Dijkdoorbraak Wilnis, 10 jaar later, speciale bijlage De Groene Venen

Special van De Groene Venen • 0plage 18.500 exemplaren • Lezersbereik 45.000 inwoners • Uitgegeven door A-side Publishing B.V. • De Groene Venen • Industrieweg 15, 3641 RK Mijdrecht • Telefoon: 0297-38 52 57 • E-mail: info@degroenevenen.nl • www.degroenevenen.nl

DE GROENE VENEN

23 augustus 2013 • DE HOEF • AMSTELHOEK • ABCOUDE • BAAMBRUGGE HUIS-AAN-HUIS IN: MIJDRECHT • WILNIS • VINKEVEEN • WAVERVEEN

Wilnis

K A A R B R O DIJKDO

We blikken terug op de dijkdoorbraak in Wilnis op 26 augustus 2003. Nu 10 jaar geleden...

DE GROENE VENEN emplaar Uitneemex

9

10

23 augustus 2013

Tien jaar geleden verschoof de dijk in Wilnis

Een kunstwerk vol herinneringen Ook deze zomer is het al weken mooi weer en is er al lange tijd geen regen gevallen. Net als tien jaar geleden. Zittend op het kunstwerk ‘Water aan het woord’ op de dijk langs de Ringvaart in Wilnis kun je genieten van een mooie zomeravond. Aan de ene kant de Ringvaart met aan beide zijden een stevige en strakke oever. Vanaf de dijk kijk je uit over een woonwijk met veel groen en een mooi aangelegd Speelwoud voor de kinderen. Bedekt onder glooiend gras bevindt zich een stuk van de oude dijk, die in augustus 2003 met donderend geweld de wijk in schoof. Een indrukwekkende gebeurtenis om niet meer te vergeten.

Zo’n vijftienhonderd mensen werden in de nacht geëvacueerd. Honderden hulpverleners en vrijwilligers kwamen in actie om de ramp te bestrijden en de mensen te helpen. Allemaal hebben ze hun herinneringen aan die bijzonder nacht en de daaropvolgende dagen.

Het ongeloof dat een dijk kan doorbreken gedurende een mooie en droge zomer. De zorgen om de door het water aangetaste Have en Goed. Of de zorg om de woonarken die scheef op het droge kwamen te liggen toen het water uit de ringvaart was verdwenen. Maar ook dankbaarheid voor het feit dat er geen persoonlijke slachtoffers waren gevallen. De herinneringen en de persoonlijke verhalen van al die betrokkenen vormen de basis van het kunstwerk dat vijf jaar na de ramp op de dijk is geplaatst. Een zitelement met daarop aangebracht fragmenten van gedachten, woorden en gevoelens. Vanwege het uitzonderlijke karakter van de dijkverschuiving zijn vele rapportages gemaakt en dikke rapporten geschreven. Maar bij dit kunstwerk gaat het om de persoonlijke herinneringen van betrokkenen.

Water aan het woord De beeldend kunstenaars Elspeth Pikaar en Maria Ikonomopoulou kozen de herinneringen van de

mensen als basis voor hun kunstwerk. Honderdvijftien mensen hebben hun gedachten op papier gezet.

Daarbij een groot aantal kinderen van groep acht van de basisscholen uit Wilnis. Elspeth en Maria spraken met de kinderen, hun ouders en hun grootouders. Dat leverde aandoenlijke, leuke en boeiende verhalen op.

Al die verhalen zijn gebundeld in een boekje dat als titel meekreeg ‘Water aan het woord’. Het maakt deel uit van het kunstwerk.

Het beeld op de dijk is een keramisch element van vijf meter lang, dat uitnodigt om er op te gaan zitten en te genieten van de mooie omgeving. Op de bank zijn met zilveren schrijfletters zinsneden uit de verhalen aangebracht. De zilveren letters kleuren mee met het water dat nu in een veilige bedding door de Ringvaart stroomt. De roodbruine kleur van de bank verwijst naar het veen. Het werk nodigt mensen uit tot kijken en lezen over de herinneringen aan die gebeurtenis van tien jaar geleden.

In deze special laten wij graag nog een keer een aantal betrokkenen aan het woord over een bijzondere gebeurtenis, die even wereldnieuws was en nu weer onderdeel is van onze eigen lokale geschiedenis.

DIJKDOORBRAAK WILNIS

Colofon Deze special is een uitgave van A-side Publishing B.V. en wordt verspreid als bijlage van De Groene Venen.

Redactieadres: Industrieweg 15 3641 RK Mijdrecht Telefoon: 0297-38 52 57 E-mail: info@degroenevenen.nl www.degroenevenen.nl Hoofdredacteur: Peter Bakker Vormgeving en opmaak: Rachel Gerards Druk: Rodi Rotatiedruk, Broek op Langedijk

Fotografie: Luchtvaartpolitie Peter Bakker Remco Hopman Patrick Hesse Gemeente De Ronde Venen Distributie: De Groene Venen wordt wekelijks huis-aan-huis bezorgd door een eigen bezorgteam.

Bel voor bezorgklachten: 0297-38 52 57 © 2013 A-side Publishing B.V. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever.

Oud-burgemeester Marianne Burgman

Zo'n ramp vraagt om teamwerk Ten tijde van de dijkverschuiving was Marianne Burgman burgemeester van De Ronde Venen. Zij werd als één van de eersten in kennis gesteld van de problemen met de dijk. De burgemeester is binnen de gemeente de eerst verantwoordelijke op het gebied van openbare orde en veiligheid. Er wordt bij een dergelijke ramp al snel een crisisteam gevormd. “Dan treedt er een rampenplan in werking waarbij verschillende diensten betrokken zijn. De aanpak van een dergelijke ramp vraagt om teamwerk,” zegt Marianne.

Nadat de eerste meldingen bij de centrale in Utrecht binnen kwamen werd onmiddellijk het brandweerkorps Wilnis gealarmeerd. Ook de politie was snel ter plaatse.

Nadat er meer duidelijk werd over de omvang en de aard van de ramp moesten er allerlei beslissingen genomen worden.

Bijvoorbeeld over de omvang van de hulporganisaties. ‘Opschalen’ heet dat in het jargon. Zo zijn naast het brandweerkorps van Wilnis ook al redelijk snel de korpsen van Mijdrecht en Vinkeveen ingezet.

Marianne: “Mijn rol als burgemeester is ondermeer dat ik uiteindelijk het besluit neem dat hier sprake is van een ramp. Daarmee treden dan automatisch de voorgeschreven procedures bij rampen en calamiteiten in werking. De burgemeester kan ook het besluit nemen om een bepaald gebied tot rampgebied te verklaren. Het team crisisbeheersing dat bij zo’n calamiteit gevormd wordt schakelt de benodigde hulpverlening in. Afhankelijk van de omvang wordt er dan een code blauw, rood of wit aangegeven. Dat geeft

aan of het om een locale calamiteit gaat die je plaatselijk kunt oplossen, of dat de aanpak naar provinciaal niveau moet worden opgeschaald.

In het ergste geval kan er sprake zijn van een nationale ramp. In het geval van Wilnis ging het om het provinciaal niveau. Als burgemeester ben je vooral bezig met de grote beleidsbeslissingen. Ik houd me niet bezig met uitvoerende zaken zoals het aantal bootjes dat moet worden ingezet of hoeveel wagens er nodig zijn. De brandweer en de politie regelen zelf de eigen activiteiten. Gelukkig waren er geen slachtoffers te betreuren die medische opvang of verzorging nodig hadden.”

Onzekerheid De uitvoering van de verschillende scenario’s die bij een ramp van deze

omvang zijn terug? Hoe kon dit gebeuren, wie voorgeschreven is verantwoordelijk en wie betaald is één kant van mijn schade? Niet iedereen kan of de zaak. “De wil begrijpen dat je in die eerste hulpverlening verliep per saldo uren niet op al die vragen een antwoord hebt. Ik heb wel gemerkt wel goed,”stelt dat de communicatie een heel beMarianne vast.

“Er is vanaf het langrijk aspect is van een dergelijke gebeurtenis. Dat geldt niet alleen begin adequaat voor de communicatie tussen de gewerkt door de verschillende verschillende hulpdiensten. Dat is over het algemeen wel goed gerediensten. Het geld. Maar het geldt zeker ook voor was ook bijzonde informatie aan de getroffenen.” der dat zoveel particulieren Nasleep spontaan in acDe dijkverschuiving heeft nog een tie kwamen en hun hulp aanboden. lange nasleep gehad. Nadat in Als burgemeester voel je ook een eerste instantie alles in het werk hoge mate van betrokkenheid bij is gesteld om de toevoer van het het wel en wee van de inwoners,” water te stopzegt Marianne.

“Ik heb gemerkt dat de pen, konden de “Het zal je maar ondergelopen gebeuren dat communicatie een heel straten en je midden in de nacht je huis uit belangrijk aspect is van een huizen droog worden gepompt moet en dat je dergelijke gebeurtenis. en de rommel geen flauw idee hebt hoe het Dat geldt niet alleen voor de opgeruimd. Veel mensen konden verder zal gaan. communicatie tussen de al in de loop van De mensen die eenmaal in de verschillende hulpdiensten. dezelfde dag weer naar huis.

Meijert terecht Maar toen het waren gekomen Maar het geldt zeker ook water eenmaal zaten natuurlijk voor de informatie aan de uit de vaart vol vragen. Hoe was, kwamen staat het met getroffenen.” de arken droog mijn huis en mijn te liggen en verzakten hele stukbezittingen? Wanneer kan ik weer

ken grond aan de kant van Wilnis Dorp. Voor veel mensen heeft het vaak lang geduurd voor ze weer terug konden naar hun woningen.

En het probleem van de arkenbewoners werd pas opgelost toen de damwanden geslagen waren en er weer water in de vaart gelaten kon worden.” De burgemeester is nog lang druk geweest met de nazorg, de begeleiding van getroffenen die vaak met flinke kosten zaten en met de financiële afhandeling van de schadegevallen.

Evaluatie Enige tijd na de ramp in Wilnis is er een uitgebreide evaluatie gemaakt.

Marianne: “Het rapport bevatte een groot aantal aanbevelingen die allemaal aan de provincie zijn doorgegeven. Wat dat betreft heeft de dijkverschuiving wel een aantal bouwstenen opgeleverd voor een verbetering van de rampenhulpverlening. Ik vind wel dat er lessen zijn geleerd en dat er in de laatste tien jaar veel is veranderd en verbeterd.

Zo zijn de draaiboeken over de opvang helemaal uitgeschreven. Ook zijn er in de afgelopen jaren teams gevormd die nog professioneler te werk kunnen gaan. Elke gemeente heeft nu groepje ambtenaren die opgeleid zijn om bij dergelijke calamiteiten in actie te komen. Je mag hopen dat je ze weinig nodig zult hebben.”

DIJKDOORBRAAK WILNIS

23 augustus 2013

11

Brandweerman Marcel Dokter

Het geluid van het water Toen Marcel Dokter van de brandweer in Wilnis om tegen twee uur in de nacht bij de kazerne aankwam had hij nog geen idee wat hem te wachten stond. “We waren opgeroepen omdat er een melding binnen was gekomen over wateroverlast. De brandweerkazerne ligt precies achter het weggeschoven dijkgedeelte en het was al meteen duidelijk dat het om meer ging dan een gesprongen waterleiding of iets dergelijks. Het water kwam met geweld de wijk ingestroomd. Het geluid van het water is me altijd bijgebleven. Het bulderend lawaai en de enorme kracht heeft heel veel indruk op mij gemaakt.”

Toen Marcel en zijn collega’s aankwamen was de politie al aanwezig.

“We zijn meteen met een paar man naar de dijk gelopen om te kijken wat er gaande was. Tot onze stomme verbazing zagen we een enorm gat in de dijk waar het water met kracht doorheen stroomde. Dat was een grote verrassing omdat je zoiets niet verwacht tijdens een periode van grote droogte. Aanvankelijk dacht ik dat het ging om een stuk van een meter of tien. Pas later bleek dat de dijk over een lengte van zo’n zestig meter was weggeschoven. Er is toen onmiddellijk ‘opgeschaald’, zoals wij dat noemen.

Dat wil zeggen dat de hulp van andere korpsen is ingeroepen. Wij zijn met ons team de wijk ingegaan. De collega’s uit Mijdrecht en Vinkeveen zijn toen aan de kant van het dorp aan de slag gegaan. Onze aandacht ging in eerste instantie uit naar de seniorenwoningen aan de Burgemeester de Voogtlaan. We hebben de mensen daar geholpen hun woningen te verlaten en een veilig heenkomen te zoeken. Al snel stond er zoveel water dat we de mensen met bootjes in veiligheid moesten

het wonderwel droog bleef, een brengen. Binnen de kortste keren actiecentrum ingericht van waaruit waren er een aantal bootjes uit Vinkeveen aangevoerd, waarmee we we allerlei hulpverleners konden begeleiden en aansturen. Wat ik de mensen naar een hoger gelegen gebied konden afvoeren. We hebben heel bijzonder vond was het feit dat zoveel menons vervolgens “Wat ik heel bijzonder vond was sen meteen in de wijk bezig spontaan hun gehouden met de het feit dat zoveel hulp aanboden. hulpverlening aan mensen meteen spontaan hun Vaak was dat de inwoners.” praktische hulp hulp aanboden. en soms kwam Vrijwilligers Het is opmerkelijk dat men men met advieToen duidelijk Een heel werd dat het om gewoon aan de slag ging. Aanne- zen. belangrijke rol een calamiteit van behoorlijke mers en grondverwerkingsbe- speelden in die nacht een aanomvang ging, trad het rampenplan drijven uit de omgeving voerden tal plaatselijke in werking. Dat materiaal aan. Vrachtwagens ondernemers.

Naast de zorg betekent dat met zand en klei reden af en voor de bewovia de centrale ners van het allerlei instanties aan. Men deed dat zonder de gebied was het worden gewaarschuwd en dat er zekerheid of ze dat ooit vergoed belangrijk dat het uitstromeneen uitgebreide zouden krijgen.” de water onder hulpverleningscontrole kwam. Er moesten dus actie op gang komt. Er komt dan een aantal noodkeringen worden een beleidscentrum in het gemeenaangebracht om de toevoer van het tehuis waar de burgemeester de water te stoppen. Het is opmerkelijk eerst verantwoordelijke is. Marcel: dat men gewoon aan de slag ging.

“We hebben in onze kazerne, waar

Senior centralist Michael Bosch

“Dat kan toch niet waar zijn!”

Aannemers en grondverwerkingsbedrijven uit de omgeving voerden materiaal aan. Vrachtwagens met zand en klei reden af en aan. Men deed dat zonder de zekerheid of ze dat ooit vergoed zouden krijgen.

Gewoon doen wat er gedaan moet worden was het devies. Dat vond ik wel indrukwekkend.”

Improviseren Er zijn voor dit soort calamiteiten rampenplannen en scenario’s, waarbij de verschillende verantwoordelijkheden en te voeren acties uitvoerig zijn omschreven. “De officiële route is ook hier keurig gevolgd en heeft volgens mij goed gewerkt,” stelt Marcel vast. “Maar in die eerste uren is het toch voor een groot deel een kwestie van improviseren.

Er moet gewoon snel gehandeld worden en er is geen tijd om er allerlei draaiboeken op na te slaan om te kijken wie wat moet doen en wanneer. Je gebruikt je verstand en

die de algemene leiding heeft op de meldkamer tijdens grote incidenten en rampen zoals die in Wilnis”

Vragen Wanneer de hulpverlening eenmaal Toen er op 26 augustus rond half twee in de nacht een melding van een mevrouw uit Wilnis binnenkwam op gang is worden de scenario’s van dat de dijk was doorgebroken was men bij de centrale in Utrecht nogal verbaasd. “We konden nauwelijks het rampenplan gevolgd. Daarin is geloven dat er een dijk doorbreekt in een periode van langdurige droogte,” zegt senior centralist Michael omschreven wie er moet worden Bosch. “Daarom hebben we het in eerste instantie opgevat als een melding van wateroverlast. Maar de melingeschakeld. Voortdurend krijgt ding klonk wel heel serieus en toen er onmiddellijk daarna nog meer meldingen binnenkwamen werd al snel de centrale informatie binnen, op duidelijk dat er meer aan de hand was.” Het was het begin van een hectische nacht en ochtend. grond waarvan men een inschatting kan maken over de te nemen ook binnenkomen.

Aan de hand van gealarmeerd is die gaan kijken en Bij de centrale van de Gemeenactie. Michael: “Naast de betrokken de melding van de eerste eenheid meldde ons wat er aan de hand was. schappelijke Meldkamer Utrecht beleidsfunctionarissen en hulpverdie ter plaatse kwam, was al duideWij hebben vervolgens de korpsen (GMU) komen alle meldingen leners kregen we op de centrale lijk dat er sprake was van een flinke van Mijdrecht en Vinkeveen naar binnen die met de openbare orde en ook te maken met veel vragen van ramp. In het geval van Wilnis is dit Wilnis gestuurd. Omdat het water veiligheid te maken hebben. Daarinwoners. We zitten hier op de blijkbaar snel steeg was er behoefte een GRIP3 geworden. GRIP staat onder vallen de politie, brandweer meldkamer in Utrecht en het is voor Gecoördineerde Regionale aan bootjes om mensen vanuit hun en ambulancedienst. De alarmcenIncidentbestrijdings Procedure. Bin- voor ons lastig in te schatten hoe de huizen te evacueren en naar hoger trales van al deze diensten zitten situatie voor de nen de provincie gelegen gebieden te brengen. Ook in Utrecht in één grote ruimte. De “Aan de hand van de melding betrokken beller bleken er veel voertuigen nodig. Het Utrecht kennen centralist beoordeelt wat voor soort we vier gradaties van de eerste eenheid die ter precies is. In is onze taak om vanuit de centrale melding het betreft en alarmeert de het geval van de van GRIP1 tot al die meldingen die binnenkomen, betrokken dienst. In het geval van plaatse kwam, was al duidelijk dijkverschuiving en met GRIP4. te verwerken en uit te zetten naar de dijkverschuiving in Wilnis ging het stijgende GRIP3 geeft een die diensten die daarop in actie de eerste melding naar de centrale dat er sprake was van een flinke en water lag het moeten komen. We zijn bij zo’n cala- bedreiging van het van de brandweer. Michael Bosch miteit dan een soort spin in het web. welzijn van (grote ramp. In het geval van Wilnis is voor de hand dat had die nacht dienst. “Kort nadat we de mensen groepen van) de De meldingen van bewoners bleven we de brandweer in Wilnis hadden bevolking binnen dit een GRIP3 geworden. GRIP zoveel mogelijk één gemeente staat voor Gecoördineerde hebben geadviseerd om de en bepaalt de gemeentelijke op- Regionale Incidentbestrijdings woning alleen te verlaten schaling. Over een Procedure. GRIP3 geeft een wanneer het opschaling wordt bedreiging van het welzijn van water zodanig beslist door de laag stond dat officier van dienst (grote groepen van) de bevol- men veilig weg ter plaatse. Die kon. Staat het kan de situatie het king binnen één gemeente.” water hoog dan beste beoordelen kan men beter op de hulpdiensten en kan ook bepalen of er opgewachten. Ook krijg je in de centrale schaald moet worden. In sommige mensen aan de telefoon die hulp gevallen kunnen wij dat ook vanuit aanbieden. Ook hier geldt dat wij de centrale doen. Hiervoor is de calamiteiten coördinator aangesteld, vanuit onze positie niet goed kunnen

je handelt op basis van je ervaring.

Zo wisten we bijvoorbeeld dat er bij de brug aan de Enschedeweg een noodkering aanwezig was. Er lagen planken opgeslagen en in de peilers van de brug zaten gleuven. Met behulp van een plaatselijke aannemer is die noodkering toen aangebracht.

We kregen op een bepaald moment zo’n honderd pompen aangeboden.

Die hebben we uitgezet bij de bewoners zodat die hun huis en hun kelders droog konden pompen. Achteraf gezien kan ik vaststellen dat we heel veel dingen goed hebben gedaan maar dat we achteraf gezien ook wel een paar dingen niet handig hebben aangepakt. Maar al met al kijken wij vanuit de brandweer Wilnis met trots terug op onze rol in het hele proces. We hebben ook in de periode daarna van heel veel mensen uit Wilnis complimenten gekregen over hoe we het gedaan hebben. Dat is dan toch ook wel weer heel plezierig,” aldus Marcel.

beoordelen of er hulp nodig is van particulieren en wat men dan zou kunnen doen. In die gevallen verwijzen we de mensen dan weer naar de hulpdiensten ter plekke.”

Een bijzondere ervaring Voor Michael was de dijkverschuiving een bijzondere ervaring die hij niet snel zal vergeten. Hij is senior centralist en zijn functie bestaat uit het leiding geven en aansturen van de medewerkers van de centrale.

Michael: “Het was de eerste grote calamiteit waar ik mee te maken kreeg. Dit soort zaken komt gelukkig maar zelden voor. Beroepsmatig gezien is het natuurlijk wel een enorme uitdaging. We hebben geen procedure dijkdoorbraak in de kast liggen. Je moet dus snel en creatief handelen. Dat is wel een heel boeiend proces dat me altijd bij zal blijven. Inmiddels is hier in de afgelopen tien jaar wel het een en ander veranderd. Ook de techniek biedt ons tegenwoordig meer mogelijkheden. Tien jaar geleden maakten we gebruik van een analoog communicatiesysteem. Dat ging toen best wel goed, maar de huidige digitale systemen zijn veel flexibeler en sneller. De dijkverschuiving van tien jaar geleden blijft toch één van mijn meest bijzondere meldingen,” aldus Michael.

Op You Tube staan nog geluidsopnames van de gesprekken die gedurende die nacht door de centrale gevoerd zijn. “Dat geeft een heel mooi beeld van hoe het er toen op de centrale aan toe ging. Geïnteresseerde liefhebbers moeten maar op zoek gaan naar Dijkdoorbraak Wilnis.”

12

23 augustus 2013

DE GROENE VENEN

DE GROENE VENEN

23 augustus 2013

13

14

23 augustus 2013

Dijkgraaf Johan de Bondt

“We waren compleet verrast” In ons waterrijke land spelen de waterschappen een belangrijke rol in de manier waarop er met het water wordt omgegaan. Een belangrijke opdracht is om er voor te zorgen dat de inwoners zich achter de dijken veilig weten. Dat betekent dat de dijken zo sterk moeten zijn dat ze de druk van het water kunnen weerstaan. Daarbij is er van oudsher van uitgegaan dat slecht weer, hoog water en stormen de grootste bedreiging vormen voor de dijken. “Er is nooit rekening gehouden met het feit dat uitdroging van de dijk tot zo’n calamiteit zou kunnen leiden,” zegt Johan de Bondt, dijkgraaf van het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht.

“De dijkverschuiving kwam dan ook als een complete verrassing voor iedereen.”

Tot die fatale nacht van 25 op 26 augustus 2003 was het in Nederland nog nooit voorgekomen dat langdurige hitte en droogte er de oorzaak van zouden zijn dat een dijk het begeeft.

Johan: “Met die mogelijkheid is nooit rekening gehouden. Er zijn in ons land verschillende soorten dijken.

Het gaat hier om een veendijk. Het kenmerkende van veengrond is dat die bij uitdrogen keihard wordt, gaat verpulveren en zijn absorberend vermogen verliest. Zo’n dijk wordt dan een stuk lichter en kan op enig moment de druk van het boezemwa-

ter niet meer aan. Het water drukt dan de dijk opzij. Dat is wat er in Wilnis gebeurd is. Daar ging een stuk dijk over een lengte van zo’n zestig meter, aan het schuiven en het water zocht met geweld een weg naar de lager gelegen woonwijk, die goeddeels onder water kwam te staan.”

Het waterschap De taken van een waterschap zijn veelomvattend. Men houdt zich niet alleen bezig met de veiligheidsaspecten met betrekking tot de waterhuishouding. “We bewaken ook de

niet afgewacht en zijn meteen aan de slag gegaan. Wij hebben veel van de dijken in ons gebied meteen versterkt door een zand en klei top aan te brengen. Daardoor durf ik de stelling aan dat de dijken in ons gebied veilig zijn en op hun taak berekend.”

Het herstel Het stuk van de Ringvaart waar de dijk was doorgebroken stond in open verbinding met de Vinkeveense plassen. “Daarom was het nodig de watertoevoer zo snel mogelijk af kwaliteit van het oppervlakte water,” te sluiten,” zegt Johan. “Bij de drie legt Johan uit. “We houden het grondwaterpeil in de gaten en kunnen bruggen zijn nooddammen opgewordaar d.m.v. van gemalen op ingrijpen. pen waardoor de toevoer van het water stopte. Mede dankzij de hulp Ook de waterzuivering is een van van plaatselijke ondernemingen die onze taken. En dan is er het vaarsnel materiaal en klei aanvoerden wegbeheer op de talrijke vaarten.

En uiteraard ook “We bewaken de kwaliteit van het lukte dat redelijk snel. Toen de dijken. De dijk oppervlakte water, houden het uiteindelijk de in Wilnis voldeed vaart leeg liep aan alle normen grondwaterpeil in de gaten en kregen ook de zoals die op dat moment gangbaar kunnen daar d.m.v. van gemalen op bewoners aan de kant van het waren. Daarbij ingrijpen maar ook de was tot dan toe waterzuivering en het vaarweg- dorp problemen.

Hele stukken dus geen rekening beheer op de talrijke vaarten grond waren gehouden met weggespoeld, hitte en droogte. behoren onder onze taken. tuinen verdweDie normen En natuurlijk de dijken.” nen en arken worden opgesteld kwamen droog te liggen. Dankzij de door de provincie en wij moeten zorgen voor de uitvoering en naleving inzet van veel hulpdiensten en heel veel vrijwilligers waren er in de loop van die voorgeschreven normen. Na van de dag voldoende voorzieningen de dijkverschuiving in Wilnis kwam getroffen om een deel van de bewoer meteen een fors debat op gang ners in de loop van de middag weer over de vraag of de dijken extra naar huis te laten terugkeren. Bij de beschermd zouden moeten worden mensen waar een gevaarlijke situatie om te voorkomen dat zoiets nog een was ontstaan door de verzakkingen keer gebeurd. Wij hebben met ons en bij de bewoners van de arken waterschap die landelijke discussie

DIJKDOORBRAAK WILNIS

heeft dat wat langer geduurd. Ik wil wel benadrukken dat de samenwerking met de gemeente, de politie en de brandweer en tal van bedrijven, gesteund door veel vrijwilligers ongelooflijk goed was.” Uiteraard moest de beschadigde dijk zo snel mogelijk hersteld worden. Johan: “Daarbij konden we kiezen uit het versterken van de dijk met zand en klei of het slaan van damwanden. Voor dat laatste is gekozen. Dat levert uiteindelijk wel de meest veilige bescherming. De dijk daar in Wilnis kan er de komende honderdvijftig jaar wel weer tegen.

Maar dat kun je niet overal doen.

Het is een dure oplossing en je krijgt er een strakke oever mee. Maar we willen toch graag een mooie natuurlijke wallenkant bij de vaarten en riviertjes.”

Lessen Uiteraard zijn er lessen geleerd uit het gebeurde. Op de eerste plaats is de controle van de dijken verscherpt en wordt er nu ook bij aanhoudende droogte en hitte extra gecontroleerd.

En de techniek biedt nieuwe mogelijkheden. In sommige dijkvakken zijn peilbuizen aangebracht om te kijken of de grondwaterstand voldoende hoog is. Ook vinden regelmatig sterkteproeven plaats aan de hand van grondmonsters uit de dijken. Ook is het mogelijk om met vliegtuigjes de dijken met laserstralen te controleren. Dijkgraaf Johan de Bondt is er van overtuigd dat een tweede dijkverschuiving vrijwel uitgesloten is.

“We hebben de zaken goed op orde en niemand hoeft zich echt zorgen te maken.”

Wijkbewoners Tanny en Dick de Rooij

Slachtoffer en hulpverlener Tanny en Dick de Rooij werden op luidruchtige wijze uit hun eerste slaap gewekt door buurtbewoners die hen kwamen waarschuwen voor het aanstormende water. Nadat de dochters waren gewekt en de familie zich zo goed en zo kwaad in het donker had aangekleed is men met de auto naar hoger gelegen gebieden in Mijdrecht vertrokken. Toen ze van de eerste schrik bekomen waren en de omvang van de ramp in volle omvang doordrong, realiseerde Tanny zich dat er voor opvang gezorgd moest worden. Ze werkte toen bij de gemeente en als vrijwilliger voor slachtofferhulp had ze al de nodige rampentrainingen meegemaakt. De knop ging om van slachtoffer naar hulpverlener. en dat er dus hulpverlening georgaToen ze buiten kwamen stond het niseerd moest worden. “Ik werkte water in de straat al tot aan de bij de gemeente en ben toen naar knieën. Luid toeterend, om andere het gemeentehuis gegaan om te buurtbewoners te waarschuwen zijn kijken of ik kon helpen. Met een ze naar Mijdrecht gereden. “Het pak registratieformulieren onder was allemaal heel onwerkelijk,” mijn arm ging ik stelt Tanny vast.

“Luid toeterend, om andere naar De Meijert, “Het water stond al zo hoog dat de buurtbewoners te waarschuwen dat als opvangkoplampen af en zijn we naar Mijdrecht gereden.” centrum was aangewezen. De toe onder water mensen van De Meijert waren al op verdwenen. De hele wijk was in rep en roer en toen we Mijdrecht binnen de hoogte en al druk in de weer. Ik reden was alles nog in diepe rust. Bij wil wel zeggen dat deze mensen het fantastisch hebben gedaan. Vervolde brandweerkazerne was niemand gens ben ik tot ver in de middag te bekennen. Onze wereld stond op van die dag in De Meijert bezig zijn kop en hier gebeurde helemaal geweest. Vrijwilligers instrueren, niets. Je hebt geen idee waar je vragen beantwoorden, inschrijvingen naar toe moet. We gingen naar kenorganiseren, de dierenambulance nissen, die ons stomverbaasd maar naar achtergelaten dieren dirigeren, heel gastvrij ontvingen. Zij woonden medicijnen voor de evacués regelen. ook aan de dezelfde Ringvaart die Je bent zo intensief bezig dat je niet bij ons was doorgebroken. Je zag eens toekomt aan de vraag hoe het daar het water met geweld richting er thuis voor staat.”

Wilnis stromen. Het water liep dus zowel vanuit de Vinkeveense Plassen Stiekem naar huis als vanuit Mijdrecht onze wijk in.”

Intussen was Dick bezig om de situatie thuis onder controle te Hulpverlening krijgen. “Officieel mochten we de Eenmaal van de eerste schrik wijk niet in maar het lukte me toch bekomen realiseerde Tanny zich een paar keer om naar huis te gaan. dat hier sprake was van een ramp

Het water in huis viel eigenlijk nog wel mee, maar de grootste problemen veroorzaakte het water om en onder het huis. Daar waren schade binnen nog wel mee. Maar hele gaten geslagen. Het tegelpad achter was helemaal verdwenen. En het probleem kwam van onderen.

Het water stond onder het huis. overal blubber, blubber en nog eens We hadden een houten vloer en na blubber. En dan was er de enorme een paar dagen werd duidelijk dat stank. Er lagen overal dode visdie helemaal door het vocht was sen. Ik haalde een grote vis uit de aangetast en er struiken in mijn “Overal blubber, blubber en nog uit moest. En tuin. Het heeft dagen geduurd eens blubber. En dan was er de dan die ondraaglijke stank. Die voordat die stank enorme stank. Er lagen overal raak je ook niet een beetje weg zo snel kwijt. was. En we zijn dode vissen.”

Al met al ben je zeker een dag of dus weken bezig om je huis en tuin zes bezig geweest om de blubber op weer op orde te krijgen. Toen we net te ruimen.” de tuintegels weer gelegd hadden bleken rioleringsbuizen onder het Weer naar huis huis gebroken en moest de zaak Rond acht uur ’s avond mocht de faweer open.” milie weer naar huis. “Dat was nog niet zo eenvoudig,” zegt Dick. “Toen Naweeën de wijk eenmaal weer vrijgegeven was stonden binnen de kortste keren De autoriteiten zijn voortvarend te werk gegaan om de schade aan alle straten vol met ‘ramptoeristen’.

Het kostte dus nog de nodige moeite de dijk zo snel mogelijk te herstellen. “Daar heb ik alle waardering om ons huis te bereiken.” “Wat ik voor,”zegt Dick. “Maar dat betekentoen aantrof was echt shocking,” de wel dat er grote ijzeren platen zegt Tanny. “Omdat ons huis een stukje boven straatniveau ligt viel de waren gelegd waarover dag en nacht

vrachtauto’s af en aan reden om zand te storten. En toen ze vervolgens de stalen damwanden in gingen trillen kwam er van nachtrust helemaal niks meer terecht. Gelukkig besloot men om dat intrillen alleen nog overdag te doen. Ik snapte wel dat het moest gebeuren maar leuk is anders.”

Indrukwekkend Dick en Tanny zijn watersportliefhebbers. Vanuit die ervaring kennen ze de kracht van water en wind.

“Maar dit was toch wel anders. De enorme kracht van het water maakt veel indruk. Auto’s en plantenbakken dreven door de straat. Daar ben je ook helemaal niet op voorbereid.

Ondanks oefeningen en trainingen bij slachtofferhulp. We hebben eigenlijk alleen het eerste kwartier echt in angst gezeten. Daarna vragen de omstandigheden om praktisch handelen. Maar zelfs na tien jaar weet ik nog van seconde tot seconde wat er die nacht gebeurde,” stelt Dick vast.

DIJKDOORBRAAK WILNIS

23 augustus 2013

15

Gedupeerde Richt Bouma

“Ons hele huis dreigde weg te zakken” Age en Richt Bouma woonden nog maar vijf maanden in hun geriefelijke bungalow aan de rand van de Ringvaart. Vanuit hun fraai aangelegde tuin genoten ze tijdens de warme zomer van 2003 van het mooie uitzicht, de langsvarende bootjes en de spelende kinderen aan de overkant van de vaart in het Speelwoud.

De avond voor de fatale dijkverschijving waren ze naar een verjaardagsfeestje geweest. Ze lagen goed en wel in bed toen ze wakker werden van vreemde geluiden. “Ik droomde van watervallen,”zegt Richt, “maar die droom werd verstoord door geschreeuw en gebons op de deur. We moesten ons huis uit want de dijk was doorgebroken.”

Aanvankelijk leek het voor de bewoners van het bovenland aan de Margrietlaan nogal mee te vallen.

Richt: “Het water stroomde met geweld de wijk aan de overkant in. We stonden met heel veel mensen te kijken en maakten al afspraken dat we de bewoners in de polder zouden gaan helpen met het schoonmaken van hun huizen zodra het water weer weg was. We hadden toen nog geen idee wat ons zelf boven het hoofd hing. Toen de Ringvaart was afgesloten en er geen water meer in de vaart stond was er geen tegendruk meer en begon de grond aan onze kant te schuiven en weg

te drijven. We hoorden ons tegelpad in de diepte verdwijnen en de knotwilgen aan de vaart zakten een heel eind weg zodat we nu bovenop de kruinen keken. De grond voor en onder het huis was helemaal verdwenen. Toen er ook nog een gaslucht werd geroken moesten we op last van de brandweer daar weg. Ons huis werd afgesloten en verzegeld. We mochten er niet meer in. We zijn toen naar mijn dochter aan de Pieter Joostenlaan gegaan.

We zijn in die periode ook gastvrij opgevangen door Jan en Wil van Harberden waar we konden slapen en overdag waren we dan bij onze

dochter. Mijn kleinzoon vond het wel spannend en die ging met zijn vriendjes zwemmen op het CWS terrein.”

huren. Daar hebben we alles bij elkaar vijf maanden gewoond voordat de situatie thuis weer veilig was.”

Het herstel Instortingsgevaar Het had wat voeten in de aarde Al snel werd duidelijk dat ons huis voordat de woning weer voldoende dreigde weg te zakken. Richt: “De veilig was. Er moesten extra grond onder het huis was heleheipalen onder de woning worden maal weg. Ook de kruipruimte was aangebracht. Daarmee was het verdwenen. Je zag de heipalen vrij pand weer gestabiliseerd. “Maar staan en je kon er bij wijze van daarmee waren we er nog niet,” spreken zo onder doorlopen. Het zegt Richt. “De huis was in zijn “We hoorden ons tegelpad in de hele omgeving geheel zeven diepte verdwijnen en de was verzakt en centimeter in de richting van knotwilgen aan de vaart zakten een zat vol kuilen en gaten. Nadat er de Ringvaart heel eind weg zodat we nu bovenop in de Ringvaart verschoven. damwanden Gelukkig hadden de kruinen keken.” waren geslagen we het terras aan en er een betonnen wand was aande andere kant van het huis laten gebracht moesten de gaten worden onderheien. Dat heeft kennelijk opgevuld. De hele straat moest optoch de nodige stevigheid gegeven nieuw worden ingericht en bestraat. waardoor het huis niet helemaal weggezakt is. Vanwege de gevaarlij- En toen er eenmaal weer water in de Ringvaart kwam, ontstond er ook ke situatie werd de woning onbewoonbaar verklaard en mochten we weer tegendruk waardoor ons huis grotendeels weer teruggedrukt is er voorlopig niet meer in. Omdat naar zijn oude plek. Al met al heeft het niet duidelijk was hoe lang een het toch nog een paar jaar geduurd eventueel herstel zou duren hebben voordat alles weer bij het oude was we tijdelijke huisvesting gezocht en en de tuin weer opnieuw kon worgevonden. Aan de Dijkgraaf stond een woning te koop dat we mochten den aangelegd en ingeplant.”

De nasleep Met enige relativering kijkt Richt terug op die periode. “Natuurlijk was het voor onze begrippen een ramp. Maar wanneer ik af en toe beelden van overstromingen op de televisie zie, dan valt het nogal mee. Soms zie je hele huizen wegdrijven en gebouwen instorten waarbij meestal ook veel doden te betreuren zijn. Wat dat betreft is het hier dus nogal meegevallen. Er is hier door veel mensen zeker ook flinke materiële schade geleden.

Mijn man Age was voorzitter van de Stichting Dijkverschuiving die zich nogal heeft ingezet om de gevolgen zo goed mogelijk te regelen.

Je kunt niet alles tot de laatste cent vergoed krijgen. Wij kregen negentig procent van de schade aan het huis vergoed, maar niet de schade aan de tuin. Daarvoor hebben we nog wel een bijdrage uit het plaatselijke Rampenfonds gekregen.

Al met al zijn we er nog goed vanaf gekomen en ik denk niet dat er hier in het dorp veel mensen zijn die er een trauma aan hebben overgehouden. Het was voor ons allemaal wel een belevenis die heel veel indruk heeft gemaakt.”

Wijkbewoner Piet van Breukelen

“Het leken wel luidruchtige feestgangers” Midden in de nacht werden Piet van Breukelen en zijn vrouw Ine wakker van auto’s die luid toeterend door de straat kwamen. “In eerste instantie dacht ik aan mensen die wat luidruchtig van een feestje onderweg naar huis waren. Toen ik naar buiten keek zag ik dat er water door de straat stroomde en dat mijn buurtgenoten een goed heenkomen zochten. Dat leek ons ook een goed idee. We hebben ons aangekleed, de auto gepakt en zijn de wijk uitgereden.”

Aanvankelijk hadden ze nog geen idee wat er aan de hand was en waar ze naar toe moesten. Het was wel duidelijk dat we een hoger gelegen gebied op moesten zoeken,” zegt Piet. “We zijn via de N212 naar Wilnis Dorp gereden en daar kwamen we bij De Roeping terecht.

Daar zijn we opgevangen door mensen die al klaar stonden met koffie.

Het was toen wel duidelijk dat de dijk was doorgebroken. We zijn die nacht nog naar de voetbrug gelopen. Daar zagen we dat de mensen uit de seniorenwoningen onder aan de dijk met bootjes geëvacueerd werden. Wij zijn later met bussen naar De Meijert gebracht, dat als officieel opvangcentrum was aangewezen. Je voelt je dan net een stel vluchtelingen. In De Meijert waren mensen van het Rode Kruis aanwezig om ons op te vangen. Je weet dan inmiddels wel ongeveer wat er

elkaar te zoeken of waardevolle dingen in veiligheid te brengen. Je kleed je aan, pakt de autosleutels en zorgt dat je weg komt. Eenmaal in De Meijert realiseerde ik mij bijvoorbeeld dat ik geen medicijOverhaast vertrek nen bij me had. Gelukkig kwam “Er was in ons geval geen sprake dokter Groeneveld in de loop van de van een weloverwogen vertrek,” ochtend en die heeft ervoor gezorgd stelt Piet achteraf vast. “Het water stroomde met kracht door de straat. dat iedereen die dat nodig had, voorzien werd Wij wonen op de “Naast ons huis ligt een singel van medicijnen. hoek en naast die via een duiker onder de Gelukkig mochons huis ligt een singel die via een straat door gaat. Daar ging het ten we tegen de avond weer naar duiker onder de water flink te keer. Dat geluid huis.” straat door gaat.

Daar ging het van het water maakte op mij wel Schade water flink te indruk.”

Bij thuiskomst keer. Dat geluid troffen Piet en Ine een flinke van het water maakte op mij wel ravage in de tuin. “Een deel was indruk. Je hebt dus maar één zorg verzakt en de basaltblokken van en dat is snel een veilig heenkomen mijn voortuin lagen bij de duiker zoeken. We hebben geen moment in de sloot naast ons huis. Binnen overwogen om nog paperassen bij gaande is, maar het duurt toch nog een hele tijd voordat je duidelijkheid krijgt over wat er verder staat te gebeuren.”

stond een laag water en modder.

Vergeleken met veel anderen viel het bij ons nog mee. Ik denk dat we zo’n twaalf tot vijftien centimeter water binnen hadden. De kruipruimte stond onder water, en ook in de kelderkast stond flink wat water.

Gelukkig hebben we een tegelvloer in huis. Maar het duurt toch een hele tijd voor je de vloer droog en schoon hebt. De voegen tussen de tegels zijn nog weken vochtig gebleven, ondanks het feit dat we een droogmachine te leen hebben gekregen. Ook de schimmel op de plinten en de onderkant van de kasten heeft ons nog lang dwarsgezeten.”

Wonen onder de zeespiegel “Toen we vanuit de Bijlmer naar Wilnis verhuisden wisten we dat je hier in een laag stuk polder woont, die kan overstromen. Maar je houdt daar niet serieus rekening mee.

Wanneer het je dan toch overkomt kun je de vraag stellen of het niet beter is om in een hoger gebied te gaan wonen. Wij hebben dat eigenlijk niet serieus overwogen.

We woonden al jaren met plezier in Wilnis. En wanneer je weg zou willen was natuurlijk de vraag of je woning verkoopbaar zou zijn. Ik woon er nu dus nog steeds met een gerust hart. Het stuk dijk dat toen verschoof is inmiddels zo goed hersteld dat het wellicht als een van de veiligste dijken van dit gebied kan worden aangemerkt.,” aldus Piet.

16

23 augustus 2013

DIJKDOORBRAAK WILNIS