! A ER 'S : R M A DS 15 T EXNUM IN WARAN 20 K AG A N V DI 0 P TECHUCTE
EDITIE 1/2 JAARGANG 25 JANUARI/FEBRUARI 2016 € 7,50
18 LUSIEEFPROD C IN EST B E D
TEST
17 MINI-PC’S
HÉT ANT WO ORD OP AL JE TECH-VRAGEN
WINDOWS 10 MULTIBOOT
Draai 7, 8.1 of Linux er makkelijk naast
COMPLETE GIDS
DOMOTICA!
MAAK JE HUIS SLIMMER
Waarom maxi als het ook mini kan? TEST
OFFICE-PAKKETTEN
Gratis en betaalde Office-suites + Gebruik de nieuwste functies van Office 2016 TEST
MEDIASPELERS
10 Betaalbare mediaspelers + Maak van elke mini-pc een mediaspeler met Kodi
KIES DE JUISTE DOMOTICA-STANDAARD OVERZICHT IN DE SLIMME LAMPENBRIJ TEST IP- EN TEST SLIMME THERMOSTATEN CLOUDCAMERA’S HANDIGER MET FILMS, GAMES EN MUZIEK TIPS & TRUCS SLIMMER ÉN LEUKER HUIS MET DEZE IFTTT-RECEPTEN
10 ONNODIGE MISVERSTANDEN OVER DOMOTICA
VOORWOORD
Voorwoord
Slimmer huis Een slimmer huis begint bij jezelf. Jij moet de juiste keuzes maken, je huis wordt niet uit zichzelf slimmer. En dat is nog best lastig, want het huis van de toekomst is al sinds de jaren 80 niet echt doorgebroken. Toch is er wel veel mogelijk ‌ mits je goed kiest. Het slimmer maken van mijn huis wil nog niet echt lukken. Regelmatig doe ik een dappere poging met nieuw setje schakelaars en wat lampen, maar lekker samenwerken doet het nog niet. Eigenlijk moet je er een compleet netwerk naast je thuisnetwerk bijleggen. Dat loopt flink in de papieren en dan is het nog maar de vraag of het over 5 of 10 jaar nog bruikbaar en courant is. Ethernet en wifi heeft dat probleem veel minder. Maar er is een hoop mogelijk! In dit nummer zijn we in de diverse domotica-standaarden gedoken (pagina 22) en geven we jou advies zodat je voor jouw situatie de juiste keuzes kunt maken. Natuurlijk geven we geen garantie, maar na al die jaren van wildgroei lijkt er zich een soort standaard (of twee) te ontwikkelen waarop je verder kunt bouwen. Toch gaan de gateways die al die standaarden aan elkaar kunnen knopen en ook de beveiliging van zo’n systeem goed kunnen regelen, een heel belangrijke rol krijgen. Gelukkig kun je ook klein beginnen, zoals met een slimme thermostaat (pagina 34) of een IP-camera (pagina 52). Dat is het leuke van je huis slimmer, comfortabeler, leuker en/of veiliger maken: jij bepaalt wat je wilt en je kunt het stap voor stap doen. Veel leesplezier!
Jeroen de Jager Hoofdredacteur jeroen@computertotaal.nl www.twitter.com/JeroendeJ
JANUARI/FEBRUARI 2016
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
5
NUMMER 1/2 2016
Eindelijk een slim huis ENTER
Steeds meer apparatuur is verbonden met internet en bedien je met een app. Een slim huis is hierdoor niet langer een toekomstbelofte, maar de realiteit! Wij laten je in dit nummer zien wat je allemaal in huis kunt automatiseren.
•••
8
Nieuws, gadgets, gear, apps, geruchten, cijfers, uitspraken én meningen. Uit alles wat langs is gekomen, viel ons dit het meeste op. Is dát even lekker binnenkomen!
BASISCURSUS Kodi op een sticky
144
Tegenwoordig koop je voor een schappe-
TECH-AWARDS
lijk bedrag een mini-pc in de vorm van een HDMI-stick. Installeer je hier Kodi op, dan heb je een home-theater-pc!
Deze winnaars zijn geen miskoop 89 Twijfel bij aankoop van consumentenelektronica behoort voorgoed tot het verleden
6
BASISCURSUS Windows 10 multiboot
150
dankzij de nieuwe Tech Awards, een initi-
Windows 10 wordt door velen beschouwd
atief van Computer!Totaal, PCM, Compu-
als een fijn en goed besturingssysteem. Toch
ter Idee, Tips & Trucs, MacWorld, Zoom.nl,
heeft het OS, net als alle andere nieuwe soft-
Power Unlimited, Gamer.nl, Insidegamer.
ware, wat last van kinderziektes en is ook
nl, Media Totaal en Stuff. Van de duizenden
nog lang niet alle software ermee compati-
nieuwe producten die afgelopen jaar zijn ge-
bel. We leggen je uit hoe je toch nog even
introduceerd zijn 129 producten bekroond
Windows 7 of 8.1 ernaast installeert, of zelfs
met een Platina, Goud of Zilver Tech Award.
Linux.
INHOUD
SHORTLIST Pimp je huis
68
Je merkt dat veel alledaagse huishoudelijke apparaten slim worden gemaakt. De ontwikkelingen gaan snel en de ene bizarre uitvinding volgt de andere op. Maar wat wil jij nu al in je huis hebben?
Pagina 22 Domoticastandaarden Pagina 52 Test: IP-camera's
TEST Mini-pc
Pagina 30 Maak je huis comfortabeler Pagina 60 Breng meer plezier in huis
Met afmetingen van ongeveer 12 bij 12
Pagina 34 Test: Slimme thermostaten
centimeter zijn deze computers met recht
Pagina 86 Dit komt eraan! Pagina 48 Beveilig je huis
mini-pc’s te noemen. Dat biedt allerlei leuke mogelijkheden! We leggen uit wat
Kijk voor de volledige inhoud over dit onderwerp op pagina 20.
QUICK FIX
je ermee kunt en voelen er 17 aan de tand.
164
TEST 10 mediaspelers
Muziek delen met Spotify
VRAAG & ANTWOORD TEST Office-pakketten
124
174
soft Office gebruikt, bestaan er nog steeds
Wil je ieder videobestand op je televisie afspelen, dan kun je eigenlijk niet om een losse mediaspeler heen. De bestandson-
158
Terwijl vrijwel iedereen inmiddels Micro-
136
DOE HET ZELF: Richtantenne van blikje
dersteuning van smart-tv’s is namelijk on-
178
voldoende om video en audio in de beste kwaliteit af te spelen. Gelukkig bestaan er
allerlei goede alternatieven. Is Office 2016
genoeg betaalbare mediaspelers en mini-
de moeite en de kosten van de upgrade
pc’s die deze taak wél serieus nemen!
waard of ben je beter af met een van de Office-alternatieven?
WORKSHOP Nieuw in Office 2016
REVIEWS 166
HARDWARE
108
In deze workshop lopen we de nieuwe func-
SOFTWARE
115
ties van Office 2016 met je door, zodat je ze
APPS
120
GAMES
122
meteen kunt toepassen of juist via praktijkvoorbeelden kunt beoordelen of de nieuwe functies voor jou de moeite waard zijn.
JANUARI/FEBRUARI 2016
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
7
ENTER
Nieuws, gadgets, gear, apps, geruchten, cijfers, uitspraken én meningen. Uit alles wat langs is gekomen, viel ons dit het meeste op. Is dát even lekker binnenkomen!
STOUT
Google Corleone Geen YouTube Red, geen inkomsten Google heeft in de VS YouTube Red aangekondigd, een nieuwe versie van YouTube waarbij je voor 10 dollar per maand toegang krijgt tot meer video’s en geen advertenties meer te zien krijgt. De populaire videomakers op YouTube krijgen daarbij een WETGEVING
‘offer you can’t refuse’ van Google.
Nepneutraliteit
Doe ook mee met YouTube Red of we
Nederlandse netneutraliteit vervangen door Europese
(potentiele) nieuwe inkomstenbron.
verwijderen alle video’s uit je kanaal. Voor de meeste producenten geen probleem, een nieuw kanaal, een Maar deze exploitatie heeft ook een keerzijde. Zo is het kanaal van ESPN in de VS behoorlijk leeggetrokken omdat ESPN een licentiedeal had
In Nederland gold een strikte versie
Europees Parlement heeft (waarschijnlijk
gesloten waarin ze geen video’s
van netneutraliteit, wat inhoudt dat
onder druk van lobbyisten) ingestemd met
mochten delen op andere betaalde
van
een zwakkere vorm. Hierdoor kunnen
streamingdiensten.
bepaalde diensten mogen voortrekken,
providers ‘specialistische diensten’ aan-
vertraging of belasten. Deze wet kwam tot
wijzen die hogere prioriteit (bijvoorbeeld
stand nadat KPN in 2011 het plan bekend-
qua snelheid) krijgen. Zo kan een provider
maakte om geld te willen vragen voor
de mogelijkheid krijgen een eigen strea-
verzonden
Deze
ming videodienst hogere bandbreedte te
Nederlandse netneutraliteit wordt echter
geven dan Netflix. Iets wat een scheve
vervangen
competitieve markt kan veroorzaken.
providers
8
geen
internetverkeer
WhatsApp-berichtjes. door
een
Europese:
het
ENTER
STOUT
ONEDRIVE-OPSLAG INGEDAMD ONBEPERKT BLIJKT TE DURE BELOFTE Sinds Satya Nadella aan het roer staat van Microsoft, hanteert het bedrijf een cloud-first strategie en beloofde het bedrijf een jaar terug dat Office 365-abonnees onbeperkte OneDrive-opslag krijgen. Daar is Microsoft op teruggekomen, van onbeperkt naar een terabyte. Jammer, maar begrijpelijk. Pijnlijker is echter dat de gratis versie ook wordt teruggeschroefd: van 15 GB naar 5 GB. De gratis 15 GB die je extra krijgt als je foto’s via de app naar je ‘Camera Roll fotoback-up’ uploadt, verdwijnt ook.
SMARTPHONE
Nog één meer OnePlus X-smartphone aangekondigd
C I J F E R TJ E
Chinese smartphonefabrikant OnePlus maakte vorig jaar diepe
75 TERABYTE Als je ongelimiteerde OneDrive-opslag belooft, dan krijg je ook klanten die het ongelimiteerd gebruiken. Zo was er een gebruiker die maar liefst 75 terabyte (75.000 GB) aan data in zijn cloudopslag had.
indruk met de OnePlus One. De opvolger die afgelopen zomer werd gepresenteerd, deed ons helaas de schouders ophalen en we waren niet de enigen. Maar gelukkig beloofde OnePlus met nog een toestel te komen, dat onlangs werd aangekondigd: OnePlus X. Een smartphone die voor 250 euro heel veel moois biedt. Prima specificaties en een hoogwaardige afwerking met metaal en glas. Frustrerend alleen dat ook dit toestel alleen via de OnePlus-site gekocht kan worden via een invite-systeem.
ECHT GEZEGD Mensen met een Facebook-account hebben 39% meer kans om ongelukkig te worden dan mensen zonder Facebook.
JANUARI/FEBRUARI 2016
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
Onderzoek van het ‘Happiness Research Institute’ in Kopenhagen vergeleek Facebook-gebruikers met mensen die niet actief zijn op het sociale netwerk. Op de foto Meik Wiking, CEO van het onderzoeksbureau.
9
ENTER
P R I VAC Y
STOUT
Onderzoek wijst het uit!
PC-CYANIDE
USB-STICK BAKT CHIPSET Virussen die zich via usb-verspreiden, waren tien jaar terug behoorlijk in opkomst en dit leerde ons op een harde manier dat we niet zomaar
VRIENDELIJKST VOOR …
iedere usb-stick op onze pc moesten aansluiten. Een Russische veiligheidsonderzoeker is echter een stapje verder gegaan. Hij heeft een usb-stick ontwikkeld die -220 volt door de usb-poort stuurt, waardoor het moederbord binnen een paar secon-
PRIVACY?
den overkookt en de pc niet meer werkt. Een stap verder dan malware, die overigens niet de overige hardware aantast: andere onderdelen zoals de harde schijf blijven onbeschadigd. De onderzoeker heeft
Er is een initiatief genaamd ‘Ranking Digital Rights’
op YouTube een filmpje geplaatst waarin je ziet hoe
dat onderzoekt hoe techbedrijven en (Amerikaanse)
een oude laptop bezwijkt door toedoen van de stick: http://tiny.cc/usbak.
providers omgaan met de vrijheid van meningsuiting en privacy van gebruikers. Degene die met 65 van de 100 punten het beste scoort? Google. Het bedrijf scoort vooral punten op inzet en vrijheid van meningsuiting. Microsoft (56 punten) komt er minder goed vanaf, maar scoort lang niet zo slecht als Facebook (41 punten). Dit laatste bedrijf heeft natuurlijk ook een notoire reputatie als het aankomt op het stalken van gebruikers en niet-gebruikers en heftige censuur op wat mensen delen, zoals naakt of links naar concurrerende diensten. Het sentiment van Ranking Digital Rights is negatief. “Wanneer we de uitkomsten in perspectief plaatsen, is het duidelijk dat er geen winnaars zijn”, aldus Rebecca MacKinnon van het initiatief. %
TOTAAL
INZET
VRIJHEID VAN MENINGSUITING
PRIVACY
65
78
68
57
YA H O O
58
80
53
52
SOFTWARE
Maak de NSA kierewiet MICROSOFT
56
82
46
53
Tool tegen ongewenste spionage De beste methode om jezelf te wapenen tegen de ongekende privacy-minachtende datahonger van geheime diensten en de verplichte opslag van
50
35
58
51
providers van jouw internetgeschiedenis, is versleuteling. Maar een ontwikkelaar heeft ook een andere manier gevonden om deze praktijken te slim af te zijn. Met een tooltje (www.binge-surfing.xyz) worden op de achtergrond constant websites bezocht uit Google-nieuwsfeeds. Hierdoor sneeuwt je daadwerkelijke
FAC E B O O K
41
62
35
36
internetverkeer onder in het valse, waardoor je lastig te bespioneren bent en je protesteert door de dataverkeer-opslag over te laten lopen.
10
ENTER
E E R ST E R E A C T I E VA N D E R E D A C T I E
EERSTE INDRUK Joris Peterse Zou wat minder vaak van smartphone moeten wisselen
Goed dat hier aandacht aan wordt besteed, want ik zie met lede ogen aan dat vooral batterijen (die de kortste levensduur hebben) vastgesoldeerd worden en dat fabrikanten overdreven dure smartphones verkopen zonder geheugenkaartslot en met slechts 16 GB opslagruimte. Toch zie ik mezelf dit toestel niet kopen, vanwege de beperkte specificaties. En … ik vind het toestel niet mooi. Maar ik hoop dat andere fabrikanten het voorbeeld volgen, al vermoed ik dat dit nooit gebeurt.
Elmar Rekers Vindt een Max Havelaar-telefoon nog niet genoeg
Het initiatief van een ‘eerlijke’ telefoon is absoluut nobel. Daar kan niemand omheen. Deze Fairphone 2 zal echter meer het schuldgevoel van enkele bewuste consumenten sussen dan dat het een grootschalige (en broodnodige!) verandering binnen de industrie zal afdwingen. Of ik zelf overstap op de Fairphone? Dat moet blijken als we het eindpro-
SCHOONHEID ZIT VAN BINNEN
duct hebben kunnen testen. De verouderde hardware en
Fairphone 2
wijzen. Grote kans dus dat ik op ieder feestje zeer hypocriet
Er is veel mis met smartphones. Denk aan uitbuiting bij de winning van grondstoffen en productie, zoals de mensonterende praktijken bij de Taiwanese Foxconn-fabriek waar veel smartphones worden geproduceerd. Maar ook voor consumenten is er heel wat op smartphones aan te merken: de apparaten worden zo ontworpen dat je ze na een korte periode moet vervangen. Zo zijn de batterijen onvervangbaar en zitten ze in een gesloten behuizing, wordt er expres (te) weinig opslaggeheugen aangeboden zonder geheugenkaartslot, en worden onderdelen vastgesoldeerd en gelijmd, zodat defecte onderdelen niet te repareren zijn. Dat zijn precies de punten waar de Fairphone (dat overigens een Nederlands initiatief is) mee scoort. Eerlijke productie en onlangs gaf reparatiewebsite iFixit (www.ifixit.com) de Fairphone 2 de maximale reparatiescore. Het toestel is in januari beschikbaar voor 529 euro.
Jeroen de Jager
het foeilelijke design lijken er op voorhand echter niet op te dit Max Havelaar-toestel ga aanprijzen, om vervolgens de nodige party pics te schieten met m’n Chinese iPhone.
Wil eigenlijk helemaal niets anders dan een iPhone
Als knutselaar vind ik de Fairphone 2 fantastisch. Ze laten gewoon zien dat het mogelijk is om een recyclebare en vooral repareerbare smartphone te maken. Mijn grootste probleem ermee is dat er Android op staat. Daar kan (en wil) ik nog lang niet aan wennen. Ook jammer is het dat je toch het hele scherm moet vervangen als er een barst in het glas zit. Dan wordt vervangen bijna net zo duur als bij een ‘vervuilend’ toestel.
Jeroen Boer Vindt al dat milieugedoe maar grote onzin
Wat een gedoe rondom die Fairphone. Je wilt toch de beste en snelste telefoon voor het minste geld? Dat is tenminste wat je overal in de markt ziet. Er zullen best mensen zijn die het milieu een warm hart toedragen, maar dat is de overgrote minderheid. Sowieso gaan telefoons maar een paar jaar mee, dan is het wel zo prettig als een nieuw model niet al te duur is.
JANUARI/FEBRUARI 2016
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
11
N A B I J E TO E KO M ST
TOEKOMSTIGE
GADGETS IN JE HUIS
SPIEGEL Spiegeltje, spiegeltje aan de wand ... binnenkort kan je spiegel je vertellen hoe je eruit ziet. Anderhalf jaar geleden was er al de Magix Mirror, een zelfbouwproject op basis van de Raspberry Pi. De slimme spiegel van Samsung gaat nog een stap verder en is handig om bepaalde kleding te testen zonder dat je deze daadwerkelijk aan hoeft te doen. Maar ook verkeersinformatie of het weerbericht kan op de spiegel geprojecteerd worden terwijl je je tanden aan het poetsen bent.
Wat komt eraan in de nabije toekomst? Veel slimme toepassingen zijn nu al mogelijk, maar we kijken ook graag naar wat ons de komende jaren in en om het huis te wachten staat. Slimme toiletpotten, robotstofzuigers en automatische was-opvouw-apparaten zijn slechts een greep uit de mogelijkheden. Richard Veenstra
SHIRT Kleding kan ook slim zijn, dat bewijst het product TruPosture, het eerste slimme T-shirt. Door middel van sensoren in de achterkant van het shirt kan het berekenen of je houding wel goed is. De app van
STOFZUIGER
TruPosture kan je vervolgens tips geven of door middel van kleine
Er bestaan al robotstofzuigers, maar ze zijn nog maar mondjesmaat
vibraties je vertellen dat je
te zien in Nederlandse huishoudens. Dit komt vooral door de prijs,
houding niet goed is.
voor een goede robotstofzuiger betaal je al snel drie- tot vierhon-
Op dit moment is
derd euro. De nieuwere generatie robotstofzuiger heeft één of
TruPosture nog
meerdere camera’s aan boord en kan zelf bepalen of een gedeelte
een crowd-
van een kamer al is gereinigd en of het überhaupt nodig is om de
funding-
kamer te reinigen. Middels een app kan het naar jou communiceren
project.
als de stofzuigerzak bijvoorbeeld geleegd moet worden en uiteraard kan de stofzuiger zichzelf opladen als dit nodig is. Er is veel verschil in kwaliteit bij robotstofzuigers, raadpleeg dus voor aanschaf eerst wat recensies van het model dat je wilt kopen.
86
N A B I J E TO E KO M ST
KINDERWAGEN Maak kennis met de kinderwagen van de toekomst! De Strollever is een concept van designer Kim Hyeonseok. Het heeft een geïntegreerd uv-filter om je kind tegen zonlicht te beschermen en een gyroscoop om ervoor te zorgen dat de kinderwagen niet omvalt.
TOILET WASSEN Elke paar maanden lees je wel weer iets over een Eind 2015 werd het eerste
nieuw apparaat dat het leven makkelijker gaat
prototype van de Laundroid
maken. Het slimme toilet is zo’n uitvinding, in
gepresenteerd, een samenwer-
Japan vind je bijna overal slimme toiletten met
king tussen Panasonic, Daiwa
talloze functies, de rest van de wereld heeft deze
House en Seven Dreamers
handige apparaten nog niet ontdekt. Standaard
Laboratories. Het apparaat
heeft een slim toilet een bedieningspaneel aan
wast niet alleen je kleren,
de rand van de bril of een draadloos paneel dat
maar kan het vervolgens ook
je aan de wand van je badkamer kunt bevesti-
drogen en perfect opvou-
gen. Uiteraard kun je niet alleen doorspoelen met zo’n toilet, ook een bidet is in de meeste
wen. De gehele voortgang duurt zo’n zeven uur en het
SLOT
toiletten ingebouwd. Daarnaast kun je de bril verwarmen en zijn sommige modellen uitgerust
apparaat herkent wat voor soort kledingstukken het
Slimme sloten bestaan al een tijdje, maar
met een luidspreker. Via de console kun je kiezen
voor zich heeft door middel
de technologie in deze apparaten wordt
of je tijdens je grote boodschap bosgeluiden wilt
van beeldanalyse. Op dit
steeds beter. De August Smart Lock weet
afspelen of toch liever het geluid van kletterend
moment is het nog een
wanneer jij in de buurt van je deur komt
water wilt horen. Sommige slimme toiletten heb-
prototype, maar Panaso-
en opent het slot automatisch. En als je
ben ingebouwde wifi- of bluetooth-ontvangers,
nic schat dat de eerste
gasten op bezoek hebt, kunnen deze via
zodat je functies op afstand kunt besturen. Er
modellen in 2019 op de
hun smartphone gemakkelijk naar binnen,
zijn zelfs toiletten op de markt die automatisch
markt komen.
je hebt geen reservesleutels meer nodig.
je urine en ontlasting kunnen analyseren.
JANUARI/FEBRUARI 2016
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
87