Hogeita bigarren gaia
HARREMAN JURIDIKOAK Laburpena: §50. Harreman juridikoak.— 159. Harreman juridikoen kontzeptua.— 160. Harreman juridiko publikoak eta harreman juridiko pribatuak.— 161. Harreman juridikoen alde aktiboa.— 162. Ahala.— 163. Eskubidea: A) Kontzeptua; B) Egitura teknikoa.— 164. Eskubide motak.— 165. Eskubidea eta ahala ez diren beste zenbait ahalmen.— 166. Akzioa eta eskubidea.— 167. Eginbehar juridikoa. Motak. — §51. Eskubide nagusiak.— 168. Eskubidearen erakunde izaerako kategoriak: jabetza, eskubide erreal mugatuak, kreditu eskubideak, pertsonaren eskubideak.— 169. Jabetza, eskubidearen paradigma. Erakunde izaerako esanahia.— 170. Jabetza eskubidearen egitura teknikoa: jabearen ahalmen eta eginbeharrak.— §52. Eginbehar juridikoak.— 171. Betebeharra, eginbehar juridikoaren lehen eredua. Erakunde izaerako esanahia.— 172. Betebeharra: egitura teknikoa.
§50. HARREMAN JURIDIKOAK 159. Harreman juridikoen kontzeptua Gizarte bizitza, horrelakoxea izatearren, harremanetan oinarritzen da. Kolektibitatera bildutako gizonemakumeek elkarukitzeak izaten dituzte, gizarte harreman gisa ezagutzen ditugun elkarukitzeak, hain zuzen ere. Zuzenbideak gizartearen alde batzuk arautu nahi dituen unetik, alde horiei lotutako gizarte harreman bereziak kontuan hartzen ditu, baita araupetu ere. Orduan, gizarte harremanak harreman juridiko bihurtzen dira. Hori horrela dela, Zuzenbideak noiz hartzen ditu gizarte harremanak kontuan? Zuzenbidearen ikuspuntutik noiz dira garrantzitsuak? Hau da, noiz dira harreman juridikoak? Arazoa argi gera daiteke kontuan hartzen badugu pertsonak —fisikoak zein juridikoak— arau juridikoen jasotzaile direla, eta arauok pertsonen interesak xedatzen dituztela, gehienetan elkar jotzen duten interesak, alegia. Pertsonok arauen subjektu badira, orduan euren interesak arauketaren gai edo objektu izango dira. Hala ere, interes guztiak ez dira arau juridikoen objektu, eta hori zenbait arrazoirengatik gertatzen da. Lehenengo arrazoia ondoko balorazioan oinarritzen da: interes zehatz batzuk betetzean ager daitezkeen arazoetatik edozein konpontzeko, nahiko dira arau moralak edota gizarte arau soilak (eta horien betearazpena ezin da inola ere hertsagarria izan); zigor moralak edota gizarte zigorrak konponduko dute interesen betearazpenari dagokion guztia. Horren ondorioz, Zuzenbideak interes zehatz horiei ukatu egiten dizkie babes bide zehatzak. Bigarren arrazoia hauxe izango litzateke: pertsonak dituen interes berezi batzuk gatazkan sartzen dira Zuzenbideko erregelek goragoko interestzat hartzen dituzten beste batzuekin, eta, horregatik, babes berezia kentzeaz gain (babes berezia beti baitago loturik estatuaren derrigortze aparatuak esku hartzeko duen aukerarekin), Zuzenbidearen arau horiek osoosorik ukatzen dituzte interesok. Hau da, ukatzeko bakarrik hartzen dituzte kontuan, baina ez dituzte onartzen haien gain sortutako harreman juridikoak. Horren ondorioz, harreman juridikoen gai edo objektutzat har genitzake Zuzenbidearen babesa merezi duten interes zilegiak bakarrik. Izan ere, babestu beharreko interes zilegiak zeintzuk diren zehaztea gizarte batek une historiko jakin batean egin ditzakeen balorazioen ondorioa da; beraz, balorazio aldakorrak dira, denboran denborakoak eta unean unekoak. Oraintsu azaldutakoa kontuan harturik esan genezake harreman juridikoetan beti aurkituko ditugula subjektuak (bi gutxienez), babespeko interes zilegia eta harreman juridikoak antolatuko dituen Zuzenbidearen erregela (zenbait erregela izan daitezke). Baina harreman juridikoak eraentzen dituen Zuzenbidearen erregela badago, subjektuek lortu eta iraunarazi behar dituzten interesak dituztelako da, beste subjektu batzuengandik lortu eta beste batzuen aurka iraunarazi behar dituzten interesak, hain zuzen ere. Bestela esateko, lehen aipatutako erregela horrek interesak lortu eta iraunarazteko ahalmena edo ahalmenak eratxikitzen dizkie batzuei, bai eta beste batzuei interes horien lorpenean laguntzeko eta iraunaraztea errespetatzeko eginbeharra edo eginbeharrak. Hortaz, harreman juridiko guztien edukia ahalmenek eta eginbeharrek osatzen dute. Elementu horiek guztiak kontuan harturik, harreman juridikoen ezaugarri nagusiak eman genitzake: pertsonen (subjektuen) arteko harremanak dira; Zuzenbideko erregelaren babesa izan dezaketen interes zilegiak dira euren objektu; Zuzenbideko erregela horrek ahalmenak eta eginbeharrak eratxikitzen dizkie subjektuei. Harreman juridikoen azterketak berez dakar ahalmen eta eginbehar horien analisia, hau da, harreman horien alde aktiboaren eta alde pasiboaren analisia.