Strijdkreet #10

Magazine van het Leger des Heils Jaargang 126 nr. 10

JACK WOUTERSE we zijn verslaafd aan dingen die we niet nodig hebben TOPECONOOM LANS BOVENBERG het echte geld is liefde DE DEURWAARDER eindstation of nieuw begin OP HET VELD IS IEDEREEN GELIJK Mark van Bommel en Andy Peters

Magazine van het Leger des Heils Jaargang 126 nr. 10

Geld maakt (niet) gelukkig…?

Met Prinsjesdag en de presentatie van de Rijksbegroting net achter de rug, lijkt het gesprek in onze samenleving alleen over geld te gaan. Hebben we genoeg? Moet er meer bezuinigd worden?

JACK WOUTERSE we zijn verslaafd aan dingen die we niet nodig hebben HET ECHTE GELD IS LIEFDE Lans Bovenberg over onze economie DEURWAARDER ALS NIEUW BEGIN niet meer het eindstation OP HET VELD IS IEDEREEN GELIJK Mark van Bommel en Andy Peters

redactie Hoofdredacteur

nr. 10

Majoor Robert Paul Fennema

Eindredacteur Menno de Boer

Redactie | redactie@legerdesheils.nl Jurjen Sietsema Marko Mellema Willemijn de Jong

Vormgeving

Nathan Sudmeier

Traffic

Arnoud van Roosmalen

Coverfoto

Lenny Oosterwijk

reageren & abonnementen LEGER DES HEILS T.A.V. REDACTIE POSTBUS 3006, 1300 EH, ALMERE Redactie | redactie@legerdesheils.nl Abonnement | www.legerdesheils.nl

druk Senefelder Misset BV Mercuriusstraat 35 7006 RK Doetinchem

strijdkreet Magazine van het leger des heils Stichter | William Booth Internationaal leider | Generaal André Cox Leider Nederland | Commissioner Hans van Vliet www.legerdesheils.nl | info@legerdesheils.nl

© Leger des Heils 2013 Het Leger des Heils is een internationale beweging en behoort tot de universele christelijke kerk. Zijn boodschap is gebaseerd op de Bijbel. Zijn dienstverlening wordt gestimuleerd door de liefde tot God. Zijn opdracht is het Evangelie van Jezus Christus te prediken en in Zijn naam menselijke nood te lenigen zonder enige vorm van discriminatie.

Waar geven we het aan uit? Wie krijgt wat?

Samen delen? We leven in een wereld waarin geld een grote rol speelt. Geld biedt mogelijkheden. Geld biedt kansen. Geld maakt gelukkig… Of niet? In Strijdkreet gaan we op zoek naar antwoorden op de vraag in hoeverre geld ons leven en onze keuzes bepaalt. En als er dan genoeg inkomsten zijn, betekent dat automatisch dat onze kans op geluk groter wordt? Wat doet geld met een acteur, een voetballer, een econoom? En natuurlijk: wat zegt de Bijbel?

INHOUD Jack Wouterse over verslaving

4

schuldhulp voorkomt huisuitzetting 8 Mark van bommel en andy peeters

10

Het echte geld is liefde

14

wie maakt me los

16

deurwaarder als nieuw begin

18

strijdkreet | 3

We zijn verslaafd aan dingen die we niet nodig hebben Willemijn de jong

4 | strijdkreet

wendy bos

Ruim een jaar terug gooide hij er op televisie uit dat hij jarenlang verslaafd was. Aan werken en eten, maar ook aan alcohol

en

cocaïne.

Jack

Wouterse,

succesvol acteur, ging de strijd aan met zijn verslavingen. Hij is inmiddels vier jaar clean, maar nog steeds verslaafd.

Jack

staat

op

de

planken

met

zijn

voorstelling ‘Slaaf’ over een verslaafde man die een eind aan zijn leven maakt.

Binnenkort komt de gelijknamige film uit, met eveneens Jack in de hoofdrol. Hij

bitterbal en als hij eens gek wil doen eet ‘ie er twee.

Ik word echt gek als ik een schaaltje bitterballen zie liggen. Als er nog twee ballen liggen dan móeten die op.

Ik kan op zo’n moment niet meer normaal denken. Dat is net zo’n vluchtmoment als dat peukje dat ik daarnet noemde. Ik wil er even uitstappen. ‘Eten is vergeten’ zeg ik in de film ‘Slaaf’. Even een lijntje of een wijntje, dat zorgt voor een leeg hoofd. Tegenwoordig heb je van dat mindfulness, hè. Daar zit een kern van waarheid in.

Met mindfulness leer je even in het moment te zijn, even rust te nemen in je hoofd. Zonder een middel dat je lichaam en geest kapot maakt.”

legt uit dat verslaving een ziekte is, die minder ver van ons afligt dan we soms

Morgen stop ik

denken.

“Nu klinkt het alsof je heel gemakkelijk verslaafd wordt, maar het is iets sluipends. Net als in een relatie, daar sluipen langzaamaan fouten in en als je daar niets tegen doet, loopt het uiteindelijk spaak. Het is ook heel stiekem en daardoor eenzaam. Je gebruikt en daarbij lieg je tegen jezelf en tegen anderen. Over hoeveel je gebruikt en hoe slecht je eraan toe bent. Maar ook over de verslaving zelf. Ik ontkende dat ik verslaafd was. Elke dag dacht ik ‘morgen stop ik, echt’. Met mijn gewicht, op mijn leeftijd een hoge dosis cocaïne tot je nemen, dat is levensgevaarlijk. Maar ik zei tegen mezelf ‘welnee, ik ben gewoon een feestbeest.’ Dat slaat nergens op! Ik had vrienden nodig om me een zet te geven naar een kliniek.”

“Een verslaafde is verslaafd aan het moment, niet aan het middel. Je moet even stilstaan, even rust in je kop.

Dan zeggen rokers ‘ah, even lekker een sigaretje’. Maar ze bedoelen ‘ah, even lekker nergens aan denken’. Het is jammer dat dat middel dan een verslavende stof in zich heeft. En heel slecht voor je is. Jij en ik, we kunnen overal verslaafd aan raken: aan dingen kopen die je niet nodig hebt, porno, vet, drinken. Maar ook aan dingen die heel normaal zijn. Heel veel mensen zijn verslaafd zonder dat ze het weten. Slapend verslaafd, noem ik dat. Ze ontkennen bijvoorbeeld voor zichzelf dat ze eigenlijk te veel wijn drinken elke avond. En je zit al in een probleemzone als je gaat liegen over de hoeveelheden die je drinkt.”

Eten is vergeten “Ik heb een beroep waarin heel veel druk op je wordt gezet. Je wilt belangrijk doen, het gaat allemaal snel, het is veel. Daar word je moe van en voor je het weet, is het van een geintje een groot probleem geworden. Dat gaat snel als je, zoals ik, geen maat weet te houden. Ik heb dat met bitterballen. Een normaal mens eet een

Je begrijpt mij niet “In die kliniek in Schotland, hielp het mij vooral dat er ervaringsdeskundigen waren. Ik kan jou uitleggen waarom ik verslaafd ben aan eten, maar joh, je begrijpt me toch niet. Dan ga ik naar een diëtiste, een meisje van zestig kilo met een prachtig lichaam. En dan denk ik: ‘Ja, ik kan best calorieën tellen en ik weet best dat ik niet te veel moet eten. Maar het is iets psychisch. Ik kán er niet vanaf blijven!’

strijdkreet | 5

Zo’n diëtiste begrijpt dat niet, omdat ze dat zelf niet ervaart. Een ervaringsdeskundige weet waar je doorheen gaat, uit ervaring. Dat maakt heel veel verschil. Dikke mensen onder elkaar begrijpen elkaar.

Als je van iemand die vroeger dik is geweest, hoort hoe die is afgevallen, dan kun je daar zelf iets mee.

De voorstelling en film ‘Slaaf’ hebben diezelfde rol.

Door het te zien, kun je jezelf erin herkennen. Ik laat in ‘Slaaf’ verschillende momenten van die verslaving zien, ik geef het woorden. En ik laat de ernst zien. Het klinkt misschien lullig, maar een verslaving leidt naar de dood. En je hebt hulp nodig om dat te voorkomen.”

Ik kan niet meer “Het is dan ook geen amusementsfilm, geen film waar je de werkelijkheid even mee kunt ontvluchten. Het ís de keiharde werkelijkheid. Mensen die bij het Leger des Heils slapen, zijn misschien heel ver heen in hun verslaving, maar in de huizen hier in de buurt zijn heel veel mensen verslaafd en eenzaam. Zij kunnen het alleen nog wel bekostigen. Ik heb jarenlang behoorlijk gefunctioneerd doordat ik mijn drugsgebruik goed kon doseren. Er zijn artsen, politici, advocaten die heel lang gebruiken en dat prima verborgen kunnen houden. Alleen gaat dat uiteindelijk natuurlijk toch mis.

Op een gegeven moment kon ik nog wel functioneren op mijn werk, maar daarna zat ik op de rand van mijn bed apathisch voor me uit te kijken. Ik deed niks meer tot ik weer moest werken. En niemand mocht het merken. Mensen zeiden dan wel ‘wat zie je er slecht uit’. Dat wuifde ik weg met ‘ja, ik ben moe en ik werk zo hard’. Je komt er dus lang mee weg. Maar in ‘Slaaf’ schreeuwt de hoofdpersoon ‘ik kan niet meer!’. Dat is wel waar het naartoe gaat. En voor veel mensen is de dood de uitvlucht uit hun verslaafde bestaan. Dat is niet uniek hoor, er zijn ontzettend veel mensen die aan die afgrond staan.”

Samenzijn maakt het feestje “Ik denk dat de hele economische crisis te wijten is aan verslaving. We zijn verslaafd aan dingen die we niet nodig hebben. Even een serre aan je huis. Die heb ik net aan mijn woning geplakt, maar had ik echt niet nodig.

De televisie vertelt ons wat we nodig hebben en hoe we eruit moeten zien. Daardoor hebben we de drang om te kopen, we denken dat we daar gelukkiger van

worden. We kopen veel te veel en het maakt ons niet tevreden. Ik wil niet meer meedraven in die wedstrijd van wat we allemaal zouden moeten hebben. Er ligt zoveel druk op ons tegenwoordig en die economie is zo belangrijk. Ik vind dat we gewoon een feestje moeten bouwen met dat wat we hebben. Samen. Dat gaat niet over geld, geen karren vol met boodschappen – het samenzijn maakt het feestje.”

“Aan de andere kant kan ik met geld ook weer doen wat ik echt belangrijk vind: zo’n film maken als ‘Slaaf’.

Ik maak ook liever een film waarmee ik mensen aan het lachen maak, maar ik vind dat ik deze film móet maken.

Als je het zo aan me vraagt, weet ik ook niet eens precies waarom. Maar ik weet zeker dat ik hem moet maken.

Het is geen therapeutisch project van mij, ik vind dat ik mensen het probleem moet laten zien. Wat voor hel een verslaving is. Dat is het waarom, misschien.”

Te veel nadenken is een ziekte Jack is inmiddels vier jaar clean. Maar hij ziet zichzelf nog steeds als verslaafde. “Wat ik nu nog lastig vind, is het eten. Daar kun je niet helemaal mee stoppen natuurlijk. Maar met eten moet ik maat houden, dat is nog wel moeilijk. Je bent je leven lang verslaafd, ook als je clean bent. Die onrust blijf ik wel in me houden, daar moet ik mee blijven dealen. Verder is mijn leven zo verrijkt doordat ik niet meer gebruik. Ik zie meer dingen, ervaar meer rust en kan van heel kleine dingen genieten.”

“Vroeger kocht ik kicks om mijn hartslag omhoog te brengen, nu word ik gelukkig als ik een moeder haar kind van de crèche zie halen. Dan denk ik ‘Goh, wat is dit mooi, dat ik dit mag zien’. Eén van de vragen die de hoofdpersoon in ‘Slaaf’ stelt is ‘waarom?’ Dat is een kindervraag. Maar het helpt niks om antwoord te krijgen op die vraag. Te veel nadenken is ook een ziekte. Het denken gaat altijd over de toekomst of over het verleden en heel zelden over nu. Het leven in het nu is vaak beter dan maar denken over wat er was. Veel mensen met een verslaving kunnen hun hoofd, hun gedachten niet stopzetten. Daar word je gek van, dat moet je stil zien te krijgen. Dat mindfulness is ook veel bullshit, maar het kunnen zijn in het ‘nu’ en gewoon even stoppen met denken – dat is heerlijk. Dat heb ik wel geleerd.”

Meer weten over de film? www.slaaf-defilm.nl

6 | strijdkreet

Een feestje bouwen met dat wat we hebben! strijdkreet | 7

Schuldhulpmaatjes voorkomen huisuitzettingen

‘IK KAN IETS BETEKENEN IN DE PUINHOOP VAN ANDEREN’ Voor de schuldhulpmaatjes van het Leger des Heils is eigen schuld geen dikke bult. Zij laten hun oordeel thuis. Dankzij het werk van vijftig vrijwilligers, hoefden vorig jaar acht gezinnen in Emmen hun woning niet te verlaten. Het relaas van ‘maatje’ Annette Luth.

8 | strijdkreet

Lars van den Brink

Zelf wist Annette nooit wat ze wilde worden. Tijdens een zware periode liet ze de keuzes op hun beloop.

Ze werkte 22 jaar bij tuin- en dierwinkel Welkoop, tot ze twee jaar geleden ontslag nam. In een huisaan-huisblad en het kerkblad las Annette over het maatjesproject. “Het bleef haken, ik moest er wat mee.” Ze liep de tweedehands-kledingwinkel van het Leger binnen, volgde enkele cursussen en voor ze het wist zat ze bij ‘haar’ eerste gezin.

Een echtpaar, een kind, twee auto’s en een eigen bedrijfje dat verlies draaide. Op tafel een berg papier

Het vrijwilligerswerk bracht haar zoveel plezier dat Annette inmiddels een opleiding is begonnen tot schuldhulpverlener. En onlangs begon ze aan een baan als administratief medewerker bij een bewindvoerder. “Je moet er af en toe ook wat humor doorheen gooien,” vindt ze, “sommige problemen zijn zwaar. Als mensen die het al moeilijk hebben, afgestraft worden met strikte maatregelen, raakt de onrechtvaardigheid me. Een grapje maakt het wat lichter. Maar ik zeg nooit: het komt wel goed. Dat kan ik niet voorspellen. Ik wil een steun zijn, een eindje meelopen.”

Galiëne Gerritsen

Afgezakte schouders, die kent Annette wel. Net als de zeurende gedachte dat je niks voorstelt. Mensen in diepe schulden kennen zowel de neerbuigende blikken van anderen als het zelfverwijt. “Het gevoel de domste te zijn omdat je geen succes hebt in je leven, is hardnekkig.”

met enveloppen, waarvan de meeste nog gesloten waren. Samen maakten ze stapeltjes: huis, auto’s, tandarts, Wehkamp… Al doende kwamen de verhalen. En ook de grenzen van wat haalbaar is.

Uiteindelijk zakte de motivatie van het gezin weg, lieten ze Annette voor een dichte deur staan en hield haar rol op. Maar toch: “Ik kan iets betekenen in de puinhoop van anderen. Als dat tijdelijk is, vind ik dat niet erg. Ik haal even de schaamte van hun schouders, geef ze het gevoel niet alleen te staan.

Altijd de uitzondering zijn, elke dag moeten vechten, dat maakt mensen moe. Ik vind het fijn te kunnen zeggen: kom, we doen het samen.”

H

et aantal huurders dat jaarlijks gedwongen uit huis wordt gezet, is vorig jaar gestegen tot 6.750 mensen, berichtte Aedes, koepel van woningcorporaties onlangs. Het aantal vonnissen waarin de rechter huisuitzetting toestaat, steeg zelfs nog sterker.

Het maatjesproject in Emmen, drie jaar geleden als proef gestart met subsidie van de overheid, is erop gericht die huisuitzettingen te voorkomen. Maandelijks lopen zo’n 1.200 mensen de kledingwinkel van het Leger des Heils in Emmen binnen, sommigen met een kledingbon op zak van een hulpverleningsorganisatie, anderen rechtstreeks doorverwezen door een woningstichting. Hun schuldenlast is een verborgen leed waar ze liever niet over praten.

Vrijwilligers van het Leger knopen een gesprekje aan bij een kop koffie. Daar ontstaat het eerste contact en komen de verhalen los. Als een bezoeker dat wil en de noodzaak er

is, kan hij gekoppeld worden aan een van de ruim vijftig vrijwilligers die meedraaien in het schuldhulpproject. Die bezoeken mensen thuis, brengen orde in administraties en begeleiden mensen bij bezoeken aan instanties. Volgens Sjaak van Hese, korpsofficier van het Leger des Heils in Emmen, komt dankzij die aanpak zeker zestig procent van de mensen niet in een langdurig schuldhulpverleningstraject terecht. Vorig jaar voorkwam deze aanpak in Emmen bovendien acht huisuitzettingen.

Dat is niet alleen prettig voor de betreffende gezinnen, ook gemeente en woningcorporaties hebben er baat bij; een huisuitzetting kost gemiddeld 13.000 euro. Het maatjesproject gaat weliswaar uit van het Leger, maar werkt met vrijwilligers van allerlei gezindten. Het project draait momenteel ook in Goes en Alkmaar en het Leger wil ook in andere steden een schuldhulpproject opzetten.

strijdkreet | 9

De één heeft ‘geen cent te makken’, de ander hoeft geen moment na te denken over geld. Twee verschillende mensen, in verschillende situaties maar met één passie: voetbal. De één probeert na een moeilijke jeugd zijn leven op de rails te krijgen. De ander is een gevierd topsporter die na zijn voetbalcarrière toe is aan een volgende stap. Een ontmoeting tussen Mark van Bommel en Andy Peters.

Jurjen Sietsema

Tom van Limpt

M

carrière als profvoetballer. Hij voetbalt zeven jaar bij

A

Fortuna Sittard om daarna via PSV terecht te komen

naast het spelplezier, een bijdrage aan het

bij Europese topclubs als FC Barcelona, FC Bayern

ontwikkelen van eigenschappen als teamgeest,

München en AC Milan. Ook is hij een vaste waarde

doorzettings- en incasseringsvermogen. Andy heeft

op het middenveld van Oranje. Zijn laatste jaar als

een lastige jeugd achter de rug en kwam via een

profvoetballer speelthij opnieuw bij ‘oude liefde’

aantal internaten uiteindelijk op straat terecht. Hij

PSV. Zijn carrière als voetballer mag dan voorbij

werd opgevangen door het Leger des Heils en werkt

zijn, de volgende stap komt eraan: “Ik wil graag de

nu aan een zelfstandig leven met een betaalde baan

trainersopleiding doen.”

en een eigen dak boven zijn hoofd.

ark van Bommel voetbalt al zijn hele leven. Vanaf vijfjarige leeftijd speelt hij zich via regionale competities naar een

10 | strijdkreet

ndy is al van kleins af een fervent voetballer.

Hij speelt in een van de teams van de Dutch Street Cup; de landelijke voetbalcompetitie

voor dak- en thuislozen. Deze competitie levert,

OP HET VELD IS IEDEREEN GELIJK Ze ontmoeten elkaar in het Limburgse Meerssen. Het dorp waar Mark woont.

Andy is een tikje gespannen. Vlak voor het gesprek trekt hij zijn Dutch Street Cup shirt aan met daarop het PSV-logo.

Andy’s team wordt wekelijks begeleid door één van de PSV-trainers. Na het gesprek signeert Mark het shirt. “Die lijst ik straks in,” lacht Andy.

Het contrast tussen de levens van Mark en Andy kan bijna niet groter. Ze groeiden op in totaal verschillende omstandigheden. “Ik ben begonnen bij de amateurvereniging in mijn geboorteplaats

Maasbracht,” zegt Mark. “Ik was enig kind en mijn vader zat in het bestuur. Het was vanzelfsprekend dat ik ging voetballen.”

“Dat zat er voor mij niet in,” reageert Andy. “Er was nooit geld om de contributie te betalen of om schoenen of kleren te kopen. Mijn moeder was aan de drugs en had schulden. Er bleef vaak zelfs te weinig over om van te eten. Eén van mijn broers voetbalde bij een vereniging. Hij was keeper. Ik ging altijd kijken bij de wedstrijden en stond vanaf de zijlijn altijd wel fanatiek te juichen maar had zelf ook wel graag bij die vereniging willen spelen.” Mark knikt: “Als je in een vereniging speelt en je bent goed, dan is de kans groot dat je gezien wordt door de juiste

strijdkreet | 11

mensen. Als je op een pleintje speelt en je bent goed dan ziet niemand dat.” Andy: “Als ik de kans en goede begeleiding had gehad, dan had het misschien iets kunnen worden. Ik trap namelijk best een aardig balletje.”

“Het is bij mij allemaal vanzelf gegaan,” zegt Mark. “Je bent elke zaterdag aan het voetballen en hebt plezier. Ik heb er voor mijn gevoel ook niets extra voor gedaan. Als ik jou zo hoor, Andy, dan denk ik ‘ik heb het wel heel erg gemakkelijk gehad.’ Voor mij was het normaal dat ik kon voetballen en dingen kon doen die geld kostten.

Geld speelde nooit een rol bij ons thuis. Als jij niet kon voetballen, kon je dan bijvoorbeeld ook niet op schoolreisjes of meedoen aan andere dingen?”

Andy schudt zijn hoofd. Mark buigt zijn hoofd en er valt even een diepe stilte. “Dat raakt me.

En dan zie ik mijn kinderen die gewoon naar school gaan en voor wie een schoolreisje of wat dan ook geen enkel probleem is. Het kan gewoon. Dat is iets waar je niet altijd bij stilstaat. Ik ben er echt over gaan nadenken toen mijn schoonvader (voormalig bondscoach Bert van Marwijk, red.) ambassadeur werd van een stichting die ervoor zorgt dat kinderen die door gebrek aan geld niet kunnen sporten, een bijdrage krijgen. Als die stichting er in jouw tijd al was geweest, dan was het misschien wel anders gelopen met je.”

“Toch zijn een stabiele thuissituatie en geld niet de enige voorwaarden voor succes,” geeft Mark aan. “Je hebt discipline, doorzettingsvermogen en talent nodig. En dan is talent niet eens de belangrijkste van die drie. In mijn jeugd heb ik jongens gezien die beter konden voetballen dan ik. Ze hadden talent maar niet de discipline of het doorzettingsvermogen. Ik heb er veel voor moeten doen om zover te komen, maar misschien nog wel meer voor moeten laten. Ik heb jongens meegemaakt die heel snel heel ver kwamen, maar die net zo makkelijk uit beeld verdwenen zodra ze één van die drie elementen

12 | strijdkreet

verloren. Je moet er voor je zelf echt alles uit willen halen. Een doel voor ogen hebben.”

“Aan de top komen is misschien niet gemakkelijk, maar simpeler dan er tien jaar blijven. Dat vraagt elk jaar meer van je. Dat moet je op kunnen en willen brengen. Dat beseffen maar weinig mensen. De motivatie om ver te komen moet in jezelf zitten én je moet het geluk hebben dat je de juiste mensen in je leven hebt en treft. Je ouders, je gezin, maar ook, in mijn geval, de goede trainers en de goede situatie. Ik heb in mijn leven misschien wel vijftig trainers gehad.

Een aantal daarvan zag het helemaal niet met mij zitten. Dan moet je in jezelf blijven geloven.

En dat is niet gemakkelijk. Dat is ook een mooie voor jou, Andy. Ik heb natuurlijk makkelijk praten. Ik ben profvoetballer geworden, heb mooie dingen meegemaakt en heb een meer dan goed leven. Maar dat moet ook jouw doel zijn. Een goed leven.”

“Gelukkig heb ik nog een heel leven voor me, ik ben nu 24,” zegt Andy. “Dat geloven in mijzelf lukt nu al beter. Ik heb vertrouwen dat het goed gaat komen. Is het niet nu, dan later wel. Er zijn gelukkig genoeg mensen die mij stimuleren en ondersteunen.” Mark: “Ik heb jongens in situaties vergelijkbaar met die van jou gekend die er al niet meer zijn omdat ze met de verkeerde mensen in aanraking zijn gekomen.

Put er kracht uit dat mensen je helpen en dat er betere tijden komen.” Andy: “Ik probeer positief te blijven denken. Als ik dat niet doe dan kom ik niet verder”.

De waarde van een teamsport als voetbal, is wat Mark betreft groot. “Het verbindt en verbroedert. Het zorgt ervoor dat iedereen gelijk is. Als je bij elkaar in een team speelt dan moet je elkaar helpen. Als de één een fout maakt, moet de ander het corrigeren. Als je bij elkaar bent, maakt het niet uit of je zoals ik bent opgegroeid of zoals Andy. Dat speelt dan niet meer, dan ben je gelijk.” Andy: “In het team gaan we maar voor één ding. Samen voetballen en samen winnen.”

strijdkreet | 13

Topeconoom Lans Bovenberg:

“Het echte geld is liefde” Hollandse hoogte

Willemijn de jong

de meest toonaangevende Nederlandse

Is de huidige crisis dan eigenlijk een identiteitsprobleem?

economen

Lans Bovenberg wordt gezien als één van CDA-

“Ja, veel mensen zijn nu bang voor verlies. Als geld

politicus en professor op de Universiteit

je zekerheid geeft, wat gebeurt er dan met je als je

van Tilburg ziet zichzelf echter meer als

minder geld hebt? Dat is eng. En wat ben je nog

“geliefd kind van God”. Geld is volgens

waard als je minder geld verdient? Waarderen mensen

de topeconoom niet de motor van deze

je dan nog wel? Eigenlijk is dat tragisch: je vertrouwen

wereld…

stellen in zoiets onbetrouwbaars als geld. Maar onze

van

dit

moment.

De

prestatiemaatschappij lokt wel uit dat we onze identiteit “Geld is een instrument om processen gaande te houden,

halen uit ons bezit en onze verdiensten. Dus willen we

maar de motor van deze wereld is liefde. Als een rijke man

veel geld verdienen en ons bezit vergroten om te laten

op zijn sterfbed ligt, denkt hij niet aan al het geld dat hij

zien dat we waardevol zijn. Terwijl het andersom is. Je

heeft verdiend en verzameld. . Heeft hij liefde ontvangen

bent al iemand: gratis en voor niets! Een geliefd kind van

en gegeven? Dat is namelijk de schat waar iedereen naar

God en dús waardevol. Van daaruit kun je dingen doen

snakt: echte liefde. Geld is hooguit een middel om liefde

en presteren. Dat haalt de hele kramp weg.”

te geven en zo gelukkig te worden. Zo staat het in de Bijbel: je doet er verstandig aan hard te werken zodat je kunt uitdelen. Als je geld kunt gebruiken om andere mensen blij te maken, dient het een goed doel.”

Hoe moeten we ons geld dan verantwoord gebruiken? Op de bank zetten of het laten rollen?

“Dat kan een econoom niet voor jou beslissen. De

Waarom focussen veel mensen dan toch op harde euro’s?

economie gaat altijd in golfbewegingen. Periodes waarin

“Ik denk niet dat mensen graag veel geld willen hebben.

periodes waarin mensen te weinig uitgeven. Het gaat om

Ze willen status, ze willen waardevol zijn – en status kun

de balans. We hebben te lang te veel geld uitgegeven en

je in deze wereld wel kopen. Maar achter die hunkering

daardoor hebben we nu minder. Maar door nu ons geld

naar status zit een hunkering naar liefde. Als mensen niet

vast te houden, lossen we het probleem niet op. Niet te

beseffen dat liefde gratis is, dat God van je houdt – ook

veel en niet te weinig uitgeven zou het beste zijn. Maar

als je niets presteert en dingen fout doet – verliezen ze

het verschilt per individu of geld sparen of uitgeven op dit

zich vaak in het middel. Ze zetten hun vertrouwen op hun

moment het beste is. Je mag daarbij best eerst voor jezelf

geld. Daarvan zegt God dat het niet goed voor je is. In de

zorgen of bijvoorbeeld geld vasthouden voor de studie

Bijbel wordt geld daarom ook als afgod gezien. Als je je

van je kind. Als het maar draait om liefde. Maar ik zou

vertrouwen op geld zet, maak je het tot je god.”

zeggen: Geef wat je over hebt aan anderen. Dat maakt

mensen te veel uitgeven, worden afgewisseld door

jou uiteindelijk ook gelukkiger. En geld uitgeven is op dit “Veel mensen zijn bang en stellen hun vertrouwen op

moment ook nog eens beter voor onze economie.”

geld omdat ze niet weten dat God voor hen zorgt. In de Bijbel staat liefde niet tegenover haat. Het staat tegenover angst. Volmaakte liefde sluit angst uit. Als je in God

Met je geld liefde geven, hoe doe je dat?

gelooft, hoef je niet bang te zijn. Als je je zekerheid in je

“Als je je kind een boterham wilt geven, heb je geld nodig.

geld zoekt, is angst vaak je drijfveer.”

Een ander voorbeeld: je helpt mensen niet door hun vis

14 | strijdkreet

te geven, maar een hengel om mee te vissen. Dat vind ik zo mooi aan het Leger des Heils. Geen geld, maar hulp

Dat klinkt toch een beetje als uitdelen om er zelf beter van te worden?

geven waarmee mensen zelf hun verantwoordelijkheid

“Het is een win-win situatie. Je geeft aan anderen en

weer kunnen pakken. Omdat ze voor zichzelf kunnen

daardoor krijg je ook veel terug. Als je de wereld om je

zorgen, krijgen ze ook weer meer oog voor de ander.

heen liefde geeft, beleef je daar zelf vreugde aan. Ik geloof

En ik geloof dat het mensen gelukkig maakt als ze zelf

niet dat christelijke liefde alleen zelfopofferende liefde

kunnen werken voor hun geld en kunnen uitdelen aan

is. Het is gezond om gericht te zijn op de beloning van

anderen. Daarmee is de cirkel weer rond. Je in mensen

geluk als je liefde geeft. In het Bijbelboek 1 Korinthiërs

verdiepen en liefde geven is iets wat de overheid niet zo

(hoofdstuk 13, vers 3) staat dat het mij zelf niets oplevert

goed kan, voor de overheid ben je vooral een nummer.

om mijn leven te geven, als het zonder liefde is. Jezus

We lenen nu een hoop geld aan Griekenland, maar zien

Christus vraagt ons om elkaar lief te hebben zodat we in

ze tegelijk als zondebok, ‘jullie hebben ons pijn gedaan’

zijn goddelijke vreugde kunnen delen (Johannes 15:11).

Pas als we hun én geld én zelfrespect geven, gaan we resultaat zien. Alleen liefde en vertrouwen zal de Grieken

Als je liefde geeft, krijg je ook veel terug. Geld is een

helpen voortaan hun verantwoordelijkheid wél te nemen.

prachtig instrument om liefde mee te geven. De liefde zelf

En dat voorkomt weer dat ze ons in de toekomst nog

is echter de échte schat – het echte geld – waar deze

meer geld gaan kosten.”

wereld om draait.”

strijdkreet | 15

WIE MAAKT ME LOS? MENNO DE BOER

PHOTOMAK

Toen ik een jaar of vijftien was, had ik een

de gewone dingen van het leven ‘voor lief’ nemen. Waar

baantje als bloemenverkoper. Iedere week

een bosje bloemen bij de een de dag helemaal goed lijkt

werden veertig bossen verse snijbloemen

te maken, heeft het voor de ander misschien nauwelijks

gebracht die ik dan moest verkopen. Per

waarde... Ik weet het niet.

bos verdiende ik een gulden. Vergeleken goed

Toch kan ons bezit ons danig in de weg zitten als het gaat

‘salaris’. Het kostte echter wel veel tijd

om het genieten van de dingen die er echt toe doen. Wie

om al die bossen kwijt te raken. Je moest

altijd maar bezig is zijn of haar levensgeluk te verbinden

iedere week weer veertig mensen vinden

aan veel geld en bezit, loopt het risico echt belangrijke of

die een bosje bloemen wilden kopen. Wie

mooie dingen over het hoofd te zien. Zie je die prachtige

maakt me los?

bloemen nog staan? Heb je nog tijd om naar het verhaal

met

een

krantenwijk

best

een

van je kind te luisteren, ook al gaat het misschien nergens Weet je wat me verbaasde? Ik vond de meeste klanten

over? Neem je nog tijd voor een goed gesprek? Of is tijd

in de armere ‘arbeidersbuurten’. Aan mensen met een

geld en moet je je haasten voor die volgende belangrijke

eigen vrijstaande woning en een dikke auto voor de deur,

afspraak? Om je baas niet teleur te stellen, of die promotie

waren mijn bloemen, hoe fleurig en geurig ook, bijna nooit

veilig te stellen? Zodat die nieuwe auto er aan het eind

besteed. Gezinnen die nauwelijks rond konden komen,

van de maand toch kan komen?

kochten echter soms zomaar twee bossen chrysanten!

Het armste deel van ons dorp ‘maakte me los’. Ik blij

De Bijbel spreekt in hoofdstuk 18 van het boek Lukas,

natuurlijk, maar ik vond het ook wel raar. Hoe zou dat toch

de verzen 18 tot en met 30, in duidelijke termen over

komen? Het lijkt soms alsof mensen die alles al hebben,

armoede en rijkdom. Beide worden niet als slecht

16 | strijdkreet

beoordeeld, maar er is wel een verschil. Als een rijke jongeman – die een voorbeeldig leven leidde – bij Jezus komt met de vraag wat hij moet doen om eeuwig te leven, dan is het antwoord: ”Verkoop alles wat je hebt en volg Mij.” Toen de jongeman dat hoorde, werd hij bedroefd, want hij was erg rijk. Jezus zegt daarop dat het voor rijke mensen moeilijker is om Gods Koninkrijk binnen te gaan, omdat hun rijkdom hen in de weg zit.

Wie maakt hen los?

Een ander voorbeeld is dat van een arme weduwe die twee kleine muntjes in de collectebus gooit (Lukas 21, vers 1 tot en met 4). Van het weinige dat ze had, gaf ze ook nog bijna alles weg. Mensen die genoeg hebben, geven vanuit hun overvloed.

Deze vrouw gaf geld dat ze eigenlijk voor haar levensonderhoud nodig had. Zij begreep heel goed dat het niet gaat om schatten hier op aarde, maar om die ene schat in de hemel!

En jij? Zit jij ook zo vast aan geld en bezit?

Verhinderen die je om echt te kunnen genieten van de belangrijke zaken in je leven? Verhinderen die je om Hem te ontmoeten die jou het leven gegeven heeft? Wie maakt jou los?

strijdkreet | 17

“Keer maar om, die schoenendoos!”

De deurwaarder: eindstation of nieuw begin?

Jurjen sietsema

18 | strijdkreet

WENDY BOS

Het

is

behoorlijk

schrikken

als

hij

(of zij) bij je aan de deur staat. De gerechtsdeurwaarder.

Steeds

meer

mensen krijgen ermee te maken. Is het altijd ‘eigen schuld, dikke bult’ of is er meer aan de hand? En is de situatie dan uitzichtloos of is er licht aan het eind van de tunnel? Een gesprek met Hans van den Hoek, vestigingsdirecteur van een van de grotere gerechtsdeurwaarderskantoren in ons land.

Vaste lasten. Je betaalt ze om een dak boven je hoofd te

incassobedrijven de enigen zijn die garen spinnen bij

hebben, er warm bij te zitten, je eten te koken, om je te

de crisis, klopt volgens Hans niet: “Als er bij iemand

kunnen douchen en nog veel meer. Gerechtsdeurwaarders

al loonbeslag ligt, dan kun je er nog tien schulden bij

zien al een aantal jaren dat er flinke problemen zijn bij het

optellen, maar het geld krijg je echt niet. Het wordt voor

betalen van die vaste lasten. “Iets (af)betalen was vroeger

ons steeds lastiger om een vordering te innen.”

veel minder een probleem dan nu,” zegt Hans. “Eerst

Daarom gaat de gerechtsdeurwaarder nu, samen met

ging het om kredieten en de auto. De laatste jaren zijn het

degene die een schuld heeft, liever op zoek naar een

de mobiele telefoon, de zorgpremie, de energiekosten,

oplossing. En dan liefst zo vroeg mogelijk. “Op het

de huur en de hypotheek die niet worden betaald.

moment dat je iemands schulden moet saneren via

Vroeger hadden mensen reserves om hun belangrijkste

bijvoorbeeld de gemeente, ben je eigenlijk al te laat. Wij

verplichtingen te kunnen betalen. Die zijn nu verdwenen.”

sturen, bijvoorbeeld in het geval van een hardnekkige huurachterstand, een budgetcoach. Vaak blijkt dat er

Schulden hebben is in ons land nog steeds taboe. ‘Als

meer onbetaalde rekeningen ergens in een schoenendoos

je ze hebt, dan heb je het er zelf naar gemaakt,’ is het

liggen. Wij zeggen dan: ‘keer maar om die schoenendoos,

hardnekkige vooroordeel. Toch weet Hans dat dit lang niet

dan bekijken we samen hoe groot de schade is.’

altijd zo is: “Veel mensen zijn hun baan kwijtgeraakt en veel

Vervolgens stellen we een goed betalingsvoorstel op,

zelfstandigen (zzp’ers) komen in de problemen omdat ze

zodat men niet dieper in de schulden komt. Een werkwijze

geen opdrachten meer krijgen. Maar dat is niet het enige.

die wel te vergelijken is met wat het Leger des Heils doet.”

Ook het gemak waarmee je tot voor kort schulden kon maken, speelt een belangrijke rol. Vijf jaar geleden was het

Het idee dat iedereen verantwoord met geld om kan gaan,

afsluiten van een lening nog een fluitje van een cent. Als je

klopt volgens Hans niet. “Sommige mensen hebben echt

dan nu geen baan meer hebt, stapelen de schulden zich

hulp nodig. Die bieden we, maar ze moeten dat natuurlijk

vanzelf op en zit je al snel in de ellende.”

wel willen. Onze eerste opdracht blijft nog steeds het incasseren van schulden. We zijn geen softies, maar we

Banken en andere financiële instellingen die het

blijven wel mensen. Ons werk heeft soms een harde kant.

lenen en kopen op afbetaling met soms agressieve

Een huisuitzetting of een inbeslagname zijn behoorlijk

reclamecampagnes stimuleerden, hebben wat Hans

ingrijpend. Tegelijk kijken we altijd naar de menselijke

betreft ook een verantwoordelijkheid bij het oplossen van

maat.”

de problemen. “Natuurlijk ligt die taak allereerst bij degene die een overeenkomst sluit, maar het ontslaat de andere

“Een tip als je met een gerechtsdeurwaarder te maken

partij er niet van om mee te denken over een oplossing.”

krijgt: steek je kop niet in het zand, blijf communiceren, probeer tot een oplossing te komen en zoek, of

Gerechtsdeurwaarders

hebben

het

tegenwoordig

accepteer, hulp. Sommige dingen los je niet in je eentje

drukker dan ooit. “We krijgen veel meer opdrachten dan

op en een confrontatie met een deurwaarder hoeft niet

een paar jaar geleden.” Het beeld dat deurwaarders en

het eindstation te zijn. Het kan zelfs een nieuw begin zijn.”

strijdkreet | 19

Naar de Bijbel: Matteus 6:33

www.legerdesheils.nl

doen wat we geloven