Jak powstał O.R.P. „Orzeł” by Santi Odnaleźć Orła

POWSTA?

JAK .

O.R.P.

"ORZE?"

WARSZAWA WYDAWNICTWO

LIGI

MORSKIEJ

1939 I

KOLONIALNEJ

Druk

UT" .

vvO]Clk___

___

VI.39.50.000

?J!

arsza -

---

Poczatek

rynarki kojmi? ski

mapol,skiej rozbudowy r?wojennej jest najlepsz? Poirozwoju mocarstwowego i kwitn?cej Narodu. pomy?l,no?ci

JóZEF

S?OWO

narodowych b?yskawica...

Bije

jowych maksyma, "Navigare

m??ów trafne,

oceniania

d?ug? której riecesse

met?

wielkich ...

Taka

Pompejus?

pono? est

jak

przenikliwe

dalekowzroczna

nich

bohaterów

stanu,

ale

krótkie,

zdolno??

stanu,

WST?PNE

wielkich

zdania

PI?SUDSKI

vivere

m?dro?? dzie-

wydarze? stara

jest

by? non

rzymska autorem

necesse",

---

Bez morza aktualna. kiedykolwiek i niezale?no?ci nie ma suwerenno?ci gopolitycznej morzu bez na a floty wojentym silnej spodarczej, morza. S?owa trudno o mówi? nej posiadaniu Marsza?ka, powy?ej, wypoWielkiego przytoczone O.R.P. wiedziane w r. z okazji wodowania "Wi1927, to ca?kowicie. cher", potwierdzaj? J ecnak w inne i narody okresie, pa?stwa gdy ?mia?o morze w ?wiat w poprzez si?ga?y, epoce wielkich i akwizycyj zdobywców kolonialnych dzi?

wi?cej

ni?

Polska nie

pozosta?a bywa?",

domu.

"Na

orze".

nice,

glia,

czy

Prusy, Mi?dzy

Polska

dla

zumienia

chyli?a przyczynami

wielu

brak

morza}

swe

si?

jej

graAn-

uboga Polski

lennikiem

niedawna

i do

ma?e

te?,

Dlatego

inne

gdy

nie

Polak

"mo?e

morze, pilnie gdy rozszerza?y si?, bogaci?y pa?stwa jak pot?gi, si? do szczytu podnosi?y

wiedzie?

dobry

nikt

morzu

albo

mawiano,

upadkowi... upadku,

b?d?brak

zainteresowa?

zro-

kie-

jedby? morskiej rozwoju pot?gi nie Nie z dotrzymatylko, n? najwa?niejszych. .?e ale kroku aby pod nas?siadom, pozwolili?my, li?my z dwa bokiem jedno których pa?stwa szym a lennikiem, Rosja Prusy drugie by?o naszym na sta?o i w nierz?dzie barbarzy?stwie pogr??one dwa te niskim bardzo aby siopniu cywilizacji nas w si? morskim, staj?c pa?stwa czynie ubieg?y runku

ich

dzi?ki

flocie

Tymczasem

mocarstwami

wojennej dla

Polski

morze,

miast

szlakiem

ci?cem

?wiatowymi. by?

go?-

?wiat

wiod?cym dziejów, i dobrobytu, sta?o ?ród?em si? bram? tylko pot?gi a jeszcze potem k?dy nadci?ga?, otwart?, wróg ?wiatem ze sam przecinaj?c komunikacj? zaopatryTo? morze, zaniedbane i powszelaki. wa? si? w sprz?t z sta?o w obronie, niechane si? jedn? g?ównych przyNie maj?c niepowodze?. marynarnaszych czyn nasze w pacht morze ki wojennej oddali?my innym, na a na za? Ci naswój po?ytek, go u?yli obcym w

...

sz?

szkod?. Je?li

jednak

Turków

zwyci??ywszy ?liwi?a 4

tak

pierwszy

rozbiór

flota sta?o, je?li w roku pod Czesm? Polski, pozbawiaj?c

si?

rosyjska, 1770

umo-

ostat-

sprzymierze?ca, niego by z zaprzyja?nion? w co mog?y

nie je?li by?o okr?tów, w kontakt jeszcze Francj? ko?cu ?e Polska sprawi?o, ulec przez wrogów musia?a,

wszech

stron

sami

tylko no?ci

byli?my

czy

politycznej przesadnego

kiej",

obok

skich

sobie

mo?emy usprawiedliwienie.

Obok

niektórych i

bowiem

odkry?

mog?J:'

dzia?o

inne

szlachec-

sprawach jeszcze rol?.

nie

sobkowstwa

argumentów narody

swobodnie

"wolno?ci

ignorancji gra?y

par?

otoczona

krótkowzrocz

obok

sfer,

umi?owania

niech?ci inne czynniki przytoczy?

Je?li

winni.

które

wej??

mor-

nasze

wielkich

epoce

?wiat

to wyp?yn??, któsi? pewnego dzi?ki stopnia Polsce, ra w sta?a domu, pozostawszy si? ostoj? cywilizacji bastionem ?aci?skiej, obronnym przeciw Tatarom, i innym Turkom narodom ówczesnym zaborczym. Od wczesnego ?redniowiecza a? po "odsiecz Wiednia", miecz i kopia nad polska czuwa?y bezpiecze?stwem I bogactwo Zachodu Europy cywilizowanej. powstamierze ?o w du?ej na rubie?ach dzi?ki tej stra?y wieki nikt nie wschodnich, stra?y, której poprzez

zmienia?

...

dzi?

Tote? i

podleg?ej zaleg?o?ci: obrony, nialnych. drog? jennej, stwa,

Polsce

czterowiekowe

nale?ny

oraz

Jedno stworzenia

która

jak

nam

drugie odpowiednio

znaczenie

rozstrzyganiu

odrodzonej, do mamy zaniedbanie

suwerennej,

znów

morza

dost?p odrobi?

silnej zarówno o

nie-

odrobienia

przesileniach

dwie i

jego

terenów

kolo-

mo?emy marynarki

tylko

obronie

wo-

pa?mi?dzy-

narodowych. 5

•

Sprawa

polskiego

sprawa

bez

wojennej

marynarki

polskiej morza,

nie

w?adania

nie

sz?a

inaczej mo-

w?a?-

nim, si?y zbrojnej zaraniu niepodleg?o?ci trybem.W odzyskania za wiele trosk i wyczerpanym na wojci??y?o m?odym nie sprzyja?a nami i mentalno?? narodu pa?stwie.Ale nad tworzeniem 'jeszcze odpowiedpoczynaniom do niej potrzeb pa?stwa marynarki wojennej. Nie?az nawet osobisto?ci ze ?wiata wybitne politycznego albo ??da?y likwidacji tej marynarki, podporz?dkowania sferom w jej morskiej handlowym, postaci Sze?? darostra?y granicznej. starych torpedowców, nam Ambawanych wspania?omy?lnie Rad? przez uwa?ane ludzikrótkowzroczsadorów, by?o. przez za i kosztown? w stosunku si??... nych wielk? zbyt do naszych morskich. potrzeb Ale na tej l?dowej mentalno?ci, opartej starych i nie?wiadomo?ci znaczenia morza w nawykach ?yciu i narodu zarówno pa?stwa si? przeciwstawi?y samo sam i zdrowy in?ycie, bieg dziejów, jak narodu. nad stynkt Pionierzy, pracuj?cy spopulazapozornie ryzowaniem tego nierozwi?zalnego nie od razu znale?li zrozumienie je?li gadnienia, sfer w?ród to w szerszych spo?ecze?stwa, ka?dym w razie mieli pociech? obserwowaniu, idea jak na a Polski zatem i na morzu, silnej swielecz sobie, cie, powoli wprawdzie zdobywa costale, serca i umys?y. raz to nowe Apostolstwo kilku tych I coraz zacz??o wydawa? pionierów wczesny plon. a patriotycznie wi?cej ?wiat?ych usposobionych obydo morza. wateli Dzi? zacz??o si? nawraca? nawróci? si? ju? ca?y naród. rzem

ciwym

zrazu

Dowodem

"Orze?" wa?kie

budowa

jest

tego -

imienia

s?owa

okr?tu

Marsza?ka

podwodne-

Pi?sudskiego, marynarki

rozbudowie

któ-

wojeni rozm?dro?ci? stanu, jak kazem na przysz?o??. Spo?ecze?stwo si? ju? zdoby?o nie na has?a na ale nie czy sentymenty, czyn. Czyn lada bo rzadko w ?wiata dokojaki, kiedy dziejach co nie uda?o czasu To, nywany. si? swego spo?ecze?stwu co niemieckiemu, rosyjskie wykona?o tylko to zosta?o dokonane w Polsce pod ? presj i zbiorowym czynem wojska, marynarki ludno?ci. zbierano w stocywilnej samorzutnie, zupe?nie gdy sunkowo krótkim czasie na budow? surn??otrzebn? okr?tu wielkiego podwodnego. Polska da?a ?e tym. dowód, potrzeb? obrony morza ?e rozkaz Marsza?rozumie, swego Wielkiego ka wzi??a do serca i ?e odt?d ?wiadpragnie ju? stale na bez którozbudow? czy? marynarki wojennej, nie ma ani ani ani rej pot?gi, dobrobytu, korzyani ani... stnych przymierzy, kolonij, bezpiecze?stwa na l?dzie. rego

nej

zarówno

wielk?

OBRONA

MORSKA RYS

wyniku .

duszu

Analizuj?c uj?ta Obrony

JAKO

AKCJA

SPO?ECZNA

HISTORYCZNY

akcj?

spo?eczn?,

zosta?a

Morskiej i powi?kszy?a lonialnej okr?t podwodny "Orze?", o ?cigacze torpedowe, o g?ównych przypomnie?

która

w ostatecznym Funorganizacyjne Lidze i Koprzy Morskiej o si?? naszej floty wojennej a w przysz?o?ci wzbogaci w krótkim nale?y zarysie które momentach, akcj? t?

ramy

cele

czci

pad?o

skiego

Pi?sud-

w?ród

wojska Inicjatyw? tego po?owie

wojskowych. w drugiej

rzuci?a

projektu

Józefa

Polski

1926-tym

instytucyj

cowników mie

roku

wojennej. podwodnego

floty okr?tu

Marsza?ka

Pierwszego

ofiarno-

skoncentrowania

rozbudowy budowy

has?o

poczynaniach

pierwszych

kierunku

Pierwsze

równie?

jak

pobudzi?y, spo?ecznych ?ci ogó?u

i praw

for-

roku

reosobie w ówczesnego swego Zbrojna", w Powsta? t. S Ko?mi?skiego. Poraj kpt. do roku przyst?pi? który Komitet, specjalny .tym?e stoczele Na jego kolejno my?li. rzuconej realizacji S. Frankowski, kmdr. Zdankiewicf dypl j? pp?k. acz K. K. zbiórki, wykazuj?Tempo Raczy?ski. pp?k. i ofiarno?? marynarki wojska wprost cej wspania?? a? do jednak by?o w??cznie, szeregowców wojennej udzia? w niej bra?a ci?gle niezadawalaj?ce, poniewa? nieliczna bardzo stosunkowo grupa ta sama obyr. 1929 1 maja do dnia Tote? po 2 i Y2 letniej wateli. zebran? kwot? zbiórce si? wyra?a? jej wynik

"Polska daktora

z?.

910.500

czasie tym?e B. Krzywca, nowy. sposób

mgr ki

traktowa? stawia

autor Rzeczna

n??a

nie

szerszych

cel rozbudowy daj e odpowied? okr?tów budow? nia 8

Funduszu

która

Polsce

1929

lipcu

o?wietla

spraw?

dlaczego si?

ukazuje

si?

zagadnienie tej p. marynarki

ksi??ce

pytanie,

przy??czy?a

tej

Liga akcji

praca

zbiór-

"Jak

nale?y wojennej" Morska

nie

do ofiarno?ci spo?ecze?stwa Jednocze?nie wojennej. marynarki fundusze na wzi?? sk?d pytanie, stworzemy?l rzucaj?c wojennych, Wojennej Marynarki Rozbudowy

kó?

wci?gna

nie

niedu?ez te? ale spo?ecze?stwa na lecz powszechnego opodatkowania sta?ego go, swe wy si? skoordynowa? "Musimy woj enn?. flot? na i czynu naszego ki uzewn?trznienie si? zdoby? wona zbiórki rozbudow? floty w postaci narodowej autor. nawo?uje jennej" utworzona W dniu 13.V.1930 pierwsza zostaje G?ówZarz?dzie przy Wojennej Sekcja Marynarki z zada? i tej Rzecznej. Jednym Morskiej nym Ligi Polfunduszu stworzenie rozbudowy Sekcji by?o czele na stoj? której Sekcja, Wojennej. Floty skiej i mgr. Ginsbert in?. o?ywion? rozwija Krzywiec, wkrótce Tote? (23.IX.1930), propagandow?. prac? i stoKierownictwa za Wojennej Marynarki zgod? L.M.R. do intencji sownie Zarz?du G?ównego zostaje przekszta?cona Wojennej Marynarki Sekcja L.M.R. Oddzia? na "Oddzial nazw? pod samoistny Floty Wojennej". Propagandy W roku Walnym prze?omowym 1930-tym, po i KoMorska w Liga Gdyni Delegatów Zje?dzie w stawia cel lonialna wspó?dzia?anie jako swój Na czele morzu. na tworzeniu Zarz?si?y zbrojnej Gustaw 01'LMK du G?ównego stan?? dywizji gen. i daleko wielki id?licz-Dreszer, wykaza? zapa? któ?y nastawiadla zrozumienie ce morza, sprawy obrony LMK. prace ca?ej organizacji j?c odpowiednio Oddzia? WojenPropagandy Floty Tymczasem i posi? interesuje czynnie pracami którego nej, zarówno wspó?prac?, jak autorytetem je piera

tylko

ofiarno?ci

swym

Szef

Sztabu

kowski,

rozwija

przede

wszystkim

Kier.

szerok?

centralizuje

kmdr

Mar.

Woj.

akcj?

propagandow?, rozstrzelon?

Frana,

dotych9

i nie

czas

zawsze

stwa".

Poza

Oddzia?u

wojennych istnieje tylko

okr?tów tym

marynarki Wojen-

Marynarki

konto

w?asne

cele

Kierownictwie

Przy

wojennej. nej powstaje "Budowa

zbiórk?

rzeczow?

P.K.O.

sk?adek

konto

30.680:

spo?ecze?-

13.782

spec-

Komitetu

Okr?tu Budowy Podwodnego imienia Marsza?ka Pi?sudskiego. W roku 1933, si? w Lidze wyodr?bnia Morskiej z i Kolonialnej autoWydzia?u Morskiego ogólnego ostaWojennej, który Marynarki nomiczny Wydzia? tecznie nazw? Wydzia?u Obrony otrzymuje Merskiej. na Zadanie prowadzeniu polega jego propagandy oraz LMK i przej?ciu przez wojennej marynarki zbiórki na rozbudow? sta?ym prowadzeniu floty wojennej. Na konto ze "Budowa okr?tów wojennych do sk?adek dnia 1.11.1934 wp?yn??o spo?ecze?stwa" z? 39 które 332.965 gr, ogó?em zapocz?tkowa?y na FOM. Poza zbiórk? w?a?ciw? tym pó?niej wp?yz na tam buorganizacyj, innych zbieraj?cych n??y TD.k wi?ksze wojennych, okr?tów dow? sumy. wi?c staraniom O.P.F.W. dzi?ki wci?? np. ?ci?gni?to dla

jalnie

269.630 kwot? "Odpowied? z?

50.00n z

"Komitetu

zbiórki

Treviranusowi"

pozosta?o?ci Floty

pod Banku

z z

Narodowej"

"Daru

Szko?y i t.

wezwaniem

Polskiego, Polskiej", oko?o

razem

z?.

700.000 Z

jennej ny

roku sza?kom 10

inicjatywy powstaje Flot? Panu

Oddzia?u w

Wojenn?" Prezydentowi

Senatu

Propagandy roku

Wo-

Floty

1930

projekt przedstawiony Rzeczypospolitej, Sejmu. Projekt

"DaniVI

1931

Mar-

ten,

nie-

•

nie znalaz? stety, tote? nie parcia, przyj?cie projektu by rozwój naszej ofiarno?ci spo?ecznej zana pozytywnie Nie na

tach ku na

jednak posun??o-

daniny

daleko

i dzi?'

naprzód

cele

FOM'u

by?aby na Innej, szerszej p?aszczy?nie. Znaleziono chwilowo inne rozwi?zanie na razie przeforsowa? ustawowej mog?c i opartego na flot? wojenn? ustawowych

kierunku

te? -

Nr.

sprawy.

daniny kredysk?ania

LMK

prace

si?

opartego W

lata

poprzez

32.

Wskutek

bitniejszych ?? Rady

id?

sprawa

rozwi?-

Morskiej, spo?ecze?stwa.

Obrony

?wiadczeniach

dobrowolnych

1931

Orlicz-Dreszer

?. p. gen. Funduszu

programu, stworzeniu

tym

po-

realizacji.

si?

i zrealizowanie

floty

zrozumienia

nale?ytego doczeka?

stara?

usilnych przedstawicieli,

Ministrów

LMK

zostaje z

dnia

20.1.1933

jej

oraz

najwyuchwa-

wreszcie r.

(Dz.

LMK fundusz stworzony przy pod nie O. Obrony Morskiej" (F. M.) w sk?ad i LMK charawchodz?cy maj?tku maj?cy dobra kter Fundusz Obrony Morskiej publicznego. na maokr?tów budow? jest przeznaczony wy??cznie wojennej. rynarki Fundusz z ofiarno?ci powstaje Morskiej Obrony O FOM sposobie u?ycia publicznej. rozstrzyga preMinistrów zes na wniosek ministra Rady spraw wojFOM nie LMK skowych. jest przez obci??ony ?adnymi i kosztami propagandowymi administracyjnymi. i Kolonialnej W ten Lidze sposób Morskiej pozosta? FOM przez powierzony zaszczytny obowi?zek ze sk?adek ?rodków na spo?ecze?stwa groma?zenia a jednocze?nie rozbudow? wojennej, marynarki pronazw?

poz.

289)

"Fundusz

paganda

Kazimierz

Ligi,

dr.

dowski,

FOM'u

Czeczott,

genera? nie

Gdy ka

Ko?uchowski

dniu FOM

l.II.1934 -

woj.

K?opotowski, SL bryg.

rozpocz??a

si?

dypl.

Szwe-

FOM

i gen.

Sumi?-

ppor.

inspektor

?, a

obec-

Kwa?niewski.

mia?

ju?

,.j. .'?.?

zbiór-

w?a?ciwa

przewodnicz?cy

j ego 702.586

St.

Raczkiewicz.

wchodzili

LMK

Ksawery

dr.

kmdr

1.11.1935

Bi-

Kwiatkow-

in?. i

ks.

kmdr.

pocz?tkowo

ramienia

in?.

Bni?ski

hr.

by? a

Orlicz-Dreszer

min.

Rz?du Korytowski

Karol A.

weszli:

Zarz?du min.

delegata nadto

obrony morskiej. jako jego przeArmii Inspektor ProteWysoki

zarazem

Okoniewski,

kmdr.

Sekretarzem

rozwoju Morskiej, stan??

cz?onkowie

jako

Morski skup ski, zast?pca Czernicki, ski skarbnik, s.

Obrony Rz?du, delegat Sosnkowski,

wodnicz?cy gen. ktor

spraw

Funduszu

czele

rzecz

dys-

likwidacji na tej pory mia? równie? 1 i Y2 zebrane ---: morsk? obron? ponad na koncie ?odzi miliona "Funduszu podwodz?otych Marsza?ka W ten sposób Pi?sudskiego". nej imienia Funduszu Obrony Morskiej rozpoczynaj?c Zarz?d dzia?alno?? ju? aparatem dysponowa? swoj? zorganiSekwojenno-morskiej (poprzez zowanej propagandy i Oddzia? Wojennej Propagandy cj? Marynarki Floty do Wydzia?u Obrony Wojennej, Morskiej LMK), jak dorobkiem równie? poka?nym finansowym. Od roku LMK na tedzi?ki wysi?kom 1934-go i pracy renie Morca?ej Rzplitej Wydzia?u Obrony K. kmdra skiej pod przewodnictwem Korytowskiezbiórka w szybkim posz?a tempie go w szeregach wo zrzeszone LMK da?o S po?ecze?st pozycji ró?nych

sum?

instytucyj

osób,

gr, uzyskan? zbieraj?cych

r,?;

;}?':

dowód

nieraz ofiarno?ci, budow? "Or?a" p?yn??y sfer ubo?szych, urz?dników, robotników, m?odzie?y

wielkiej

cej.

nie

w?o?cian,

Dzia?acze

akcji

?ej stwo

UROCZYSTE DO

wspaniaspo?ecze?-

tym

przy

zaznajamiaj?cej morskiej. obrony PRZYBYCIE

GDYNI

wzruszaj?w?a?raczej rzemie?lników,

szkolnej.

dokonali

FOM-u

u?wiadamiaj?cej, zagadnieniem

wprost sk?adki

DNIU

LUTEGO

"ORZE?" 1939

obchód Doroczny Polsk? rocznicy obj?cia przez i ?wi?ta wybrze?a morskiego Marynarki Wojennej w roku 1939 w odby? si? wyj?tkowo podnios?ym w Powodem dniu nastroju. tego by?o przybycie tym do Gdyni okr?tu "Orze?", podwodnego zbudowanego, sk?adek ze oficerów i podoficerów jak wiemy, wojska i marynarki oraz wojennej, cywilnego spo?ecze?stwa.

wigili? miacta

ulicami

si?

odby?

lutego,

przeszed? poleg?ych

apel

ca?e

Nazajutrz

dorocznym capstrzyk,

zwyczajem, na

za?

Oksywiu

marynarzy. miasto

molo

reprezentacyjne, udepowitanie zosta?y gdzie o barwach w korowane narodowych, wystaflagami Pana wach umieszczono sklepów portrety Prezydenta Rzeczypospolitej i Marsza?ka w ?mig?ego Rydza, natomiast udekorowane innych widnia?y obrazy, moment za?lubin Polski z morzem. przedstawiaj?ce mia?o

si?

odby?

"Or?a",

godzinie Prezydenta

7.15

przyby? Rzeczypospolitej

Warszawy -

reprezentant

Inspektor

Armii

towarzysz?cy

oraz

Sosnkowski.

Kazimierz

broni

genera?

n1U

?wirski,

Dowódc? przez Dowódcy

dworcu

ko?ciele

Bloszka.

Jezusowego

W nabo?e?stwie

wzi?li

w?adz

Zarz?d

delegacje

oraz

oso-

Pol-

De-

odprapra?ata genera?

przedstawiciecywilnych, G?ówny Ligi ze wszystkich

sztandarami.

nabo?e?stwie

udzia?:

G?ówna

ks.

przez

wojennej

Rada równie? jak i Kolonialnej Morskiej tej organizacji Okr?gów

?wi?t?,

Msz?

?wirski,

kontr-admira?

rnarynarki

wojska,

si?

Serca

Sosnkowski

K wa?-

w?adz

rozpocz??y

Uroczysto?ci w

równie?

jak bryg.

gen.

w cywilnych Rzeczypospolitej ministra Chodackiego, wice-wojeSzczepa?skiego, Dyrektora i Handlu Przem. p. Mo?d?e?skiego

w Gda?sku skiej pomorskiego wody Min. partamentu i innych.

wion?

komandora

Wybrze?a Floty,

LJ\tlK

przedstawicieli Generalnego

Komisarza

bach:

G?.

Zarz?du i

nicwsklego

oficerów

oraz

Prezesa

zostali

kontr-admira?a

Floty Obrony

asy?cie Frankowskiego dypl. w

Dostojny gosc Marynarki na powitani Unruga,

Kierownictwa

kontr-admira?

Wojennej

przez

Szef

obecni

wszyscy

udali

si?

niebawem dok?d reprezentacyjne, przyby? Pana narodowym, reprezentant hymnem Sosnkowski zydcnta Rzeczypospolitej, genera? z mu w?adz. towarzysz?cymi przedstawicielami

molo

tany

Przed

powitany rz?du

G?ównego VV

wej?ciem

krótkim

przemówieniem LMK

mi?dzyczasie, publiczno??,

molo

gen.

owacyjne której

Pan

Genera? przez

St.

wiPrewraz

zosta?

Za-

prezesa

Kwa?niewskiego. witany olbrzymie

przez

t?umy

zebra-

si?-

osób

30.000

gaj?ce przybi?

O. Pan

ca?e

zaj??y

Sosnkowski, genera? Marynarki

rownictwa

?wlr.:o:kiego,

nabrze?e,

molo

?,Orze?". w

Szefa

asy?cie

Kie-

kontr-admiral.i Wojennej Kwa?Unruga, genera?a min. wicewoChodackiego,

kontr-admira?a

niewskiego, Thomme, gen. komisarza Soko?a oraz jewody Rz?du Szczepa?skiego, oficerów wszed? wy?szych Marynarki Wojennej, na i odebra? pok?ad okr?tu raport jego dowódcy: na i przy po czym wst?pi? pomost d?wi?kach hymnu ods?oni? tablic? pa?stwowego pami?tkow?, wyw srebrze rze?biarza Uniechowkut? przez artyst? na W umieszczon? skiego wie?y bojowej okr?tu. ?rodku ornamentablicy, obramowany artystycznym tem, widnieje napis: "Ku

tej

chwale

ajja.§niejszej RzeczypospolilvIarsza?ka Pierwszego staraniem komitePi?sudskiego, w?ród i marynarki wowojska 2.644.567 z?, w?ród ca?ego spona Fundusz Obrony MOTSkiej wyi Kolonialnej 5.555.433 Ligi 1',10rskiej

Polskiej, Polski Józefa tu Jego Imienia, zebTano jennej ?ecze?stwa si?kiem

z?.

Razem

budowany 10 lutego i powi?kszy? Po

wie?y

ods?oni?ciu, okr?tu,

czci

8.200.000

z?.

zosta? 1939

O.R.P. r.

nasz?

przyby? Si??

który

Holandii

Zbrojn?

nast?puj?ce

"Obywatele, napis ods?oni?cia blicy, której ?e wspania?y l? g?osi,

powy?sz?

sum?

"Orze?",

Sosnkowski

genera? wyg?osi?

WY1'yty dokona?em

nowoczesny

do na

wy-

dn.

Gdyni

morzu".

stoj?c przemówienie: na

srebrnej przed okr?t

ta-

cliun-

pod15

wodny

nazwie

dumnej chwale

zosta?

s?ego n?

S?uszne

?e z.

si??

swoich

S?uszne

wojenn?· jest,

w?ród

obecnej

my?l

cieniom

widzie?

sii-

budowa?

?ycia przede Marsza?ka, wielk?

swego

skoro

na-

zga-

Polsk?

wszystkim który najdo

wag? w

wtedy gdy granicy morskiej, dekretów powo?a?

jeszcze

wojtrzecich

Kolonialnej,

ho?du

pragniemy Wielkiego przywi?zywa? na morzu, obrony

pa?stwowo?ci,

w?ród dwóch

chwili

chcia?

trudem

widoczniej gadnie? rodzonej posiada?a pierwszych 1narynark?

dobro-

trzeciej a.

aktem

który jej

sumy

jednej wojennej, Morskiej

J ó-

czci

zebrane

Wodza,

jest, pami??

uczci?

si?

zwraca

zbudowany ku

Rzeczypospolitej,

Pi?sudskiego, zefa sk?adek wolnych ska i marynarki Ligi wysi?kiem spo?ecze?stwa. ca?ego S?uszne jest, sza

"Orze?",

zaraniu

Polska

za-

odnic

jednym do

?ycia

nasz okr?t pieT'LOszy wojenofiarno?ci zwi?wybudowany publicznej, ny, imieniem z kto ?e nas, Tego, jest zany uczy? drodze i wielko?ci na musi naród umie? si?y chcie? tuimietnie chcie? i zgodnie. uparcie, Owocem woli, zbiorowej zgodnego wysi?ten ku Polaków okr?t, pi?kny jest który przyz Holandii do bywszy Gdyni, dzisiaj powi?kszy? na morzu. sil? nasz? zbrojn? to cho? rzadki, czyn, Wybitny spotykany w historii istotinnych spo?ecze?stw; jednak ne nie znaczenie na majego polega tyle efekcie ile na tre?ci teruiuurm, wewn?trznej, ideowej z

cele

obrony

je sobie pokole?,

spraw?

morskiej z b??dów

i zaniedba?

?wiadomo?ci

przyszlo?ci, dokonali?my pi?knym pocz?tkiem. Du?o

mamy

ora?

psychik?

cym rodem

stwierdzi?,

albowiem

jest do

[eezcze narodow? ?e

dla

wszystko,

czego

aby zez7..oala.1?-

stopniu

stala

si?

na-

udatnym

tylko

zrobienia,

Polska

naszej

wa?ne

dla

morza,

zrozumienie

stale

si? pogl?bia zbiorowej. niezmiernie zjawiska

szej ju?

ubieg?ych i

morza

morskich

spraw

zdo»

dokumentuje,

umi?owanie

swojq

ofiarno?ci?

polskie

Spolecze?stwo

ducha

trrze-

na-

morskim. Wiele

jeszcze wzmocnienia

kresie

w zanas oczekuje rozwoobrony morskie.?, uruorze?a, rozbudowy okr?towego. przemyslu

wysi?ków

handlowej, w?asnego na tedo rozwi?zania Wa?ne mamy zagadnienia renie Polska, pozbakra.? mi?dzynarodowym. o wielu surowców, kraj niezb?dnych wiony wielkim który naturalnym, kraj przyro?cie wsi silnie i z powodu przeludnienia ju? cierpi moi na skutek prawie calkowitego zamkni?cia. kwestia ?liwo?ci kraj: gdzie emigracyjnych, na ostro.§ci na dzie? z dnia przybiera ?ydowska w nieodraczalnych nieuniknionych, wyniku i ekonomicznych. procesów socjologicznych i oboJ?tn? Polska nie mo?e biern? pozosta? wobec kolonialnych zagadnie? musi chce któ7"e Pa?stwo, by? mocarstwem, istmorskim. stac Zapewne, si? pa?stwem 9floty

stworzenia

j???kl!", '

.?$

.?:,

('!:'

<.'

...

' ,' ,.' __

?JI"

nia?y dost?pu

istniej?

narody

dzi?ki zas?ugom

patriotyzmowi po?o?onym. Zapewne,

ludzko?ci.

które

morza,

nie w

nym,

które

skim.

Si?a

sensie

ch?tnie

ale

warto

?atwo

mocarstwowy,

silny naród,

nie

wielkich

narodów

?wiata, granice wojenna

czenie

si?ga Silna

poza

wszelkich

spraw musi

mocar-

ekonomicz-

nale?e?

zespo?u i znaktórych wp?yw jednego kontynentu. jest ostoj?, podwalimorskich. Kto ma wybrzebron1,? go podczas wojny, ten musi s?onej wody, podnie na i w potylko l?dzie

pragn?cy

flota

znam

morpa?stwem nieodsi? by? tak mocarstwozw?nej u tak pamieta?: nas, gdzie si? przymiotnikiem operuje s?owie i na my?li, pi?mie. na ale i na tylko l?dzie,

morzu,

by?

nie

politycznym nie by?o morzu zdaje

O tym i tak

Musi

warunkiem

zownym

wo?ci.

pafl,stwa

pozbawione szacunku i podziwu godne swych obywateli, dzi?ki dla i dla kultury post?pu s? pa?stwa nadmorskie,

mocarstwami,

stwa

morskie, obszar posiada czas bi? si? wojny i na wodzie. lecz rownie? Kto wietrzu, posiada handel ?uuuiunoo, flot? kto uprawia zamorski, do uzyskania ten musi d??y kolonij, pami?ta? o koniecz-r.,o?ci morskich komunios?ony linij o dowozu surowkacyjnych, bezpiecze?stwie ców i materia?u A wojennego. przecie? polska handlowa w Toku flota osi?gnie bie??cym po120.000 ton i ma wa?n? unrra?tui pojemno?? ten

kto

tendencj?. rostu. 18

dalszego,

koniecznego

roz-'

zreszt?, .?

.....

Jak?e?

tle,

si?

przedstawiaj?

nym,

naszkicowa-

sposób

ten

si?y

nasze

zbrojne

morzu? W?ród

zajmuje wojenna absolutnych

rynarka dem

cyfr

stosunek

tona?u

Polsk? W tym

flot?

jej

stanie

Chodzi

Ustaienie,

wolne.

wykonanie cie

u?atwi?

nia

marynarki

tów

pod wzgl?obliczaj?c ujrzymy ko?cu.

szarym

rozbudowy i sprawnej na jedno i pilnych

si?

wa?kich

namaz

czo-

zagad-

o zakres tej rozbudowy, tylko jej tempo, dotychczas zbyt a konsekwentne nast?pnie

morskich

zbroje?

mo?e

okoliczno??,

wojennej

polskich

dzielnej

planu

b?dzie

??cego

tak

w?ród

ludno?ci,

sprawa

wysuwa

nie

równie?

ale

liczby wojenn?

ma-

nasza

tona?u:

rzeczi)

niewielkiej, szej wojennej rynarki ?owych ?niejsc nie? pm1stwowych. lecz

europejskich 13 miejsce

pa?stw

zdolna materia?ów

ju? rozpocz??

gdy?ska ci?gu

po-

znakomistocz-

roku

bie-

budow? okr?r?kami polskiego

robotnika. ?e [iota a? nadto jasn?, wojensk?adek ze spo?ecze?stwa. powsta? na Fumdusz MorObrony publiczna Ofiarno?? i na szacunek uznanie, zas?uguje przyskiej na tona?u stanowi rost tej drodze uzyskiwany stosunkowo dla powa?n?, naszej pozycj? floty i KoLigi Morskiej sprawno?? organizacyjna która stoi na zbiórk?, prowadzi lonialnej, wyTo wszystko J edsokim jest prawd?. poziomie. ?e przyjmuj?c rachunek nak wskazuje, prosty Jest

nie

rzecz?

mo?e

wedle FOM.

tych

wyników w

rocznie,

wp?ywy

dotychczasowych

wysoko?ci potrzeba zbiórkowej,

okoio

jednego by?o

miliona

z?o-

kilkudziesi?ciu

na drotej Realnie ujkr??ownik. Polski morskie zbrojne posi?y spraw?, rnuj?c w drodze ?wiadi powsta? wsta? powinny 1nog? lub dochodów z bud?etu cze? nadzwyczajnych niedawno Mia?em oczyma cyfry, przed pa?stwa. ile 14 pa?stw, dla zestawione ilustruj?ce, p?aW na ci jeden obron? morsk?. kraju obywatel ostatnim na Polska miejfiguruje tym wykazie ludno?ci rocznie. 1.25 na z? scu z kwot? g?ow? z? dla kwota 4, dla ?otwy wynosi Analogiczna 'L dla Finlandii z? 8, skandynawskich pa?stw na morTak Danii z?. 10. obron? wi?c wydatki nie zbytnio polskiedotychczas obci??aj? sk? odsestanowi? nik?y wzgl?dnie go podatnika, tek w bud?ecie pa?stwa. i Kolonialna na Morska czo?o swych Liga obecnie morskie zada? wychowanie wysuwa na F.O.M. rzecz i akcj? Obydwa pom?odzie?y w?a?ciwie cel: zadania wspólny maj? wy?sze i uczuciowo polskie spo?ecze?stwo zbli?y? i jego W intemorza do zagadnie?. my?lowo interesie w wszechstronIfesie kraju, obrony w?ród le?y, by pa?stwa rozwoju nego zanika? coraz pokole? naszych m?odych wiara do pracy biurowej, poci?g bardziej i w powaby w emerytury. uTz?dnicz? karier? duch bra? Natomiast przedsi?biorczogór? by w teredo pracy ?ci i ryzyka, twórczej poci?g

Lat

dze

akcji jeden

nowoczesny

zbudowa?

nie

cie

si?

?rรณd?o

morzem,

walki kocha?

m?odzie?

nywa?

Liga

nadal

b?dzie na

to czy Morska

Fundusz

widoku

konty1nuowa? akcj? energi? przede maj?c i propagando-

wi?ksz? Morskiej, moraln?

coraz

nauczy? i poko-

Kolonialna

nawet

zadanie?

wa?ne

nie

Obrony

wszystkim

rozumie?

morze,

jako

morze

t??yzny szko??

jako

zast?pom zetkni?-

jak

naszej

rn?odzie?y

sze-

pe?nego

czynnego, ?ycia najszerszym ?eglarskie czynne, wykorzysta? i moralnej, fizycznej i niebezpieczeiLstw,

Umo?liwi?

przygรณd.

t?sknota

te?

przestrzeni,

rokiej

lub

warsztacie

przy

z?o?ona Ka?da z?otรณwka, tej akcji. nit nie oznacza na jeden tylko morsk?, obron? lecz w przeokr?tu wojennego, opancerzeniu ideowe de wszystkim ofiarodawcy zwi?zanie i jego morzem obronq. polskim ?e Lig? przez prowadzona praca, S?dz?, rzecz na dozbrojenia w?rรณd spo?ecze?stwa

warto??

gdyby rozpisa? naszej rozbudowy

przybycie kraju

marimark:

Polsk?

Znamy

wysok? nie

sprawy,

Uwa?am

okr?tu w

dniu w

dobry Rzeczypospolitej za

dorocznego

obj?cia

rocznic?

np. i

mo?liwe na

cele

znak, ?wi?ta przez

mOTskiego. Panie

wszyscy,

kompetencj? ktรณrej

po?yczk? wojennej. floty

nowego

nast?pi?o wojennej, wybTze?a

uzna?

wewn?trzn?

Adn"Lirale!

Panie

warto??

swoj?

Polski

Rz?d

wskazane

okaza?

mog?aby

morskiego wtedy,

i Pan

pa?skie s?u?y.

Admirale,

pa?sk?

umi?owagor?ce Na r?ce pa?skie 21

sk?adam

womarynarka aby polska ?yczenia, w otoczona mi?o?ci? szybko si?y, jenna narodu. szacunkiem Okr?towi podwodca?ego i zanemu "Orze?" aby w swej ci??kiej ?ycz?, okaza? imienia s?u?bie si? godnym szczytnej i spe?ni? Marsza?ka nadzieje, jakie Wielkiego w nim spo?ecze?stwo. pok?ada niech Niech ro?nie Rzeczpospolita, ?yje jej

ros?a

pot?ga

morzu!

t?um

Wielotysi?czny za?

Genera? go

Teraz

jermej

?wirskie-

kontr-admira?a

"Orze?"

pot?dze

czym

"Or?em". i przemawia

Marynarki

Kierownictwa

Szef

zebranych

wojen-

marynarce

Rzeczypospolitej, nad okr?tu piecz? dowรณdcy Genera?a na miejscu staje

nej powierza do

O.R.P.

chwale

Pan

okrzyk.

podchwytuje do

si?

zwraca

przekazuje ku

W 0-

?wirski:

kontr-admira?

Generale!

Panie

na budow? okr?tu podpieni?dzy w naroo istnieniu "Orze?" ?wiadczy wodnego dzie wyczucia instynktownego tej poLskim ?e i dobezpiecze?stwo prawdy, podstawowej istnie? nie bez mamog? silnej pa?stwa brobyt wojennej. rynarki nie ani na tej prawdy powsta?o Wyczucie skutek tyLko prosamego logiczrio-1ny?lowego ani na skutek cesu, podniet emocjcnuiuujcti. o rozwa?ania Same potrzebie marytyLko

Zebranie

narki

wojennej,

daleko

ni?

wojska,

nie

by?yby

dla

trudniejsze

zreszt?

obywatela,

przeci?tnego trzebie

rozwa?ania w

stanie

przetaco-

po-

rzy?

si?

kiem.

strach

obalaj?c ponoszeniem

czyn

przed

wysi?-

ofiar.

Mo?e

silT(Larynarka wojenna oddzia?ywa nie na ludzi i stron? uczuciow? st?d pochodzi Nie. ch?? czynu? Marynarki wojennej prawie nikt nie widzi nie s? to pi?kne l?samoloty i wspania?a nasza dowe, gro?ne czo?gi piechokawaleria lub które wiele ta, artyleria, tysi?cy ludzi na rewiach lub podziwia wojskowych na ?wiczenia i lct?re podczas przemarszu. wywowzruszenie i przyp?yw ?uj? dumy narodowej. -

Nie

wi?c pod?o?em

emocje by?y ki wojennej. Có? lu

wi?c

setek

Jest

nie

g??boki instynkt powsta? inaczej prawdy dziejowej.

mo?e

W narodzie tak

czenie

Tote?,

praca

mocne

no?ci

w?asnej od

czynu

wie-

ofiary to

nie

jest

uczuciowo???

narodu,

jak

przemówi?o przesz?o?ci jak niepami?tnych

instynkt, pod?o?u do?wiad-

do?wiadczasów

zbudookr?t Rzeczypospolitej, do powszechnych, przybywa w polskiego, .ia iouiz? tym ?wiadectwo, ma personelu ?narynarki wojennej w instynkcie narodu i w konieczoparcie

portu

marynar-

ludzko??.

ca??

wany ?e

polskim

zebrane

czenia, przez

tworzenia

t? ??dz? wytworzy?o ludzi, sk?adaj?cych wojennych, je?eli ani my.?lowy proces,

suchy

który odwiecznej

chwilowe

?eby

tysi?cy okr?tów

budow? ani

powodów,

gdy

sk?adek

dziejowej. 23

Wodza

s?ów

obok

?wiadomo??, Józefa

Marsza?ka

Narodu, brzmiq

które

Pi?sudskiego, stanie si? wojenna marynarka "Niech polska z ogniw najmocniejszych jednym m,ocarstwo?wiadorno?? Rzeczypospolitej", pot?gi wej w walce ze nas dla ta silnym oparciem jest W imieniu maryprzeciwno?ciami. wszystkimi za sk?adam narki podzi?kowanie ?ywojennej Genera? Pan dla które zechcia? czenia, wyrazi? a dla "Orze?". okr?tu specjalnie niej, -

Sqdz?, g?

te?

roku

marynark?

wym

zultat szu

wojenn? jej

sposób

wspomóg?

stanowczy

jej zasadniczych

walce

ci??kiej

Genera?

Pan

w?a?nie

mo-

nie-

zada?.

tu Pan Genera? na pok?adzie okr?tu popodwodnego, pot??nego z i mo?e prawdziza?ogi jego dzielnej na renie zadowoleniem patrze? tylko Fundudzia?alno?ci, prezes jako swojej ale te? odczu? Morskiej, g??boko Obrony

Teraz

?ród

1921

momencie

uroczystym

tym

przypomnie?,

zrozumieniem

tego

stoi

nowego,

s?uszno??

post?powania potrzebami

ówczesnego i

swego

zgodno??

naszego

jego

zdecydowanego podstawowymi

pa?stwa.

wszystkim, si? którzy i do ofiarami wysi?kami na ?rodków budow? okr?tu "OTZe?" uzyskania stanie ?e dzie? i stuneriizam, si? nodzisiejszy dla bod?cem nieustannej naszej dalszej wym o w wol? nc..·szych najwy?szych pracy oparciu. Funduszu dzialalno?? z kt?ro. zwierzchników,

Ko?cz?c, pTzyczynili

dzi?kuj? swymi

Obrony

Morskiej

tak

jest

doskonale

zharmo-

nizowana.

okrzyk

Wznosz? zwierzchników:

Pan

Mo?cicki

Ignacy Zbrojnych ?yjq!

Prezydent Generalny Sosnkowski

okrzyk

zgodny

cze??

Polski

Genera?

Pan

nad

Z kolei

J\tIarsza?ek

znowu

brzmiewa

t?UlTIU

tych

najwy?szych Rzplitej prof Si? Inspektor niech Rydz ?mig?y niech ?yje!

publiczno?ci

roz-

portem.

LMK. G?ównego genera? O.R.P. wr?czy? bryg. dowódcy z "Orze?" pami?tkow?, opisem ksi?g? historycznych na zbiórki momentów za? okr?t, Rodziny delegacja BoMatki z?o?y?a Wojskowej stylizowany ryngraf z na nim Cz?stochowskiej skiej wyrytym napisem:

opiece

"Twojej

Odegranie uroczysto?ci dzeniu

okr?tu do

O.R.P.

polecamy

za?og?

O.R.P.

"Pierwszej

wsiedli

?cie

Zarz?du

prezes Kwa?niewski

St.

"Orze?" \

Brygady" reprezentacyjnym. przez Okr?gów delegacje i odp?yn?li holowników i przeszed? odkotwiczy?

"Orze?"

zako?czy?o

molo

zwie-

LMK, na

go-

Oksywie, do portu

wojennego. Po na

da?y

przybyciu ?.

grób ho?d

si? uda?y Oksywie, delegacje odOrlicz-Dreszera, dyw. gdzie i z?o?y?y kwiawi?zanki zmar?ego na

gen.

pami?ci

tów. N .

ne.

stwa

stoczni?

tym

Przybyli zwiedzili mar.

alne uroczysto?ci zosta?y oficj i przedstawiciele dostojnicy nast?pnie port wojenny, za? Okr?gów woj., delegacje

zako?czo-

spo?ecze?okr?ty

wr?czy-

okr?tów, ?y za?ogom cyjne upominki. O wa?o

godz. obecnych

Sosnkowski

sali

akademia,

czysta rz?du

J. sztuk? Rzeczypospolitej",

re?yserji który

WEJ

Dzia?o skania

si?

przez

cywilsi?

uro-

Gdyni

historyczn?

morskich

sza?cach

artysty rol?. gra? g?ówn? urz?dnicy podlegli

sam

KSI?DZE

"ORZE?"

Gdyni, dost?pu Polslc? w

Za-

znanego

marynarze

UMIESZCZONY

wojennej odegra?

"Na

sw?

admira?ami

odby?a

sali

wype?nionej St?powskiego

obu

wojskowych

marynarki

Trzywda-Rakowskiego, Inne role wykonali Dowództwu Floty.

TEKST

podejmo-

prezes przemawia? Kwa?niewski. bryg.

gen.

teatr

trady-

Floty zaszczyci?

"Polonia"

której

LMK

G?ównego

przy

kina

Wieczorem

szczelnie

opiekuj?,

wraz

w?adz

godz.

si?

kasyno podoficerskie które ?niadaniem,

obecno?ci? gen. oraz przedstawicielami nych. O

którymi

XIX

PAMi?TKO-

rocznic?

odzyw

morza,

c:wsie

gdy: Ignacy

Prezydentem Mo?cicki, Wodzem

szalek

Edward Prezesem

Felicjan 26

Rzeczypospolitej

by? Si?

Naczelnym

Profesor MaT-

Zbrojnych

?mig?y-Rydz,

Rady S?awoj-Sk?adkowski,

Ministrów

Gen.

Dyw.

Dr.

Ministrem Tadeusz

Spraw

Dyw.

Kasprzycki, Kierownictwa

Szefem nej

Kontr-Admira?

rony

Przewodnicz?cym Morskiej

ski,

Protektor

Marynarki

Broni

Kazimierz

Ligi Nlorskiej Rady G?ównej Podsekretarz

Kolonialnej chowski, a

Zarz?du

Kolonialnej

Gen.

Ob-

Sosnkow-

Kolonialnej, Ligi Morskiej Józef

Stanu

Prezesem i

Funduszu

Zarz?du Gen.

Wojen-

?wirski,

Jerzy

Prezesem

skiej

Gen.

Wojskowych

Ko?u-

G?ównego Ligi Stanis?aw Bryg.

Kwa?-

10.20

przy-

or-

niewski.

Dnia do

1939

lutego

by? powi?kszaj?cy,

Basenu

si?kowi

spo?ecznemu,

O.R.P.

Prezydenta dzi?ki

godz.

"ORZE?",

zorganizowanemu

si??

wy-

Polski

zbrojn?

mo-

rzu.

Okr?t

ten

zbudowany

zosta?

Funduszu

i KoObrony Morskiej Ligi Morskiej która lonialnej, uchwa?? Rady RzpliMinistró'lp z dnia 20 stycznia 1933 r. tej Polskiej otrzymala zbierania wy??czne uprawnienie ofiar spona ?ecznych budow? okr?tów wojennych. 1 lutego Dnia 1934 roku Morska i KoLiga lonialna Zarozpocz??a zbiórk?, gdy prezesem ?. Gen. Gustaw rz?du G?ównego by? p. Dyw. 16 lipca 1936 Orlicz-Dreszer, zmar?y tragicznie

staraniem

roku. Dnia

zbiórki

Obrony

zosta?

wrze?nia

zako?czony. Morskiej wynosi?

1937

Dnia Z?.

pierwszy tego

8.368.266.04,

okres Fundusz w

Z?.

suma

czym

2.644.566.54

Oficerskiego i Marynarki

Podoficerskiego Wojennej. O.R.P.

budow? 8.200.000,

Z?;

1935

czerwca

Wojskowych, Rady

168.266.04

dnia

Ministra

zatwierdzonym

Spraw Pana

przez

Pre-

kwota

Pozosta?a

zapoczqtkowa?a Obrony Morskiej

Funduszu

Zarzruui

skierowanym Pana

Ministrów.

zesa

wnioskiem

roku

ofiar Wojska z

wydatkowano

"ORZE?"

zgodnie Obrony Morskiej,

Funduszu 21

wp?yn??a Korpusu

okres

drugi

Z?.

zbiórki

?cigacze

torpe-

dowe.

Zarzqd i

Morskiej

zaqvanicznuch. 1. 2.

Zarzqd Okr?g

G?ówny Kolonialnej zebra?y G?ówny Stoi.

?lqski

3. 4.

Lubelski

Radomsko

Okr?gi

poszczególne

LMK

sunu]:

1.343.409.02

Z?.

Warszawie

w w

753.121.61

Katowicach

723.055.70

356.737.84 -

Kielecki

343.998.04

?ódzki

Polaków

skupiska nast?pujqce oraz

263.601.80

Warszawski

Pomorski

10.

Krakowski

11.

Woly?ski

203.627.83

Pozna?ski

191.480.28

187.613.75

?ucku

120.435.65

12.

Jaros?awski

85.320.93

13.

Bia?ostocki

84.811.94

14.

Wile?ski

15.

Lwowski

1 ().

Poleski

17.

235.244.81

Tarnopolski

6.5.264.64 •

Brze?ciu

u.B.

65.111.24 50.708.91

44.968.31

Ligi

18. 19. 20.

Stanis?awowski

44.582.14

Nowogrรณdzki zagraniczna Papierami warto?ciowymi

25.051.50 ze-

brano

Z?.

Oficerski

Korpus ski

i i

VVojska

O.R.P.

VVo-

Z?.

VV odza

zbudowany

naarsza?ka

Pierwszego

"Orze?" Narodu

i ca?o?? niepodleg?o?? lVlarynarki VVojennej sta? w wyko?czony w Holandii. Vlissingen, 15.1.1938 r. w wod? pos?a Rzplitej, polskiego

491.034.25

Podoficer-

naarynarki

jennej

go)

44.519.31

Polonia

Polski w

Jรณzefa

pami?ci o

VVskrzesiciela

Ojczyzny, w

Pi?sudskiewalkach

zwyci?skich Polsce

stoczni

2.644.566.54 czci

Odrodzonej, "De

Spuszczony

zo-

Schelde" zosta?

w na

obecno?ci

przedstawiciela i pe?nomocnego ministra VV ac?awa Babi?skiego, przedstawiciela i Holenderskiej, Admiralicji Polskiej przyjaciรณ? i holenderskich, delegacji Ligi Morskiej i licznych rzesz Polonii HolenderKolonialnej ( skiej. Dzie?o docenuiobrony morskiej nale?ycie ne ktรณre nie chcia?o przez spo?ecze?stwo, pow rozwiprzesz?o?ci pcs? b??dy historycznej, Narodu. Sk?ada on ja si? i ro?nie ofiarno?ci? dobrowolnie z tak i mienia, ofiary jak gotรณw z krwi w obronie wolno?ci podatek z?o?y? jest w Polski na i na morzu. l?dzie, powietrzu w poczuciu to donios?o?ci Czyni akcji, aby i ugruntowa? wzmocni? i? prze?wiadczenie,. wielkie dzie?a dokonane viribus by? musz? -

29 ....

unitis,

powszechnym obywateli.

Morska

Oddaj?c

chce

pokole?, czyni?

miast

akt

?ych

znaczenia oraz

okr?t i

wysi?kiem

A'larynarce

Kolonialna ?e

aktu

ekspiacji si?y zbrojnej zaczerpn?? si?y

nieugi?t?

wo-

Wojennej,

Li-

stwierdza

dla

uroczysto?ci Chce chluby. za winy

dzisiejszej uczyni?

dalszej

nie nato-

ojców,

którzy nie

morzu

przysz-

docenili

wzmo?onej

pra-

cy.

Oby najukocha?sza, zbrojna strzeg?a wielko?ci stra?y

sila na

nam

polskiego Narodu

Polsk?

przez

walcz?c?

O N O R

nasza najm?odsza i sta?a pokoju pod przekazan?

dewiz?:

O J C Z Y Z N A'"

•

si?

simy,

szybko?ciq

zawrotnq

aby?my

spefniajq

ludów.

pruznaczenia w

Uwa?a? nie

tyle

mu-

zostali-

bezsiltti.

EDWARD

?wiatem

si? tych, rol?. wojenna.

po Na

dzi?

bez

si?y

id?

struktura

nia

wielkie

wstrz?sy

pa?stw

i narodów.

?MIa?Y-RYDZ Zmie-

polityczne.

W przemianach pierwszoplanow? morzu za? od wieków rz?dzi marynarka Tam ni? wa?ne wi?cej, gdziekolwiek s?owa Józefa Pi?sudskiego "prawo Có? nam jest tylko dziecinn? gadanin?".

staremu,

morze

odgrywa

tedy

przyjdzie je?li si?y Marynarki

dost?pu nim

posiada?

morza,

prawa

mo-

nie

b?dziemy? si? oczywi?cie buduje z funduszów To tylko woli sygna? spoi zrozumienia ?ecze?stwa Dla stwopatriotycznego. Polsce w rzenia potrzebnej floty, granicach zapowiedzianych przez naszych przedstawicieli dyplow Genewie to znaczy 150.000 matycznych ton, i planowego. Potrzeba wysi?ku potrzeba sta?ego proz roku wojenno gramu morskiego, wykonywanego i ustawy rok o na rozbudowie floty, uchwalonej Senat i daj?cej w Sejm, przez zatwierdzonej przez zarówno na ten r?ce marynarki potrzebne wojennej i wy??czne cel jak kredyty, prawo dysponowania w kredytami granicach tymi swej hierarchii, podw?adzom Naczelnajwy?szym leg?ej obrony pa?stwa. i szef winien sam marynarki ny dowódca admiralicji stawa? przed reprezentacj? spo?ecze?stwa parlai tam broni? mentem bud?etu, swego wskazuj?c na konieczno??. ?yciow? jego ?rodki które finansowe, maj? by? rzekom? przew tworzeniu na szkod? polskiej si?y zbrojnej morzu, do zabezpieczenia w granicach potrzebnych naszych i gospodarinteresów politycznych, .strategicznych bez trudu. W przemówieniu si? znajd? czych, z broni okazji przybycia "Or?a", swoim, genera? Sosnkowski Marsza?najbli?szy wspó?pracownik wskaza? ka te ?rodki Pi?sudskiego któr? drog?, mo?na. materialne to b?dzie Czy osi?gn?? po?yczca?e ka two któr? wewn?trzna, spo?ecze?s ch?tnie te? z czy zagraniczna, czy pokryje, inny sposób i ekonomii nie dziedziny gospodarki finansowej rza,

nie

wojennej spo?ecznych.

BIBLIOTEKA tu

b?dziemy

Centralneg-o

i mniej ubo?sze morskie, jenia I l?dowy zbroje? j? marynark? ni?? politycznych rozbudowa morskiej

"?.75 1'l.?

Muzeum

Morskiego

!. _W_G_'d_a_?_s_k_U--.. .z---------

--oI------?

....

H.LL...Yt5-

Polski strategicznych nakazem jest zbrojnej si?y tu nic ma do rzeczy, nie chwili. wybrze?a D?ugo?? morskich znaczenie natomiast jest czynkomunikacyj obrotu Polski A nikiem cztery pi?te zasadniczym. dzi? ze idzie ?wiatem morsk?. ju? drog? mie? ?e do?? nie w?asny "Pami?ta? musimy, mie? ?e nie do?? w?asne nie statki , morski, brzeg handel morski. mudo?? Pami?ta? w?asny prowadzi? o nieustannie zapewnieniu bezpiecze?stwa tej simy morzu. i na na wybrze?u Dlatego polskiej pracy mie? CHCEMY WOJENN? MARYNARK? odpowiaPa?s twa i wie.ko?ci daj?c? potrzebom Polskiego". w czasie Te s?owa w?a?nie wypowiedzia? "Tyroku sternik w Morza" 1937, pierwszy Rzeczygodnia Mo?cicki. Pan ??cznie Prezydent Ignacy pospolitej 1 O lat z rzucon? twรณrcz?, wczesruej my?l? przez Jรณzefa one Marsza?ka stanowi? Pi?sudskiego, drog?, Pa?stwa i Narodu. musi Skoro wysi?ek ktรณr? pรณj?? to nie flo"Or?a", zbudujemy tylko zbudowali?my i ale ow? pe?nowarto?ciow? taktycztyll? ?cigaczy, z okr?tรณw wszelkich Zbudunie flot?, z?o?on? typรณw. i rzemie?lnirobotnikรณw polskich jemy j? r?koma i technikรณw. kรณw, in?ynierรณw polskich prac? j? Zbudujemy wspรณlnym wysi?kiem wszyi stkich warstw zbudujemy spo?ecze?stwa szybko a bo Pa?stwo mo?e. wykona? tego pragnie, i

dla

...

32/';z:

/_)

?รณ..d \;?.).<t?

\.'

\I"'. ,??, ?'

t-. <J

'-.\

? \

.,qt ..

ยป!