Tuba Luba 1-2 oppgåvehefte A (NNO) by Tell forlag

ebba sporstøl

TELL FORLAG

AR PL

Tuba Luba er ein læremiddelserie for norsk på barnetrinnet i grunnskolen.

OPPGÅVEHEFTE A

Tuba Luba 1–2

Tuba Luba KS

Tuba Luba 1–2 Oppgåvehefte A er ein av åtte einingar, som er eit samanhengande opplegg for dei to første trinna. Desse einingane er ei ny og sterkt revidert utgåve av dei noverande bøkene for første og andre trinn. Dei nye utgåvene vil vere klare i løpet av 2010 og 2011.

R VU

Til 1. og 2. trinn (Tuba Luba 1–2) høyrer desse einingane (nynorsk): Oppgåvehefte A, B, C og D Lesehefte A, B, C og D Bokstavkort Tuba Luba (til elevane) Bokstaver- og talkort (til å hengje opp)

ebba sporstøl

Tuba Luba har sakte progresjon, ein klar systematikk og eit omfattande øvingstilbod. Det er teke vare på gjennom eit stort utval tekster og oppgåver. Det er gitt ut to sett med bokstavkort for den grunnleggjande lese- og skriveopplæringa – eit sett for bruk til kvar elev og eit sett som kan hengjast opp når dei enkelte bokstavane er gjennomgått. For Tuba Luba 1–2 vil det bli gitt ut ein ressursperm med generelt innføringsstoff, lærarrettleiing og kopieringsoriginalar.

Les meir på www.tell.no

ISBN 978-82-7522-386-7

N TELL FORLAG

Nynorsk

ebba sporstøl

1-2

Tuba Luba Nynorsk

OPPGÅVEHEFTE A

TELL FORLAG

AR PL EM D

Omsetjing til nynorsk: Nikolai Nelvik

Teikningar: Ragnhild Heggdal: 9, 11, 12, 13, 16, 18, 28, 29, 31, 32, 33, 34, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 56, 57, 58, 59, 61, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 81,82, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 99, 100,101, 102, 104, 105, 106, 107, 108, 109 Ingse Revold: 8, 9, 11, 12, 13, 15, 19, 22, 23, 25, 31, 32, 33, 34, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 49, 50, 51, 52, 53, 57, 58, 59, 60, 61, 64, 65, 69, 72, 73, 74, 79, 88, 89, 92, 99, 100,101, 102, 103, 104, 105, 106, 107 Stine Langlo Ørdal: 8, 11, 12, 23, 32, 34, 35, 40, 41, 48, 53, 64 Harald Aadnevik: 7, 17, 26-27, 98

Omslagsdesign og grafisk formgiving: Marianne Eidal, Rim design Trykk: InPrint

Spørsmål og kommentarar til denne boka kan sendast til Tell forlag as, Slemmestadveien 416, 1390 Vollen, tlf. 66 78 09 18 e-post: post@tell.no www.tell.no ISBN 978-82-7522-490-1 Digital utgave Nynorskutgåve Det må ikkje kopierast frå denne boka i strid med åndsverklova eller i strid med kopieringsavtalar med Kopinor, interesseorgan for rettshavarar til åndsverk. Kopiering i strid med lov eller avtale kan føre til erstatningsansvar og inndraging og kan straffast med bøter eller fengsel.

Forord

Dette er det første oppgåveheftet ditt. Først skal du bli kjend med nokre ord som du vil ha nytte av når du skal lære bokstavane. Så skal du setje deg godt inn i sju av bokstavane i alfabetet: o, l, a, s, e, i og b. Du skal øve deg på å skrive og lese ord med dei bokstavane du har arbeidd med. Du skal lære kvar bokstav godt før du begynner med den neste. Derfor er det viktig at du følgjer den bokstavrekkjefølgja som er brukt i heftet.

Oppgåveheftet skal du arbeide med kvar dag på skolen. Det må du gjere for å bli ein god lesar og flink til å skrive. Det er laga eit lesehefte som høyrer til. Det skal du bruke heime. Da bør du lese høgt for deg sjølv og nokre vaksne. På den måten får du enda meir trening og får vist kor flink du har vorte!

Det lønner seg å gjere pent og godt arbeid. Du bør arbeide grundig og nøyaktig. Her er det ikkje om å gjere å vere den raskaste i klassen, den som blir først ferdig med ei side. Har du det for travelt, får du ikkje tid til å gjere ting ordentleg. Vil du lære noko, må du ta deg god tid og ikkje slurve med jobben!

Det er moro å lære seg å lese og skrive. Skal du få det til, må kvar bokstav sitje som spikra. Når du ser ein bokstav du har arbeidd med, skal du vite med ein gong kva han heiter, og kva språklyd han har. Du skal kunne bokstaven så godt at du nesten slepp å tenkje på han! Den som jobbar og trenar kvar dag, blir god. Det å kunne lese og skrive vil du ha glede og nytte av heile livet. Så set i gang! Lykke til! Ebba Sporstøl Ålesund, juni 2010

IN ER

o/O l/L a/A s/S e/E i/I b/B

Bokstaven Bokstaven Bokstaven Bokstaven Bokstaven Bokstaven Bokstaven

side side side side side side side

28 38 46 56 70 84 96

Rettleiing til Tuba Luba 1–2 Oppgåvehefte A

3 6 11 12 13 14 15 16 19 22 25

side side side side side side side side side side side

Forord Rund form, like i Stor storleik i forhold til Liten storleik i forhold til Rettlinja form Vassrett stilling Loddrett stilling Skrå stilling Bogeform Plass først og plass sist i rekkja Plass på venstre side

Innhald

side 110

1 2 3 4

Set kryss på teikningar av ting som har rund form. Finn ut kva tinga du har sett kryss på, er like i. Øv på å seie: «Tinga vi set kryss på, er like i at dei har rund form.» Tel kor mange runde former du har funne. Skriv antalet på linja. Bruk tal eller set ein strek for kvar rund form du finn.

Rund form Like i

Vi ser __________runde former. 6

(punktum)

1 Snakk om det de ser p책 biletet. 2 Finn runde former. 3 Set kryss p책 5 av dei runde formene du har funne.

1 Set kryss pĂĽ alle runde former. 2 Teikn 5 runde former. Bruk plassen i ramma.

KS SE

Ă¸

(Teikn runde former.) 8

1 Set kryss på alle runde former. 2 Teikn 5 runde former. Bruk plassen i ramma.

SOLO fjompenissemor tull

sol

8700

ballong ER

BOK

Og 205

pølse med brød

609

(Teikn runde former.) 9

1 Fargelegg alle runde former. 2 Teikn 5 runde former p책 linjene.

O o ___________________________ ________________________________ (Teikn runde former.) 10

1 Set ring rundt dei figurane som har stor storleik i forhold til teikninga av apen. 2 Set kryss pĂĽ dei delane som er like i at dei har rund form. 3 Teikn eit hus som har stor storleik i forhold til teikninga av huset nedst pĂĽ sida. Bruk plassen i ramma.

8 Ă&#x2DC;

Stor storleik i forhold til

1 Set ring rundt dei figurane som har liten storleik i forhold til teikninga av Ollo. 2 Set kryss p책 delane som er like i at dei har rund form. 3 Teikn eit hus som har liten storleik i forhold til teikninga av huset nedst p책 sida. Bruk plassen i ramma.

Liten storleik i forhold til

책

PL EM KS SE G IN ER

D R VU 12

1 Set kryss p책 dei figurane som er like i at dei har rettlinja former. 2 Teikn ulike rettlinja former. Bruk plassen i ramma

Rettlinja form

I L

Oslo R책dhus

1 Fargelegg dei delane av bokstavane og tala som har rettlinja form. 2 Set kryss p책 dei delane som har rund form. 3 Teikn rettlinja former i vassrett stilling. Bruk plassen i ramma.

Vassrett stilling

1 Set kryss p책 dei delane av figurane som har rettlinja form i loddrett stilling. 2 Teikn 6 rettlinja former i loddrett stilling og 6 rettlinja former i vassrett stilling. Bruk plassen i ramma.

Loddrett stilling

217 hikke

titteskap

9654

trollmor

pannekake

1 Set ring rundt alle rettlinja former. 2 Set kryss p책 dei delane av figurane som har rettlinja form i skr책 stilling. 3 Teikn rettlinja former i skr책 stilling. Bruk plassen i ramma.

HOKKUS

Skr책 stilling

VERE

546

Snakk om det du ser på biletet. Finn runde former og rettlinja former. Set kryss på 5 av dei runde formene du har funne. Set ring rundt 5 av dei rettlinja formene du har funne. Finn éi rettlinja form i vassrett stilling, 2 i loddrett stilling og 2 i skrå stilling.

1 2 3 4 5

1 Set kryss på alle runde former.

Ola blei sprø

2 Set ring rundt alle rettlinja former.

507 2391 468 VU

kose ørn voff 3 Skriv lo og LO 5 gonger (runde og rettlinja former i loddrett og vassrett stilling). Bruk linjene.

lo LO 18

1 Set kryss pĂĽ alle bogeformer. 2 Teikn ulike bogeformer. Bruk plassen i ramma.

Bogeform

Ă&#x2DC;

Unmh

VU OR

1 Fargelegg med bl책 farge dei delane som har bogeform. 2 Set kryss p책 dei delane som har rettlinja form. 3 Teikn ulike bogeformer. Bruk plassen i ramma.

Finn rettlinja former, runde former og bogeformer

1 Set kryss p책 dei delane som har rettlinja form.

kakeboksen AR

2 Set kryss p책 dei delane som har rund form.

dopotta G

3 Set kryss p책 dei delane som har bogeform.

husmusene 4 Bruk raud farge og fargelegg alle bokstavane som har ein del som har bogeform.

Her ser du bilete av ei rekkje med ulike dyr. 1 Set kryss på teikninga av det dyret som har plass først i rekkja. 2 Set strek under teikninga av det dyret som har plass sist i rekkja.

Plass først og sist i rekkja

Her ser du ei rekkje med bokstavar. 1 Set kryss på den bokstaven i kvart ord som har plass først i rekkja. 2 Set ring rundt dei bokstavane som har éin eller fleire delar med bogeform.

høns muren Her ser du enda ei rekkje med bokstavar. 1 Set strek under den bokstaven i kvart ord som har plass sist i rekkja. 2 Set ring rundt dei bokstavane som har ein eller fleire delar med rettlinja form i skrå stilling.

ulykke VATN 22

Dra strek mellom dei figurane som er heilt like. Bruk ulike fargar til kvart par.

1 2 3 4

Teikn Teikn Teikn Teikn

ein ein ein ein

ting ting ting ting

som som som som

har har har har

ein ein ein ein

del del del del

som som som som

har har har har

rund form. rettlinja form i loddrett stilling. rettlinja form i vassrett stilling. bogeform.

1 Sjå på rekkjene med teikningar, tal og bokstavar. Set kryss på den teikninga, det talet og den bokstaven som har plass på venstre side. 2 Øv deg på å seie: «Jenta har plass på venstre side av guten.» «Traktoren har plass på venstre side av lastebilen.»

Plass på venstre side

59 SL VU

3 Fargelegg den delen av kvar bokstav som har plass på venstre side.

1 Snakk om det du ser p책 teikninga. 2 Finn runde former, rettlinja former og bogeformer. 3 Set kryss p책 2 av dei rettlinja formene i loddrett stillig, 2 med vassrett stilling og 2 med skr책 stilling. Bruk ulike fargar. 4 Set ring rundt han som st책r sist i rekkja framfor inngangen til kinosalen.

1 Fargelegg bokstaven o/O med raud farge. Raud farge er symbol for vokal. 2 Fargelegg osten. Han skal ha gul farge. 3 Set ring rundt bokstaven o/O i alfabetet.

AB C D E F G H I J K L M N OP Q RST U V W X Y Z Æ Ø Å a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z æ ø å 28

Set ring rundt bokstaven o. Sjå på teikninga. Finn ord for ting som har språklyden o. Set kryss på dei tinga på teikninga som du har funne. Fargelegg rosene. Dei skal ha rosa farge.

Tornerose sov i hundre år. Tornerose må kje sove meir.

1 2 3 4

krone sko rose lomme kjole Ord for ting du ser på teikninga, med språklyden o.

Vi ser Ola og Tove. Ola kosar med ein hest. Tove er sur. Tove vil ha ein okse. Ser vi ein okse?

1 Set ring rundt dei orda som har bokstaven o/O. 2 Sj책 p책 teikninga. Set ring rundt runde former.

1 Dra strek frå bokstaven o til dei bileta som har språklyden o på plass først. 2 Tel språklydane i orda som passar til bileta. 3 Skriv antalet på linja ved kvart bilete. Bruk tal eller set ein strek for kvar språklyd du høyrer. 4 Orda under passar til bileta. Skriv orda dersom du kan. Bruk linja ved det biletet som passar til.

Ollo Oslo sko ost bok okse sol rose

Oslo Rådhus

1 Dra strek frå bokstaven o til dei bileta som har språklyden o. 2 Tel språklydane i orda som passar til bileta. 3 Skriv antalet på linja ved kvart bilete. Bruk tal eller set ein strek for kvar språklyd du høyrer. 4 Orda under passar til bileta. Skriv orda dersom du kan. Bruk linja ved det biletet som passar til.

ost kost mobil sil båt bok Ollo fot

1 2 3 4

Dra strek fr책 bokstaven o til dei bileta som har spr책klyden o. Tel spr책klydane i orda som passar til bileta. Skriv antalet p책 linja ved kvart bilete. Orda under passar til bileta. Skriv orda dersom du kan. Bruk linja ved det biletet som passar til.

pose krokodille stol glas rose is los ball

1 2 3 4

Dra strek frå bokstaven o til dei bileta som har språklyden o på plass sist. Tel språklydane i orda som passar til bileta. Skriv antalet på linja ved kvart bilete. Orda under passar til bileta. Set ring rundt dei orda som har språklyden o på plass sist. 5 Skriv orda dersom du kan. Bruk linja ved det biletet som passar til.

solo Ollo stol sko okse Oslo do sol

1 Set strek under bokstaven o.

a y k p

k r c u

o f s g

p d a o

a o p s

å p u a

h o o o

g b t m

f o o o

t å å ø

ø o æ å

e c d n

G IN ER D R

2 Set strek under dei orda som har bokstaven o/O på plass først.

mor

sol

Ola

moro Ole

oter

solo

orm

los

ost

Oslo molo 35

1 2 3 4

Set strek under ordet sol/Sol. Set raud ring rundt bokstaven o/O i teksten. Skriv bokstaven o 5 gonger p책 kvar linje. Fargelegg biletet av sola med gul farge.

O O 36

PL EM KS SE

Vi ser sol. Sol vil alle ha. Vi ser Ole. Ole liker sol. N책r det er sol, er Ole ute. Liker du sola?

Sol

1 Set ring rundt orda som har bokstaven o/O. 2 Fargelegg biletet av sola med gul farge. 3 Fargelegg biletet av hesten med brun farge.

Skole

Vi ser Ola og Guro. Vi ser Tove og Tor. Alle bur p책 Otta. Ola og Guro bur p책 ein bondegard. Alle g책r til skolen kvar dag.

1 Fargelegg bokstaven l/L med blå farge. Blå farge er symbol for konsonant. 2 Fargelegg lyset. Det skal ha lilla farge. 3 Set ring rundt bokstaven l/L i alfabetet.

AB C D E F G H I J K L M N OP Q RST U V W X Y Z Æ Ø Å a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z æ ø å 38

1 Set ring med blå farge rundt bokstaven l/L.

l m t l o v l h l ø s d l h g l k u p l m æ y l k l p b t a m n v L E

L M K P E Æ S Z V L R F L E V L P L O L

2 Set strek under dei orda som har bokstaven l/L på plass først. 3 Finn ut kva bileta er like i.

Lars les om Donald kvar laurdag. Line leikar med veslesyster. Lyset lyser så klart og fint. Løva luskar bort. Morfar hjelper Lisa med leksene.

1 2 3 4

Dra strek frå bokstaven l til dei bileta som har språklyden l på plass først. Tel språklydane i orda som passar til bileta. Skriv antalet på linja ved kvart bilete. Orda under passar til bileta. Skriv orda dersom du kan. Bruk linja ved det biletet som passar til.

stol sol lys lam lim eple lastebil Ollo

1 2 3 4

Dra strek fr책 bokstaven l til dei bileta som har spr책klyden l. Tel spr책klydane i orda som passar til bileta. Skriv antalet p책 linja ved kvart bilete. Orda under passar til bileta. Set ring rundt dei orda som har bokstaven l. 5 Skriv orda dersom du kan. Bruk

kake lam lampe telt hus ball Ollo fly

1 2 3 4

Dra strek frå bokstaven l til dei bileta som har språklyden l på plass sist. Tel språklydane i orda som passar til bileta. Skriv antalet på linja ved kvart bilete. Orda under passar til bileta. Skriv orda dersom du kan. Bruk linja ved det biletet som passar til.

sel lam mål bil sil blomster fly lås

ER D R

l l L lo

Lom sol kul ku lo molo ror solo Lars klo sur bol Ollo Line v책t sel

1 Set strek under bokstaven l/L. 2 Les orda dersom du kan. 3 Skriv bokstaven l/L og ordet lo 5 gonger. Bruk linjene.

1 Set kryss under dei bileta som har språklyden l. 2 Tel språklydane i orda som passar til bileta. 3 Skriv antalet på linja ved kvart bilete. 4 Finn ut kva alle teikningane er like i. 5 Orda under passar til bileta. Set kryss under dei orda som har bokstaven l. 6 Skriv orda dersom du kan. Bruk linja ved det biletet som passar til.

sel ku lam løve rev kamel katt hare elefant

1 Dra strek frå bokstaven o til dei bileta som har språklyden o. Bruk raud farge. 2 Dra strek frå bokstaven l til dei bileta som har språklyden l. Bruk blå farge.

l 45

1 Fargelegg bokstaven a/A med raud farge. Raud farge er symbol for vokal. 2 Fargelegg ankeret. Det skal ha gul farge. 3 Set ring rundt bokstaven a/A i alfabetet.

AB C D E F G H I J K L M N OP Q RST U V W X Y Z Æ Ø Å a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z æ ø å 46

1 Set ring med raud farge rundt bokstaven a/A. (Bokstaven a/A er symbol for språklyden a.)

a l o a m ø a a u k d a p b a a å o a å o å a d a l t a ø å

A S Å R L V A Å L A O S Å A A B P A L V

alle lam Asle okse

Anne svar sa ake

2 Set strek med raud farge under orda som har bokstaven a/A. 3 Sjå på bileta. Set kryss på det biletet som har språklyden a.

Ola Sam ku kva

sola kasse ras la

banan ball tam bad

1 Set ring rundt bokstaven a/A i rekkja av ord. 2 Sj책 p책 bileta og orda. Set strek under dei to orda som passar til bileta. 3 Skriv orda p책 linja ved kvart bilete.

Lolo katt Ala ake ball sol

Ola sel alle lese is Ollo

a a A

4 Skriv bokstaven a/A 5 gonger. Bruk linjene.

1 Dra strek frå bokstaven a til dei bileta som har språklyden a på plass først. 2 Tel språklydane i orda som passar til bileta. 3 Skriv antalet på linja ved kvart bilete. 4 Orda under passar til bileta. Skriv orda dersom du kan. Bruk linja ved det biletet som passar til.

anker and appelsin sol arm banan ost ananas

1 Dra strek fr책 bokstaven a til dei bileta som har spr책klyden a. 2 Tel spr책klydane i orda som passar til bileta. 3 Skriv antalet p책 linja ved kvart bilete. 4 Orda under passar til bileta. Skriv orda dersom du kan. Bruk linja ved det biletet som passar til.

and ball bil kake fisk saks sel Ala knapp

1 2 3 4 5

Dra strek frå bokstaven a til dei bileta som har språklyden a. Tel språklydane i orda som passar til bileta. Skriv antalet på linja ved kvart bilete. Orda under passar til bileta. Set ring rundt dei orda som har bokstaven a. Skriv orda dersom du kan. Bruk linja ved det biletet som passar til.

katt ratt kasse bie robåt paraply bok sag

1 2 3 4 5 6

Set kryss under dei bileta som har spr책klyden l. Tel spr책klydane i orda som passar til bileta. Skriv antalet p책 linja ved kvart bilete. Finn ut kva alle bileta er like i. Orda under passar til bileta. Set kryss under dei orda som har bokstaven a. Skriv orda dersom du kan. Bruk linja ved det biletet som passar til.

elefant krokodille ku and kamel gris ape sel hane

1 Sei orda som passar til bileta. Lytt ut spr책klyden p책 plass sist. 2 Skriv bokstaven som har plass sist. Bruk ruta ved det biletet som passar til. 3 Tel spr책klydane i orda som passar til bileta. 4 Skriv antalet p책 linja ved kvart bilete. 5 Orda under passar til bileta. Skriv orda dersom du kan. Bruk linja ved det biletet som passar til.

bil sol sko solo Ala Ollo ball

1 Set ring rundt ordet ser/Ser. 2 Skriv S/U (sant eller usant.)

S/U

Vi ser sola. ________

Ser vi Ola? ________

203 ________

Vi ser 3 her.

Ser vi Lollo? ________

yĂŚs ________

Ser vi 2 her?

________ 45

Vi ser a.

Ser vi 1-2-3? ________ 54

PL EM KS SE G IN

a a a Ala Ola Lollo A A

1 Skriv bokstaven a/A 5 gonger p책 kvar linje. 2 Skriv orda 2 gonger p책 kvar linje.

1 Fargelegg bokstaven s/S med blå farge. Blå farge er symbol for konsonant. 2 Fargelegg sola. Ho skal ha gul farge. 3 Set ring rundt bokstaven s/S i alfabetet.

AB C D E F G H I J K L M N OP Q RST U V W X Y Z Æ Ø Å a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z æ ø å 56

1 Set ring med blå farge rundt bokstaven s/S.

a b s f g h l m s s æ a s b l s ø a k p d j s a l b a s d s s æ e

S A D L S T R O A S K L A S S Y Æ M F O A S

2 Set ring rundt orda som har bokstaven s/S. 3 Set strek under bokstaven a i orda. 4 Finn ut kva bileta er like i.

sal sol sel sil slo sebra les Sola lus kam Oslo solo pose Sam buss is

1 2 3 4

Dra strek frå bokstaven s til dei bileta som har språklyden s på plass først. Tel språklydane i orda som passar til bileta. Skriv antalet på linja ved kvart bilete. Orda under passar til bileta. Set strek under orda som har bokstaven s på plass først. 5 Skriv orda dersom du kan. Bruk linja ved det biletet som passar til.

EM KS

sol blomstrar bamse sko saks hus mus spøkjelse stol

1 2 3 4 5

Dra strek fr책 bokstaven s til dei bileta som har spr책klyden s. Tel spr책klydane i orda som passar til bileta. Skriv antalet p책 linja ved kvart bilete. Orda under passar til bileta. Set ring rundt bokstaven s. Skriv orda dersom du kan. Bruk linja ved det biletet som passar til.

lys sil same pil lue kake rose veske

1 2 3 4 5 6

Set kryss på biletet av dei reiskapane som har språklyden s på plass først. Tel språklydane i orda som passar til bileta. Skriv antalet på linja ved kvart bilete. Finn ut kva alle bileta er like i. Orda under passar til bileta. Set kryss på bokstaven s. Skriv orda dersom du kan. Bruk linja ved det biletet som passar til.

sag syl hammar lykt kniv rive fil saks nål

1 Sei orda som passar til bileta. Lytt ut spr책klyden p책 plass sist. 2 Skriv bokstaven som har plass sist. Bruk ruta ved det biletet som passar til. 3 Orda under passar til bileta. Skriv orda dersom du kan. Bruk linja ved det biletet som passar til.

los saks solo ball syl Ala is

1 Skriv bokstaven s/S og orda 5 gonger pĂĽ linjene. (Hugs at bokstaven l har stor hĂ¸gd.)

s AR

s EM

s G

os ER D R

sal

los S S 62

1 Sei orda som passar til bileta. 2 Skriv bokstavane som manglar. 3 Skriv orda i rutene ved kvart bilete.

A KS

s s

l 63

1 Les orda. 2 Skriv orda som passar til bileta. Bruk linja ved det biletet som passar til.

os sol solo Ala Ollo sal Ola is los

1 Sei orda som passar til bileta. 2 Lytt ut den språklyden som har plass først. 3 Dra strek frå bokstavane til dei bileta som har bokstavane på plass først. Bruk blå farge (symbol for konsonant) på strekane frå bokstavane l og s. Bruk raud farge (symbol for vokal) på strekane frå bokstavane a og o.

a s 65

1 Les orda. 2 Skriv orda som passar til bileta. Bruk linja ved det biletet som passar til. 3 Les dei setningane du har skrive.

sol los os solo Ola sal Ala

Vi ser ______________

Vi ser ______________ Vi ser ______________ Vi ser ______________ 66

1 Sj책 p책 bileta. Les setningane. 2 Skriv S/U (sant eller usant).

S/U

Her er sol. ________

Her er vi. ________

Her ser vi is. ________ ________

Vi ser os.

Her er Oslo. ________ Vi lo. ________ Her er is. ________ 67

Skriv orda som passar til bileta. Pilane viser om du skal skrive vassrett eller loddrett.

Kryssord

1 Sj책 p책 bileta. Les setningane. 2 Skriv S/U (sant eller usant).

Her er Ola. ________

Sola er her. ________

Her er sal. ________ ________

Ola lo.

Vi ser Ola. ________

Vi ser solo. ________ Vi ser os. ________ Her er solo. ________ Her er los. ________ 69

1 Fargelegg bokstaven e/E med raud farge. Raud farge er symbol for vokal. 2 Fargelegg epla. Dei skal ha grøn farge. 3 Set ring rundt bokstaven e/E i alfabetet.

AB C D E F G H I J K L M N OP Q RST U V W X Y Z Æ Ø Å a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z æ ø å 70

1 Set ring med raud farge rundt bokstaven e/E.

S E F M

R E F G T D N E Æ Ø E

a b c d e f e g e h e m n e p b d e t u o a a e a k s e ø æ l å e

2 Set strek under dei orda som har bokstaven e/E på plass først. 3 Sei orda som passar til bileta. 4 Finn ut kor mange gonger du ser bokstaven e/E i kvart ord.

eske Ole elefant Eli Espen ser ler oase her er eple Else ose salen sele lese epletre Asle engel

1 2 3 4

Dra strek frå bokstaven e til dei bileta som har språklyden e på plass først. Tel språklydane i orda som passar til bileta. Skriv antalet på linja ved kvart bilete. Orda under passar til bileta. Set strek under orda som har bokstaven e på plass først. 5 Skriv orda dersom du kan. Bruk linja ved det biletet som passar til.

elefant rev esel tre eple ekorn sel kake

1 Dra strek fr책 bokstaven e til dei bileta som har spr책klyden e. 2 Tel spr책klydane i orda som passar til bileta. 3 Skriv antalet p책 linja ved kvart bilete. 4 Orda under passar til bileta. Set strek under orda som har bokstaven e. 5 Skriv orda dersom du kan. Bruk linja ved det biletet som passar til.

elefant bil nase mus telt sel ugle is fele

1 Dra strek frå bokstaven e til dei bileta som har språklyden e på plass sist. 2 Tel språklydane i orda som passar til bileta. 3 Skriv antalet på linja ved kvart bilete. 4 Orda under passar til bileta. Set strek under orda som har bokstaven e på plass sist. 5 Skriv orda dersom du kan. Bruk linja ved det biletet som passar til.

eple rev lampe vase stige sel ugle okse esel

1 Lytt ut den sprĂĽklyden som har plass sist i orda som passar til bileta. 2 Skriv den bokstaven som har plass sist. Bruk ruta ved det biletet som passar til. 3 Orda under passar til bileta. Set ring rundt dei orda som har bokstaven e pĂĽ plass sist. 4 Skriv orda dersom du kan. Bruk linja ved det biletet som passar til.

esel sel stige los Ala lĂ¸ve sal solo

1 Les orda. 2 Sj책 p책 bileta. Skriv bokstavane som manglar. Bruk rutene.

esel sel lese

s e

AR EM SE G IN

ER D R VU 76

3 Skriv bokstaven e/E 5 gonger. Bruk linjene.

e E

e l l

l e

1 Dra strek frå orda til dei bileta som passar til. 2 Bruk raud farge på streken frå ord til bilete når bokstaven på plass først er ein vokal. Bruk blå farge når han er ein konsonant.

sel lese le

sol los esel

solo oase Ala

1 Les orda. 2 Skriv orda. Bruk linja ved det biletet som passar til.

Oslo sal sol los sel esel solo le lese

1 Sei orda som passar til bileta. 2 Lytt ut språklyden på plass først. 3 Dra strek frå kvar bokstav til det biletet som har bokstaven på plass først. 4 Bruk raud farge på streken frå ord til bilete når bokstaven på plass først er ein vokal. Bruk blå farge når han er ein konsonant.

a s e

1 Les setningane. 2 Set kryss under bokstaven e. 3 Skriv S/U (sant eller usant).

S/U

Vi ser sola. ________

Her er eit esel. ________

Ole vil lese. ________ ________

Her er oase. 246

________

Her har vi e.

Asle

________

Ser vi 5 her?

Else ser sel. ________ 80

1 Les setningane. 2 Set kryss under bokstaven s/S. 3 Skriv S/U (sant eller usant).

S/U Her er sol. ________

Her er vi. ________

Her ser vi sel. ________ ________

Ser vi solo her?

________

Ser vi Oslo her?

Alle lo. ________ Her ser vi esel. ________ Her er is. ________ 81

1 Les setningane. 2 Dra strek fr책 setningane til dei bileta som passar til. Fleire av setningane kan passe til det same biletet. 3 Ei setning har ikkje eit bilete som passar til. Skriv setninga ferdig nedst p책 sida.

Her er ein oase.

Ole og Else ser eit esel.

Her er sola.

Vi ser ein sel.

Vi ser is og solo. Alle ser ein sel og eit esel.

Vi ser ______ og________________. 82

Biletdiktat

Skriv orda som passar til bileta. Bruk linja ved kvart bilete.

1 Fargelegg bokstaven i/I med raud farge. Raud farge er symbol for vokal. 2 Fargelegg teltet. Det skal ha gul, grøn og brun farge. 3 Set ring rundt bokstaven e/E i alfabetet.

AB C D E F G H I J K L M N OP Q RST U V W X Y Z Æ Ø Å a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z æ ø å 84

1 Set ring med raud farge rundt bokstaven i/I.

I L J K

L M O A E L E I L

I I

i o l m j l i å e a s i j å i l i a e o t u v i i l o a i l s j ø v h i

2 Les alle orda på første linja. 3 Vel eit av orda du las. Teikn eit bilete som passar til ordet. Bruk den tomme boksen. 4 Set ring med raud farge rundt bokstaven i/I.

is sil Lise sei los Lilli Ilse min flire bil iglo din sile leie ni ti Iran nikke pil

1 Dra strek frå bokstaven i til dei bileta som har språklyden i på plass først. 2 Tel språklydane i orda som passar til bileta. 3 Skriv antalet på linja ved kvart bilete. 4 Orda under passar til bileta. Set strek under orda som har bokstaven i på plass først. 5 Skriv orda dersom du kan. Bruk linja ved det biletet som passar til.

KS SE

is sil isbjørn iglo syl fyr insekt pil esel

1 Dra strek fr책 bokstaven i til dei bileta som har spr책klyden i. 2 Tel spr책klydane i orda som passar til bileta. 3 Skriv antalet p책 linja ved kvart bilete. 4 Orda under passar til bileta. Set strek under orda som har bokstaven i. 5 Skriv orda dersom du kan. Bruk linja ved det biletet som passar til.

ski pil gris los kniv fyr ring sel is

1 Dra strek frĂĽ bokstaven i til dei bileta som har sprĂĽklyden i. 2 Skriv orda som passar til bileta. Du kan bokstavane som manglar. 3 Fargelegg teikningane av bilen og stearinlyset.

r b j Ă¸ r n

1 Sei orda som passar til bileta. 2 Lytt ut den sprĂĽklyden som har plass sist i kvart ord. 3 Skriv den bokstaven som har plass sist. Bruk ruta som passar til kvart bilete. 4 Set kryss under bokstaven i i orda som passar til bileta. 5 Finn ut kva alle bileta er like i. 6 Skriv orda dersom du kan. Bruk linjene.

lĂ¸ve gris krokodille sel Ala mus ri hai

1 Skriv bokstaven i 6 gonger på den øvste linja. 2 Skriv orda 3 gonger på linjene. Pass på stor og lita høgd.

i PL EM KS SE G IN ER D R

sil sile ai Ilse

si ise

1 2 3 4 5

Sei orda som passar til bileta. Lytt ut spr책klyden p책 plass sist i kvart ord. Set ring rundt bokstaven som har plass sist. Bruk bokstavane i kvar rute. Skriv orda som passar til dei bileta som har eit kryss ved seg. Bruk linjene. Skriv dei andre orda dersom du kan. Bruk linjene.

I s o

i a e SE

o l i

i e a e a s s l i 91

1 Lytt ut språklyden som har plass først i orda som passar til bileta. 2 Dra strek frå kvar bokstav til det biletet som har bokstaven på plass først. Bruk raud farge på strekane frå ein vokal. Bruk blå farge på strekane frå ein konsonant.

a s e i

Skriv orda

Skriv orda som passar til bileta. Bruk linjene.

os sel is leie lese sil los sei esel sal sol oase

Biletdiktat

Skriv orda som passar til bileta. Bruk linjene.

1 Les setningane. 2 Dra strek fr책 setningane til dei bileta som passar til. Det er ikkje alle setningane som har eit bilete som passar til.

Her er ein sel.

Eli ser ein is.

Lollo vil leie Ollo.

Lise vil lese.

Ala slo Ola. Vi ser solo og cola. Her er 1 sei. 95

1 Fargelegg bokstaven b/B med blå farge. Blå farge er symbol for konsonant. 2 Fargelegg bananen og ballongane. 3 Set ring rundt bokstaven b/B i alfabetet.

AB C D E F G H I J K L M N OP Q RST U V W X Y Z Æ Ø Å a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z æ ø å 96

Set ring med blå farge rundt bokstaven b/B i bokstavrekkjene og i orda.

u b r o

e a t f

b e b n

d i å y

p b a b

i p b k

l g n a

s b y b

b h s o

b j p e

f b d c

a m o b

A B R S L I B D V E P G O B M N B K S P Ø T U Æ B B R

ball sei bie bleie sel labb buss lese bli bil sil du pose boble sal be les pese Saab base be

1 Set ring rundt orda som har bokstaven b/B. 2 Les historia dersom du kan.

Badetur

Vesle Bobo og Bibbi bur i Bodø. No er Bobo og Bibbi på ferie i Bulgaria. Bobo og Bibbi badar heile dagen.

Dei har spade og bytte. Dei har badeball og badering. Bobo og Bibbi byggjer sandborg. På stranda drikk Bobo og Bibbi brus og et bollar og is.

Bobo og Bibbi blir brune frå topp til tå. «Fin ferie!» seier Bobo og Bibbi i kor.

1 Dra strek frå bokstaven b til dei bileta som har språklyden b på plass først. 2 Tel språklydane i orda som passar til bileta. 3 Skriv antalet på linja ved kvart bilete. 4 Orda under passar til bileta. Set strek under orda som har bokstaven b på plass først. 5 Skriv orda dersom du kan. Bruk linja ved det biletet som passar til.

bukse pære banan bie lys lås bok briller

1 Dra strek frå bokstaven b til dei bileta som har språklyden b. 2 Tel språklydane i orda som passar til bileta. 3 Skriv antalet på linja ved kvart bilete. 4 Orda under passar til bileta. Set kryss under orda som har bokstaven b. 5 Skriv orda dersom du kan. Bruk linja ved det biletet som passar til.

sol bål båt labb sopp bil tak brød buss

100

1 2 3 4 5

Set kryss på bileta av dei dyra som har språklyden b. Tel språklydane i orda som passar til bileta. Skriv antalet på linja ved kvart bilete. Skriv namnet på dei dyra som er teikna med blå farge. Bruk linja ved kvart bilete. Skriv namnet på dei andre dyra dersom du kan. Bruk linja ved det biletet som passar til.

bjørn rev bie gris esel krokodille hare bukk sel

101

1 Dra strek fr책 orda til bileta som passar til. 2 Skriv orda. Bruk linja ved kvart bilete. 3 Skriv bokstaven b 5 gonger p책 linja nedst p책 sida.

bie labb bleie

sel bil esel

sol oase ball

b 102

PL EM KS SE G IN ER

b b b bil ball B

Skriv bokstaven b 5 gonger på kvar av dei 3 øvste linjene. Skriv orda 3 gonger på dei 2 neste linjene. Pass på stor og lita høgd. Skriv bokstaven B 5 gonger på den nedste linja. Finn ut kva bileta er like i.

1 2 3 4

103

1 Les orda. 2 Dra strek fr책 orda til dei bileta som passar til. Bruk ulik farge p책 strekane. 3 Skriv orda som passar til bileta. Bruk linjene.

PL EM

leie ball

bil bol bie

esel oase

104

bleie solo

1 Les orda. 2 Dra strek fr책 orda til dei bileta som passar til. Bruk ulik farge p책 strekane. 3 Skriv orda som passar til bileta. Bruk linjene

PL EM

sel sil sal

esel lese bil

los bie ball

105

1 Les setningane. 2 Skriv S/U (sant eller usant).

S/U Her er ein bil. ________

Vi ser solo. ________

Her er sola. ________

Vi ser is og solo. ________

Her er ei bie.

________

Her er biebol. ________ Asle vil lese. ________ 106

Biletdiktat

Skriv orda som passar til bileta. Bruk linjene. Pass på stor og lita høgd på bokstavane.

107

1 Les setningane. 2 Dra strek fr책 setningane til dei bileta som passar til. Nokre setningar kan passe til fleire av bileta. Det er ikkje alle setningane som har eit bilete som passar til.

Eli har ein bil.

Ola vil ri.

KS SE G

Vi ser ein ball.

Her er eit biebol.

Ser vi ein labb? Vi vil lese. Her er ein oase og eit esel. Vi er lei oss. 108

1 Skriv diftongen ei 5 gonger p책 linja. 2 Skriv orda som passar til bileta. Du kan alle bokstavane som manglar.

p 109

Rettleiing til Tuba Luba 1–2 Oppgåvehefte A

leg presenterte (sjå nedanfor), kan elevane ta til å arbeide i heftet. • Kvar side bør presenterast på tavla ved hjelp overhead, PowerPoint eller liknande. • Forklar kva elevane skal lære eller øve seg på på den aktuelle sida. • Bli einige om kva teikningane viser. • Øv på utsegner og formuleringar som de har arbeidd med munnleg, for eksempel punktum, spørjeteikn, setningar osv. • Bruk dei grunnleggjande omgrepa: form og stilling (rund, bogen, rettlinja, loddrett, vassrett), like i, ulike i osv. Sjekk språklydar og skrivemåten for bokstavane. • Øv mykje på å telje språklydane i eit ord, skriv ord på tavla og tel bokstavane i ordet. Elevane må få klart for seg kva som er skilnaden mellom talet på språklydar dei høyrer i eit ord, og talet på bokstavar som ordet blir skrive med. • Klapp stavingar. • Finn ut kvifor ein bokstav er vokal eller konsonant.

Tuba Luba er ein læremiddelserie for norsk på barnetrinnet, komplett frå første til sjuande trinn. Oppgåvehefte A – saman med Lesehefte A – er den første eininga i ei ny utgåve av Tuba Luba for den grunnleggjande lese- og skriveopplæringa. Det nye opplegget for begynnarundervisninga har fått samletittelen Tuba Luba 1–2 og vil til saman omfatte åtte einingar. Eit viktig skilje frå tidlegare utgåver på dette nivået er at Tuba Luba 1–2 er eit samanhangande opplegg for første og andre trinn under eitt. Oppgåvehefte A og Lesehefte A er for bruk i første halvår på første trinn. Tuba Luba 1–2 omfattar fire lesehefte og fire oppgåvehefte (arbeidshefte), som til saman dekkjer innlæringa av dei 24 mest brukte bokstavane. (Vi ventar med c, q, w, x, z til tredje trinn.) Desse åtte einingane er for bruk på første og andre trinn.

Til Oppgåvehefte A høyrer heile Lesehefte A og første del av Lesehefte B. Bokstavane de arbeider med i oppgåvehefta, blir tekne opp att i same rekkjefølgja og repeterte i lesehefta.

For meg har det vore eit viktig prinsipp at ein bokstav ikkje skal takast i bruk i ein lesetekst før han er godt nok innlært; bokstaven bør vere automatisert. Bortsett frå heilorda – ord som elevane berre skal kjenne att – skal all tekst i hefta berre bestå av ord med dei bokstavane som til kvar tid er innlærte.

Tidsbruk og framgangsmåte • De bør jobbe med oppgåveheftet kvar skoledag. Bruk god tid på kvart omgrep og kvar bokstav. På første trinn bør de bruke minst to veker på kvar bokstav. • Når eit nytt omgrep og ein ny bokstav er skikke-

110

Nokre nyttige retningslinjer • Krev at elevane arbeider skikkeleg i bøkene frå første dag. Slå ned på eventuell konkurranse mellom dei raske om å bli først ferdig med ei side. • Ha alltid ekstra oppgåver klare til dei som arbeider godt og raskt. • Krev god orden på sidene frå første dag. Ikkje tillat rot og tøys. For eksempel: Er oppgåva å dra ein rett strek frå eit ord til biletet som passar til, er det alltid nokon som gjerne vil finne den lengste vegen frå ord til bilete. Da vil det bli håplaust å sjå om eleven har svara rett eller ikkje. • Ikkje slepp nokon laus i boka på eiga hand. Fastset på førehand kor mange sider det er lov å arbeide på.

Retting av elevarbeidet i hefta Elevane bør så raskt som mogleg få respons på det dei har gjort. Du bør unngå å bruke «raudblyanten». Visk ut eventuelle feil, og hjelp eleven med å finne fram til det som er rett. Skriv små «smilefjes», eller set inn små klistremerke når eleven har gjort fint arbeid (samanlikning berre med seg sjølv). Når du jobbar med omgrepa, rår eg deg til å bruke Tuba Luba 1 Ressursperm av Herdis Øyehaug Karlstad.

• På somme sider er det under oppgåvene lista opp ord som passar til bileta, ord som ofte inneheld alle bokstavane i alfabetet. Dette bryt med prinsippet om at elevane berre skal arbeide med ord der alle bokstavane er innlærte, og dei fleste vil korkje kunne skrive eller lese dei – og det skal dei heller ikkje. • Dette er eit tilbod til dei elevane som allereie kan lese. Eg opplever at dei gjerne vil skrive ord, og dette gir dei sjansen til det. Men det er viktig at du ser til at orda blir rett skrivne. Elevane er ikkje tente med å skrive ord feil i lengre tid.

Ord som «passar til bileta»

• Dei kan lage teikneseriar, dikte små bøker, skrive faktasetningar osv. • Dei kan arbeide med bøker, lesespel, arbeidshefte (det finst mange uavhengig av kva leseverk ein bruker), dataspel osv. • I ressurspermen, som vil liggje føre når alle elevhefta er gitt ut i 2011, vil det vere kopieringsoriginalar tilpassa dei som treng ekstraoppgåver. Slike oppgåver finst òg i noverande Tuba Luba 2 Ressursperm.

• Dersom nokon har lyst til å fargeleggje i boka, er det berre lov når dei er ferdige med dagens oppgåver. Gjer avtale med dei som jobbar seint. • Ha alltid fargeblyantar liggjande klare på pulten. Når ein skal dra mange strekar på ei side, gir det betre oversyn når strekane har ulike fargar.

Ekstraoppgåver til dei som les og kan alle bokstavane

• Bruk presentasjonsbileta til kvar bokstav. • Elevane kan dra strek frå ulike ting på teikninga og skrive orda som passar til. • Dei kan skrive små historier om det dei ser på bileta, i ei eiga «forfattarbok». • Dei kan bruke presentasjonssida til den nye bokstaven i det tilhøyrande leseheftet. • Dei kan skrive så mange ord dei greier, som passar til det dei ser på biletet. • Dei kan skrive orda dei fann, på pc, skrive orda loddrett under kvarandre i listeform. Her kan dei få konkurrere med andre om kven som finn flest ord.

Innlæring av ny bokstav • Når elevane skal lære ein ny bokstav, bør det skje etter eit fast mønster. Utgangspunktet bør vere at barna får sjå konkrete ting som har namn med den aktuelle bokstaven på plass først. (Ved innlæringa av bokstaven o/O kan det for eksempel vere ein osteskjerar, ein ostebit, ein liten figur av ein okse.) De kan òg studere innleiingsbileta i lesehefta og oppgåvehefta eller andre illustrasjonar som passar til. Kjende songar, eventyr og segner bør òg brukast. • La elevane få ei lita smaksprøve av noko som har

111

Bokstaven a har plass på linja. Han har lita høgd og er samansett av to delar: ei rund form og ei rettlinja form i loddrett stilling. Den runde forma har plass på venstre side av den rettlinja forma. Bokstaven a er ein vokal fordi han har same språklyd og bokstavnamn. Bokstaven s har plass på linja. Han har lita høgd og er samansett av to delar: to bogeformer. Bokstaven s er ein konsonant fordi han har forskjellig språklyd og bokstavnamn. Bokstaven heiter «ES», men språklyden er «s». Bokstaven e har plass på linja. Han har lita høgd og er samansett av to delar: ei bogeform og ei rettlinja form i vassrett stilling. Bokstaven e er ein vokal fordi han har same språklyd og bokstavnamn. Bokstaven i har plass på linja. Han har lita høgd og er samansett av to delar: ei rettlinja form i loddrett stilling og ei lita, rund form som har plass over den rettlinja forma. Bokstaven i er ein vokal fordi han har same språklyd og bokstavnamn. Bokstaven b har plass på linja. Han har stor høgd og er samansett av to delar: ei rund form og ei rettlinja form i loddrett stilling. Den rettlinja forma har plass på venstre side av den runde forma. Bokstaven b er ein konsonant fordi han har forskjellig språklyd og bokstavnamn. Bokstaven heiter «BE», men språklyden er «b».

den aktuelle bokstaven på plass først, for eksempel ostepopp når dei lærer bokstaven o/O, lakrisbåt for l/L, appelsinbåt for a/A osv. • Tren på korleis ein seier språklyden, finn ut kva form- og stillingsdelar bokstaven er samansett av, og tren på å skrive han. Her er bokstavkorta til god hjelp, og eg tilrår at kvar elev har eit sett til disposisjon. Bokstavkorta kan kjøpast i ein konvolutt som inneheld ni sett. • Eleven bør òg lære om bokstaven er konsonant eller vokal, og kvifor han er konsonant eller vokal. Raud farge er brukt som symbol for vokal og blå farge som symbol for konsonant. Elevane kan fargeleggje bokstavkorta sine med dei same symbolfargane. • Bruk også korta til å repetere bokstavane (elevane legg dei saman til ord), eller når elevane skal øve på omgrep, lytte ut lydar, kalle fram og kjenne att lydar osv. • Bruk arbeidsoppgåvene i heftet til skriftleg trening.

Forklaring til dei sju bokstavane i Oppgåvehefte A ved hjelp av omgrepsinnlæringsmodellen

Hugs at kvart omgrep som blir brukt, skal vere grundig gjennomgått og forklart. Bokstaven o har plass på linja, har lita høgd og består av éin del: ei rund form. Bokstaven o er ein vokal fordi han har same språklyd og bokstavnamn. Bokstaven l har plass på linja, har stor høgd og består av éin del: ei rettlinja form i loddrett stilling. Bokstaven l er ein konsonant fordi han har forskjellig språklyd og bokstavnamn. Bokstaven heiter «EL», men språklyden er «l».

112

Ein bør bruke to skoleår på innlæringa av dei 24 mest vanlege bokstavane. Elevane har derfor god tid til å arbeide mykje og grundig med kvar bokstav. Dei skal ha mykje språktrening og språkstimulering og gode innspel for å bli språkmedvitne.