Cerkiew prawosławna w Tomaszowie Lubelskim

CERKIEW PRAWOSŁAWNA PW. ŚW. MIKOŁAJA CUDOTWÓRCY W TOMASZOWIE LUBELSKIM

Obecna cerkiew pw. św. Mikołaja Cudotwórcy w Tomaszowie Lubelskim została zbudowana w stylu bizantyńsko-rosyjskim pod koniec XIX w., aczkolwiek pierwsze udokumentowane wzmianki o istnieniu prawosławia na tych terenach wymieniają rok 1531 (świadczą o tym dokumenty podatkowe wspominające cerkiew parafialną św. Michała Archanioła usytuowaną na przedmieściu Rogóźna). Wiadomo także, że w poł. XVII w. w Tomaszowie funkcjonowały trzy cerkwie: św. Jerzego (położona przy ul. Świętojurskiej zamykająca ul. Starocerkiewną), Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny (usytuowana na Przedmieściu Szczebrzeskim) oraz św. Mikołaja Biskupa (położona na przedmieściu Lwowskim).

Cerkiew św. Mikołaja Cudotwórcy została wzniesiona przez ks. Iwana Gurkowicza na ziemi otrzymanej od Jana Ossolińskiego i Mateusza Leśniewskiego. W latach 1689-1789 cerkiew funkcjonowała jako świątynia parafialna – do momentu jej zawładnięcia przez unitów. W tej sytuacji cerkiew św. Mikołaja stała się filią unickiej cerkwi św. Jerzego. W 1875 r., w konsekwencji powrotu unitów na łono Kościoła Prawosławnego, parafia w Tomaszowie Lubelskim powróciła do swojego macierzystego Prawosławia. Po 10 latach opracowany został projekt nowej, współcześnie istniejącej świątyni. Cerkiew zbudowano z funduszy państwowych, a konsekrowano w 1890 r. Obiekt służył niemal 3 tys. wiernych. Życie duchowe i parafialne rozwijało się dynamicznie, o czym świadczy działające w tym czasie przy cerkwi bractwo św. Jerzego.