Bergen in de klassieke muziek
Alpensymfonieën
Bij klassieke ‘bergmuziek’ gaat de eerste gedachte vaak uit naar het laatromantische werk van Richard Strauss, Eine Alpensinfonie. Er zijn echter meer voorbeelden van klassieke muziek waarvoor componisten inspiratie opdeden uit het berglandschap. Tekst Martijn Hop
V
oorafgaand aan de romantiek, dus voor 1770, zijn er wel toespelingen op bergen geweest of kwam er een berg voor in een opera, maar dan meer als een toevallige locatie. Vanaf de romantiek krijgen schrijvers interesse voor het landschap en de mensen die daarin een bijzondere rol spelen. In de klassieke muziek zijn de eerste tekenen daarvan te vinden bij de componisten die gedichten op muziek zetten. Daarin wordt het landschap een belangrijk element. Omdat de literatuur in de romantiek vanaf 1770 het voortouw nam, loopt de klassieke muziek daar iets achteraan. Bij Wolfgang Amadeus Mozart zijn al
18 | HOOGTELIJN 5-2023
vroeg romantische werken te horen. De werken van Mozart en Joseph Haydn die behoren tot de ‘klassieken’ zijn een kantelpunt van de barok naar de romantiek. Met Ludwig van Beethoven gaat het helemaal los ten aanzien van het landschap en de mensen die daarin vertoeven. Denk daarbij aan zijn zesde symfonie, de ‘Pastorale’. Deze zogenaamde programmamuziek, die een verhaal vertelt, was uitzonderlijk voor Beethoven, maar heeft wel een belangrijke invloed gehad op de verdere muziekgeschiedenis. Groot bewonderaar van Beethoven was Franz Schubert. Bij hem zijn voor het eerst bergen te ontwaren.