Hoe reageren onze pubers op de realiteit EN HOE BELEVEN ZIJ SPIRITUALITEIT

We horen het wel eens van vrienden of familie: “De kinderen zijn niet meer zoals wij in onze tijd”. En die uitspraak is in feite, zonder dat we dat meestal beseffen, zeer juist.

Maar laat ons beginnen bij het begin. Alles verandert. Tijden veranderen, de natuur verandert. Technologie verandert zelfs zo snel dat het soms moeilijk wordt om nog te volgen, vooral voor de iets oudere generatie onder ons, incluis mezelf. Gewoontes veranderen, aanvaardbaarheid verandert (wat vroeger heel normaal was, wordt nu niet of minder getolereerd). En 'last but not least', wij als mens veranderen ook.

Wij leven en reageren anders dan onze ouders tegenover vele zaken. Onze ouders reageerden anders ten overstaande van onze grootouders. En onze kinderen en pubers reageren anders dan ons. Heel normaal toch zou je dan denken? Het is inderdaad normaal maar toch is er iets, dat anders aanvoelt. Het gaat sneller.

Ik ben energetisch therapeut. Sommige mensen noemen mij een spiritueel therapeut, anderen noemen mij dan weer een holistisch therapeut. Maar 'What´s in a name' zeg ik dan. Ik werk met de energie van mensen om te kijken waar er zich blokkades voordoen in het lichaam, waar eventuele oude trauma´s zich verbergen, waar oude rouw zich soms nog verstopt. Door al deze zaken kunnen er zich na verloop van tijd fysieke klachten voordoen die 'onverklaarbaar' zijn voor de wetenschap. Ik werk dus op, met en in de energie van de mens. Het voordeel dat ik heb, is dat er bepaalde 'gaven' openstaan bij mij waardoor ik die energie ook kan voelen en zelfs zien. Ze noemen dat ook wel eens heldervoelendheid en helderziendheid.

De laatste tijd komen meer en meer moeders, die soms zelf klant geweest zijn bij mij, aankloppen met de vraag of zij even met hun puber tot bij mij mogen komen. In het begin was ik daar een beetje voorzichtig mee, want het zijn tenslotte nog steeds kinderen, maar dat woord vernoem je best niet meer in hun bijzijn als ze 12, 13, 14 jaar oud zijn. Neen, zij wensen puber genoemd te worden. Mooi toch.

Al heel snel kwam ik tot het gevoel dat deze pubers een totaal andere energie hebben dan ons. Een prachtige energie maar enorm anders. Ik moest heel veel moeite doen om die nieuwe energie juist te leren aanvoelen en te begrijpen. Maar eens ik echt inzicht kreeg in wat er zich afspeelde vanbinnen in die pubers, werd heel veel duidelijk voor mij. Ik merkte vanaf dat moment dat ik hen gemakkelijker begon te begrijpen en zij ook meer open gingen staan naar mij toe. Plotseling veranderden die stugge, zwijgzame pubers in emotionele, warme individuen die zich in de 'grote-mensenwereld' heel onbegrepen voel(d)en.

Het eerste dat ik voelde aan hun energie was dat deze een gigantisch veel hogere trilling had dan de onze. Het is normaal dat er tussen iedere generatie verschil van trilling is. Normaal gezien gaat die telkens gradueel naar omhoog, dat is nodig om ook de aardtrilling te kunnen blijven volgen. Maar nu is de verhoging echt wel substantieel veel. En dat heeft zo zijn gevolgen.

Kijken door een eigen generatiebril

Wij, de generatie 50'ers leven in onze realiteit, die wij bekijken door een 'blauwe bril'. Onze ouders bekeken de wereld door hun bril metlaat ons zeggen - de kleur donkerblauw'. Onze grootouders keken dan alweer door een 'paarse bril'. De generatie na ons, de 30'ers kijken door een 'lichtblauwe bril'. Al deze kleuren hebben overeenkomsten en kunnen zo een beetje in hetzelfde spectrum geplaatst worden. Maar de generatie pubers van nu kijkt door een 'rode bril'. Dat komt door dat immense verschil in trilling.

Doordat iedere generatie door hun eigen kleur naar de wereld kijkt en daarin hun realiteit beleeft, wordt er gesproken over een generatiekloof, een generatieverschil. Maar tussen paars en blauw zit niet zo veel verschil. Wij keken en kijken nog steeds naar veel overeenkomstige punten met onze ouders, net zoals zij veel overeenkomsten hadden met hun ouders. Onze kinderen, met hun lichtblauwe bril, zitten reeds op verdere afstand van onze ouders maar hebben nog overeenkomsten met ons. Met andere woorden; paars, blauw en lichtblauw voelen zich nog steeds verbonden en kunnen zich nog aanpassen aan elkaar.

Maar dan komen die pubers naar voren met hun rode bril. Met moeite vinden we hier nog overeenkomsten en kunnen er nog aanpassingen gebeuren zonder dat de ene of de andere partij zich er niet goed bij voelt. Wij vertellen onze realiteit (waarheid) zoals die voor ons echt aan- voelt en zij willen hun verhaal doen zoals het voor hen aanvoelt, totaal anders. En daar wringt het schoentje.

Want waar wij vroeger 'moesten' luisteren naar onze ouders, KUNNEN zij dit niet meer, omdat het voor hen totaal verkeerd aanvoelt. Niet juist. Het past niet in hun realiteit, de rode realiteit. Doch door de verhouding volwassene (wij) en kinderen (zij) leggen wij nog steeds die zelfde druk op hen die vroeger door onze ouders werd opgelegd. Doordat wij en onze ouders beide nog in hetzelfde kleurspectrum zitten werkt(e) dat nog. Maar voor onze pubers KAN niteit meer met onze realiteit. Maar zij moeten volgen in datgene wat wij hen opleggen. Op school zien we dat nog beter. Pubers worden heel vroeg schoolmoe. Niet omdat ze niet graag willen studeren, maar omdat ze zich volledig onbegrepen voelen door het systeem. Omdat er niet geluisterd wordt naar wat zij voelen, denken en beleven (hun realiteit). Spiritualiteit wordt door hen als iets heel normaals beleefd. Invoelen, de basisvereiste om aan spiritualiteit te kunnen doen, is voor hen de normaalste zaak van de wereld. Tijdens mijn vele gesprekken met hen in mijn praktijk merkte ik dat, net zoals ik hen zat in te voelen, zij mij ook aan het invoelen waren. Fantastisch toch? Ik moet pubers niet met handen en voeten uitleggen wat het Universum is. Welke energieën er rondwarrelen hier op aarde. Zij voelen dat allemaal, dus zij weten. Als ik spreek over energetische zaken knikken zij vol begrip, niet om er vanaf te zijn. Ik voel dat zij mij direct begrijpen. Velen onder hen hebben het ook al beleefd, contact met Energieën. Zonder angst. Gewoon, het voelt juist. Dat is wat zij tegen mij vertellen. Prachtig toch?

Hun trilling. Hun rode bril. Hun realiteit

Pubers zijn niet meer zo opstandig zoals wij waren op hun leeftijd. Ze zijn wel mondiger. Zij hebben ook veel meer en betere toegang tot informatie over wat zich in de wereld afspeelt. HUN wereld waar zij binnen afzienbare tijd als volwassene moeten in leven. Dan mogen wij ons de vraag stellen: hebben wij het recht om de wereld krampachtig in het oude te laten omdat dat onze realiteit is? Of hebben zij het recht om de wereld om te vormen naar hun realiteit?

Respect, beleefdheid en etiquette zijn begrippen die wij natuurlijk aan onze kinderen moeten meegeven. Want dit zijn basiswaarden die de tand des tijds doorstaan. Wij hebben die ook meegekregen van onze ouders. Maar als wij vroegen "Waarom?" kregen wij meestal als antwoord: "Daarom" of “Omdat ik het zeg”. En wij zwegen. Deze pubers met hun enorme hoge trilling zwijgen niet meer. Zij willen begrijpen, inzien, voelen, zich begrepen voelen. Dat is onze nieuwe taak als volwassen naar hen. Luisteren, praten, begrijpen. Onszelf in vraag durven stellen net zoals de pubers zichzelf en de wereld in vraag durven stellen. Je zal zien lieve mensen dat hun norsheid en 'onbegrip' heel snel zal omslaan naar intense liefde, omdat wij hen dan in de mogelijkheid zullen stellen om HUN realiteit te beleven net zoals wij de onze hebben mogen beleven.

Guy Van Der Burgt Energetisch therapeut

We ontmoetten Purnima Zweers, door haar boek: Kinderen in deze overgangstijd, vragen een andere benadering van ons. Haar titel resoneert met onze visie op het begeleiden van kinderen. Dus bestelden wij het boek om haar visie te lezen. En… wij zijn prettig verrast met haar persoonlijke inzichten over hoe Oosterse spirituele en Westerse spirituele leraren naar opvoeding en educatie kijken. Purnima bundelde dit in haar boek mooi samen. Vanuit deze visie schreef zij vele praktische suggesties voor thuis en voor op school hier in uit. Wij laten hierbij graag de auteur zelf aan het woord.

Enkele citaten uit haar boek: gebaseerd op universele basisprincipes past beter bij deze generatie nieuwetijdskinderen en bij onze huidige, multiculturele samenleving.”

“Als kinderen weten wie ze zijn, kennis hebben over hun ware aard en levensdoel, dan zal dit hen de nodige houvast geven om zich staande te houden binnen een maatschappij die steeds gecompliceerder wordt.”

M: Eerst wil ik toch graag weten van waar jouw bijzonder naam komt: ‘Purnima’?

P: Mijn naam komt uit het Sanskriet en betekent ‘Volle Maan’

M: Je hebt een grote passie voor India en voor het onderwijs. Op het eerste zicht twee totaal verschillende interesses. En toch liggen deze beiden aan de basis om je boek te schrijven…

P: De urgentie om dit boek te schrijven, kwam er niet zomaar. Ik leefde al een aantal jaar in India, vanwege mijn interesse in spiritualiteit. Ik beschikte over weinig geld en leefde in Ashrams, een soort kloostergemeenschappen of soms zelfs in een grot. Tot op een moment één van de Ashrams mij vroeg om voor hen, eventueel yoga en meditatiesessies te verzorgen… In eerste instantie sprak mij dit niet aan. Ik was een maatschappelijk werkster en had geen lerarenopleiding genoten. Maar toch wou ik deze vraag niet zomaar laten voorbij gaan. Ik volgde een tijdelijke, halftijdse omscholing, waardoor ik later parttime dit werk kon doen. Vervolgens moest ik op een bepaald ‘onderwerp’ afstuderen, en 'onderwijs’. Eind jaren tachtig adopteerde ik een Indiaas kindje, waardoor ik een kijkje achter de schermen kon nemen van het onderwijs. Dit zette mij er toe aan om materiaal en kennis in verband met spiritualiteit voor het onderwijs van mijn afstudeerproject te verzamelen.

M: Stond je dan uiteindelijk zelf in het onderwijs?

P: Ik vond deels door mijn opleiding in Nederland en India, uiteindelijk in Nederland een interim job in het basisonderwijs.

M. In je boek schreef je een heel hoofdstuk over dat wanneer je als ouder of leerkracht spirituele waarden wilt meegeven, het belangrijk is om vertrouwd te zijn met begrippen als het ZELF, de geest, yoga, mindfulness, concentratie en meditatie. Wat is spiritueel zijn voor jou?

P: Dit zijn voor mij verschillende punten, namelijk: je weet wie je bent, je kent je ware natuur, je weet dat je niet dit lichaam bent en niet je emoties. De hindoes, noemen dit ‘Atman’ Dit betekent: Het Zelf. Omdat dit geen zichtbare dingen zijn, vertel ik aan kinderen, die niet altijd het begrip ‘onzichtbaar’ en ‘toch aanwezig zijn’ snappen, leg ik dit uit met een verhaal. Een verhaal uit de Upanishads duizend jaar oude Vedische geschriften. Het verhaal gaat over hoe zout in een glas water aanwezig kan zijn en toch onzichtbaar is. Je ziet het net niet en toch proef je het. In het algemeen reageren, kinderen positief op spirituele benaderingen, zeker in groep

7 en groep 8 (11 -12 jarigen). Ik vind het leuk om op deze manier met kinderen te werken. Onlangs vroeg ik ook: "Wie van jullie, denkt er wel eens over na, waarom je leeft?” Of “Waarom ben je op aarde?" En dan gaat zeventig procent van de vingers omhoog.

M: Wow! En wat krijg je dan als antwoord?

P: Hun feedback is: "Ik ben zo blij met dit soort lessen, zo interessant dat we hier over leren.” Ikzelf hoop dan dat ik hiermee een zaadje hebt geplant. Nu, een kind zei me onlangs: “Juf, ik geloof helemaal niet in God.”

"Nou", antwoordde ik, ”dat is prima, maar je gelooft wel in jezelf?”

Als oefening hierop stelde ik voor om een hoekje voor zichzelf te installeren, waar het stil is.

Als dit niet echt in de ruimte lukt dan neem je bijvoorbeeld een lege schoenendoos, waarop je dingetjes van jezelf plakt of inlegt. (een mooie steen ofzo). Jouw plekje waarin je helemaal jezelf mag zijn. Bij een ander meisje die ook deze oefening kreeg, stelde zij mij de vraag: "Mag ik er ook een foto van mijn overleden kat in leggen?" "Jazeker", zei ik, “Je kan en mag dan bidden voor de overleden ziel van de kat.” Ik blijf het enorm interessant en cool vinden om dit met kinderen te doen.

M: Je schrijft in je boek over het belang van een gebed, vertel?

Ja, bidden is een manier om je te verbinden met het Goddelijke en dat is overal mogelijk om te doen, zelfs op straat, onder de douche. Natuurlijk is het niet de bedoeling om te biddenren mogen leren hoe ze via hun hart kunnen communiceren met het onzichtbare. Alsook helpt dit om hun hoofd leeg te maken.

M: Tegenwoordig zingen veel mensen ook mantras. Is dit ook een vorm van bidden voor jou?

P: Jazeker, zelfs vòòr elk gebed bijvoorbeeld drie maal ‘AUM’ zingen, is mogelijk. Door verbinding te maken met een diepere aanwezigheid in jou, kom je makkelijker bij jezelf. Je komt tot stilstand en laat de drukte om je heen even los. Immers, kinderen pikken dit snel op. Want zij hebben net zoals volwassenen zoveel last van stress. De competitieve sfeer die in scholen hangt, de druk die steeds maar stijgt, alsook thuis. Gebed, meditatie, mantra’s zingen, dus even een stapje terug doen, dat doet de kinde - ren nu extra goed. Natuurlijk is dit verschillend voor iedereen, hoe je dat wenst te doen. Maar, ik stel vast dat ze héél goed reageren op bijvoorbeeld een korte, stiltemeditatie. Hun reactie is dan: “Hey Juf, mijn hoofdpijn is nu weg.” of “Ik voel me nu heel rustig”. Er was zelfs een meisje dat zei: "Ik was er opeens niet meer" en dat vond ik toch wel héél bijzonder. Ook een andere juf, die daarbij aanwezig was zei me: “Ik heb ook soms wel last van aanhoudende, piekergedachten, dus hier kan ik wel iets mee doen!” Iedereen die dit toepast ervaart iets, wordt nieuwsgierig en wilt hier meer over weten.

M: Je vertelt ook verhalen van oude meesters, zoals over Boeddha, Mohammed, Jezus, Lao Tse, enz. Maar ook over grote zielen uit onze geschiedenis, zoals Gandhi, Krishnamurti en mythologische verhalen zoals de Jataka vertellingen,.. Waarom vind je dit belangrijk om mee te geven aan kinderen?

De Jataka vertellingen worden in het oosten al meer dan 2500 jaar gehoord en gelezen door miljoenen mensen. De psychologische en morele inzichten die naar voren komen in deze authentieke literatuur beperken zich niet tot de tijd en de plaats waarin zij zijn ontstaan. De problemen die je in elk verhaal tegenkomt zijn direct gerelateerd aan gelijksoortige problemen waar mensen ook nu mee geconfronteerd worden. Ze laten duidelijk de relatie zien tussen handelingen en de consequenties daarvan. Ik heb deze vertellingen gedaan bij kinderen tussen de vier en de acht jaar oud. Ze waren er dol op. Ze bleken een goed aanknopingspunt te zijn voor klasgesprekken over samenwerken, eerlijkheid, delen, vriendschap, helpen en geduld. Allemaal kwaliteiten die kinderen meer dan ooit moeten ontwikkelen, zowel thuis als op school willen ze verantwoordelijke wereldburgers worden.

Al deze verhalen, deze bijzondere mensen zijn mooi. Maar wat zo belangrijk is, is dat ze door deze verhalen leren en beseffen hoe ze hun eigen Mind onder controle brengen. Ze leren het verschil voelen tussen de stem uit het ego en de stem uit het hart. Wat intuïtieve impulsen zijn? Wat hun eigen unieke passie is? Wat rechtvaardigheid, respect en mededogen betekent. Wat het betekent om goed bij je zelf te blijven, hoe belangrijk het is vertrouwen in het leven te hebben, enz… Hoeveel kinderen zijn er niet, die zo slecht omgaan met nieuws op tv. Die zich gevolg daarvan zelfmoord plegen?

Een kort Jataka verhaal uit haar boek:

Eens had een verheven Wezen de gedaante aangenomen van een zachtaardige, vriendelijke buffel. In het oerwoud waar hij woonde, leefde ook een ondeugend aapje. Elke dag schold het aapje de buffel uit en plaagde hem.

Desondanks verloor de buffel nooit zijn geduld, werd nooit boos, stuurde het aapje nooit weg, en bleef hem zelfs behandelen als zijn vriend. Dagelijks liet de buffel de kracht van geduld en verdraagzaamheid zien en uiteindelijk werd de natuurlijke goedheid van het aapje gewekt.

M: Dit soort verhalen delen met onze kinderen is daarom net zo belangrijk?

P: Ja, en niet alleen de verhalen, ook de stilte pauzes zijn heel belangrijk. Alle scholen zouden Mindfulness op het programma moeten zetten, maar niet iedereen heeft hier een open geest voor. Zo zijn er ouders, die absoluut willen dat hun kind wordt opgevoed in een school waar een godsdienst gebracht wordt. Nu, het beste zou zijn dat elk kind iets mag leren over de verschillende godsdiensten en dat de essentie hiervan is, ieder van ons is verbonden met onzichtbare bron, waar ieder een andere naam aan geeft en dat we met elkander en met elk levend wezen verbonden zijn.

M: Je creëerde in je boek ook liedjes bij Yoga houdingen voor de allerkleinsten?

P: Ja, omdat samen bewegen en zingen ook spelend verbinding brengt, maar hiervoor moet wel de sfeer juist zitten. Doe een aparte, nette ruimte waar ze op matjes dan kunnen oefenen.

De cobra houding op de melodie:

‘Altijd is kortjakje ziek’

Kijk nou toch eens wat ik vond

Een klein rupsje op de grond

Met zijn pootjes naast zijn zij

Omhoog komen, is een heel karwei

Kijk, daar komt die toch omhoog

Met zijn rug in een ronde boog

En dan hapt die van een blaadje

Tot ‘ie langzaam terug gaat naar ’t paadje

Kijk nou toch eens wat ik vond

Een klein rupsje op de grond.

Purnima Zweers

M: Je hebt het ook over andere kinderboekjes in jouw boek, zoals ‘Pepijns geheim’ van Eckhart Tolle of ‘een gesprek met God’ van Neal Donald Walsch, waarin wordt verteld, hoe je in het ‘Nu’ komt, met jouw emoties leert omgaan en dat emoties er mogen zijn, zolang je maar terugkeert naar de rustige staat en dan kiest voor een eventuele andere reactie.

P: Jazeker. Dit zijn prachtige boeken. Ook leg ik wel eens het concept van reïncarnatie uit aan kinderen, via een verhaal uit de Baghavad Gita Ik vertel dat bij het sterven, het lichaam achterblijft, maar je ware zelf verder gaat. Net zoals je het leven met een school, waar je ook verschillende niveaus moet doorlopen om ’verlicht’ te worden. Ook de term ‘verlicht’ intrigeert ze dan. Hierbij gebruik ik prentjes van Oosterse-en –Westerse heiligen, zoals Franciscus van Asissi.

M: Hoe leg jij het concept ‘Karma’ aan kinderen uit?

P: Toen ik het daar enige dagen geleden over had met de kinderen, wisten ze - tot mijn verbazing - waar ik het over had. Ze vertelden me dat het net zoals een boemerang is, die altijd naar jou terug komt. Dat als er op de speelkoer, iets naars werd gedaan door iemand, ze deze persoon verwittigden voor ‘Slecht Karma’. Op mijn tiende, wist ik helemaal niet dat er zoiets bestond als karma. Dus dat is een gunstige alles wat je doet een resultaat geeft. Dat je verantwoordelijk bent voor je daden en dat er niemand ergens op een troon in de lucht gaat beslissen wat het gevolg is voor jou. En dat ‘karma’ niet mag worden beschouwd als een straf. Maar dat het een fair systeem is, waarbij je sommige dingen kan goed maken-een soort vereffening. Ik waarschuwde ze meteen ook dat, als iemand tegenslag krijgt, ze niet meteen moesten denken van: ‘Loontje komt om zijn boontje’. Maar dat je dit kan vergelijken met een bankrekening, waar zowel krediet en debet op te zien is. Wat moeilijker voor hen was om te begrijpen is, dat karma ook een reden kan zijn waarom je in een bepaald gezin geboren werd. En daar gingen ze dan héél goed over nadenken. We discussieerden dan over de mogelijkheid, dat je met broers en zussen ook bepaalde lessen hebt te leren. Zulke debatten vind ik per-

M: Sommige kinderen, herinneren zich vorige levens, weten nog waar ze vandaan komen, zien aura’s bij mensen en praten met natuurwezens. Dit wordt dan op hoongelach onthaald door ouders, leraars. Wat doet dat met het kind?

P: Ja, ze slaan dicht, natuurlijk. Er zijn nu ook veel kinderen met een etiketje, zoals ADHD en ASS, die hooggevoelig zijn, waardoor het voor leraars zeer complex wordt. Het is daarom voor kinderen ook belangrijk te leren dat er een binnen- en buitenwereld is. Zodat ze tools hebben om bijvoorbeeld hun gedachten stil te zetten. En tevens hoe je jezelf afschermt van de buitenwereld. Kinderen mogen zich ook bewust worden dat de beeldschermen in de buitenwereld e.d. invloed hebben op hun binnenwereld.

M: Zou je nog eens kort voor ons kunnen samenvatten, wat kinderen in essentie het meest nodig hebben?

P: Ze hebben vooral liefde nodig én deze kennis. Dat is ideaal!

M: Kinderen hebben ook kennis nodig over hun 'binnenwereld'. Nog veel werk aan de winkel, zeker?

P: Idealisme is natuurlijk mooi en nooit weg te denken; er zijn al interessante initiatieven geweest, zoals een internationale conferentie over vernieuwing van onderwijs in India, een paar jaar geleden. Ik kwam echter tot de vaststelling, dat ondanks de goede ideeën en projecten, velen toch op hun eilandje bleven zitten.

M: Het is gelukkig hoopgevend dat er reeds holistische scholen zijn, die ook leraren en kinderen een nieuw perspectief kunnen geven. We zijn heel blij met jouw prachtig boek. Heel veel dank voor dit interview!

Interview door: Magdalena Troch

Kinderen in deze overgangstijd

Auteur: Purnima Zweers

Uitgeverij: ObelISK boeken.nl

IBAN: 9789464610239

Durf te vertrouwen.

Op je hart, op je gevoel, op je innerlijke leiding.

En volg je eigen weg. Volg de weg die je hart je ingeeft.

Vanochtend, na mijn ochtend meditatie, voelde ik de nudge om een kaartje te trekken.

Ik heb geen vast ochtend ritueel meer. Dat liet ik een tijdje terug los, omdat ik voelde dat het me beperkte.

de dag te beginnen met dingen die goed voelen.

Mediteren, journaling, lezen, een kaartje trekken. Dat soort dingen.

Allemaal dingen die mij helpen om de weg naar binnen te vinden. En elke ochtend tune ik even in wat vandaag goed voelt. En dat is wat ik doe. Maar goed, vanochtend een korte meditatie dus. Waarna ik voelde dat ik een kaartje mocht trekken De boodschap van dit kaartje?

Loskoppelen van het massabewustzijn.

Nu ik dit opschrijf voel ik een rilling door me heen gaan. Want dit is zo belangrijk.

Loskoppelen van het massabewustzijn. Je hebt het vaak niet eens in de gaten. Hoe je mee gaat in het massabewustzijn.

Hoe je je laat leiden door stromingen van angst die er door de samenleving gaan. Maar ook hoe je je beslissingen maakt gebaseerd op overtuigingen die van generatie op generatie doorgegeven zijn. En voor waar aangenomen zijn. Zonder stil te staan of deze nu nog waar zijn.