación nos 5 rabaños móstrase na táboa 1 (non é media de tanque). Neste caso mostramos os datos divididos entre o ano 2008 e o 1º trimestre do ano 2009. Independentemente dos RCS medios por vaca e explotación, o dato importante é o linear score. Para o ano 2008, o LS varía entre 3,5 e 3,2, sendo a media 3,3, mentres que para o 1º trimestre do ano 2009 a media diminúe ata 3,1. Fouz et ál. (2004) din que o LS óptimo para femias primeirizas ten que estar entre 0 e 3 e para adultas non debe ser nunca superior a 4,5. Táboa 1. RCS e LS medios por vaca e explotación
X é o prezo do medicamento enteiro vendido polas comerciais (foise a unha comercial da zona consultar prezos dos medicamentos usados no tratamento da mamite). Y é o número de doses máis habituais que proporciona cada medicamento. Perdas de produción Para valorar a perda de produción asociada co RCS tívose en conta o linear score (LS). A conversión do RCS no LS faise calculando o logaritmo neperiano do RCS dividido entre 100.000; este valor divídese á súa vez entre o logaritmo neperiano de 2 (0,693147) e ao valor resultante deste cociente súmaselle 3 para obter o valor do LS. Estas perdas calculáronse sobre tódalas vacas que superan un reconto celular de 200.000 cel/ml. Considerando o LS e empregando a ecuación que se mostra de seguido (De la Calle, 2003) podemos estimar os litros de leite que cada vaca deixaría de producir diariamente debido ao reconto celular elevado: Perdas de leite/vaca e día = (LS - 2)*0,66
EXPLOTACIÓN
RCS (cel x 1.000) 2008
RCS (cel x 1.000) 1º trimestre 2009
LS 2008
LS 1º trimestre 2009
1
345,7
380,9
3,5
3,4
2 3 4 5
322,3
435,5
3,3
3,4
419,1
263,5
3,4
3,1
346
328,8
3,2
3,1
358,8
226,1
3,3
2,8
En canto ao número de casos tratados por explotación e ano (táboa 2), está comprendido entre os 13 e os 53 casos por explotación para o ano 2008. Claro que este dato por explotación non achega a dimensión do problema posto que, como xa vimos, o tamaño das explotacións é diferente. Para iso podemos comparar os casos por vaca en lactación, nos que tamén existe unha gran variabilidade, dende 0,3 ata 1,6 casos de mamite tratados por vaca e ano. Na duración da retirada do leite téñense en conta os muxidos nos cales se fixo o tratamento mais os días que dura a supresión dende o último tratamento.
Táboa 2. Casos de mamite tratados e duración dos tratamentos e do período de retirada do leite EXPLOTACIÓN
Casos tratados (2008)
Casos tratados (1º trimestre 2009)
Casos tratados/vaca /ano (2008)
Duración media do tratamento (muxidos)
Duración media retirada leite (muxidos)
1
52
21
0,3
6,8
14,2 + 6,8
2
46
14
1,6
7,1
8,5 + 7,1
3
13
0
0,3
5,8
13,1 + 5,8
4
21
1
0,4
7,1
10,5 + 7,1
5
53
10
0,8
6,2
12,8 + 6,2
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_mamites_alvare.indd 58
21/05/2013 21:42
DISEÑO Y FABRICACIÓN PROPIA ESPECIAL PARA FOSAS DE ARENA
VISITE EL VÍDEO DEMOSTRATIVO EN YOUTUBE
BATIDOR ROBOTIZADO
NOV
EDA
D
Instalado en SAT A Vereda en Pacios (Crta. Muimenta-Pastoriza)
PINCHO DESENSILADOR LLADOR DE BOLAS BOLA L S DOS MODELOS 1M3 PARA C PARA OLOCAR COLOCAR EN PUNTA TA PALA PALA PA L Y DE 1.7M3
LA MEJOR SOLUCIÓN PARA EVITAR PROBLEMAS DE MAMITIS EN EL GANADO EXTENDEDOR DE EXTENDEDOR EXTEN SILO CILÍN CILÍNDRICO LÍNDRI DRIC CO
¡NO PIERDAS MÁS DINERO!
BATIDOR DE PURÍN. ESPECIAL ESPECIA IAL PARA PPOZOS PARA OZOS DE ARENA
DOS MODELOS 70 Y 90, ANCHOS 225 Ó 240
W W W. C O R B A R S L L . C O M
MAQUINARIA AGRÍCOLA CORBAR, S.L.L. Polígono Industrial San Julián de la Vega, s/n 27614 Sarria, Lugo // E-mail: Corbar@corbarsll.com Telf. y Fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com
pub_corbar.indd 59
ENCAMADORA DE ARENA, PAJA, P JA, PA CASCARILLA, LL LLA, SERRÍN, S ERRÍN, ERR ÍN, ETC. ETC. ETC
GRADILLA GRADILLA GRADI LLA N NIVELADORA IIVELADORA VELLADORA ADORA P PARA CAMAS DE ARENA. DE 4 A 7 DISCOS DE TRABAJO DEPENDIENDO DEL FORMATO DE LOS CUBÍCULOS
FABRICAMOS EN 6, 7 Y 8.5 METROS.
VISÍTANOS O LLÁMANOS TE HAREMOS UNA DEMOSTRACIÓN
24/05/2013 16:44
SANIDADE
60
DOSSIER: MAMITE
A produción de leite que se retira por culpa da mamite varía entre os 198,5 e os 299 kg/caso, sendo a media de 231,8 kg de leite por caso
Os mesmos valores por vaca lactante en cada explotación mostran datos medios de 228,8 kg/vaca/ano ou, o que é o mesmo, 82,5 €/vaca/ano, variando entre os 24,5 e os 161,6 €/vaca/ano.
PARA UNHA EXPLOTACIÓN QUE MOXE 70 VACAS APROXIMADAMENTE, O CUSTO MEDIO POR ANO PODE SER DE 13.863 EUROS A maior parte das infeccións no ubre rexistradas nestas explotacións producíronse nun só cuarteirón (77,1%). Máis preocupantes son os datos que indican as infeccións de 2 e 4 cuarteiróns á vez, xa que tiveron unha frecuencia do 10% e o 11%, respectivamente, o que sen dúbida fará incrementar os custos por caso tratado. Aínda que leve, existe unha maior incidencia nos cuarteiróns traseiros (54%), seguramente debido a que son máis propensos a acumular sucidade. Os custos por caso de mamite obtivéronse con datos de todo o ano 2008 e o 1º trimestre de 2009 e os custos por vaca só con datos de 2008. O cálculo dos custos por vaca fíxose con respecto a tódalas vacas lactantes en cada explotación. Custos por leite retirado Na táboa 3 móstranse os custos por vaca e por caso referentes ao leite que non se pode comercializar para cumprir o período de supresión que se debe manter debido ao tratamento. Táboa 3. Custos polo leite retirado por vaca e por caso EXPLOTACIÓN
1
2
3
4
5
Media
Leite non vendido kg/caso
220
214,9
198,5
226,6
299,1
231,8
€/caso
74,5
73,8
69,4
77,6
105,5
80,2
72,9
449,5
69,7
344,8
207
228,8
25,9
161,6
24,5
124,9
75,5
82,5
Custo por caso
Custo por vaca Leite non vendido kg/ vaca/ano €/vaca/ano
A produción de leite que se retira por culpa da mamite varía entre os 198,5 e os 299 kg/caso, sendo a media de 231,8 kg de leite por caso. Estas cifras pódense traducir en euros perdidos por caso (tendo en conta a figura 2), sendo a media de 80 €/caso e variando dende os 69,4 ata os 105,5 €/caso.
Custos por tratamentos Os custos por vaca e por caso referentes aos tratamentos que se aplicaron en cada unha das mamites móstranse na táboa 4. O custo medio por caso é de 116,3 €/caso, variando entre 75,8 e 172,5 €/caso. O custo medio por vaca debido ao tratamento é de 37,4 €/vaca/ano, variando entre 13 e 74,5 €/vaca/ano. Táboa 4. Custos por tratamentos aplicados por vaca e por caso EXPLOTACIÓN
1
2
3
4
5
Media
156,2
86,8
75,8
172,5
90,1
116,3
28,3
74,5
13
36,6
34,6
37,4
Custo por caso €/caso Custo por vaca €/vaca/ano
Custos por perda de produción As perdas de produción medias máis elevadas prodúcense nos meses de xuño e xullo. Estas perdas son moi variadas, dende aproximadamente os 500 litros ata por riba dos 4.500 litros por mes, dependendo do tamaño do rabaño, claro está. Os custos por vaca e ano referentes á perda de produción (táboa 5) desenmascaran as mamites subclínicas. A produción media que se perde por vaca e ano é de 275,1 kg/vaca e ano, variando entre 249,3 e 299 kg/vaca e ano. Estes datos traducidos en euros son de 101,2 €/vaca/ano de media, variando entre 91,3 e 110,5 €/vaca/ano. Este custo non se estimou por caso de mamite tratado ao non dispoñer de datos de reconto concretos no momento de cada tratamento para estudar a baixada de produción en cada caso de mamite. De tódolos xeitos, se imputaramos os custos totais pola perda de leite producido sobre os casos rexistrados de mamite, estes suporían de media sobre 145 € por caso a maiores. Non obstante, non representaría a realidade, xa que a perda de produción fíxose respecto a todo o rabaño. Para o que si serve é para ter en conta dalgunha maneira os casos subclínicos que dalgún xeito pasan desapercibidos e nunca se chegan a tratar, a non ser que desencadeen nunha mamite clínica.
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_mamites_alvare.indd 60
21/05/2013 21:43
pub_delAgro.indd 61
17/05/2013 04:04
SANIDADE
62
DOSSIER: MAMITE
Táboa 5. Custos por perdas de produción por vaca EXPLOTACIÓN
1
2
3
4
5
Media
299
249,3
295,5
266,4
265,4
275,1
110,5
91,3
108,7
97,6
98,1
101,2
Custo por vaca Leite non vendido (kg/vaca) €/vaca/ano
Xuntando os tres custos estudados (retirada de leite, tratamento e perda de produción), obtense como resultado que os custos medios por vaca lactante e ano son de 221,1 €. Deste total, o 46% débese a perdas de produción, coincidindo con Mintelburg (2007), que indicaba o 44%. As perdas por leite retirado e por tratamento por vaca e ano representan o 37% e o 17%, respectivamente. En canto ao custo por caso de mamite, o valor medio é de 196 €, tendo en conta só os custos por retirada de leite e custos por tratamento, sendo estes de maior peso no cómputo final (59%). En definitiva, os custos asociados á mamite son moi elevados. Para o ano 2008 (figura 3) estas explotacións perderon de media 13.863 €, variando entre 5.950 € e 14.650 €. Figura 3. Custos totais debido á mamite para o ano 2008 30000
€ Pérdidas Perdas (2008) € (2008)
25000 20000 15000 10000 5000 0
1
2
3
4
5
Media
código explotación
Leite retirado
Tratamento
Baixada produción
BIBLIOGRAFÍA Calderón, A., Donado, P., García, G. e F. García. 2005. Modelo de regresión logística para determinar relaciones de equipos de ordeño con la presentación de la mastite bovina en fincas del altiplano cundiboyacense. Rev. Col Cienc Pez 18(1): 11-16. C. de la Calle, J.R. 2005. Repercusiones técnicas y económicas de las mastitis. Mundo Ganadero. 54-56. Carvajal, J.L. e Ahumada, Á. 2004. Mamitis subclínica en vacuno. Ganadería. Pag. 22-24. Fouz, R., Corrales, J.C., Fernández, G. e E. Yus. 2004. Programa de mellora da calidade do leite. Unidad de epidemiología y sanidad animal. Instituto de Investigación e Análises Alimentarias. Lugo. Magariños, H. 2000. Producción higiénica de la leche cruda. Producción y servicios incorporados S.A. Guatemala. www.canal-h.net/webs/sgonzalez002/Infecciosas/MAMITI. htm. Data de consulta: (26-02-09).
OS CUSTOS POR VACA E ANO REFERENTES Á PERDA DE PRODUCIÓN DESENMASCARAN AS MAMITES SUBCLÍNICAS. A PRODUCIÓN MEDIA QUE SE PERDE POR VACA E ANO É DE 275,1 KG CONCLUSIÓNS O rexistro do leite retirado e dos tratamentos por parte destes gandeiros é esencial para determinar os custos asociados á mamite en canto a leite retirado e a tratamentos, podendo desta maneira complementar a xestión económica do seu rabaño. Os custos medios por vaca en lactación e ano foron de 221,1 €, correspondendo o 46% a perdas de produción, o 37% a leite retirado e o resto (17%) ao tratamento. O custo medio por caso de mamite tratado foi de 196 €. Para unha explotación que moxe 70 vacas aproximadamente, o custo medio por ano pode ser de 13.863 €, tendo en conta as perdas de leite tirado, o custo dos tratamentos, a diminución da produción e os prezos do leite e dos medicamentos referenciados a 2009. Sería interesante realizar tamén un rexistro da reposición dos animais para saber a porción de reposición que se debe á mamite. Hai que ter en conta que á parte dos aspectos aquí computados nos custos das mamites, hai outros moitos que se deberían ter en conta (Fouz et ál., 2004). Este estudo só trata de maneira grosa un aspecto tan amplo como é a calidade do leite e a mamite, e dentro del os custos asociados a estas, polo que os resultados aquí amosados débense coller con cautela. Pero con iso si se intenta resaltar a importancia dos programas de control da calidade do leite e animar a gandeiros e profesionais que traballan nas explotacións a continuar con este esforzo, para que este non sexa un factor limitante na rendibilidade das explotacións.
Mazzucchelli, F. 1998. Las mamitis y su coste en la práctica: planes de control. Mundo Veterinario. Pag 44-48. Año IX/nº1/. www.mediorural.xunta.es/areas/gandaria/prezos_gandeiros/. Data de consulta: (05-08-2010). Memoria ano 2008 Africor-Lugo. Descargada de www.africorlugo.com. Data de consulta: (05-09-2010). Miltenburg, H. 2007. Ordeño robotizado: un gran desafío. Jornada Profesional DeLaval. 4 Octubre. Pérez-Cabal, M.A., Yaici, S., e R. Alenda. 2008. Clinical mastitis in Spanish Dairy cows: incidente and costs. Spanish Journal of Agricultural Research. 6(4): 615-622. Pérez-Cabal, M.A., Fernández-Perea. M.T. e R. Alenda. 2002. Costes de mamitis en vacuno lechero. Seegers, H., Fourichon, C. e F. Beaudeau. 2003. Production effects related to mastitis and mastitis economics in dairy cattle herds. Veteterian Research 34: 475-491. Yaici, S. e M. A. Pérez-Cabal. 2007. Selección en vacuno lechero: preliminar de los costes por tratamiento de las mamitis y las cojeras. Tierras de Castilla y León. Ganadería Nº 141. Pag 67-70.
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_mamites_alvare.indd 62
22/05/2013 12:45
pub_ascol.indd 63
22/05/2013 15:27
64
SANIDADE
DOSSIER: MAMITE
O secado é a época máis eficaz para tratar infeccións subclínicas
IMPORTANCIA DA TERAPIA DE SECADO
O período seco é unha parte esencial do ciclo de lactación das vacas leiteiras. Durante o secado prodúcense cambios anatómicos e fisiolóxicos na vaca que tamén inclúen cambios na glándula mamaria. Se este proceso non se fai ben pódese comprometer a seguinte lactación; de aí a súa gran relevancia. Durante o período de secado, o ubre pasa por tres etapas diferentes1 (figura 1): 1. Involución. Cando conclúe o muxido, a secreción de leite diminúe ata cesar por completo e prodúcese morte celular por apoptose das células epiteliais. Na canle do teto fórmase o tapón de queratina. Este período dura aproximadamente 2 semanas. 2. Estado estable. Non hai secreción activa no tecido mamario, pero comeza a renovación celular. O tempo de permanencia neste estado depende da duración do período seco, xa que a duración das outras dúas etapas é fixa. 3. Produción de calostro. A vaca comeza a “ubrear” e as células epiteliais comezan a súa actividade excretora, producindo en primeiro lugar o calostro e preparándose para a lactación. A duración deste período é dunhas 2 semanas. Ademais, adoitamos someter estes animais que se atopan na fase final da xestación a cambios sociais, de instalacións e dieta, entre outros, que se non se fan tomando as precaucións oportunas poden ter efectos negativos sobre o estado sanitario dos animais e comprometer a seguinte lactación.
Irma Villanueva Dra. en Veterinaria MSD Animal Health
Figura 1. Etapas fisiolóxicas do ubre no ciclo de lactación
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA105_terapia_secado.indd 64
21/05/2013 21:47
DOSSIER: MAMITE
O OBXECTIVO DO PERÍODO SECO É COMEZAR A SEGUINTE LACTACIÓN CO MENOR NÚMERO POSIBLE DE CUARTEIRÓNS INFECTADOS PARA ASEGURAR UNHA PRODUCIÓN DE LEITE ÓPTIMA E UN RECONTO BAIXO DE CÉLULAS SOMÁTICAS OBXECTIVOS DA TERAPIA DE SECADO O secado ten unha importancia crucial no programa de prevención de mastite. Un dos principais factores que influencian a aparición de mastites clínicas na seguinte lactación son as infeccións intramamarias que se producen ou persisten durante o período de secado2. A maioría destas infeccións ten a súa orixe no final da lactación, as primeiras tres semanas tras o secado e o final do período seco3. O obxectivo do período seco é comezar a seguinte lactación co menor número posible de cuarteiróns infectados para asegurar unha produción de leite óptima e un reconto baixo de células somáticas3. Este obxectivo conséguese: 1. Eliminando a maior parte posible das infeccións existentes: conseguir polo menos o 80% de curacións. 2. Evitando novas infeccións: no posparto, menos do 10% de vacas adquiriu unha nova infección (menos do 5% en xovencas). O secado é a época máis eficaz para tratar infeccións subclínicas. Conseguimos índices de curación máis altos porque podemos utilizar doses máis altas de antibióticos, o antibiótico persiste durante máis tempo e, ademais, o tecido epitelial ten máis tempo para rexenerarse4. O tratamento de secado que apliquemos debe proporcionar a suficiente protección para evitar a aparición de infeccións durante o período seco e reducir a incidencia de mastites durante a seguinte lactación. Poucos produtos teñen actividade antimicrobiana durante todo o período seco. A maioría ten actividade durante as primeiras semanas e vai declinando a medida que progresa o período seco3. Se os produtos teñen actividade estendida, é necesario un coidado particular cos residuos se o parto se produce antes do esperado. PRODUTOS PARA A TERAPIA DE SECADO Antibióticos. Xiringas intramamarias de secado Só deben utilizarse cánulas de secado de eficacia contrastada e persistencia acorde coa duración do secado. Na maioría das explotacións resulta beneficioso tratar todos os cuarteiróns de todas as vacas con antibióticos intramamarios no momento do secado. Deste xeito trátanse todos os cuarteiróns infectados e resulta máis efectivo para a prevención de novas infeccións no período seco. Cando se fai terapia selectiva, hai que considerar que a unidade de risco é a vaca porque un animal cun cuarteirón infectado ten máis risco de adquirir unha infección nos cuarteiróns sans. Ademais, pódense perder entre o 20 e o 40% dos cuarteiróns infectados e os cuarteiróns sans non tratados teñen maior risco de infección5. Por último, se a decisión se basea no custo económico, resulta máis beneficioso tratar todos os cuarteiróns de todas as vacas6.
SANIDADE
65
LOS NÚMEROS QUE MEJORAN SUS GANANCIAS Limpieza y sellado de pezones
FORMULACIONES ÚNICAS EN EL MERCADO EN BASE AJO REDUCE LAS PÉRDIDAS POR MASTITIS Y ESTRÉS PROVOCADAS POR INSECTOS NOVEDAD
Espuma con fuerte acci—n repelente contra insectos. Con ‡cido l‡ctico y extracto de ajo que limpia, suaviza e hidrata. Alta protecci—n contra las picaduras de insectos.
I-622-GA ESPUMA
NOVEDAD
Sellador con repelente natural contra insectos. çcido l‡ctico y extractos de ajo, biocitro y eucalipto, que adem‡s de limpiar y proteger contra insectos, poseen un gran poder hidratante y antiinflamatorio.
I-634-G SELLADOR PRODUCTOS APTOS TAMBIÉN PARA PRODUCCIONES ECOLÓGICAS
Higiene y desinfección de instalaciones Productos de alta calidad con registros de biocidas (HA) y MAPA homologados para granjas
I-601-G
Alcalinos: I-600-GB; I-601-G (HA); I-311-A (HA) çcidos: I-610-G; I-611-G Desinfectantes: I-204 (HA); I-240-A (HA) Para conocer toda nuestra gama de productos y complementos, visite nuestra página web:
www.tesisgalicia.es
Distribuciones en toda España y Portugal Teléfono España: +34 986 660 243 Teléfono Portugal: +351 22 999 60 70 e-mail: comercial@tesisgalicia.es
AFRIGA ANO XIX- Nº 104
AFRIGA105_terapia_secado.indd 65
22/05/2013 14:00
66
SANIDADE
DOSSIER: MAMITE
Seladores internos A canle do teto sélase naturalmente coa formación do tapón de queratina, que é a defensa primaria natural que evita o paso de xermes, e por tanto as infeccións intramamarias, cando progresa o período seco. Nalgúns cuarteiróns, especialmente se se secaron cando aínda producían gran cantidade de leite, a formación deste tapón atrásase ou mesmo non se produce, aumentando o risco de novas infeccións7. Para suplir as defensas do teto pódense usar seladores internos, que poden previr a entrada de xermes a través da canle do teto, aínda que non teñen efecto curativo porque non conteñen antimicrobianos5. Seladores externos Outro método de suplementar as defensas do teto é a aplicación de seladores externos, mergullando o teto na solución seladora. Sempre se deben usar en combinación con antibióticos intramamarios. Carecen de longa persistencia e requiren inspeccións e reaplicacións regulares para manter a protección5. ADMINISTRACIÓN DA TERAPIA DE SECADO A administración da terapia de secado, se non se realiza coa preparación adecuada, comporta grandes riscos de infección, xa que se poden introducir xermes no canle do teto. Nunca debe deixarse en mans inexpertas se non é baixo supervisión. O mellor sería seguir un protocolo que inclúa os pasos seguintes5 (figura 2): Figura 2. Protocolo de aplicación da terapia de secado
1. Agrupar os animais que van ser secados. Preparar todos os materiais necesarios para a aplicación do tratamento. Seguir a rutina normal de muxido, muxíndoos completamente. 2. Limpar e secar os tetos.
SE NON SE REALIZA COA PREPARACIÓN ADECUADA, A ADMINISTRACIÓN DA TERAPIA DE SECADO COMPORTA GRANDES RISCOS DE INFECCIÓN, XA QUE SE PODEN INTRODUCIR XERMES NA CANLE DO TETO 3. Mergullalos nun produto xermicida eficaz, deixándoo en contacto durante 30 segundos. 4. Limpar os tetos cunha toalliña desbotable impregnada en alcol de 700. Limpar de máis lonxe a máis preto. 5. Aplicación da xiringa. Débese tratar en orde inversa, de máis preto a máis lonxe. O tapón da xiringa non se debe quitar ata o momento de aplicala para que a punta estéril non se contamine. Usar sempre inserción parcial e baleirar totalmente o contido da xiringa. 6. Volver mergullar os tetos no desinfectante. 7. Marcar e separar as vacas secas para evitar confusións. AVALIACIÓN DA TERAPIA DE SECADO O reconto de células somáticas (RCS) individual de todas as vacas en lactación proporciónanos a indicación máis valiosa que é posible obter dun modo económico do estado de infección do ubre dos animais dunha explotación8. Non basta con ter un manexo aparentemente correcto do período seco e utilizar “tubos de secado”; ademais hai que revisar, polo menos unha vez ao ano, cantas vacas chegan infectadas ao secado, cantas vacas están infectadas ao parto, cantas vacas se curan no período seco e cantas vacas se infectan no período seco. A comparación de RCS dunha vaca no último control leiteiro antes do parto e o RCS no primeiro control leiteiro despois do parto permítenos obter os parámetros máis relevantes para avaliar a eficacia da terapia de secado9: 1. Índice de curacións ao secado: número de vacas que, secándose cun RCS de máis de 200.000, teñen un RCS menor de 200.000 no primeiro control leiteiro tras o parto. 2. Índice de novas infeccións: número de vacas que, secándose cun RCS menor de 200.000, teñen un RCS maior de 200.000 no primeiro control leiteiro tras o parto. Lograr o noso obxectivo de conseguir un índice de curacións maior do 80% vai depender de varios factores10: • RCS no último mes de lactación. • RCS ao longo da lactación previa. • Terapia de secado utilizada: – Espectro de actividade – Formulación • Aplicación da terapia de secado. • Produción de leite no momento do secado. • Número de parto. Así mesmo, que sexamos capaces de manter o índice de novas infeccións por baixo do 10% vai depender de11,12: • Duración do período de secado en relación coa persistencia do tratamento de secado utilizado. • Número de parto. • Eficacia do tratamento de secado fronte a xermes ambientais. • Manexo, hixiene e aloxamentos en secado e periparto. • Nivel de tensión e inmunodepresión en preparto. • A formación do tapón de queratina.
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA105_terapia_secado.indd 66
21/05/2013 21:48
DOSSIER: MAMITE
Durante o período de secado, as vacas secas deben contar cun aloxamento específico para elas
SANIDADE E MANEXO DA VACA SECA Durante o período de secado, ademais do tratamento adecuado, hai que poñer especial atención noutros puntos críticos para o animal13: Instalacións e hixiene. As vacas secas deben contar cun aloxamento (patio, prado, curral) específico para elas, onde teñan suficiente espazo e acceso a comedeiros e bebedoiros. O ideal é dispor de dous lotes e separar os animais en preparto (ideal polo menos 10 días antes do parto) para que reciban unha dieta adecuada ao seu estado. Alimentación. Non cabe dúbida de que a alimentación da vaca seca xoga un papel crítico na produción de leite, fertilidade e problemas metabólicos da seguinte lactación. O asesoramento dun experto en nutrición é a mellor opción para asegurar que as necesidades metabólicas e nutricionais dos animais están cubertas e se achegan os suplementos vitamínicos e minerais necesarios. A condición corporal merece unha especial atención e nas vacas secas debe ser de 2,5-3.
BIBLIOGRAFÍA
1.- Smith, K.L., D.A. Todhunter. The physiology of mammary gland during the dry period and the relationship to infection. 1982. Proc. Annu. Mtg. Natl. Mastitis Counc., p. 87. 2.- Green, M.J., L.E. Green, G.F. Medley, Y.H. Schukken, and A.J. Bradley. 2002. Influence of dry period bacterial intramammary infection on clinical mastitis in dairy cows. J. Dairy Sci. 85:2589-2599. 3.- Eberhart, R.J. 1986. Management of dry cows to reduce mastitis. J. Dairy Sci. 69: 1721-1932. 4.- Gruet, P., P. Maincent, X. Berthelot, V. Kaltsatos. 2001. Bovine mastitis and intramammary drug delivery: review and perspectives. Adv. Drug Deliv. Rev. 50: 245–259. 5.- NMC Factsheet - Dry Cow Therapy [revised 2006]. 6.- Halasa, T., M. Nielen, T. van Werven, H. Hogeveen. 2010. A simulation model to calculate costs and benefits of dry period interventions in dairy cattle. Livestock Sci. 129: 80-87. 7.- Dingwell, R.T, D. F. Kelton, and K. E. Leslie. 2003. Management of the dry cow in control of peripartum disease and mastitis. Vet. Clin. Food Anim. 19:235-265.
SANIDADE
67
Evitar a tensión. Calquera motivo de tensión produce depresión do sistema inmunitario, facendo que o animal sexa máis vulnerable a sufrir enfermidades. Os cambios sociais son inevitables, pero a tensión minimízase se existe suficiente espazo e a vaca non ten que competir por espazos para comer, beber ou descansar. Un bo programa de desinsectación axuda a evitar a tensión por insectos, que por outra banda tamén poden ser vehículo de infeccións. Nos períodos máis críticos, nada máis secar e no preparto, débese evitar calquera manexo non urxente como pode ser o arranxo de pezuños. Prevención da saúde do ubre. Un aspecto importante para previr as infeccións no secado é a produción de leite. Se é necesario, antes do secado débese restrinxir a inxestión durante uns días para que a produción baixe a menos de 15 kg no momento do secado. Ademais da aplicación dun tratamento de secado de eficacia contrastada e persistencia acorde á duración de secado, as instalacións débense manter limpas para minimizar a exposición a axentes patóxenos. A suplementación de vitamina E e de selenio estimulan o sistema inmunitario, axudando a previr infeccións. Prevención doutras enfermidades. Moitos programas vacinais que buscan tamén a protección do tenreiro a través do calostro realízanse no período de secado, tal é o caso da prevención das diarreas neonatais, clostridioses ou enfermidades respiratorias. Tamén é o momento ideal para facer as desparasitacións necesarias, evitando os períodos de retirada do leite de moitos produtos. Unha boa alimentación axudaravos a evitar as patoloxías posparto (cetose, hipocalcemia, desprazamento de abomaso). Parto. O parto en si non ten incidencia directa sobre a saúde do ubre, pero si todo o que lle rodea, xa que pode aumentar moito o risco de infeccións.
8.- Schukken, Y.H., D. J. Wilson, F. Welcome, L. Garrison-Tikofsky, R. N. Gonzalez. 2003. Monitoring udder health and milk quality using somatic cell counts. Vet. Res. 34: 579–596. 9.- Nordlund, K.V. and N.B. Cook. 2004. Using herd records to monitor transition cow survival, productivity, and health. Vet. Clin. Food Anim. 20: 627–649. 10.- Halasa, T., M. Nielen , A. C. Whist and O. Østerås. 2009. Meta-analysis of dry cow management for dairy cattle. Part 2. Cure of existing intramammary infections. J. Dairy Sci. 92:3150–3157. 11.- Halasa, T. O. Østerås , H. Hogeveen , T. van Werven and M. Nielen. 2009. Meta-analysis of dry cow management for dairy cattle. Part 1 Protection against new intramammary infections. J. Dairy Sci. 92 :3134–3149. 12.- Petzer, I.M., D.C. Lourens, T. J. van der Schans, J. C. Watermeyer, R. van Reenen, G.H. Rautenbach and P. Thompson. 2009. Intramammary infection rate during the dry period in cows that received blanket dry cow therapy: efficacy of 6 different dry-cow intra-mammary antimicrobial products. Tydskr. S. Afr. Vet. Ass. 80: 23–30. 13.- K. Leslie. 1999. Mastitis prevention strategies for the dry period. Proc. Reg. Mtg. Natl. Mastitis Counc. p. 35. AFRIGA ANO XIX- Nº 104
AFRIGA105_terapia_secado.indd 67
21/05/2013 21:48
68
SANIDADE En réximes extensivos ou semiextensivos increméntase o risco de padecer algunhas infeccións por helmintos, debido a que nos prados atópanse ovos, quistes e larvas de parasitos que contaminan a herba e a auga
GANDO VACÚN DE LEITE E OS PARASITISMOS O consumo mundial de leite e doutros produtos lácteos (leite evaporado, de sabores, condensado e leite infantil) incrementarase cunha taxa media anual do 2,2% durante os próximos anos, segundo se desprende de estudos realizados por empresas de procesado e envasado de alimentos. Non obstante, os animais en pastoreo poden inxerir diferentes formas de propagación de parasitos (ooquistes, ovos, larvas, quistes etc.), responsables de danos que se traducen en mermas da produtividade. A gravidade dos problemas derivados da aparición de resistencias aos antiparasitarios, unido á crecente preocupación da sociedade polas consecuencias que ten a utilización xeneralizada de substancias químicas na agricultura, tanto sobre produtos de orixe animal coma no ambiente, motivan a busca de métodos de control alternativos para evitar as infeccións parasitarias. PARASITISMOS NO GANDO VACÚN DE LEITE A utilización de forraxes propias saliéntase como unha medida para a redución do custo de produción de leite, sinalándose como vantaxes que as explotacións poden chegar a ser máis sostibles e competitivas, ademais de que se contribúe a diminuír a contaminación ambiental. Isto non sempre resulta doado e en ocasións cómpre incrementar a base territorial (maior unidade de superficie por animal),
Arias, M.S.; Piñeiro, P.; Cazapal-Monteiro, C.; Miguélez, S.; Rodríguez, I.; Lago, P.*; Fernández, M.; Gómez, D.; Hernández, J.A.; Romasanta, A. Grupo COPAR (GI-2120). Parasitoloxía e Enfermidades Parasitarias. Facultade de Veterinaria. Campus de Lugo. Universidade de Santiago de Compostela. *Piensos NANFOR, Padrón (A Coruña)
que se dedicará á produción das forraxes ou ben ao mantemento de animais en pastoreo. En diversos traballos desenvolvidos en gando vacún galego comprobouse unha notable presenza de ooquistes de Cryptosporidium e Eimeria no vacún en intensivo. Pola contra, en réximes extensivos ou semiextensivos increméntase o risco de padecer algunhas infeccións por helmintos, especialmente trematodos e nematodos (estronxilados), debido a que nos prados atópanse ovos, quistes e larvas de parasitos que contaminan a herba e a auga, por iso estes animais rexistran a prevalencia máis elevada (Arias et ál., 2011).
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_parasitismos_gal.indd 68
21/05/2013 23:33
sanidade
No caso de trematodoses parasitarias, coma a fasciolose e a paramfistomose, a larva que sae do ovo ten que atopar un pequeno caracol que vive nos regatos ou en zonas anegadas (Galba truncatula) para poder continuar o seu ciclo vital. Pasado un tempo, dos caracois infectados saen as cercarias, que teñen unha cola longa coa que nadan ata que atopan plantas, pedras ou simplemente a superficie da auga, perden a cola e segregan unha substancia viscosa que as converte en metacercarias. As vacas inféctanse con metacercarias cando comen herba ou beben auga. O ciclo biolóxico xeneralizado para os nematodos parasitos comeza cando as formas adultas, localizadas no tracto gastrointestinal, liberan ovos que pasan ao medio coas feces das vacas. No chan, dos ovos saen pequenas larvas que van medrando e mudando a súa cuberta, ata que se desenvolven ata o estadio de larvas infectivas (larvas 3) que deixan as feces e se moven entre a herba, sendo inxeridas polos animais cando pastan. En calquera caso, a epidemioloxía das infeccións parasitarias está determinada esencialmente pola contaminación do medio cos ovos dos parasitos e polas condicións ambientais –temperatura e humidade fundamentalmente–, que permiten a supervivencia das fases contaminantes no ambiente. Polo tanto, aínda que o emprego de antiparasitarios resulta clave na redución das parasitoses, é moi importante diminuír o nivel de contaminación dos pastos para previr as reinfeccións no gando en pastoreo.
69
A administración de tratamentos farmacolóxicos mellora de maneira temporal a saúde e a condición dos animais ao reducir ou eliminar a carga parasitaria que os infecta, pero hai que ter en conta que a maior parte só se pode administrar en período de secado, polo que a súa eficacia resulta reducida, xa que os animais non tratados seguirán eliminando formas parasitas que provocarán a reinfección dos animais, de xeito que se fará necesario volver a aplicar fármacos. A pesar de que moitos medicamentos non se poden utilizar en vacas en lactación, nalgunhas explotacións as desparasitacións son excesivas ou fanse con produtos non axeitados. Tamén é frecuente a subdosificación, resultado de non coñecer o peso do animal ou dunha inmobilización incorrecta. Todas estas situacións contribúen á aparición de parasitos resistentes a diferentes compostos. Resulta tamén preocupante que algúns residuos da súa metabolización, eliminados a través das feces, son prexudiciais para insectos coprófagos, o que afecta á degradación do esterco e, deste modo, á fertilización do chan. O procedemento máis axeitado para evitar as infeccións parasitarias é a utilización de fármacos antiparasitarios ao tempo que se aplican medidas para diminuír a presenza de formas infectivas nos pastos. Ata o momento, as medidas máis empregadas consisten na rotación de pastos ou a alternancia de especies animais nas pradeiras.
www.masterenproduciondeleite.es informacion@masterenproduciondeleite.es
AFRIGA ANO XIX- Nº 104
AFRIGA104_parasitismos_galego.indd 69
27/05/2013 09:22
70
SANIDADE
EXPECTATIVAS Estanse a considerar outras alternativas, coma a homeopatía (García Romero et ál., 2002) e tamén o que se coñece coma control biolóxico, utilizando organismos (principalmente bacterias e fungos) antagonistas naturais dos parasitos. Na actualidade, as maiores posibilidades de éxito estanse obtendo con fungos que se atopan de maneira natural no chan (fungos saprófitos inocuos) e que se desenvolven só cando atopan parasitos porque deles acadan a achega necesaria de enerxía e nitróxeno. Algúns empezáronse a empregar xa nos anos 50 para controlar fitoparasitos. A partir de mostras de feces de animais e de mostras do solo de diferentes explotacións de gando doméstico, na Cátedra de Parasitoloxía da Facultade de Veterinaria de Lugo illáronse e identificáronse varios fungos con actividade parasiticida cos que se están a desenvolver ensaios de control biolóxico. En concreto, estase a traballar con fungos nematófagos, máis coñecidos coma atrapa-nematodos (Paz-Silva et ál., 2011), porque son quen de formar trampas no solo coas que capturan as larvas de nematodos (efecto larvicida). O fungo forma redes de hifas e aneis nos que quedan retidas as larvas de diferentes nematodos gastrointestinais estronxilados (imaxe 1). Outros dos fungos illados teñen marcado efecto ovicida, polo que resultan útiles fronte a trematodos coma Fasciola ou Paramphistomum (Piñeiro et ál., 2012). Neste caso, as hifas crecen na presenza destes ovos, penetran a súa cuberta e destrúenos (imaxes 2 e 3). Tendo en conta que os fungos forman esporas para a súa supervivencia, consideráronse dúas posibilidades para a súa distribución: - Directamente sobre prados (aspersión). - Mesturados co penso que reciben os animais.
En prados nos que pastaban cabalos de Pura Raza Galega (Granxa Gayoso Castro, dependente da Deputación Provincial de Lugo, en Castro de Ribeiras de Lea) vertéronse diferentes solucións acuosas de esporas de fungos nematófagos. Os resultados acadados mostraron que deste
Imaxe 1. Larva de nematodo gastrointestinal atrapada polo micelio (conxunto de hifas)
NA ACTUALIDADE ESTANSE A CONSIDERAR ALTERNATIVAS COMA A HOMEOPATÍA E O CONTROL BIOLÓXICO, UTILIZANDO ORGANISMOS (PRINCIPALMENTE BACTERIAS E FUNGOS) ANTAGONISTAS NATURAIS DOS PARASITOS
Imaxe 2. Fungo atravesando a cuberta dun ovo
modo os cabalos só teñen que ser desparasitados unha vez por ano, fronte ás catro veces por ano que se viñan facendo ata entón (Paz-Silva et ál., 2011). Nun experimento similar levado a cabo con vacas en pastoreo que eliminaban ovos de trematodos, a adición de fungos ovicidas directamente sobre as feces proporcionou uns resultados moi prometedores, observándose a redución da viabilidade do 50% dos ovos. Xa se mencionou previamente que os animais eliminan formas parasitarias nas feces, polo que parece axeitado poñer en contacto directo as esporas dos fungos e os parasitos no solo. Para isto, considerouse que a súa administración xunto co alimento podería ser unha boa medida. Co obxectivo de establecer se as esporas poden resistir o paso a través do aparato dixestivo dos animais e saír nas feces xunto coas formas parasitarias, procedeuse á súa adición ao penso que se lles dá a ruminantes e équidos silvestres do parque zoolóxico Marcelle Natureza (Outeiro de Rei, Lugo). Logo de máis dun ano non houbo que administrar antiparasitarios convencionais salvo nalgún caso puntual. Á vista destes resultados considerouse a posibilidade de fabricar penso que vehiculase as esporas e así asegurarnos da súa presenza no solo. Actualmente, en colaboración con Nanta (Nutreco, España), estamos levando a cabo diversos experimentos orientados á elaboración de concentrados para cabalos e gando vacún. Xa se ten demostrado que as esporas dos fungos resisten as temperaturas que se usan habitualmente na fabricación destes concentrados comerciais e que permanecen estables e viables durante máis de seis meses no produto final. Despois de alimentar cabalos con este penso, acadáronse resultados similares aos comentados anteriormente coa vertedura directa no prado.
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_parasitismos_gal.indd 70
21/05/2013 23:32
Cero orde単os
速
(eprinomectina)
pub_merial.indd 1
18/05/2013 12:42
72
SANIDADE
BIBLIOGRAFÍA Imaxe 3. Ovo de trematodo parasito desfeito pola acción do fungo
CONSIDERACIÓNS FINAIS En condicións naturais, no solo ten lugar unha situación de equilibrio entre formas parasitarias que poden infectar os animais e algúns organismos (fungos, bacterias etc.) que se alimentan deles. Con obxecto de acadar bos rendementos, as terras precisan de distintos labores (aradura, roturado etc.) que ás veces alteran as condicións de desenvolvemento de fungos e bacterias, polo que as fases infectivas dos parasitos sobreviven durante moito tempo e constitúen un risco para a saúde dos animais. Aínda que existen diferentes posibilidades, a incorporación de esporas de fungos no concentrado alimentario que reciben os animais podería ser o mecanismo máis axeitado para a súa distribución (Arias et ál., 2012). AGRADECEMENTOS Á Xunta de Galicia (Consellería de Innovación e Industria, 10MDS261023PR, 07MDS021261PR), ao Ministerio de Economía e Competitividade (AGL201234355), á Deputación Provincial de Lugo e a pensos NANTA.
Arias, M., Sánchez-Andrade, R., Suárez, J.L., Piñeiro, P., Francisco, R., Cazapal-Monteiro, C., Cortiñas, F.J., Francisco, I., Romasanta, A., Paz-Silva, A. (2011). Parasitic diseases in livestock under different farming practices: possibilities for their control. En: M. Tariq Javed (Ed.), Livestock: Rearing, Farming Practices and Diseases. Hauppauge NY: Novapublishers; 150-171. Arias, M.S., Súarez, J., Cortiñas, F. J., Francisco, I., Súarez, J. L., Romasanta, A., Cazapal-Monteiro, C., Sánchez-Andrade, R., Paz-Silva, A. (2012). Restoration of fungal biota in the soil is essential to prevent infection by endoparasites in grazing animals. En: Fungi: Types, Environmental Impact and Role in Disease. A. Paz-Silva y M.S. Arias (Ed). Nova Science Publishers, Hauppauge, NY, USA. García Romero, C., Corchero, J., Valcárcel, F., Rojo-Vázquez, F.A. (2002). Control Biológico. En: Tratamiento de las endoparasitosis del ganado ovino y caprino. Ovis, 80: 63-72. Paz-Silva, A., Francisco, I., Valero-Coss, R.O., Cortiñas, F.J., Sánchez, J.A., Francisco, R., Arias, M., Suárez, J.L., López-Arellano, M.E., Sánchez-Andrade, R., Mendoza de Gives, P. (2011). Ability of the fungus Duddingtonia flagrans to adapt to the cyathostomin egg-output by spreading chlamydospores. Veterinary Parasitology, 179: 277-282. Piñeiro, P.; Sanchís, J.; Miguélez, S.; Rodríguez, M.I.; Suárez, J.L.; Cazapal-Monteiro C.; Paz-Silva, A.; Arias M.S.; SánchezAndrade, R. Control of trematode infection can be improved by means of soil fungi. (2012). XXVII Congreso Nacional de la Sociedad Italiana de Parasitología (SOIPA). Mappe Parassitologiche, 18: 85. 26-29, junio. Alghero, Italia.
Seguros agrarios
Protexa a súa explotación agraria En ”la Caixa” ofrecémoslle unha extensa gama de seguros especificamente pensada para cubrir os riscos que poidan xurdir no día a día da súa explotación agraria. Así, poderá asegurar os ingresos da súa colleita e do seu gando, cubrirá os riscos do seu negocio e garantirá a súa protección, a da súa familia e mais a dos seus traballadores.
AgroCaixa
[Ti [ es a Estrela Información suxeita ás condicións xerais, particulares e especiais de cada póliza, así como ás condicións de subscrición. SegurCaixa Adeslas, S.A. de Seguros e Reaseguros. VidaCaixa, S.A. de Seguros e Reaseguros. Caixabank, S.A., operador de banca-seguros exclusivo de VidaCaixa, S.A., con CIF A-58333261, e autorizado de SegurCaixa Adeslas, S.A., con CIF A-28011864, inscrito no rexistro administrativo de mediadores da DXSFP co código C0611A08663619, e autorizado para a distribución de seguros CASER, en virtude do convenio de distribución entre VidaCaixa e CASER.
www.laCaixa.es/agrocaixa
Prensa 174X124 SegAgrarios gal.indd 1
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_parasitismos_gal.indd 72
10/05/12 09:25
21/05/2013 23:55
ENTIDAD ESTATAL DE SEGUROS AGRARIOS (ENESA)
ENTIDAD ESTATAL DE SEGUROS AGRARIOS (ENESA) INFORMA:
SEGURO DE EXPLOTACIîN DE GANDO VACòN REPRODUTOR E DE RECRêA
Desde o 15 de xaneiro e durante todo o ano 2013 est‡ aber to o per’odo de contrataci—n do seguro de explotaci—n de gando vacœn reprodutor e de recr’a do plan 2013, tanto para explotaci—ns de gando de aptitude c‡rnica como de aptitude l‡ctea, touros e recr’a de xovencas, con pequenos cambios con respecto ao plan anterior. Para este ano 2013 dest‡case como principal novidade a inclusi—n dos sementais de aptitude c‡rnica con carta que, a’nda que son reprodutores, a efectos do seguro considŽranse un tipo de animal distinto, asegurables a un valor superior ao resto de reprodutores. Para poder asegurar este tipo de animais, a explotaci—n deber‡ ter polo menos o 70% dos seus sementais con carta xeneal—xica, en cuxo caso deber‡n asegurar todos os sementais neste tipo. ƒ importante lembrar que existen tres opci—ns de aseguramento: ÒAÓ, para todos os animais e sistemas de manexo; ÒBÓ, para todos, excepto para touros e recr’a de xovencas; e ÒCÓ, unicamente para animais de aptitude l‡ctea. Independentemente da opci—n elixida, que inclœe os riscos asegurables da garant’a b‡sica (accidentes e enfermidades como febre aftosa e encefalopat’a esponxiforme bovina), o gandeiro pode contratar ademais unha serie de garant’as adicionais en funci—n do sistema de manexo e tipo de animais que posœa na sœa explotaci—n, como Ž a s’ndrome respiratoria bovina, o meteorismo, o carbunco, varias enfermidades, saneamento gandeiro, saneamento extra e pastos estivais e invernais. DiferŽncianse dous tipos de animais: os reprodutores, que inclœen os sementais, as femias reprodutoras, touros maiores e xovencas de centros de recr’a, e os animais de recr’a, que inclœen os animais de ambos os sexos que non son reprodutores e os touros menores e xatas de centros de recr’a. Son asegurables todas as explotaci—ns que
teñan asignado un código de explotación REGA, que identifiquen individualmente as sœas reses e que as rexistren no Libro de rexistro adecuadamente. O Ministerio de Agricultura, Alimentaci—n e Medio Ambiente, a travŽs de ENESA, subvenciona ao asegurado cunha porcentaxe sobre o custo neto do seguro, que se desconta no mesmo momento de realizar a p—liza e que Ž diferente segundo sexa vacœn para carne ou para leite. % de subvenci—n de ENESA Li–as
Base Colectiva
Caracter’sticas do asegurado
Renovaci—n de contrato
Agrupaci—n Subde Defensa venci—n Sanitaria total Gandeira
Vacœn reprodutor e recr’a (carne)
8
5
10
3
-
26
Reprodutor e recr’a (leite)
17
5
10
3
5
40
O gandeiro interesado neste seguro pode solicitar m‡is informaci—n ‡ ENTIDADE ESTATAL DE SEGUROS AGRARIOS, r/ Miguel Anxo 23, 5» planta, 28010 MADRID, con telŽfono 91.347.50.01, fax 91.308.54.46, correo electr—nico: seguro.agrario@magrama.es e a travŽs da p‡xina web www.enesa.es. E, sobre todo, contactando co seu Tomador do Seguro ou co seu Mediador, xa que estes est‡n m‡is pr—ximos e p—denlle aclarar cantas dœbidas se lle presenten antes de realizar a p—liza e posteriormente asesoralo en caso de sinistro.
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
publi_enesa.indd 73
21/05/2013 23:34
74
NUTRICIÓN
VALORACIÓN DA EFICIENCIA ALIMENTICIA EN VACÚN LEITEIRO Cando falamos de índices técnicos e custos de produción, podemos valorar diferentes parámetros que nos permitirán coñecer a realidade da nosa granxa. Existen moitos puntos críticos nunha explotación leiteira que influirán no resultado económico final, pero un dos que nos dá maior información sobre o rendemento produtivo é a Eficiencia Alimenticia ou índice de conversión de materia seca a leite. Este índice repórtanos a cantidade de leite producido por cada kg de materia seca inxerido e, aínda que é un índice técnico, permítenos obter unha valoración da eficiencia ou rendibilidade económica do día a día da granxa. Se queremos valorar o estado económico da nosa explotación, teremos que ter en conta tanto ingresos coma gastos para establecer os obxectivos aos cales podemos dirixirnos. Como os ingresos dependerán dos prezos de mercado sobre os que nós non podemos actuar, a nosa única vía de aumentar o beneficio será a través da redución de custos ou, en todo caso, a optimización dos mesmos. A alimentación supón máis da metade dos custos diarios para a produción de leite. Ademais é un custo variable, o que significa que poderemos efectuar modificacións sobre el e obter beneficios rapidamente, non coma ocorre con outros custos fixos onde a nosa marxe de manobra se verá reducida considerablemente. Por iso, aqueles índices técnicos que inciden directamente sobre os custos de alimentación congregarán o maior fluxo de diñeiro circulante e,
Roberto C. Fernández Álvarez Veterinario asesor de explotacións leiteiras
por tanto, serán unha das principais preocupacións a curto prazo para o produtor. De forma práctica a nivel de campo, o principal obxectivo tanto para o produtor coma para o técnico nutricionista será obter o maior rendemento económico sobre os custos de alimentación, ou, dito doutra forma, obter a maior produción de leite posible a partir da comida ofrecida aos animais. E aquí é onde nos atopamos coa eficiencia de conversión de materia seca a leite. Sobre a eficiencia de conversión obtida actuarán moitos factores tanto do rabaño coma do tipo de alimento ou as instalacións, polo que debemos coñecelos e saber como manexalos para tentar que o devandito índice nos dea o máximo rendemento posible.
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_indice_materia_seca.indd 74
17/05/2013 08:22
NUTRICIÓN
75
DE MEDIA, UN RABAÑO ESTÁNDAR DE VACAS HOLSTEIN, ONDE OS DÍAS EN LEITE ESTEAN COMPRENDIDOS ENTRE OS 150 E 180 DÍAS, TERÁ UNHA CONVERSIÓN DE 1,50 A 1,55 (1,5 LITROS POR CADA KG DE MATERIA SECA QUE INXIREN)
A conversión de materia seca a leite é un dos índices que maior información nos reporta sobre a eficiencia produtiva do noso rabaño
Practicamente calquera factor que afecte á vaca de forma orgánica ou metabólica terá un efecto máis ou menos pronunciado sobre o seu rendemento á hora de producir leite. Aqueles que melloran o seu benestar aumentarán a produtividade, mentres que aqueles nocivos para a vaca suporán unha perda considerable de produción. Pero entre todos os factores, os que maior repercusión teñen sobre o resultado da conversión de materia seca a leite virán determinados polo estado produtivo do animal e o tipo de ración ofrecida. Centrarémonos nestes dous parámetros para manexar e deseñar os nosos programas de alimentación e, deste xeito, maximizar a eficiencia produtiva.
Todos os factores que inflúen no benestar das vacas tamén repercutirán sobre a eficiencia produtiva do rabaño
AFRIGA ANO XIX- Nº 104
AFRIGA104_indice_materia_seca.indd 75
17/05/2013 08:22
NUTRICIÓN
76
DURANTE OS SEUS PRIMEIROS MESES DE LACTACIÓN, AS VACAS SON MOITO MÁIS EFICACES PRODUCINDO LEITE E, POR TANTO, É NESE PERÍODO ONDE DEBEMOS APLICAR OS PROGRAMAS MÁIS CUSTOSOS DE ALIMENTACIÓN, XA QUE NOS REPORTARÁN BENEFICIOS MOI SUPERIORES ESTADO PRODUTIVO DOS ANIMAIS Non todas as vacas do rabaño converterán da mesma maneira a materia seca que inxiran a leite. De media, un rabaño estándar de vacas Holstein, onde os días en leite estean comprendidos entre os 150 e 180 días, terá unha conversión de 1,50 a 1,55 (1,5 litros por cada kg de materia seca que inxiren). Todos os valores por debaixo de 1,45 ou 1,4 debemos tomalos como baixos, e teremos que expor cal é a posible causa de perda de eficiencia produtiva. Cando se realizan máis de dous muxidos ou se empregan mecanismos robotizados poden existir pequenas variacións nestes parámetros, aínda que o patrón de conversión é similar. Agora ben, se estes valores se analizan en función do estado produtivo de cada animal atoparémonos con que: As vacas recentemente paridas e en pico de produción alcanzarán conversións en torno ao 1,85 ou 1,90. As vacas en metade de lactación estarán próximas ao 1,5, que será a media do rabaño. As vacas en cola de lactación próximas ao secado, ou que teñan moitos días en leite e non estean preñadas, estarán en valores de 1,10 ou 1,15. Media de conversión materia seca/leite en función do estado produtivo
Litros de leite
1,9
1,5 1,1
0
Días en leite
180
360
Así, vemos que cunha inxestión de 21 kg de materia seca unha vaca durante os primeiros meses tras o parto pode producir uns 39 litros de leite, mentres que unha vaca con 280 días en leite producirá soamente 23 litros comendo a mesma cantidade de alimento. Isto demóstranos que durante os seus primeiros meses de lactación as vacas son moito máis eficaces producindo leite e, por tanto, é nese período onde debemos aplicar os programas máis custosos de alimentación, xa que nos reportarán beneficios moi superiores. Nos animais de primeira lactación, a súa produción é menor debido á menor capacidade de inxestión de materia seca que presentan se os comparamos con vacas adultas.
A eficiencia de conversión variará ao longo da curva de lactación dos animais
Con todo, os seus índices de conversión son similares aos desas vacas. Estes valores de conversión son bastantes estables durante cada fase da lactación, polo que non poderemos influír neles de forma directa. Non podemos facer que unha vaca que parise hai un ano obteña unha conversión de 1,80, sendo necesario actuar sobre outros factores para aumentar a produción de leite. Este é un factor determinante que nos porá un teito produtivo establecido en función da raza dos animais e a súa predisposición xenética. Non poderemos actuar sobre el nin modificalo. Con todo, sérvenos de referencia para establecer obxectivos reais de produción e saber ata onde podemos chegar coas nosas vacas, á vez que valoramos se o sistema empregado na nosa granxa está a alcanzar o máximo rendemento produtivo. A eficiencia produtiva segundo a fase de lactación permitiranos organizar grupos produtivos e rendibilizar os nutrientes empregados. O loteado de animais débese facer en función dos seus días en leite, agrupándoos segundo a eficiencia produtiva. Cando facemos lotes de produción podemos expoñer estratexias nutritivas en función do beneficio esperado. Así, os nutrientes máis caros utilizaranse nos grupos de posparto e pico de lactación, xa que é onde maior produción de leite obteremos por quilogramo de materia seca utilizada. Mentres que os lotes de baixa eficiencia alimentaranse con nutrientes máis baratos que nos permitan flexibilizar os custos. Tomando como referencia unha forraxe coma a alfalfa, os custos de alimentación serán os mesmos se administramos 1 kg por vaca e día nun rabaño de 100 vacas en muxido que se utilizamos 3 kg soamente no terzo do rabaño que menos días en leite teña. Con todo, no segundo suposto, o retorno de investimento será maior porque eses animais aumentarán moito máis a produción ao empregar esta forraxe de forma máis eficiente, reducindo os custos por litro de leite producido.
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_indice_materia_seca.indd 76
17/05/2013 08:23
I n n ova c i o n e s g a n a d e ra s
Aproveche todo el potencial de su ración
M E J ORE SU PRODUCCIÓN DE LECH E PROMILK es la primera gama en base a ACEITES ESENCIALES ESPECÍFICOS para aprovechar cada uno de los pilares de la ración: ENERGÍA, PROTEÍNA Y FIBRA. ENERMILK: Para aprovechar toda la ENERGÍA de la ración. Mejora la transformación de la energía de los cereales en glucosa disponible para los microorganismos del rumen, aumentando el rendimiento de la ración. Disminuye el nivel de ácido láctico, reduciendo el riesgo de acidosis subagudas que suelen provocar las raciones ricas en cereales. Previene la aparición de acetonemia en los animales más productores. Alarga la curva de máxima producción.
PROTEOMILK: Aprovecha toda la PROTEÍNA de la ración y reduce la urea en leche. Reduce la degradabilidad de las proteínas en el rumen. Aumenta la proteína by-pass de toda la ración de forma natural. Reduce la tasa de amoniaco en rumen y baja la tasa de urea en leche, disminuyendo los problemas vinculados con el exceso de nitrógeno y amoniaco: sobrecarga de hígado, células somáticas, problemas de reproducción…
METAMILK: Permite un mejor aprovechamiento de la FIBRA de los forrajes. Reduce la formación de metano aumentando la formación de propiónico. Reduce el efecto invernadero provocado por la producción de metano. Asegura una mejor conversión de la fibra en glucosa disponible, aumentando el rendimiento de la ración. Favorece la accesibilidad de los nutrientes de las fibras. CONSÚLTENOS PARA SABER CUAL ES EL PRODUCTO QUE MEJOR SE ADAPTA A SU RACIÓN
C/López de Aranda 35, 28027 Madrid | Tel.: (+34) 91 2187046 | www.grupoinnofarm.com pub_innofarm.indd 77
17/05/2013 04:12
78
NUTRICIÓN
Táboa 1. Algúns factores que inflúen sobre a inxestión de materia seca Exceso de fibra na ración Diminúe Exceso de graxas engadidas Diminúe Mesturas húmidas ou moi secas Diminúe Forraxes pouco dixeribles Diminúe Ensilados mal fermentados Diminúe Bo picado da mestura Aumenta Palatabilidade da mestura Aumenta Frecuencia de arrimado da comida Aumenta Cow comfort Aumenta Tamaño do animal Aumenta
O noso obxectivo debe ser estimular a máxima inxestión de materia seca para conseguir producións altas e eficientes
INXESTIÓN DE MATERIA SECA Este é o outro factor importante que debemos valorar se queremos que os nosos animais alcancen o máximo de eficiencia produtiva. Vimos que a conversión por cada kg de materia seca inxerida é estable en función do estado produtivo das nosas vacas. A partir de aí, se nós alcanzamos o máximo de conversión en cada etapa produtiva e queremos aumentar aínda máis a produción de leite mantendo estables as achegas de nutrientes, o único parámetro sobre o que poderemos actuar son os quilogramos de materia seca que a vaca inxire. A maior inxestión coa mesma conversión, máis leite producido. De media no rabaño conseguiremos un litro e medio de leite por cada kg de materia seca a maiores da ración diaria que se coman as nosas vacas. Tomando como base que as racións deben estar equilibradas e non presentar deficiencias en ningún nutriente esencial que limite o teito produtivo, os nosos esforzos deben encamiñarse a maximizar a inxestión de materia seca por animal. E esta inxestión virá determinada por dous procesos (Forbes, 1996), a enchedura ruminal e a saciedade metabólica. A enchedura ruminal basicamente dependerá da acumulación de fibra no rume, e máis concretamente da Fibra Neutro Deterxente (FND). Que a FND se acumule ou non no rume estará condicionado á súa achega na ración e á súa dixestibilidade. Desta forma, a inxestión de materia seca aumentará cando a achega de FND á ración sexa baixa ou a súa dixestibilidade moi elevada, xa que en ambos os dous casos a velocidade de paso ruminal dos alimentos será moito maior e poderán inxerir máis alimento nun mesmo período de tempo. A enchedura ruminal óptima estímase no 1,2% do peso vivo do animal en forma de FND, conseguindo un tránsito regular da fibra sen interaccións negativas coa inxestión de materia seca. Pero cando a inxestión supera o 1,4 ou 1,5% do peso vivo en forma de FND comezaremos a ver efectos negativos sobre a inxestión diaria dos animais e, por tanto, reducirase a súa capacidade para producir leite.
Canto maior sexa o tamaño do animal, maior capacidade terá de inxerir fibra sen que afecte negativamente á inxestión total da ración. As primíparas terán inxestións inferiores ás das vacas adultas porque o seu peso vivo tamén é inferior. Unha boa recomendación é que cando se expoñan as racións na granxa, ademais de calcular a porcentaxe de FND que levará a ración, tamén se teña en conta a súa cantidade total por vaca e día, o que, segundo o peso das nosas vacas, nos permitirá valorar se están altas ou baixas na relación fibra/enchedura ruminal. Unha vez que teñamos ben definidas as achegas de FND e o volume de enchedura do rume, poderemos xogar coa dixestibilidade das forraxes para maximizar a inxestión de materia seca. Canto maior sexa a dixestibilidade das forraxes, máis poderemos achegarnos á máxima enchedura ruminal sen perder produción leiteira. E, pola contra, se traballamos con forraxes pouco dixeribles ou con fibra moi dura, debemos buscar racións con contidos baixos en fibra, xa que este nutriente permanecerá moito tempo no rume ata conseguir dixerirse. Tras esta exposición quero lembrar que un dos obxectivos principais das racións para vacas leiteiras é manter o rume san e completamente funcional. Aquelas racións deficientes en fibra, ou que non teñan un efecto de fibra efectiva adecuado que estimule a ruminación, conseguirán elevar as producións nun primeiro momento polo seu rápido paso ruminal e a súa alta inxestión de materia seca. Pero isto é un estado pasaxeiro, xa que en pouco tempo atoparémonos con trastornos ruminais severos coma a acidose. Por iso, nunca debemos antepoñer a inxestión de materia seca á saúde ruminal, lembremos que traballamos con ruminantes e non con monogástricos. Un rume san permitiranos alcanzar os máximos produtivos do animal sempre que manexemos adecuadamente a súa alimentación. Buscaremos a inxestión máxima de materia seca sen comprometer as funcións dixestivas. Doutra banda, a saciedade metabólica estará condicionada a sinais orgánicos que reducen o apetito, moitas veces producidos polo tipo de ingredientes da ración ou a súa concentración. Daquela, encontrarémonos con que ingredientes coma as graxas poden reducir drasticamente a inxestión dos alimentos se superan uns límites tolerables. Todos os ingredientes que poidan producir sinais de saciedade e reducir a inxestión deberán ser manexados dentro dos límites adecuados de incorporación ás mesturas para manter unha inxestión adecuada.
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_indice_materia_seca.indd 78
17/05/2013 08:23
NUTRICIÓN
79
FORMULACIÓNS PRÁCTICAS Unha vez que temos claro o concepto de Eficiencia Alimentaria nas nosas vacas, e cales son os parámetros que condicionan o seu resultado final, xa poderemos aplicar de forma práctica este concepto ao noso traballo diario de campo. Este parámetro permitiranos tomar decisións e expoñer estratexias alimenticias en función do estado xeral da granxa. De forma rutineira empregarémolo para: • Coñecer a eficiencia produtiva do rabaño. • Valorar os ingredientes por conversión a leite e non só en base a prezo bruto. • Valorar cando existe un cambio de ración se perdemos ou gañamos eficiencia. • Valorar economicamente o rendemento de novas forraxes ou ingredientes incluídos na ración. • Valorar a dixestibilidade de forraxes e ensilados. • Suplementar os animais de maior conversión do rabaño. • Organizar lotes produtivos. • Organizar racións por lotes. • Formular racións en función dos días en leite e as súas variacións ao longo do ano.
O picado da mestura influirá na cantidade de materia seca que inxire a vaca. As cribas da Universidade de Pensilvania son unha boa forma de valorar o devandito picado
Unha vez que nos afagamos ao seu emprego, será unha ferramenta imprescindible no día a día da nosa explotación que nos permitirá aumentar a eficiencia alimentaria e maximizar a produción.
A frecuencia de arrimado da comida estimulará a inxestión de alimento
Promoción Cobertizo 10,50 metros de ancho x 18 metros de largo
5000€*
*El precio no incluye IVA, montaje y transporte
group
comercial@farm-line.com España - (0034) 655.530.711
Portugal - (00351) 915.313.080
AFRIGA ANO XIX- Nº 104
AFRIGA104_indice_materia_seca.indd 79
21/05/2013 00:05
80
PRODUCIÓN
XENÉTICA, EFICIENCIA ALIMENTARIA E MANEXO REPRODUTIVO. CLAVES DA ALTA PRODUCIÓN (I)
Os resultados da próxima xata apóianse en todos os xenes que lográsemos meter nos seus devanceiros
Este artigo é a primeira parte dun traballo de campo realizado en 59 explotacións galegas de alta produción e media produción co obxectivo de estudar os factores que determinan o incremento da produtividade. Javier López, Noelia García, Ana Rama, Iván Ansia e Víctor Manrique Servicios Técnicos Seragro SCG
INTRODUCIÓN A evolución da gandería de leite en Galicia seguiu nos últimos anos un patrón común ao do resto das cabanas leiteiras do mundo: redución no número de explotacións, redución no número de vacas totais, incremento do número de cabezas por explotación e importante subida no rendemento leiteiro por vaca (figura 1). Figura 1. Evolución da produción por vaca en Galicia
Fonte: Africor
Fonte: Africor
Este grande incremento na produtividade ten o seu motor no enorme traballo realizado polo sector produtor en áreas vitais na produción (xenética, alimentación, benestar animal, recría e boas prácticas de manexo xeral dos establos), que levaron ás ganderías produtoras de leite galegas a ser moi competitivas a nivel técnico coas ganderías do resto de España e de Europa. O aumento da produtividade das explotacións, como a de calquera outra actividade industrial, é básico para manter ou incrementar un beneficio económico nelas; nas circunstancias actuais, cun marco de baixos prezos de leite e cunha escalada galopante dos custos de produción (especialmente os alimentarios), unha maior produtividade, baseada nunha maior eficiencia de todos os procesos implicados na produción de leite, revélase como fundamental para poder manter o proceso produtivo. Os dous factores anteriormente indicados, baixo prezo do leite e elevado custo de materias primas, determinan de maneira radical o resultado económico das explotacións leiteiras. No entanto, sobre estes dous factores pouca ou nula influencia ten o sector produtor; debemos analizar o conxunto de factores nos que si ten unha influencia fundamental o traballo diario nas explotacións e que condiciona de maneira definitiva a produtividade das nosas granxas (figuras 2 e 3).
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_producion_remaqueta.indd 80
19/05/2013 08:40
PRODUCIÓN
81
OBTER MELLORES ANIMAIS CON MAIOR Figura 3. Evolución dos prezos das materias primas en Galicia CAPACIDADE XENÉTICA PARA PRODUCIR H. Soia 44% PARA OS PRÓXIMOS ANOS É UNHA ACCIÓN 600 QUE DEBEMOS EMPRENDER HOXE 550 500
€/t
Figura 2. Evolución dos prezos do leite en Galicia
2009
450 400
2010
350
2011
300
2012
250 ST O TE M BR O OU TU BR O NO VE M BR O DE CE M BR O
AG O
SE
XU LL O
XU ÑO
RI L
M AI O
AB
XA NE IR O FE BR EI RO M AR ZO
200
2010 2011 O DE CE M BR O
O
BR
NO V
EM
O
BR
OU
TU
BR
LL O
ST O
M TE SE
AG O
ÑO XU
XU
M AI O
L RI
ZO
AB
RO EI
AR
M
NE IR O
2012 FE
Este é o obxectivo do presente traballo: analizar os factores que determinan o incremento da produtividade. Para iso elixíronse 59 explotacións cun total de 5.100 vacas, que se dividiron en dous grupos: - Alta produción (31 establos e 2.980 vacas): cunha produción igual ou superior a 34 litros/vaca/día mantidos durante un ano.
XA
Fonte: Xunta de Galicia
2009
BR
€/t
MILLO 310 290 270 250 230 210 190 170 150
Fonte: Seragro
- Media produción (27 establos e 2.130 vacas): cunha produción entre 28 e 30 litros/vaca/día ao longo do mesmo período.
REPARACIÓN Y VENTA DE BÁSCULAS PA R A G A N A D E R Í A Y A G R I C U LT U R A Punto de servicio y venta para España de:
NO PIERDA DINERO EN SU RACIÓN. LA RENTABILIDAD DE LA ALIMENTACIÓN DE SUS VACAS RADICA EN LA BÁSCULA DE SU CARRO MEZCLADOR solución Tenemos la para sus je sa pe de de peso. problemas enos. nt gú Pre
Especialistas en básculas para carros mezcladores, respuestos de pantallas y células de cualquier marca. Los clientes son nuestro mejor aval, instalamos el sistema de medición y pesaje en todos los carros de la COOPERATIVA OS IRMANDIÑOS
dg precisionFEEDINGTM NOVEDAD EN ESPAÑA: Sistema de análisis en tiempo real de la humedad y nutrientes de su ración con control de tiempos y gastos, corrigiendo automáticamente su ración
www.electricidadmario.es
Gavín, nº 5 - 27378 Roás - Cospeito - Lugo Tel.: 982 50 32 78 Móv.: 609 97 40 26 - 610 69 27 43 Fax: 982 50 33 68 electricidadmario@gmail.com
AFRIGA ANO XIX- Nº 104
AFRIGA104_producion_remaqueta.indd 81
22/05/2013 10:44
82
PRODUCIÓN
Todas as explotacións teñen ración completa mesturada; os datos de produción obtéñense de Control Leiteiro (corrixidos cos datos das visitas rutineiras); de cada unha das explotacións obtense a ración media consumida ao longo do ano (de todas as racións que se consumiron nese período); os datos reprodutivos obtéñense de Gesgando (programa de deseño propio propiedade de Seragro); e complétanse os datos xenéticos e de recría con datos de Conafe. Nestas explotacións analizáronse aqueles factores que nos parecen importantes na produción de leite e que poden resultar determinantes para incrementar a produtividade das ganderías (xenética, recría, benestar animal, reprodución, alimentación e manexo xeral das explotacións). O obxectivo final é ver se hai factores comúns nalgún dos grupos que condicionen a súa produción final, así como destacar aquelas peculiaridades que determinan a maior produtividade dalgún dos rabaños e que poidan ser extrapolables á mellora nos resultados produtivos do resto. XENÉTICA É un obxectivo de todos os gandeiros obter xovencas de máis alta produción que as súas nais e conseguir nelas características de tipo que fagan máis factible o seu manexo para alcanzar altas producións. Isto é o que coloquialmente chamamos traballar na xenética da explotación; de maneira intuitiva sabemos que isto funciona, xa que vemos animais que, no mesmo rabaño e coas mesmas condicións de manexo, producen máis leite que os seus compañeiros. Conafe, a través dos índices xenéticos para produción de leite, tenta darnos o valor real para produción de cada vaca, independentemente de factores extrínsecos a ela (época en que pare, idade ao parto, climatoloxía, alimentación...). A idea é que, por medio dos índices, poidamos saber o valor real de cada animal para producir leite e a súa capacidade para transmitir ese valor á súa descendencia, sen contar coas condicións en que vive. Estes valores xenéticos permítennos, ademais, comparar os animais de diferentes rabaños e con distinto manexo para saber per se a verdadeira capacidade para producir leite. No cadro 1 vemos as mellores vacas de España polo seu valor xenético para produción de leite; isto quere dicir que a primeira vaca nas mesmas condicións de vida (manexo, alimentación, confort...) produciría 2.492 kg de leite máis en 305 días que a vaca media de España, o que significa preto de 8 litros máis por día. No cadro 2 aparecen os mellores rabaños por ICO e vemos os datos de índices de produción medios desas explotacións. Na comparativa motivo deste traballo (granxas de alta e media produción; cadro 3) observamos que a diferenza na produción diaria entre ambos os grupos é de 3,8 litros; con todo, a valoración xenética só marca unha diferenza de 56 kg de leite en 305 días (0,18 litros/día) entre estes dous grupos. Está claro que a diferenza de produción entre eles non a marca a xenética, senón o manexo. O efecto do manexo é fácil de apreciar na produción; así, se nos fixamos no cadro 4, no que aparecen reflectidas as producións e os índices para produción de leite dos establos do grupo de alta produción, podemos observar
Cadro 1. Valoración xenética de vacas kg % kg % leite Graxa Graxa Prot.
kg Prot.
Fiab. Prod
ICAP
MA
IPP
ICU
IXT
2.492 -0,26
60
-0,37
37
66
0,98
0,53
0,59
0,48
1,49
2.417
-0,1
76
-0,04
72
67
1,87
0,3
0,23
-0,98
0,4
2.205 -0,39
36
-026,
41
61
0,77
-0,11
0,2
0,06
0,33
2.154 -0,37
36
-0,15
52
50
-0,11
0,07
0,08
0,26
0,91
2.153 -0,21
54
-0,3
35
55
0,82
-0,25
0,05
-0,48
0,42
2.114 -0,33
39
-0,25
39
56
0,74
0,23
0,43
0,49
1,08
2.101 -0,33
39
-0,26
39
59
0,91
-0,33 -0,14 -0,14
0,83
Cadro 2. Mellores explotacións por ICO N°
ICO
kg Leite kg Grax. % Prot. kg Prot.
IPP
ICU
IXT
1
2.197
698
18
-0,02
2
2.178
606
15
-0,02
20
0,50
0,88
0,93
17
0,38
1,17
3
2.176
646
19
0,99
0,,01
22
0,36
0,77
0,73
4
2.125
576
5
2.122
530
17
-0,01
17
0,64
0,77
0,77
15
-0,04
13
0,74
1,17
6
2.116
1,17
619
18
-0,01
19
0,57
0,71
0,62
7
2.106
704
19
-0,03
19
0,28
0,59
0,59
Cadro 3. Granxas de alta e media produción Nº VACAS
PRODUCIÓN
vqkl
iu
it
ICO
ALTA
80,84
33,8
246,63
0,42
0,46
1.675,34
MEDIA
62,04
30
190,70
0,22
0,26
1.545,63
que o gandeiro nº 10 consegue a maior media diaria de produción do grupo (40 litros), a pesar de que os seus índices xenéticos para produción son baixos dentro do grupo. Tamén podemos observar neste mesmo cadro como o primeiro e o último gandeiro, en canto aos seus índices de produción (698 fronte a -30), promediaron os mesmos litros. Tanto inflúe o manexo na produción que, en ocasións, parece que a xenética non ten tanto valor; porén, isto é unha falsa impresión, xa que as vacas do rabaño con maior índice teñen tanta capacidade para producir leite que conseguen a mesma produción que o outro rabaño con 5 kg de concentrado menos. Aínda está bastante estendida a idea de que os animais con moito potencial xenético para producir teñen moitos máis problemas que aqueles con baixo potencial produtivo; isto só é certo cando o manexo non é o adecuado. Ao longo dos distintos apartados deste artigo obsérvase que as granxas con mellor manexo e mellor xenética teñen menos problemas e conseguen mellores resultados económicos. En todas as circunstancias, pero máis no marco actual, con marxe pequena por litro de leite, non podemos renunciar á utilización de touros mellorantes para conseguir que a mesma comida se traduza en máis produción de leite. Este proceso ten que ser constante, xeración tras xeración, xa que os resultados da próxima xata apóianse en todos os xenes que lográsemos meter nos seus devanceiros. Se non somos constantes na elección dos obxectivos, os resultados son desalentadores.
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_producion_remaqueta.indd 82
21/05/2013 23:44
PRODUCIÓN
XENÉTICA: Cadro 4. Grupo deINFLUENCIA alta produción NA PRODUCIÓN 800
Cadro 5. Inseminacións PROBADOS
41
1ª IA
700
>1ª IA
39
VACAS
600
37
(+)>1ªIA
4.623
915
1.371
1.325
3.165
465
1.058
814
681
170
258
78
156
LITROS
ÍNDICES ÍNDICES
PROBADOS VACAS
2.286
60%
1.523
1.495
40%
235
3.781
68%
1.757
4
5
6
7
8
25
EXPLOTACIÓNS INDICE PRODUCIÓN
LITROS DE LEITE
Cando estudamos as 16.000 inseminacións que se fixeron nas explotacións do estudo observamos que, en xeral, a forma de actuar en canto á elección dos touros non é a máis adecuada para lograr resultados o máis rapidamente posible (cadro 5).
La Temperatura aumenta…
El estrés por calor afecta negativamente a los resultados zootécnicos de las vacas ¿Sabía que el estrés por calor puede costarle más de 400 €/vaca/año?1 Las consecuencias del estrés por calor comportan importantes pérdidas de producción de leche (que pueden alcanzar hasta el 35%) como también problemas relacionados con desequilibrios en el rumen y en la reproducción. El impacto del estrés por calor en las vacas lecheras viene determinado por la combinación de temperatura y humedad. Nuevas investigaciones han demostrado que por encima de 20ºC y 50% de humedad relativa disminuye la confortabilidad de las vacas y la producción de leche.2
3.809 1.730 32
5.538
FERTILIDADE
9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
-100
TOTAL
PROBADOS
27 3
EN PROBA
XOVENCAS
29
2
(+)1ª (+)>1ª IA IA
1.592
200
1
>1ªIA
XESTACIÓNS
31
0
1ªIA
3.119
35
300
3.119
XOVENCAS 1.693
400 33
EN PROBA
(+) 1ª IA
500
100
83
EN PROBA
1ªIA
2ªIA
1ªIA
2ªIA
VACAS
29
30
35
33
XOVENCAS
48
43
46
61
Cada granxa utiliza, de media no ano, 20 touros distintos para vacas e 10,5 touros para xovencas; é un número alto de touros cando perseguimos mellorar algúns caracteres. Na maior parte dos casos, isto sucede porque desexamos preñar as vacas con touros mellorantes, pero o custo das doses fainos desistir á 2ª ou 3ª inseminación; a partir de aquí utilizamos doses máis económicas (normalmente touros en proba) que
…LEVUCELL® SC maximiza la producción de leche incluso en el periodo de estrés por calor.
Incluso en condiciones de estrés por calor, LEVUCELL® SC maximiza el potencial de su ración y los Ingresos sobre los Costes de Alimentación (IOFC) • Rendimiento lechero: +1,2 a 2,5 litros/vaca/día • Aumenta la Eficacia Alimentaria: más de 7%*, 120 g de leche/kg MS ingerida • Optimiza el pH del rumen (menos acidosis). LEVUCELL® SC levadura viva específica para rumiantes, Saccharomyces cerevisiae I-1077, seleccionada en el INRA (Francia). *Marsola et al, ADSA 2010.
1 Saint Pierre et al., 2003 - 2 Burgos & Collier, 2011.
LALLEMAND ANIMAL NUTRITION Tel: +34 93 241 33 80 Email: animal-iberia@lallemand.com
www.lallemandanimalnutrition.com
AFRIGA ANO XIX- Nº 104
AFRIGA104_producion_remaqueta.indd 83
21/05/2013 23:49
84
PRODUCIÓN
atrasan os nosos obxectivos. Desta maneira conseguimos, máis ou menos, un 68% de preñeces de touros probados e un 32% de touros en proba. Á hora de elixir os touros probados debemos pensar que cantas máis características desexables lles pidamos, maior será o seu custo e, na maioría dos casos, terán menor poder de mellora nos aspectos máis importantes para nós. Por tanto, o camiño máis correcto é seleccionar touros moi “fortes” nas 2-3 características que máis desexamos e que nos permitirá utilizar doses de menor prezo, para así poder insistir con eles en máis inseminacións. De todas as preñeces obtidas con seme probado, un 40% achégano as xovencas (as vacas adultas, o 60% restante). Isto sucede a pesar de que inseminamos máis con touros probados as xovencas que as vacas (88% das xovencas fronte ao 63% da vaca), xa que temos menos xovencas en idade de inseminar que vacas. A utilización de seme sexado nas xovencas nas que actualmente poñemos seme probado garantiríanos un incremento na granxa dun 22% de xatas probadas, respecto do número que temos agora. Aínda que a curto prazo o traballo no manexo dá bos resultados e de maneira rápida, non debemos esquecer que obter mellores animais con maior capacidade xenética para producir para os próximos anos é unha acción que debemos emprender hoxe. RECRÍA O principal obxectivo dun programa de xestión da recría é conseguir unha idade ao parto o máis temperá posible, a condición de que non se sacrifique a futura produción nin a saúde do animal. Para iso, a importancia da xestión da alimentación, do confort e da sanidade da tenreira comeza desde o primeiro día. Todo iso, manexado da maneira máis adecuada, proporcionaranos un animal co tamaño e o peso adecuados o máis rápido posible e da maneira máis económica. As máis recentes investigacións incluso nos demostran a enorme influencia do encalostrado e da alimentación predesteta no rendemento das futuras lactacións. Son moitos os factores que inflúen na eficiencia alimentaria da recría: xenética, calidade da forraxe, inxestión de materia seca, taxa de crecemento, condición corporal, xestación, condicións ambientais, exercicio etc. Lograr o maior control sobre os devanditos factores axudaranos a desenvolver os nosos animais co maior rendemento e da forma máis económica. O custo de recría sitúase entre un 15 e un 20% do gasto total dunha explotación. É dicir, supón o segundo custo máis importante despois da alimentación das vacas adultas. As diversas avaliacións económicas demostraron que a idade óptima ao parto se sitúa entre os 22 e os 24 meses de idade. Pero aínda máis importante cá esta condición é o peso vivo alcanzado ao parto, xa que a maior peso, maior será a produción de leite. Para lograr este obxectivo, unha adecuada alimentación debe ir acompañada dunha elevada eficiencia á inseminación, case perfecta.
Efecto da idade ao parto sobre a produción Idade (meses) 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
% sobre a produción esperada 87 93 96 98 100 101 101 100 100 98 97
Compiled by P.C. Hoffman, University of Wisconsin, 2003
Na nosa análise dos diferentes índices que miden a influencia dos animais de primeiro parto no rendemento do rabaño, destacamos os seguintes: • Índices reprodutivos • Produción de leite • Vida produtiva • Evolución de censos na última década • Influencia na distribución das idades do rabaño Obsérvase que no grupo de alta produción a idade media á primeira inseminación é substancialmente inferior respecto ao outro grupo ao longo da última década. Ademais diso, consegue unha maior eficiencia na inseminación e fertilidade na recría e, por conseguinte, é capaz de lograr idades ao parto máis temperás respecto ao grupo de media produción. Demóstrase que obter animais máis novos ao parto non significa perder en produción de leite. Incluso se conseguen maiores rendementos a longo prazo, xa que a vida produtiva total do animal é máis longa. A pesar de que as xovencas do grupo de alta produción chegan ao parto cunha menor idade, o seu rendemento produtivo é substancialmente maior a pesar de ser máis novas, proba de que alcanzaron un desenvolvemento adecuado moito mellor que as do grupo de media produción.
Relación entre Peso Vivo (BW) ao parto e produción de leite. Bach and Ahedo (2008)
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_producion_remaqueta.indd 84
21/05/2013 23:49
para maíz y todo tipo de forrajes • Separadores - organizadores de graneles (Abonos, semillas, piensos, cereales, chatarra, estiercol, fruta, etc...) • Construcciones de garajes, hangares, almacenes, cerramiento de fincas, contención, etc.
Patentados desde hace más de 20 años
20 AÑOS DE EXPERIENCIA NOS AVALAN
E-mail: info@sodespa.com / Web: www.sodespa.com OFERTA hasta
25%
de descuent
o*
pub_solucionesDeEspacio.indd 85
24/05/2013 13:09
86
PRODUCIÓN
Reducindo a idade ao parto diminúe a necesidade de recría para manter o mesmo número de cabezas, o que implica unha redución do custo da recría, ou ben existe a posibilidade de aumentar a dimensión do rabaño, se así se desexa. Analizando a distribución do censo de cabezas segundo o número de parto respecto do número total de cabezas do rabaño, é dicir, medindo a influencia que cada idade ten sobre o censo total, atopamos que no grupo de alta produción o número de animais máis novos (ata o terceiro parto) vai en aumento respecto dos animais adultos nunha tendencia mantida durante a última década. Mentres que no grupo de media produción a distribución de idades mantívose practicamente constante.
IDADES AO PARTO DE 22 OU 23 MESES SON BIOLOXICAMENTE FACTIBLES E DEBEN MELLORAR O NOSO BENEFICIO BAIXO UN BO MANEXO. EN CAMBIO, IDADES MAIORES DE 24 MESES SON ECONOMICAMENTE NON RENDIBLES E BIOLOXICAMENTE NON XUSTIFICADAS Idade ao primeiro parto
Evolución de cada número de parto sobre o total de animais por explotación ALTA PRODUCIÓN Número de parto Promedio 01-11
1
2
3
4
5
6
30,83% 25,09% 17,83% 11,42% 6,79% 73,75%
7
4,62% 3,42%
26,25%
MEDIA PRODUCIÓN
Promedio 01-11
1
2
3
4
5
6
28,23% 23,73% 18,36% 12,78% 8,26% 70,33%
7
5,10% 3,53%
29,67%
Observando agora a evolución no tamaño das explotacións de ambos os grupos dedúcese que foron as explotacións de alta produción as que máis aumentaron na última década, e especialmente foron os animais máis novos os responsables deste incremento. Por riba de todo isto, e como consecuencia directa máis importante dunha media de idade máis nova do rabaño, atópase, sen dúbida, a consecuencia produtiva, posto que para ambos os grupos, en todas as lactacións analizadas e durante toda esta última década, as lactacións correspondentes ao segundo e terceiro parto son as máis produtoras. Por iso, infírese que a xestión dunha temperá e correcta condición ao parto repercutiranos na produción futura de leite día a día. Nas explotacións do estudo non se alcanzan as idades medias economicamente máis rendibles (22-24 meses), observándose unha idade máis temperá ao parto nas granxas de alta produción e unha evolución positiva ao longo dos anos neste sentido. Si que se detectan grandes beneficios orixinados de pequenas melloras na xestión alimenticia e reprodutiva da recría, aliciente de máis para continuar traballando no perfeccionamento da xestión do futuro das nosas explotacións. Lograr que as nosas xovencas alcancen o peso adecuado para a inseminación canto antes significa poder obter no futuro animais máis lonxevos e máis produtores
Kg leite reais
Número de parto
Conclusións sobre recría As vantaxes económicas de idades temperás ao parto baseadas soamente nos custos de alimentación e no rendemento produtivo poden ser confusas. Para conseguir idades temperás ao parto non só se debe inseminar antes, senón que debemos desenvolver un completo programa de alimentación, manexo e sanidade desde o primeiro día de vida para lograr que as nosas xovencas alcancen o peso adecuado para a inseminación canto antes, e así poder obter no futuro animais máis lonxevos e máis produtores. Idades ao parto de 22 ou 23 meses son bioloxicamente factibles e deben mellorar o noso beneficio baixo un bo manexo. En cambio, idades maiores de 24 meses son economicamente non rendibles e bioloxicamente non xustificadas. Como conclusión aos resultados da nosa análise deducimos que conseguir animais máis novos ao parto: • Non reduce a produción de leite. • Incrementa a vida produtiva. • Diminúe a necesidade de recría ou brinda a oportunidade de aumentar o tamaño do rabaño. • Proporciona unha maior porcentaxe de animais nas fases máis produtoras da súa vida produtiva.
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA104_producion_remaqueta.indd 86
21/05/2013 23:59
PRODUCIÓN
CONFORT A xestión do ambiente que rodea á vaca leiteira explica aproximadamente a metade da variación en produción de leite entre granxas. Cada vez máis, os produtores son conscientes disto e realizan modestos investimentos en instalacións ou cambios nas rutinas de manexo do rabaño que poden xerar grandes beneficios por unha mellor saúde, reprodución e rendemento produtivo da vaca. Mirando ao futuro, e con esta permanente volatilidade dos prezos dos insumos e do prezo do leite, necesitamos incrementar os nosos esforzos en mellorar os beneficios do confort do noso rabaño. A xestión do ambiente que rodea á vaca comprende factores físicos e sociais. Un ambiente óptimo, combinado cunha alimentación apropiada, asegurará que durante o desenvolvemento da súa rutina diaria as súas necesidades de descanso sexan cubertas e que o seu comportamento alimenticio, a súa inxestión e a transformación do alimento sexan os adecuados, resultando unha mellor saúde e maior produción. As interaccións entre alimentación e descanso son de vital importancia. O ambiente que rodea á vaca exerce un poderoso efecto modulador no seu comportamento e na súa consecuente eficiencia alimentaria. A bibliografía existente que demostra os beneficios económicos resultantes dunha mellora no confort do rabaño leiteiro é extensa e moi consistente. Por esta razón, no noso traballo caracterízanse os aspectos máis importantes que inflúen na interacción físico-social da vaca nas explotacións de ambos os grupos para así poder identificar os limitantes máis influentes a pé de granxa. Neste traballo observáronse como factores ambientais máis determinantes os seguintes:
ÁREA DE DESCANSO:
√ Densidades de ocupación:
A maior ou menor carga de animais na zona de descanso repercutirá no comportamento natural destes
ÁREA DE ALIMENTACIÓN:
√ O 41,4% das explotacións de alta produción supera o 100% de ocupación de cornadizas, mentres que o 70,0% do grupo de media o fai. √ Densidade de bebedoiro: Alta produción: 16,32 vacas/bebedoiro - 9,62 cm/vaca Media produción: 18,58 vacas/bebedoiro - 8,03 cm/ vaca
ÁREA DE CHANS: ALTA
ALTA
MEDIA
> 100%
27,59
65,0
%
< 100%
72,41
35,0
%
Densidade en lote de secado
ALTA
MEDIA
> 100%
6,9
35,0
%
< 100%
93,1
75,0
%
3,69
2,71
veces/día
Presenza de corredores cegos
6,90
30,00
%
Presenza de chanzos > 25 cm de altura
17,24
50,00
%
Presenza de emparrillado
6,90
20,00
%
ALTA
MEDIA
2,58
5,09
XERAL:
Nº vacas coxas /nº vacas en lactación
√ Características da cama: A media de profundidade de cama no grupo de alta foi de 15,16 cm, mentres no grupo de media foi de 12,07 cm. Todas as explotacións de media produción contan cunha almofada na cama de máis de 10 cm, mentres que só a teñen o 51,72% do grupo de alta.
AS INTERACCIÓNS ENTRE ALIMENTACIÓN E DESCANSO SON DE VITAL IMPORTANCIA. O AMBIENTE QUE RODEA Á VACA EXERCE UN PODEROSO EFECTO MODULADOR NO SEU COMPORTAMENTO E NA SÚA CONSECUENTE EFICIENCIA ALIMENTARIA
MEDIA
Limpeza corredor de alimentación
√ Índice de vacas coxas :
Densidade en lote de lactación
87
%
Conclusións sobre confort Estes e outros datos demostran que un dos principais factores limitantes no que ao ambiente da vaca leiteira se refire é a densidade de ocupación, tanto no referente ao uso de cubículos coma de cornadizas e, especialmente, de bebedoiros. A maior ou menor carga de animais na zona de descanso ou de alimentación repercutirá no comportamento natural do animal, alterando a consecución das súas necesidades básicas e así poder realizar unha transformación eficiente do alimento ata onde o potencial xenético do animal e a calidade nutritiva da ración o permitan. A alteración da rutina básica diaria provocaranos, ademais dunha ineficiencia alimentaria, un incremento das patoloxías derivadas da falta de descanso ou da falta de inxestión. Todo iso, sumado a unhas insuficientes accións de manexo e/ou unhas deficientes características das propias instalacións, derivará nun peor nivel de confort que nos impedirá alcanzar os maiores rendementos produtivos e reprodutivos posibles. AFRIGA ANO XIX- Nº 104
AFRIGA104_producion_remaqueta.indd 87
21/05/2013 23:59
pub_rocalba_galego.indd 88
19/05/2013 08:47
pub_rocalba_galego.indd 89
19/05/2013 08:47
90
AGRICULTURA
POBOACIÓNS LOCAIS DE MILLO EN ASTURIAS PARA FORRAXE E GRAN
Figura 3. Variedades locais de millo recuperadas ao longo da xeografía asturiana
Desde o ano 2007, dentro do Programa de Investigación sobre Pastos e Forraxes do Serida estanse realizando prospeccións e recuperación de material de variedades locais de millo en varios puntos da xeografía asturiana para identificar as mellores poboacións para uso forraxeiro e panadeiro. Actualmente disponse dunha colección de sementes de 24 variedades locais. INTRODUCIÓN A produción agraria intensiva, tamén coñecida como revolución verde, xurdiu como resposta a unha Europa devastada pola Segunda Guerra Mundial con grandes necesidades de recursos para alimentar a poboación. Desde os seus inicios (anos 50 do século XX) impulsouse o desenvolvemento de variedades híbridas melloradas xunto cunha tecnificación progresiva da agricultura, utilizando fertilizantes químicos e pesticidas como base do incremento dos rendementos agrarios. A suposición de que os efectos conseguidos se manterían co tempo levou a explotar o chan ao límite das súas posibilidades. Esta intensificación do manexo dos chans dedicados á agricultura e á gandería, acompañada polo desenvolvemento de variedades de cultivos de alto rende-
Adela Martínez Fernández e Consuelo González García Servizo Rexional de Investigación e Desenvolvemento Agroalimentario (Serida) Área de Nutrición Animal, Pastos e Forraxes Apdo. 13. 33300 Villaviciosa (Asturias) admartinez@serida.org
mento, o uso de fertilizantes químicos e produtos fitosanitarios para o control de pragas e enfermidades, a rega e a mecanización, induciu unha degradación dos ecosistemas con consecuencias negativas sobre os recursos naturais, tales como: incremento da erosión e diminución da fertilidade do chan, redución da biodiversidade, contaminación de recursos hídricos, eutrofización de augas superficiais, impacto sobre a atmosfera, balances negativos de carbono e outros nutrientes e alto risco de desertización en áreas marxinais, entre outras.
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA103_millo_asturias_galego.indd 90
24/05/2013 12:12
AGRICULTURA
91
Con todo, na actualidade a perspectiva cambiou. A Unión Europea desexa unha agricultura menos agresiva, na que primen os sistemas de produción compatibles coa conservación do medio ambiente e adaptados a condicións locais ou rexionais. Isto está conducindo a que se investigue máis sobre a agricultura ecolóxica e integrada nun contexto ambiental como alternativa viable e beneficiosa para a biodiversidade, que produza alimentos en cantidade suficiente, sans e de alto poder nutritivo (COM, 2000). De feito, prevese que a demanda de alimentos producidos ecoloxicamente irá en aumento nos próximos anos, e iso implica non só un cambio de mentalidade na sociedade respecto ao coidado da propia saúde e da do planeta, senón que se abren alternativas esperanzadoras para un sector primario en crise e ligado estreitamente a un medio rural en alarmante abandono, que precisa urxentes medidas de desenvolvemento (Mantecón e Lavín, 2010).
CON ESTE TRABALLO PRETÉNDESE CONSTRUÍR A COLECCIÓN ASTURIANA DE POBOACIÓNS DE MILLO AUTÓCTONO A PARTIR DAS XA EXISTENTES EN BANCOS DE XERMOPLASMA E IDENTIFICAR AS MELLORES POBOACIÓNS LOCAIS DE MILLO PARA USOS FORRAXEIRO E PANADEIRO
CULTIVO DO MILLO PARA FORRAXE E GRAN EN ASTURIAS O medio rural asturiano é esencialmente forraxeiro, xa que dispón dunha superficie agrícola ampliada (cultivos forraxeiros + prados + pasteiros) de 338.480 ha, que supoñen o 32% do total da superficie xeográfica da rexión. Cómpre aclarar que o concepto de “pasteiro” que se reflicte nos datos estatísticos do Principado de Asturias equivale ao de “pastos arbustivos”, segundo o Nomenclátor da Sociedade Española para o Estudo dos Pastos (SEEP); é dicir, pasto procedente de especies leñosas de menos de 5 m de altura que xeralmente é aproveitado por pastoreo. En concreto, o cultivo do millo, cun total de 9.105 hectáreas, ocupa en torno ao 42% da superficie total destinada a cultivos forraxeiros (Goberno do Principado de Asturias, 2011), o que dá idea da súa importancia nas explotacións gandeiras, derivada do seu emprego xeneralizado na alimentación dos animais, e mais do familiar que resulta o seu cultivo para os gandeiros-agricultores asturianos. A evolución da superficie destinada a produción de millo forraxeiro e millo gran en Asturias reflíctese na figura 1. Estes datos mostran a maior importancia do millo forraxeiro e o crecemento no tempo da superficie destinada ao seu cultivo. Pola contra, a superficie destinada a millo gran descendeu drasticamente nos últimos anos, xa que non existe actualmente vocación para a produción de millo gran para penso en Asturias e, na súa maioría, parece proceder das explotacións hortícolas que cultivan feixón e utilizan o millo como titor (Goberno do Principado de Asturias, 2011).
No sólo de Nitrógeno vive tu maíz forrajero
YaraMila™ ACTYVA COMPOSICIÓN 20-7-10 + 2MgO + 10SO3
info.iberian@yara.com // www.yara.es
AFRIGA ANO XIX- Nº 104
AFRIGA103_millo_asturias2.indd 91
21/05/2013 17:04
92
AGRICULTURA
Figura 1. Evolución da superficie destinada en Asturias á produción de millo para forraxe e gran (Goberno do Principado de Asturias, 2011)
Esta vocación forraxeira do millo en Asturias como fonte de alimentación do gando deu pé a diversas investigacións promovidas desde o Servizo Rexional de Investigación e Desenvolvemento Agroalimentario (Serida), entre as que destaca a avaliación de variedades comerciais de millo para ensilado en base aos seus criterios agronómicos e principios nutritivos, que, a demanda do sector, se veu realizando anualmente desde 1996. Así mesmo, desde 1982, o Serida participa no mantemento das Listas Oficiais de Variedades Comerciais da Oficina Española de Variedades Vexetais (OEVV), a través da execución de campos de ensaio coas variedades candidatas a incorporarse ás mesmas. Cabe destacar que practicamente todo o millo cultivado nas zonas temperadas desenvolvidas do planeta é millo híbrido, resultante do cruzamento de dúas liñas puras. Ditas liñas puras, nun principio, foron obtidas directamente das variedades existentes, pero na actualidade a maioría delas obtense a partir doutras liñas puras xa obtidas previamente. Os primeiros híbridos europeos de millo gran producíronse na Misión Biolóxica de Galicia en 1928, aínda que o seu cultivo tardou varias décadas en xeneralizarse (Ordás, 2003). Posteriormente apareceron os millos de talo azucreiro pensados para cultivar mazarocas e ensilar a parte verde para forraxe. Non obstante, resultados pouco prometedores levaron a abandonar en breve a idea de atopar híbridos de millo cunha dobre aptitude para gran e forraxe. Ao longo das décadas de 1960 e 1970, os millos para gran fóronse convertendo paulatinamente en millos para forraxe. Na actualidade, o Instituto Nacional de Investigación Agronómica (INRA), entidade pioneira na investigación sobre mellora xenética en híbridos de millo, leva a cabo a investigación sobre mellora xenética de millo forraxeiro, mantendo como criterio prioritario a obtención de variedades cun alto contido en amidón, pero, sobre todo, orientadas a incrementar a dixestibilidade da parte verde da planta, concretamente buscando unha mellora da dixestibilidade por diminución da cantidade de fibra non dixestible. Todas esas variedades comerciais obtivéronse pensando en produción convencional e, por tanto, non contemplan entre os seus requisitos características como rusticidade (resistencia a condicións adversas) e adaptación ao medio ambiente, sumamente importantes na agricultura ecolóxica.
O CULTIVO DE MILLO EN AGRICULTURA ECOLÓXICA O cultivo de millo en condicións ecolóxicas está nunha situación incipiente, pero é unha alternativa prometedora e é previsible que aumente a súa demanda nos próximos anos, tanto para a produción de forraxes e pensos para alimentación animal ecolóxica coma para a produción de alimentos humanos directos (millo doce, flocos de millo e fariña de millo). O seu crecente interese deriva de varios motivos, entre os que podemos destacar o respecto ao medio ambiente, a sustentabilidade da agricultura, a produción de alimentos ou pensos saudables e o valor engadido dos produtos ecolóxicos. O seu cultivo non difire esencialmente do cultivo convencional do millo, excepto no tipo de variedades utilizadas e produtos aceptados (non permite o uso de organismos modificados xeneticamente nin de fitosanitarios sintéticos), polo cal, para minimizar os efectos negativos derivados da prohibición do emprego de herbicidas para o control de malas herbas ou de insecticidas para o control das pragas presentes, é preciso recorrer a produtos e técnicas naturais (Martínez-Fernández et ál., 2011). Aínda que o rendemento do cultivo do millo en produción ecolóxica adoita ser menor que en manexo convencional, esta limitación pode compensarse producindo millo con altos valores engadidos e variedades adaptadas historicamente ás zonas de cultivo. Cabe destacar que tanto no millo coma nos demais cultivos actualmente tolérase, de xeito provisional, o uso de semente obtida en agricultura convencional para as explotacións ecolóxicas, se ben a práctica ortodoxa da agricultura ecolóxica require a utilización de semente producida en condicións ecolóxicas, e así debe ser no futuro. De feito, as normas que regulan a produción ecolóxica (Regulamentos CE Nº 834/2007 e 889/2008) marcan como obxectivo o emprego de sementes locais nos distintos cultivos das explotacións, independentemente do uso ao que vaian ser destinadas (alimentación animal ou humana), en contraposición ás sementes do mercado convencional, que só serán admitidas en ausencia das anteriores. Por tanto, é necesario explorar ao máximo as posibilidades de atopar variedades autóctonas de especies coma o millo, adaptadas ás distintas zonas de cultivo. A conservación da biodiversidade é unha prioridade permanente da comunidade científica que foi transmitida á sociedade desde hai varias décadas. Neste sentido, as denominadas variedades locais resultan de grande interese xa que, á parte do valor que supón a conservación da biodiversidade por si mesma, a súa importancia radica en que experimentaron un proceso de adaptación a unhas condicións climáticas adversas desde a súa introdución desde o continente americano hai catro séculos, polo que deberían conter alelos favorables de adaptación ás tensións ambientais e pragas e enfermidades endémicas. En concreto, as variedades locais de millo asturianas foron empregadas tradicionalmente para alimentación animal (como gran e forraxe) e humana, polo que a súa principal contribución puidera estar nos caracteres de produción e calidade de forraxes e de fariña para panificación. Indubidablemente, algunhas destas variedades locais serán
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA103_millo_asturias2.indd 92
22/05/2013 12:46
AGRICULTURA
Campo de avaliación de variedades locais de millo en manexo ecolóxico
aptas para producir forraxe con destino a ensilado, outras terán aptitude de cereal gran para a industria de elaboración de alimentos compostos para animais, e outras serán aptas para o seu uso na industria fariñeira para panadería e repostería típicas. Doutra banda, a produción de millo autóctono para consumo humano en condicións de agricultura ecolóxica pode ser unha interesante alternativa para paliar o progresivo abandono das explotacións tradicionais que, ademais, responde a unha demanda social de produtos autóctonos e de maior seguridade alimentaria. Así mesmo, a conservación de recursos locais permite recuperar tradicións e aspectos culturais en desuso. De feito, algunhas empresas asturianas e galegas pretenden impulsar o cultivo das devanditas variedades locais con vistas a unha industria panadeira e de repostería de elevado valor engadido. Por outra parte, a mellora xenética que se aplica aos híbridos tamén podería aplicarse ás variedades locais, dirixida especificamente a conseguir aumentos de rendemento que dean como resultado variedades competitivas cos híbridos comerciais nas condicións de produción ecolóxica. Estas variedades locais melloradas poderían ser cultivadas polos agricultores durante varios anos sen experimentar grandes perdas de rendemento e paliando os principais problemas do cultivo de híbridos, xa que os caracteres a mellorar teñen unha estrutura xenética que permite a súa mellora eficaz (Malvar et ál., 2008). Porén, antes de formular un proceso de mellora xenética necesítase levar a cabo unha caracterización e unha avaliación tanto morfolóxica coma agronómica das variedades locais recuperadas que permita a elaboración dun catálogo de variedades locais de millo potencialmente útiles para alimentación animal e/ou humana no marco da produción ecolóxica.
93
MINICARGADORAS, CARGADORAS ARTICULADAS Y TELESCÓPICAS. DESDE 21 CV A 210 CV. LA MAYOR GAMA DE CARGADORAS ARTICULADAS DEL MERCADO, ALTURA ELEVACIÓN DE HASTA 6,90 m. VARIEDAD ACCESORIOS. MÁS DE 50 AÑOS SIENDO EL PRIMERO DE LA CLASE.
CM2 MULTIFUNCIÓN, BARREDORA, ARRIMADORA DE COMIDA, ENCAMADORA, LIMPIADORA DE REJILLAS, CEPILLOS BARREDORES ELÉCTRICOS O GASOLINA. LIMPIADORA DE REJILLAS DE 2 RUEDAS ELÉCTRICA O GASOLINA. TENEMOS ACCESORIOS PARA TRACTOR Y CARGADORAS.
CowBed
RASTRILLAR A MANO DE FORMA INDIVIDUAL ES UNA TAREA DE TRABAJO INTENSA Y QUE SE REALIZA CON POCA FRECUENCIA. COWBED ES LASOLUCIÓN, TRABAJO RÁPIDO Y SIN ESFUERZO, AIREA SU ARENA, MEJOR SECADO DE ESTA, Y PREVIENE LA MAMITIS DE SUS VACAS. DISPONIBLE PARA TRACTORES Y CARGADORAS.
Avda. Galicia, 109 • 33770 Vegadeo (Asturias) • Tel./Fax: 985 634 238 Comercial: info@fondrigomaquinaria.com Recambios-Asistencia: servicio@fondrigomaquinaria.com
www.fondrigomaquinaria.com
AFRIGA ANO XIX- Nº 104
AFRIGA103_millo_asturias2.indd 93
22/05/2013 00:02
94
AGRICULTURA
A SITUACIÓN E A OROGRAFÍA DA REXIÓN FAN QUE TEÑA UNHAS CONDICIÓNS AMBIENTAIS MOI HETEROXÉNEAS, ONDE É DE ESPERAR UNHA AMPLA DIVERSIDADE ENTRE AS VARIEDADES LOCAIS COLLEITADAS
VARIEDADES LOCAIS DE MILLO EN ASTURIAS A orixe do cultivo do millo data de hai máis de 6.000 anos. O seu centro de orixe e diversificación é atribuído ao territorio mesoamericano, desde onde se difundiu de norte a sur por todo o continente americano. Na actualidade conta con máis de 50 razas nativas e máis de 300 variedades recoñecidas a través do territorio mexicano, onde segue sendo un símbolo da cultura mesoamericana e a base da súa alimentación. Na figura 2 pódese ver o aspecto das mazarocas dalgúns dos “millos crioulos” que se seguen cultivando actualmente na zona central de México. As variedades locais de millo asturianas proceden dese millo introducido desde o Novo Mundo hai máis de catro séculos, e fóronse adaptando a unhas determinadas zonas xeográficas. Concretamente en Asturias, segundo BouzaBrey (1953), as primeiras sementes de millo chegaron a Tapia de Casariego no século XVII, traídas do continente americano polo gobernador de Florida Gonzalo Méndez de Cancio. Este millo cultivouse en comunidades pechadas e lugares apartados durante séculos, sen risco de contacto cos millos híbridos introducidos a mediados do século XX. A recolección sistemática de poboacións locais de millo cobrou grande importancia a mediados do século pasado ante a evidencia da substitución das variedades locais polos híbridos americanos, o que implicaba perdas irreversibles de recursos fitoxenéticos e o consecuente aumento da vulnerabilidade dos cultivos con estreita base xenética. Este empeño resultou nunha proliferación de coleccións de xermoplasma que, con frecuencia, non se conservaban nin multiplicaban debidamente. En España, as poboacións locais de millo recuperadas están conservadas maioritariamente en bancos de xermoplasma procedentes de prospeccións realizadas nos anos 70. Ademais, hai outras poboacións conservadas polos agricultores que, polo seu illamento xeográfico e correcto manexo histórico, considéranse suficientemente protexidas de contaminación por híbridos comerciais. Tamén se atopan rexións que, polas súas singulares condicións e historia, conteñen recursos fitoxenéticos insuficientemente colleitados e estudados pero con elevado interese potencial, tales como o Arquipélago Canario ou Asturias. No caso concreto de Asturias, diversas variedades locais de millo consérvanse en diferentes bancos de xermoplasma. Non obstante, a recolección das variedades non foi feita de forma sistemática, polo que é de prever que haxa algunhas zonas nas que se fixeron mostraxes en exceso e outras nas que foron insuficientes. Aínda hoxe existen nesta comunidade autónoma áreas nas que non se colleitaron os recursos xenéticos de millo porque se trata de cultivos residuais en
Figura 2. Millos crioulos da zona central de México
explotacións pequenas, sen importancia económica para os agricultores, aínda que se continúan cultivando poboacións locais debido ao seu emprego na elaboración de produtos típicos. A situación e a orografía da rexión fan que teña unhas condicións ambientais moi heteroxéneas, onde é de esperar unha ampla diversidade entre as variedades locais colleitadas. Polo tanto, fai falta coñecer a orixe xeográfica exacta de todas as variedades asturianas que se conservan nas distintas coleccións para identificar as zonas con insuficientes mostraxes. ENSAIOS DE CARACTERIZACIÓN E AVALIACIÓN DE VARIEDADES LOCAIS DE MILLO ASTURIANO NO SERIDA Desde o ano 2007, dentro do Programa de Investigación sobre Pastos e Forraxes do Serida, estanse realizado prospeccións e recuperación de material de variedades locais de millo en varios puntos da xeografía asturiana co propósito de obter información científica e técnica sobre: • Diversidade do xermoplasma de millo asturiano: o que ensanchará a base xenética dispoñible para mellorar a adaptación a zonas temperado-húmidas e a resistencia a factores ambientais adversos como pragas e enfermidades endémicas. • Variabilidade dos ambientes nos que se cultiva millo en Asturias: información complementaria á anterior para proporcionar unha idea da singularidade da colección. • Valor potencial do millo asturiano para o seu cultivo en agricultura ecolóxica: información útil para os melloradores e agricultores que busquen variedades adecuadas para a súa modalidade de produción. • Valor potencial do millo asturiano para produción forraxeira: información útil para os melloradores que busquen fontes de alelos favorables para a utilización da planta enteira de millo na alimentación do gando. • Valor potencial do millo asturiano para produción de fariña panificable: información útil para os melloradores que busquen fontes de alelos favorables para muíños e elaboración de produtos artesanais. Actualmente disponse dunha colección de sementes de 24 variedades locais de millo asturiano. A diversidade morfolóxica das variedades recuperadas pódese apreciar na figura 3.
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA103_millo_asturias2.indd 94
21/05/2013 00:26
Y
Y
Y
Herbicidas
Variedades
NK Cisko NK Phantus SY Respect NK Fortius SY Famous NK Perform
Insecticidas
Mikhail Malyshev/shutterstock.com
M
Producir más y mejor, hoy también conviene
Expertos en maíz Syngenta ofrece unas semillas con la genética adecuada para obtener altos rendimientos en ensilado y unos productos que facilitan y ayudan al agricultor a mantener el cultivo libre de plagas y malas hierbas
pub_syngenta.indd 95
21/05/2013 15:20
96
AGRICULTURA
Tras a recuperación das sementes procédese a realizar a multiplicación en illamento do material recuperado, co fin de dispor de semente en cantidade suficiente para os posteriores ensaios de caracterización e avaliación. Nos devanditos experimentos de campo realízase unha caracterización morfométrica de planta, mazaroca e gran, atendendo, entre outras, ás seguintes características diferenciais entre variedades: Caracterización e avaliación da planta • Altura da planta • Altura de inserción da mazaroca • Número de follas por enriba da mazaroca máis alta • Número de mazarocas secundarias sobre as primarias • Lonxitude da folla • Ancho da folla • Presenza ou ausencia de lígula • Superficie foliar aproximada da folla bandeira • Tipo de penacho segundo ramificación Caracterización e avaliación da mazaroca • Presenza ou ausencia de mazarocas secundarias • Cobertura de gran • Danos • Disposición de fileiras • Número de fileiras • Lonxitude da mazaroca • Forma da mazaroca máis alta • Diámetro de mazaroca • Diámetro do carozo Caracterización e avaliación do gran • Superficie do gran • Forma do gran • Cor do gran Para a avaliación e control de parámetros de aptitude forraxeira (produción e contido en principios nutritivos) e produción de gran, realízanse os seguintes controis: • Vigor de establecemento
• Data de aparición de estilos • Número de plantas • Porcentaxe de plantas caídas • Porcentaxe de plantas co talo partido por debaixo da espiga • Altura das plantas • Altura da inserción da mazaroca principal • Presenza de pragas • Presenza de enfermidades Para a preselección das variedades con mellores aptitudes, tras os procesos de recuperación, multiplicación, caracterización e avaliación, realízase un seguimento do cultivo e tómanse datos de: • Produción forraxeira (en toneladas de materia seca por hectárea) • Relación peso seco mazaroca/planta en estado de colleita forraxeira • Rendemento de mazaroca en peso seco • Humidade do gran • Estado sanitario As mostras recollidas para o control de produción forraxeira homoxeneízanse e móstranse para a determinación dos seus principios nutritivos: materia seca, cinzas, proteína bruta, fibra neutro deterxente, dixestibilidade da materia orgánica e amidón. Así mesmo, para cada poboación en estudo determinaranse tamén os parámetros de calidade fariñeira: densidade, proba de moído, rotura de pericarpio. En definitiva, con este traballo preténdese construír a colección asturiana de poboacións de millo autóctono a partir das xa existentes en bancos de xermoplasma, así como efectuar novas prospeccións en zonas illadas e achegar estratexias e directrices para a produción de millo enfocada ás necesidades da agricultura ecolóxica, coa súa peculiar base territorial na España húmida, e identificar as mellores poboacións locais de millo para usos forraxeiro e panadeiro.
BIBLIOGRAFÍA Bouza-Brey, F. 1953. Noticias históricas sobre la introducción del cultivo del maíz en Galicia. Bol. Real Acad. Hist, 132:35-72. COMISIÓN DE LAS COMUNIDADES EUROPEAS. 2000. The agricultural situation in the European Union. 1999 Report COM (2000). Gobierno del Principado de Asturias. 2011. La agricultura asturiana. Macromagnitudes agrarias. Referencias estadísticas 2009-2010. Edita: SADEI. Consejería de Agroganadería y Recursos Autóctonos. 293 pp. Malvar, R.A, Revilla, P., Moreno-González, J., Butrón, A., Sotelo, J., Ordás, B. 2008. White maize: genetics of quality and agronomic performance. Crop Science, 48:1373-1381. Mantecón, A. R., Lavín, P. 2010. Uso de los pastos y sistemas ganaderos. En: Pastos: Fuente natural de energía. IV Reunión Ibérica de Pastos y Forrajes. Pp. 103-114. Calleja Suárez et al. (eds.). Ponencia invitada. Zamora-Miranda do Douro (España-Portugal).
Martínez Fernández, A., Vanegas Ruíz, J.L., Argamentería, A., Martínez Martínez, A. 2011. Tecnologías del cultivo de millo forraxeiro en prodición ecolóxica e convencional. Afriga, 91: 54-60. Ordás, A. 2003. Cruz Gallástegui, pionero de la mejora genética de plantas. En: Los orígenes de la mejora genética en España. Sociedad Estatal de Conmemoraciones Culturales S.A. Pp 299-326. Edita: M. Candela (Madrid). REGLAMENTO (CE) nº 834/2007 DEL CONSEJO de 28 de junio de 2007 sobre producción y etiquetado ecológicos y por el que se deroga el Reglamento (CEE) nº 2091/91. REGLAMENTO (CE) nº 889/2008 DE LA COMISION de 5 de setiembre de 2008 por el que se establecen disposiciones de aplicación del Reglamento (CE) nº 834/2007 del Consejo sobre producción y etiquetado de los productos ecológicos, con respecto a la producción ecológica, su etiquetado y su control.
AFRIGA ANO XIX - Nº 104
AFRIGA103_millo_asturias2.indd 96
21/05/2013 00:30
AGROAMB
GRUPO
É unha compañía orientada a dar solucións de valorización e xestión integral dos residuos, empregando sempre as mellores técnicas dispoñibles e optimizando a loxística de transporte. O GrupoÊAGROAMBÊposúe autorización para a xestión de: Valorización e xestión de residuos sólidos urbanos (SC-U-NP-XV-00040 y SC-U-NP-XV-00036 ) Valorización e xestión de residuos industriais non perigosos (SC-INP-XV-00064 y RIV-24/01) Rexeneración ambiental Transporte de residuos perigosos (T/001/01) Transporte de residuos sólidos urbanos (SC-U-NP-XRT- 00072) Transporte de residuos industriais non perigosos (SC-I-NPXRT-00083, SC-I-NP-XRT-00056 e SC-I-NP-XRT-00122) Conforman o GrupoÊAGROAMBÊas seguintes empresas:
AGROAMB
VALORIZACIîNÊEÊTRATAMENTOÊDEÊRESIDUOSÊBIODEGRADABLES
Titular da primeira planta cunha capacidade próxima a 300.000 tms/ano para a valorización e tratamento de residuos agrarios segundo o disposto no RD 824/2005 sobre fertilizantes, o RD 1310/1990 sobre a aplicación agrícola de lodos e o Regulamento CEE 1774/2002 sobre subprodutos animais. Agroamb aposta fortemente por I+D+i coa súa presenza en numerosos proxectos de investigación.
TRESAMB
LOXêSTICAÊESPECêFICAÊENÊCONTEDORES
Dispón de vehículos específicos en diferentes configuracións, adaptándose a cada necesidade medioambiental do cliente. Innovación e eficacia no transporte. Servizos de conselleiro de seguridade e operador de transportes.
AGROAMB-TRESIMAÊUTE
XESTIîNÊEÊPRESTACIîNÊDEÊSERVIZOSÊMEDIOAMBIENTAIS
Comercializa e coordina a prestación de servizos para a xestión ambiental integral dos distintos residuos (incluídos residuos perigosos). Desde a súa recente creación, xestiona máis de 50.000 tms/ano de residuos biodegradables.
ONEGAÊARES,ÊS.L.U.
SERVIZOSÊAVANZADOSÊDEÊTECNOLOXêAÊAGRARIA
Empresa de servizos agrarios que conta cos últimos equipos en mecanización para a sementeira, cultivo e posterior recolección das diferentes producións agrarias.
TROBOÊAGRêCOLA,ÊS.C.G. PRODUCIîNÊINTEGRADAÊDAÊTERRA
Sociedade para a explotación en común da terra, orientada á produción integrada de forraxes e cultivos enerxéticos. Dispón dun banco de terras que supera as 3.000 hectáreas.
Agroamb C/ Calzada das Gándaras, 11. Local baixo dta. 27003 Lugo Teléfono (+34) 982 231 365
pub_agroamb_galego.indd 97
Fax (+34) 982 240 534 E-mail agroamb@agroamb.com Web www.agroamb.com
100%ÊGALEGOÊÐÊGLOBALIZACIîNÊÐÊENERXêASÊRENOVABLESÊÐ
O GrupoÊAGROAMB está formado por un conxunto de empresas cuxa actividade completa o ciclo da xestión de residuos, contando para iso cun equipo multidisciplinar de profesionais con ampla experiencia na Xestión Medioambiental e Agronómica.
(30ÊPOSTOSÊDIRECTOS,ÊMçISÊDEÊ150ÊINDIRECTOS)ÊÐÊCAPITALÊ
AGROAMB está autorizada pola Administración española como PLANTA TÉCNICA para a elaboración de FERTILIZANTES orgánicos a partir de residuos e subprodutos biodegradables
I+D+IÊÊÐÊDESENVOLVEMENTOÊLOCALÊÐÊCREACIîNÊDEÊEMPREGOÊ
S E N T I D O Ê D A Ê R E C I C L A X E
20/05/2013 08:39
ÓNEGA
ARES S .L.U.
ÓNEGA ARES CONFÍA EN MILLARES TORRÓN PARA A ADQUISICIÓN DE NOVAS MÁQUINAS •
A empresa de servizos agrarios Ónega Ares S.L.U., pertencente ao Grupo Agroamb, conta no seu parque de maquinaria cos últimos equipos de mecanización das marcas Krone e Amazone para a sementeira, o cultivo e a posterior recolección das diferentes producións agrarias.
ÁLVARO ÓNEGA ARES
Propietario de Ónega Ares S.L.U. “Na nosa empresa temos que ter as máquinas que nos dean o mellor rendemento, xa que o noso tipo de cliente é moi esixente tanto en forraxe como en traballo de terra. Considero que Krone e Amazone son as mellores marcas que hai hoxe en día no mercado, tanto por técnica como por calidade, sen ningún lugar a dúbidas, xa que probei outras moitas marcas e non atopei nada coma isto. Por outra parte, confiei en Millares Torrón porque hoxe en día o servizo posventa é imprescindible e teño que recoñecer que o seu é inmellorable, xa que é unha empresa con moitos anos de experiencia no sector e cando os necesito sempre están aí.”
pub_millares_torron.indd 98
Álvaro Ónega (centro), o día que Millares Torrón lle fixo entrega da picadora Big X 700 de Krone
22/05/2013 16:16
M d q
o e
O pasado 18 de abril, Millares Torrón celebrou unha xornada de exposición e demostración de maquinaria agrícola na que se puxo de manifesto unha vez máis como a alianza Deltacinco-Millares Torrón está superando todas as expectativas no que a volume de vendas se refire.
GRUPO
AGROAM
B
Un claro exemplo disto é que todas as máquinas expostas estaban vendidas a clientes da provincia de Lugo.
Millares Torrón é o distribuidor para a provincia de Lugo das marcas alemás Krone e Amazone, que Deltacinco importa en exclusiva para España. Maquinaria de Ónega Ares mercada en Millares Torrón Amazone 2 cultivadores de discos de 5 metros de traballo, modelo Catros+ 5001-2 1 abonadora* ZA-M Profis Hydro de 4.200 litros de capacidade 1 pulverizador* suspendido UF con tanque frontal, barras de 21 metros e capacidade total 3.000 litros. * Equipados con sistema GPS para unha aplicación máis eficaz dos fitosanitarios e abonos
Krone 2 segadoras frontais modelo EC 32 cv FLoat 1 rastrillo arrastrado de 2 rotores modelo Swadro 900 1 cabezal Krone para millo Easy-Collect 6000 (8 liñas) para cosechadora Class 1 macroempacadora Big Pack 1270 1 picadora de forraxe Big X 700 (775 cv) con pick up easy flow de 3 metros e cabezal de millo Easy collect 7500 (10 liñas)
DELTACINCO Polígono Industrial de Palencia C/ Sevilla 23 34004 Palencia Tfno.: (+34) 979 728 450 Fax: (+34) 979 710 390 www.deltacinco.es
pub_millares_torron.indd 99
A xornada tivo lugar nunha finca da Ponte de Outeiro (Castro de Rei, Lugo) pertencente á empresa Ónega Ares S.L.U.
MILLARES TORRÓN Estrada de Santiago, km 5 27210 Lugo Tfno.: 982 221 966 Fax: 982 242 921 www.millarestorron.com
22/05/2013 16:16
Fontao - Esperante - Apdo. 128, 27080 LUGO - Tfno.: 982 284 391 - Fax: 982 284 626 - xeneticafontao.agri@xunta.es - www.xeneticafontao.com