DIENST HARTCHIRURGIE STELT ZICH VOOR

Op Weg Naar Chirurgie Zonder Snijden

In de beginjaren van de hartchirurgie waren hartoperaties zeer ingrijpend. Hierbij werd een klassieke toegang gekozen waarbij het borstbeen zorgvuldig werd geopend en de chirurg een goed zicht kreeg op het hart. Op deze manier waren alle delen van het hart eenvoudig bereikbaar. In deze jaren vonden heel wat evoluties plaats die ervoor zorgden dat de benodigde technieken rustig op punt gesteld konden worden. Het ging hierbij om chirurgische aangelegenheden zoals herstel- of vervangingstechnieken voor hartkleppen en hechtingstechnieken voor overbruggingsoperaties. Daarnaast dienden allerlei ondersteunende technologieën verder ontwikkeld te worden. We denken hierbij dan voornamelijk aan technieken om hart en longfunctie over te nemen tijdens de ingreep.

Dit heeft ervoor gezorgd dat we nu op een routinematige en veilige manier patiënten kunnen opereren. Toch blijft de klassieke hartchirurgie in het hoofd van mensen onlosmakelijk verbonden met het beeld van de “open borstkas”. Vaak krijgen we te horen dat men angst heeft dat we de ribben gaan opensnijden hoewel dit niet gebeurt en enkel het borstbeen wordt geopend.

Sinds de jaren ‘90 zagen we dan ook de eerste pogingen ontstaan om deze invasieve toegang te verkleinen. Ook binnen ons centrum mogen we trots zijn dat we sinds meer dan 20 jaar deze weg zijn ingeslagen. Wij zijn dan ook blij dat we op dit ogenblik voor veel ingrepen een minimaal invasief alternatief kunnen aanbieden door middel van kijkoperaties en robotische ondersteuning. Tenslotte, bieden we samen met de collega’s van cardiologie sinds 10 jaar onze oudere populatie een volledig gamma van klepoperaties aan waarbij de toegang verzekerd wordt met een prik in de lies. Graag nemen we jullie dan ook mee in deze fascinerende wereld.

Hartteam

Hartchirurgie is slechts een klein onderdeel bij de behandeling van hartaandoeningen. Hierbij is de samenwerking met andere diensten van zeer groot belang. Om voor elke patiënt een op maat gemaakte behandeling te kunnen aanbieden is overleg onontbeerlijk, het zogenaamde Hartteam. Op wekelijkse basis wordt dit multidisciplinair overleg georganiseerd tussen hartchirurgen, cardiologen, radiologen en zo nodig andere disciplines (bv. geriatrie). Deze vinden zowel plaats binnen ons ziekenhuis maar ook met de collega’s van de verwijzende ziekenhuizen (AZ SintMaarten Mechelen, HeiligHartziekenhuis Lier, AZ Jan Portaels Vilvoorde). Hierbij wordt de internationale regelgeving gevolgd maar ook rekening gehouden met de algemene conditie van patiënten. Omdat verschillende artsen met verschillende invalshoeken kijken naar eenzelfde probleem komen we tot een gewogen besluit. Daarnaast worden ook vaak technieken gecombineerd, de zogenaamde hybride aanpak (ondertussen genoegzaam gekend vanuit de autowereld!). Op deze manier kunnen we het beste van verschillende werelden combineren en patiënten beter en vaak ook minder invasief behandelen. Als voorbeeld kan ik een patiënt met kransslagaderlijden en een klepprobleem aanhalen. Waar vroeger deze patient een klassieke toegang zou krijgen via chirurgie met openen van het borstbeen en behandeling van beide problemen zal vandaag vaak gekeken worden naar een stapsgewijze aanpak. De kransslagaders worden met stenting behandeld nadat de klep met een kijkoperatie werd behandeld. Op deze manier zien we een snellere revalidatie alsook minder grote littekens en een groter comfort voor de patiënt.

KLEPCHIRURGIE D.M.V.

Een Kijkoperatie

Op dit ogenblik kunnen we voor alle kleppen een minimaal invasieve toegang aanbieden. Dr. Deferm (sinds vorig jaar genietend van zijn pensioen) verdient alle lof dat hij als één van de eersten in België gestart is met deze technologie. Ondertussen wordt de behandeling van mitralis- en tricuspidalisklep binnen ons centrum standaard via een kijkoperatie behandeld. We kunnen dan ook terugkijken op een ervaring van meer dan

750 klepoperaties via deze technologie. Kort geschetst wordt bij deze techniek via een kleine insnede tussen de ribben (5 cm) een toegang naar het hart gecreëerd. Eens de hartfunctie overgenomen is door het hartlongmachine kunnen de kleppen beoordeeld worden en behandeld worden volgens de regels van de kunst. Zowel een herstel als een vervanging zijn mogelijk. Ook bijkomende ritmechirurgie kan in eenzelfde tijd gebeuren. Gezien deze minimale incisies zien we dat onze patiënten slechts zeer kort op intensieve zorgen verblijven en reeds na een vijftal dagen het ziekenhuis kunnen verlaten waarbij ze samen met onze kinesisten van de cardiale revalidatie reeds aanzienlijke inspanningen hebben gedaan.

Ook voor onze aortakleppen kunnen we een gelijkaardig programma aanbieden waarbij we naargelang de anatomische kenmerken van de patiënt kunnen kiezen voor een toegang tussen de ribben of een minitoegang aan de bovenzijde van het borstbeen. Het doel ligt hierbij ook dat de last van de patiënt na de operatie tot een minimum beperkt kan blijven en vlot in goede toestand het ziekenhuis kan verlaten.

De Robotische Overbruggingsoperatie

Met meer dan 60 robotische overbruggingsoperaties per jaar mogen we ons bij de grootste centra van België positioneren. Dit programma is sinds een vijftal jaar een vaste waarde bij de behandeling van kransslagaderlijden. De hybride aanpak en de goede samenwerking met onze cardiologen vormen ook hier de hoeksteen van deze behandeling. Onze robot laat ons toe om de bloedvaten “te oogsten” zonder het borstbeen te openen. Daarna kunnen we via een kleine incisie de benodigde overbruggingen aanleggen. De meeste van deze ingrepen gebeuren zonder gebruik te maken van het hartlongmachine waardoor we minder bloedverlies zien en het risico op beroerte bijna tot nul kunnen herleiden.

Bij de bovenvermelde ingrepen wordt er op toegezien dat de ribben niet worden aangeraakt, dit om breuken of kneuzingen te voorkomen. Dit reflecteert zich in minder verbruik van pijnstillers en snellere mobilisatie. De meeste patiënten kunnen het ziekenhuis dan ook verlaten drie à vier dagen na de operatie.

Gezien onze pioniersrol werd recentelijk nog een video-handleiding vanuit onze dienst gepubliceerd op het platform van de Europese organisatie voor hartchirurgie. (Robotic-assisted MIDCAB procedure through a minithoracotomy: Step-by-step instructions. Multimedia Manual Cardiothoracic Surgery 2022)

De Klep Via Een Prikje In De Huid

Er voltrok zich in de laatste 10 jaar een kleine revolutie in de behandeling van aortaklepziekten. Het betreft hier de TAVI-procedure, de afkorting voor “Transcatheter Aortic Valve Implantation”. De aortaklep wordt via een katheter ingebracht doorheen de huid van een bloedvat in positie gebracht zonder het hart stil te leggen. Waar deze techniek bij aanvang enkel voor zeer zieke en oude patiënten gebruikt werd, wordt deze techniek na grondig wetenschappelijk onderzoek stilaan naar een jongere en fittere leeftijdsgroep gebracht. Vanaf 75 jaar wordt deze technologie dan ook steeds vaker gebruikt. Het voordeel spreekt voor zich. Een kleine incisie t.h.v. de huid, geen gebruik van het hartlongmachine en dus een snellere revalidatie. Gezien de nog beperkte ervaring op lange termijn wordt dit nog niet aangeraden in jongere leeftijdsgroepen. Deze technologie wordt sinds jaren binnen ons ziekenhuis uitgevoerd als een gezamenlijk project waarbij zowel een hartchirurg als een cardioloog samen de ingreep uitvoeren. Een voorbeeld van hoe een Hartteam ook in de uitvoering steeds dichter bij elkaar komt.

Naast deze technologie voor de aortaklep wordt er op dit ogenblik ook gewerkt aan technieken voor de