BDW 1497 PAGINA 19 - DONDERDAG 5 NOVEMBER 2015
Nick Trachet BRUSSEL EN DE WERELD CULINAIR ONTDEKT
Kiwi © LOUIS PAUL BOONKRING
Behaarde bessen. Toen de kiwi zo’n veertig jaar geleden naar ons land kwam, stonden we er wel naar te kijken. de hoek zit waar de klappen vallen, valt niet te ontkennen. Sommige Brusselse kerken werden overgedragen aan andere christelijke riten, al is dat niet evident. Niet weinig godsdiensten storen zich aan de afbeeldingen in onze katholieke kerken. Toch vond Theus een paar voorbeelden: de Sint-Savakerk aan de Zwarte Vijverstraat in Sint-JansMolenbeek, nu Servisch-orthodoxe ritus, was vroeger de katholieke kerk van Maria Middelares. De huidige Grieks-Orthodoxe kathedraal
aan de Stalingradlaan is de voormalige kerk van de Sint-Jan-Berchmansparochie. Het boekt duidt de verschillende godsdiensten historisch en heeft ook aandacht voor andere levensbeschouwingen – een voorbeeld zijn de straten die naar vrijzinnige burgemeesters werden genoemd – en voor het antisemitisme dat gepaard ging met de komst van de Joden die naziDuitsland ontvluchtten. Danny Vileyn
▌ Het boek Ik ben de Ander / Je suis L’Autre van Carlos Theus telt 200 bladzijden en kost 12 euro. Het is te bekomen bij de Louis Paul Boonkring. ▌ Een jaar lang heeft een groepje fotografen de straten en pleinen van onze hoofdstad doorkruist op zoek naar bekende en minder gekende gebouwen die de aanwezigheid van verschillende godsdienstige levensbeschouwingen verraden kerktorens en minaretten, toegangsdeuren van moskeeën, gevels van synagogen, etalages en aankondigingen van allerlei tempels. Het resultaat is te zien op een tentoonstelling die bezoekers wil laten nadenken over verschillende aspecten de Brusselse culturele diversiteit en over waarden als vrijheid van meningsuiting en tolerantie. ▌ Van 9 tot 22 november 2015 is de tentoonstelling ‘Ik ben de ander – Plaatsen van eredienst in Brusselse wijken’ te bekijken in de SintJan-de-Doperkerk in oud Molenbeek. Adres: Sint-Jan-Baptistvoorplein, 1080 Sint-Jans-Molenbeek. Open van dinsdag tot zaterdag van 14 tot 18 uur en op zondag van 9 tot 14.30 uur. De toegang is gratis. ▌ Op 9 november wordt de tentoonstelling om 18.30 uur geopend met toespraken en referaat door Elisabeth Mareels (UCL) die doctoreert over de Pinksterkerken in België en Brussel. En muzikale animatie met onder meer het koor Rissala en oud-speler Azzouz El Houri. Info op de website van de Louis Paul Boonkring of op het nummer 0495-77.87.02.
Ergens in de jaren 1970 kwamen ze aan, de kiwi’s. Knalgroen fruit is natuurlijk wel iets bijzonders voor kinderen, en het viltige velletje was ook wel ‘cool’, al werd die term toen nog niet gebruikt (dat zou pas met de uitzending van de serie Happy Days op televisie gebeuren). Mijn vader had het niet voor kiwi’s. Die waren, zo vond hij, nergens voor nodig. Maar wij hadden de gewoonte om in fruit te bijten. Dit fruit moest gelepeld worden, want op het tweede gezicht bleken die haartjes in de mond toch niet zo lekker. Later, veel later, heeft men daar de kiwilepel voor ontworpen, een soort plastic ‘spork’ die de verkoop ervan nog moest aanmoedigen. Kiwi Fruit is een marketingnaam. Kiwi verwijst uiteraard naar de vleugelloze vogels uit NieuwZeeland, wetenschappelijk bekend als de Apteryx spp. Er zijn vijf soorten kiwi-vogels, allemaal met uitsterven bedreigd of ‘kwetsbaar’. De zeldzame beestjes scharrelen zich een bestaan bijeen op de grond van de bossen van beide eilanden, maar komen nergens anders ter wereld voor. Het diertje was zo opvallend en grappig dat men op een dag de vogelnaam ook gegeven heeft aan alle menselijke inwoners van de eilanden. Honderd jaar geleden noemde men de Nieuw-Zeelanders hier al Kiwi’s, toen bijna vijfduizend van hen gestorven zijn in de Westhoek, voornamelijk tijdens de veldslagen van Mesen en Passendale. Maar het fruit heeft verder weinig te maken met Nieuw-Zeeland. Er bestaan meerdere soorten kiwivruchten, allemaal behorende tot het genus Actinidia in de familie Actinidiaceae (de -jawel- Kiwifamilie). Dit plantengeslacht is afkomstig uit Azië, meer bepaald uit Korea, China en Japan, tot in Siberië. Het zijn dus geen tropische planten! Kiwi’s zijn weinig verwant met de ons beter bekende fruitsoorten. Plantkundigen ruziën nog steeds waar ze juist moeten geplaatst worden. De Actinidia’s zijn meestal klimplanten, geen bomen, al hebben ze wel een verhoutte stengel die hen een zekere stevigheid geeft. De planten zijn vaak tweehuizig. Er zijn dus mannelijke en vrouwelijke kiwiplanten. De oude naam voor deze plant is Chinese kruisbes. Onder die aanduiding (en al zijn vertalingen)
wordt de plant al gekweekt in Europa sinds het einde van de negentiende eeuw. De vruchten lijken wel een beetje op kruisbessen die vaak ook groen en zurig worden geoogst. Maar waarom is men ze gaan verkopen als kiwi’s? Het blijkt te komen van Amerikaanse soldaten die tijdens de Tweede Wereldoorlog gestationeerd waren in Nieuw-Zeeland. Die vonden ze lekker. Na de oorlog begonnen de Nieuw-Zeelanders het fruit naar Californië te exporteren per schip, samen met hun bekendere fruitsoorten, zoals appelen en peren. En toen, dat liet ik mij toch in de Stille Zuidzee vertellen, gebeurde er iets vreemds. Op een dag leed een transportschip averij en dobberde lang rond op de oceaan. Toen het eindelijk in Californië aankwam, was de hele lading rot... Behalve de kiwi’s! Exporteurs zagen meteen in dat er hier veel geld mee te verdienen viel. Vanaf 1962 werd gekozen voor de marketingnaam Kiwi Fruit, ook al omdat kiwi’s in Amerika verder onbekend waren. Daarvoor werden ze er verkocht als melonettes, maar niet gekweekt. De Kiwi’s (de mensen) gingen er met veel ondernemingszin tegenaan en zetten plantages op, terwijl in Europa het fruit meer als een curiosum werd aangeplant. Ze zijn er zo in geslaagd om ons te doen geloven dat de kiwi uit het land der Kiwi’s moet komen. Maar hun bewaarbaarheid gaf de doorslag. Het werd echt supermarktfruit. Groen geplukt is de bes hard en evolueert ook nauwelijks meer. Ideaal voor transport en opslag. Weinigen onder ons hebben ooit een rijpe kiwi geproefd. Die is zacht en zoet, en glazig doorschijnend. Ik herinner mij hoe de Fransen, gekwetst omdat men fruit dat ook in Frankrijk groeit met een niet Franse naam had bedacht, met tuin- en kookprogramma’s op televisie het tij probeerden te keren. “Venez voir mes actinides,” hoor ik Nicolas le Jardinier nog uitroepen op TF1 terwijl hij naar kiwiplanten wees. Maar het was te laat, ook daar is het nu le kiwi, de All Blacks hebben maar weer eens gewonnen. Kiwi’s zijn hier echt winterfruit. Er zijn verschillende soorten op de markt. Kies ze zo rijp mogelijk,
“Honderd jaar geleden noemde men de NieuwZeelanders hier al Kiwi’s, toen bijna vijfduizend van hen gestorven zijn tijdens de veldslagen van Mesen en Passendale”
maar helemaal rijp zullen ze nooit meer worden, tenzij een lokale kiwiboer opstaat? Kiwi’s gedijen immers in ons klimaat. Wie een plant wil zien kan bijvoorbeeld in de Vlaamsesteenweg terecht, waar een kiwi-liaan zich aan een voorgevel optrekt op enkele stappen van café Daringman. Kiwi is voornamelijk handfruit, nu ja: lepelfruit. Maar je kan er ook gebruiken in warme bereidingen. Gekookt blijven ze knalgroen, wat uiteraard mooi is. In de nadagen van de nouvelle cuisine zag je dat wel vaker in sommige restaurants die nog hopeloos probeerden iets nieuws te vinden: kip met schijfjes kiwi, coulis van kiwi... O, en als ze echt goedkoop zijn: uitstekende confituur! De bessen bevatten eiwitsplitsende enzymes. Je kan er dus taai vlees mee marineren, net zoals met ananas. Smakelijk. nick.trachet@bdw.be De hele reeks nalezen? www.brusselnieuws.be/trachet