ENE BIZITZA. Txomin Ezponda

1.GELTOKIALAN / BURULLERIAK

BAINA EGIN DEZAGUN ARIKETA PIERRELOTIAR-PAISA-

JISTIKO BAT AURRENA. Imajinatu Euskal Herri bat non lautadako galsoroek, mendi malkartsuetako baserriek, hiritxoetako kaleek eta Maritxuren iturriak, denek berdin, euskaldun usaintzen duten. Zeinen harrigarria litzatekeen gaurtik abiatu eta 1562. urtera joatea eta Gasteizko ostatu batean, demagun Portaloian, Landuchio abizeneko italiar bidaiari batekin elkartu eta lehen euskal hiztegi mardula —6.000 hitzekoa— osatzen laguntzea.

Gasteiztarrok ikasi behar izan dugu txikitan ezagutu genuen Gasteiz erdaldun hura garai batean egungo arnasguneak bezain “euskalduna” izan zela.

Andatarren etxea da Gasteizen jendea bizi den etxerik zaharrena. Landuchioren sasoian eta egun euskara entzun da hor, berdin Burullerias (Bollerias bezala berbataiatua) plazan edo Portaloian.

Baina aitortu behar dugu —hori omen da gaitzen sendabidearen lehen geltokia— ez aski euskaldunaren konplexuz bizi izan ditugula gure haurtzaro, nerabezaro eta gaztaroak. Horregatik, lehen bertsoa Juan Bautista de Gamizena (Sabando, Araba, 1696-IV-8, – Bolonia, Italia, 1773-IV-28) dakart lerrootara:

Franki (Diario Vasco). Erderaz eztuzu nay ene viotza euzqueraz kopla eguiten eztut nic lotza.

Gaizqui badoaz ere, Orra eusqueraz, Ifin naiz au eguiten, Neure bildurraz, Eguizu farre, Gaizqui mintzatzen badut Lotsarik bague.

DUCHIO/GAMIZ

Juan Bautista de Gamiz izena hartu zuen AEK sortu aurreko helduak euskalduntzeko Gasteizen sortu zen taldeak, ezkerreko apaizak eta langile borrokak bidelagun, eta Gamizen aurreko bertso hori hartu genuen 2002an Arabako Txapelketa Printzipalera eraman genuenean lelotzat. Hartu ahal genuen hau ere gure maitea euskara bailitzan:

Bay; bay, ez, ez, ez, ez, ez, zugatik ene begiak daude negarrez. Ez, ez, bay, bay, bay, bay, bay, ni joan nai zurequi eta zuc eztuzu nay.