Eskubide errealak2

lehentasunez erostea ahalbidetzen duten aukeratzat har daitezke lehenespenez eskuratzeko eskubideak, bai ondasuna hirugarren bati (kasu horretan, aukera horrenbestean egikaritzen da, ustezko eskualdatzailearen kontra) eskualdatu nahi bazaio (legezko eroslehentasuna) eta eskualdatu nahi ez bazaio ere (hitzarmenezko eroslehentasuna), bai ondasuna jadanik eskualdatua izan bada (halakoetan, lehenespenez erosteko aukera eskuratzailearen kontra egikaritzen da eta halakoari atzeraeskuratze deritzo).

Gai honetan, lehenespenez eskuratzeko eskubideen artean, eragingarritasun edo izaera erreala dutenak jorratuko ditugu, batez ere.

Horretarako, bilakaera historikoaren ondorioz finkatu izan direnak hartuko ditugu kontuan: eroslehentasuna, atzeraeskuratzea eta aukera-eskubidea, hain zuzen. ยง80. OINARRIZKO MOTAK 309. Sarrera Hiru dira, izatez, lehenespenez eskuratzeko eskubideen artean oinarrizkoenak: eroslehentasuna, atzeraeskuratzea eta aukera-eskubidea.

Aurreneko biek sustrai historiko sendoak dituzte eta, bai Kode Zibilak (besteak beste, 1507. art.ak eta ondorengoak, 1067. art.ak, 1636. art.ak eta ondorengoak, eta 1656. art.ak), bai lege bereziek (batez ere, landa- eta hiri-errentamenduei buruzko legeek, Nekazaritzaren Eraldaketa eta Garapenari buruzko Legeak, Estatuaren Ondareari buruzko Legeak eta abarrekoek), arautu egin dituzte eskubideok. Hortaz, lehenespenez eskuratzeko eskubideen kategoria eskubide horietan oinarritzen da eta, euren artean, legezko izaera dutenetan, batik bat. Zernahi gisaz, aukera-eskubidea (hots, aukera itun edo kontratu deiturikoa) azken hamarkadetan hagitz garatu izan da; horregatik, 1947an, Hipoteka Erregelamenduak onartu egin zuen aukera-eskubidearen inskripzioa (HEren 14. art.). Harrezkero, aukera-eskubideak eragingarritasun erreala izan dezan, noraezekoa da Jabetza Erregistroan hori inskribatzea.

310. Eroslehentasuna Eroslehentasunaren bidez, eskubide horren titularrak ondasun zehatz bat eskura dezake, ondasun hori eskuratzeko moduan dagoen beste subjektu batek baino lehen. Nolabait esateko, hauxe izan daiteke eroslehentasunaren egitura: ondasun zehatz baten titularrak (Ak) erabaki du beste subjektu bati (Bri) eskualdatzea ondasun hori; beraren asmoa bete baino lehen, ondasuna eskaini behar dio eroslehentasunaren titularrari (Cri), ustezko