684
RAMON PARADA
proceso contenciosoadministrativo, REDA, 66; MARTÍN MATEO: Derecho administrativo y materia contenciosa; MARTÍN REBOLLO: El proceso de elaboración de la Ley de lo Contenciosoadministrativo de 13 de septiembre de 1988, Madril, 1975; MARTÍN RETORTILLO, L.: Unidad de Jurisdicción para la Administración Pública, RAP, 49; NIETO: Los orígenes del Contenciosoadministrativo en España, RAP, 50; IDEM: Sobre la tesis de Parada en relación con el contencioso administrativo, RAP, 57; PARADA VÁZQUEZ: Privilegio de decisión ejecutoria y proceso contencioso, RAP, 56; IDEM: Réplica a Nieto sobre los orígenes del Contenciosoadministrativo, RAP, 59; IDEM: La Administración y los Jueces, CaracasMadril, 1988; PERA VERDAGUER: Comentarios a la Ley de lo contenciosoadministrativo, Bartzelona, 1974; TRUJILLO, QUINTANA eta BOLEA: Comentarios a la Ley de lo ContenciosoAdministrativo, Madril, 1966; TALDE LANA: La ejecución de sentencias condenatorias de la Administración, DA, 209, 1987.
1. ADMINISTRAZIO JUSTIZIAREN SISTEMAK Administrazioaren jarduera, berez, epaile zibilek eurek judiziotaratu ahal izaten dute, norbanakoen arteko gatazkak konpontzen dituzten epaileek eurek, alegia; halaber, botere betearazlearen barruko jurisdikzio berezi batek ere judiziotaratu ahal izango du, eta jurisdikzio hori, berriz, funtzionarioek gauzatzen dute. Sistema bi horiek laburbildu eta konbinatzearen ondorioz, beste sistema berri bi sortu dira: harmoniadun sistema, epaile eta funtzionarioak batzen dituena auzitegietan; eta Italiako sistema, eskumenak banatzen dituena jurisdikzio zibil eta administrazio jurisdikzioaren artean. Lehenengoari eskubideei buruzko gatazkak esleitu zitzaizkion eta bigarrenari, ostera, interesei buruzkoak. Azkenik, berezko jurisdikzioa sortu ahal da epai boterearen barruan (gainontzeko jurisdikzioen —zibila, penala edo lanekoa— izate eta maila berekoa), administrazio gaietarako. Sistema horiek guztiak erabili izan ditu Espainiako Zuzenbideak, eskumen banaketarena—Italiakoa— izan ezik. Izan ere, sistema zibilak —Administrazioa alderdi duten gatazkak auzitegi arruntetara bidaltzeko sistemak—, anglosaxoniar herriek euren sistema ohiko eta indarrekotzat badute ere, berebiziko formulazioa izan zuen Cádizko Gorteen 1813ko irailaren 13ko Dekretuan. Sistema horrexeri ekin zioten —batzuek besteek baino sutsuago— liberalik gogorrenek XIX. mendean ze har; egineginean ere, sistema zibila behinbehinean berrezartzea lortu zuten, Foruak Bateratzeko 1868ko Dekretuaren eraginez. Gorte Nagusi eta Apartekoek —horixe zioen 1813ko irailaren 13ko Dekretuaren Zioen Azalpenak— arau egokiak finkatu behar dituzte, Monarkiaren Konstituzio politikoan zehaturiko konstituzio manuen arabera