Rondetafelgesprek
Fraudezaken beschamen het vertrouwen in de wetenschap. Zijn VU-wetenschappers gechoqueerd hierdoor? vraagt Joost de Vries. DOOR PETER BREEDVELD FOTO’S YVONNE COMPIER
‘ Een nieuwe Stapel hou je niet tegen’ Aan tafel Frank Biermann hoogleraar politicologie en milieubeleid Jan-Willem van Prooijen psycholoog, tevens deskundig op het gebied van complotdenkers Jacintha Ellers hoogleraar evolutionaire ecologie Joost de Vries Vrije Schrijver aan de VU 12
J
oost de Vries: Hebben jullie het idee dat het vertrouwen in de wetenschap de laatste tijd is verminderd? Jan-Willem van Prooijen: “Mensen hebben in het algemeen weinig vertrouwen in autoriteiten. Er wordt vaak gezegd dat dat vertrouwen de laatste tijd laag is, maar het is al sinds de jaren zeventig stabiel laag.” Frank Biermann: “Ik weet niet of er vroeger meer vertrouwen was in de wetenschap dan nu. Belangrijk probleem is dat wantrouwen nu systematisch wordt gecultiveerd door partijen als de PVV.” Jacintha Ellers: “Mensen hebben altijd getwijfeld en dat is deels goed, maar wetenschappelijke kennis is nu verdemocratiseerd. Door het internet beschouwt iedereen zichzelf als expert op elk gebied. Wanneer je vroeger twijfelde aan de diagnose van je arts, ging je naar een andere arts voor een second opinion. Maar nu halen veel mensen alternatieve informatie van het internet, en die vinden ze net zo betrouwbaar als wat de dokter zegt.” Biermann: “Je ziet het ook in de klimaatdiscussie. Duizenden wetenschappers over de hele wereld zijn het erover eens dat er sprake is van opwarming van het klimaat door menselijk handelen. Maar je hebt altijd geïsoleerde wetenschappers die zonder dat ze onderzoek hebben gedaan hun twijfels uiten. Ze worden door deskundige wetenschappers niet serieus genomen, maar op internet geldt hun mening als gelijkwaardig. Dat effect wordt nog versterkt door sommige journalisten, die netjes het principe van hoor en wederhoor toepassen door de mening van zo’n enkeling tegenover de onderbouwde conclusies van de rest te zetten.” Ellers: “Wetenschappers verschillen van mening over details. En juist die nuanceverschillen worden in de media breed uitgemeten, zodat veel mensen denken dat de rest óók wel niet waar zal zijn.” Van Prooijen: “Complotdenkers nemen alleen iets van wetenschappers aan als het hun eigen ideeën ondersteunt. Die geloven alleen andere complotdenkers. Het grote publiek vraagt zich bij deskundigen altijd af
nr 15 — 25 maart 2015
ADVALVAS