Samen hart voor de zaak! Herpositionering van dorps- en stadscentra in de provincie Noord-Brabant Eerste conferentie
2
Inhoudsopgave Blz. 3
Inhoudsopgave
Blz. 4
Werkwijze Werkplaats De Gruyter
Blz. 5
Inleiding: Op- en neergang van economische machten
Blz. 7
Hoopvolle tijden
Blz. 9
Weerbare mensen en wendbare organisaties
Blz. 11
Zes concepten die binnensteden gaan veranderen
Blz. 13
Platform de nieuwe stad
Blz. 15
Fluid Centers, redefining village centers
Blz. 17
Nieuwe verdienmodellen van de toekomst
Blz. 19
Verrassend, persoonlijk en dichtbij
Blz. 21
Daadwerkelijke innovaties van de lokale economie
Blz. 23
Pop-up warenhuis concept
Blz. 25
Branding Methodiek
Blz. 27
Toolkit Decentrale Winkelgebieden
Blz. 28
Advies vanuit de conferentie
Blz. 29
Colofon
3
Werkwijze Werkplaats De Gruyter
4
Op- en Neergang van Economische Machten Elektronicaconcern Philips gaat volgens eigen zeggen voortaan door het leven als innovatief bedrijf dat toegevoegde waarde biedt aan mensen. ‘Innovatie moet betekenisvol zijn,’ aldus bestuursvoorzitter van Frans van Houten in november 2013. 'De wereld verandert snel. Wij moeten veranderingen omarmen. Dit is een logische stap om mee te kunnen in de 21e eeuw.’ Doel van de herpositionering van het merk Philips: de groei van het concern versnellen. Philips bereikt nu 1,7 miljard klanten. Dat moeten er in 2025 drie miljard zijn. Het concern heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld van een consumentenbedrijf tot een bedrijf waarin producten voor de gezondheidszorg en welzijn een belangrijke rol spelen. Werkplaats De Gruyter had dan ook geen passender locatie (Philips stadion) kunnen kiezen voor de conferentie ‘Samen hart voor de zaak’, waarbij met name de leegstand van winkelpanden in kernen aan de orde kwam. Welke uitdagingen en kansen dienen zich aan? En, hoe kunnen overheden, bedrijven en kennisinstituten daarbij samenwerken? Dat
5
waren de belangrijkste vragen tijdens deze eerste van in totaal drie conferenties over de herpositionering van dorp- en stadcentra in de provincie Noord-Brabant. Tijdens deze eerste conferentie op 14 december 2016 werden twee plenaire inleidingen gehouden door respectievelijk Gedeputeerde Ruimte en Financiën Erik van Merrienboer en expert societal transitions Harry te Riele. Daarna werden de aanwezigen verdeeld over negen groepen om onder leiding van evenveel casushouders hun visies, ideeën en aanpak t.a.v. winkelleegstand met elkaar te delen. Schieten vanuit de heup. Het verdwijnen van V&D uit het winkellandschap van Noord-Brabant sloeg gaten in het stadsbeeld als bij een precisie bombardement. Ook aanpalende ketens die zowat het beeld van elke winkelstraat beheersen, als Blokker, Zeeman en Bart Smit, zijn getroffen.
Zij moeten kiezen tussen de duivel en de diepe blauwe zee, tussen ingrijpende herpositionering en een zekere dood.
Een eerder voorbeeld van op- en neergang betreft het De Gruyter-concern. Eind jaren zestig telde deze keten meer dan 550 winkels en bijna 7.500 personeelsleden door het hele land verspreid. De neergang kwam toen De Gruyter de omslag naar de moderne supermarkt volledig miste. Te lang hield het bedrijf vast aan zijn eigen merken en winkelconcept. In De Gruyter Fabriek waar vroeger hagelslag en koffie, wasknijpers, brood- kortom alles wat de grutter verkocht- werd geproduceerd, groeide Werkplaats De Gruyter als living lab voor maatschappelijke opgaven in Brabant. Daar gaan studenten, ondernemers, organisaties en overheden samen aan de slag met duurzame oplossingen volgens een beproefde aanpak. Dit alles onder het motto: Brabant kennis in de praktijk. Een kwestie van doen! Frank van Empel en Caro Sicking, V.O.F. de Ecolutie
6
Hoopvolle Tijden Mensen vragen me nogal eens waarom ik niet een wat positiever woord voor ‘leegstand’ kies. Want ‘gedeputeerde van leegstand’, dat klinkt zo miserabel. Daar heb ik lang over nagedacht. Maar het feit dat we het beestje in Brabant gewoon bij de naam noemen helpt juist enorm. Zeggen waar het op staat zorgt voor een gedeeld gevoel van urgentie en het zet mensen in beweging. Naarmate ik een tijd met leegstand bezig ben en steeds meer mensen ermee aan de slag zie, krijgt het woord leegstand voor mij een steeds positievere lading. Het kunstmatig toevoegen van winkelmeters op allerlei plekken werd een verdienmodel om gebiedsontwikkelingen rond te krijgen. Hierdoor ontstond in de loop der jaren een enorme toename van het aantal winkelmeters en een invulling van (winkel)centra die steeds verder af zijn komen staan van de behoeften van mensen. Met als gevolg: leegstand. Is dat dan het einde van ons vitale dorpshart of onze bruisende binnenstad? Nee. Integendeel. Tenminste, niet voor diegenen die dit moment aangrijpen om echt in beweging te komen en inzien dat je er niet meer komt met het een beetje ‘oppimpen’ van het bestaande. Het gaat om een andere manier van denken. Het gaat om kiezen om
7
gekozen te worden. Transitie is geen gevolg van marktfalen. Transitie is van alle tijden. Leegstand is niet alleen een probleem maar ook een kans om onze centra weer vorm te geven naar de echte behoefte van de gemeenschap. Op heel veel plekken in Brabant zie ik beweging in die richting. Lokale ondernemers en de gemeenschap die samen het eigen dorpshart of binnenstad terugveroveren op de monotone gevels en het hoofdkantorenbeleid. Op sommige plekken resulteert dat zelfs in nieuw maatschappelijk ondernemerschap, zoals Stichting Volop ’s-Hertogenbosch. Heel belangrijk is om het idee los te laten dat het centrum alleen maar uit winkels kan bestaan. Natuurlijk is dat niet de makkelijkste weg, want transformatie is vaak een complex vraagstuk. Maar dat ontslaat ons niet van de verplichting om zuinig met de beschikbare ruimte om te gaan en goed te kijken naar de vraag van de samenleving. Hoe geef je die transitie vorm? Wat heb je daarvoor nodig? Je zou het kunnen uitdrukken in 3K’s: Kennis, kunde maar ook ‘klooien’ in praktijk.
Het zou mij lief zijn als deze conferentie de aftrap is van een groeiend, Brabantbreed lerend netwerk van ondernemers, van overheden, studenten en inwoners. Want wat u allemaal gemeen heeft is dat u ‘hart voor uw zaak’ heeft. Erik van Merrienboer, Gedeputeerde Ruimte en Financiën Provincie Noord-Brabant
8
Weerbare mensen en wendbare organisaties Dit verhaal gaat over weerbaarheid in tijden van transities. Het gaat over LAPKEE: in tijden van transitie reize men Licht, reis je in Allianties, stel je je extreem Persoonlijk op, bouw je dossierKennis op, werk je Ethisch en Energetisch aanstekelijk voor anderen. Licht reizen: In tijden van transitie reize men licht, zeg ik vaak. Na een lange ‘Één Waarheid’ periode kent niemand het nieuwe grote verhaal. De overgang naar nieuwe routines verloopt via variatie, diversiteit en selectie. Verminder dus je boekwaarden, je leningen, je beton en stenen, je mentaal en juridisch vastzittende patronen. Maak jezelf wendbaar. Nieuwe generatie bankiers voeren discussies over leningen waar het publiek vraagtekens bij zet. Tegelijk staan innovaties klaar die het werk van grote groepen mensen ingrijpend wijzigen. Oefen met diversiteit, zou ik zeggen. Of het nu gaat over boekwaarden, herbestemming, geld en verrekensystemen of ruimtelijke inrichting. In alliantie: Werk samen! Ik stond voor vijftig boeren die het ánders doen. Sommigen
9
experimenteren met een stikstofkringloop. Anderen met natuurinclusieve landbouw en ruilverkaveling. De boeren ervoeren het als een zegen dat niet alleen zíj aan het experimenteren zijn. Breng vernieuwers dus met elkaar in contact. Typeer jezelf als exploreerder en zoek samenwerking met mensen die de ándere fasen van een groeicurve snappen. In tijden van transitie reize men licht, maar reis je ook in allianties. Jouw persoon: Zijn de systeemzekerheden bijna nul? Dan worden individuen belangrijk voor het maatschappelijk ontwikkelpad. Word dus zélf actief, werk met mensen die sympathiek staan ten opzichte van vernieuwing en die je vertrouwt. Maak teams die hardware begrijpen, maar ook de socioware. Transities zijn minder een tijd van managen, maar juist van ontwerpen, iets neerzetten en besluiten. Heb oog voor het – desnoods juridisch - afstoppen van oude routines.
Kennis: Duik de geschiedenis in. Weet wat er gebeurde op jouw dossier de laatste driehonderd jaar. Hoe deden mensen het
eigenlijk voordat vastgoed en finance zulke innige maatschappelijke vrienden werden? In al die eeuwen met stationaire economie? Toen gemeenschappen nog cruciaal waren om te overleven? Bouw dus dossierkennis op. Het maakt je team steviger in elk debat. Ethisch en energie-uitstralend: Handel ethisch en straal energie uit. Het gaat erom een samenleving verder te brengen. Oeroude klassenstrijden en geloofstegenstellingen werken door tot op de dag van vandaag. Ze zijn contraproductief. Ze creëren schijnzekerheid. Samenwerking is in tijden van transitie productiever . Het is een tijd van nietweten. Accepteer dat. Zoek samen contouren van het nieuwe. O ja, straal energie uit. Door in al je onvolkomenheid de denker met opgestroopte mouwen uit te hangen help je anderen bij hún zoektocht. Het is die verbinding die ikzelf als een weldaad ervaar.
Harry te Riele, Expert Societal Transitions
10
Zes concepten die binnensteden gaan veranderen Het Concept Binnenstad bevat zes plannen die lokaal uitgewerkt en getest kunnen worden. Centrale thema’s: ouderen en gezinnen beter faciliteren, de binnenstad als werk- of zingevingsplek en professionelere binnenstad samenwerking. De Familiteit – ‘Wij familiteren stedelijk leven’: een fysieke plek, live service en netwerk waar drukke (binnen)stadsgezinnen ondersteuning krijgen bij dagelijkse taken, zoals pakjes in ontvangst nemen, kinderen ophalen of wegbrengen, regelen van klusjesmannen, afspraken bij kappers, dokters, tandartsen et cetera. Joint Venture – ‘Uw aandeel in de binnenstad’: Joint Venture is een for-profit binnenstadsorganisatie, waarin stakeholders ook écht aandeelhouder zijn en daardoor deelgenoot van waardegroei worden. Joint Venture ontwikkelt dienstenpakketten voor binnenstadsondernemers, vastgoedeigenaren en de gemeente. Joint Venture doet dat goedkoper en béter dan huidige aanbieders, omdat synergie- en schaalvoordelen effectiever worden georganiseerd.
11
Binnenstad Maxx – ‘De binnenstad heeft weer zin’: In veel binnensteden wordt nauwelijks rekening gehouden met 50-plussers. Dat terwijl de helft van alle Nederlanders 50-plus is en zij 80% van het vermogen bezitten. Binnenstad Maxx vormt netwerken om anonimiteit en eenzaamheid onder ouderen te bestrijden. Het Verbond – ‘Hoeksteen van onderwijs en arbeidsmarkten’: Voor hoogopgeleide kenniswerkers zijn er legio plekken in binnensteden om (samen) te werken. Voor de ándere helft van de miljoen ZZP’ers in Nederland – lager- en middelbaar opgeleide professionals, zoals bouwvakkers, zorgverleners, secretaresses en ambachtlieden – bestaan dat soort plekken niet. Terwijl ook zij behoefte hebben om elkaar te zien, ideeën uit te wisselen en klanten te ontvangen. Ook zij zouden wellicht stages willen aanbieden, maar kunnen dat in hun eentje niet af. Veel steden willen ambachten terugbrengen in binnensteden en de relatie tussen onderwijs en arbeidsmarkt versterken. Het Verbond knoopt deze ontwikkelingen aan elkaar in een concept voor een ‘werk-huiskamer’ in de stad
met een ‘kroegbaas’ als gastheer. Verrassend Rijk – ‘Vinden wat je niet zoekt’: Ieder mens zoekt naar veiligheid, variatie, erkenning, verbinding, groei en wil bovendien kunnen bijdragen aan een groter geheel. De sociale en fysieke ‘rijkdommen’ van binnensteden moeten verbonden worden aan deze basisbehoeften, zodat er een nieuwe reden ontstaat om naar de binnenstad te komen. Dit kan middels ‘Trotspots’, een stadslobby en stadsambassadeurs, die binnenstadservaring met verhalen en tips verrijken. Vrijstad – ‘Change to stay the same’: Het concept Vrijstad is een nieuw businessmodel voor het invullen van leegstand en aanwakkeren van ondernemerschap. De kern van het concept: lage huur en lage regeldruk. Samenvatting bijdrage: Arjan Raatgever, Platform 31
12
Platform de nieuwe winkelstraat De toekomst van winkelstraten hangt niet meer alleen maar af van het aanbod van producten of de kwaliteit van de winkels. Het gaat om de klant. Geef de klant een reden om je te bezoeken, geef een reden om te blijven en geef een reden om te kopen. Wees relevant voor je klant. Dat bepaalt de klant, niet je productaanbod. ‘Wij in plaats van ik’: Ons denken en doen vanuit individueel belang ombuigen naar denken en doen vanuit collectief belang. Met elkaar, met andere winkelgebieden en met verschillende sectoren zoals horeca, detailhandel, cultuur, leisure, etc. Samenvatting bijdrage: Rob Weiss, Platform De Nieuwe Winkelstraat
13
14
Fluid Centers, redefining village centers Ontdekkingstocht naar het nieuwe dorpscentrum Door te denken vanuit de behoeften van gebruikers worden nieuwe functies van een centrum zichtbaar. Specifieke groepen gebruikers hebben specifieke behoeften. Door juist deze behoeften centraal te stellen, ontstaan nieuwe kansen voor het dorpscentrum. We zoomen in op drie typen gebruikers, kijken welke functies zij waarderen en creëren drie verschillende dorpscentra. Youngtown: Mees van Kreijen, een ZZP-er van 24 jaar woont in de nabijgelegen stad en verkent graag de omgeving. Zijn dag kent geen vast patroon, hij denkt niet in hokjes. Soms is hij klaar met de drukte van de stad en verlangt hij naar meer rust en groen. Het centrum van Youngtown is authentiek en nodigt uit tot ontmoetingen met gelijkgestemden. Er zijn inspirerende flexwerkplekken, zoals boomhutten en uitzicht op groen, gratis WiFi en goede koffie. Sportfaciliteiten zijn een welkome onderbreking van werk, waarna Mees zich
15
opfrist in een van de sanitaire voorzieningen. In de voormalige kerk kan hij ‘uitpluggen’. Hier worden yoga en meditatie aangeboden. Verrassingsoptredens en betaalbare gezonde menu’s triggeren Mees langer te blijven. Vader en moeder Stappers wonen met hun drie jonge kinderen in Familytown. De planning is één grote uitdaging: van sportlessen tot op tijd eten. Ze missen soms een moment van rust. Toch vinden ze het belangrijk dat de kinderen opgroeien in een omgeving waar genoeg te doen is. In het centrum van Familytown is een supermarkt met om de hoek een speelgoedwinkel waar kinderen onder toezicht kunnen spelen. De openbare ruimte prikkelt de zintuigen van de kinderen: elk kwartaal is er een parcours met een nieuw thema dat virtual reality en buitenspelen combineert. In een kindvriendelijk en ‘generatieloos’ café heerst een relaxte sfeer waar dorps- en leeftijdsgenoten elkaar ontmoeten of juist even een moment voor zichzelf hebben. Meneer en mevrouw Werf zijn gepensioneerd. Ze maken uitstapjes naar natuurgebieden,
maar gaan ook regelmatig naar een grote stad, op zoek naar culturele en culinaire belevingen. Ze ontdekken Grannytown. Er zijn activiteiten rondom lokale ambachten, gepensioneerde inwoners geven rondleidingen en vertellen over de regionale geschiedenis. De openbare ruimte is toegankelijk voor minder validen. Grannytown is levendig, door verrassingsoptredens en spelende kinderen. Er is zelfs een service die je gratis terugbrengt naar het hotel. Samenvatting bijdrage: Lili Mostard, Braining the Future
16
Nieuwe verdienmodellen van de toekomst Er bestaan geen nieuwe verdienmodellen. Wel kunnen bestaande verdienmodellen worden gebruikt in andere branches. Voorbeeld: Een doe-het-zelf zaak zorgt voor contacten om onderling het huren van een boormachine mogelijk te maken. De zaak fungeert als ontmoetingsplaats, genereert traffic en verkoopt en passant schroeven en overige materialen. Ander voorbeeld: een supermarkt die uit wil breiden kan meerdere panden huren en een deel hiervan bestemmen voor startende ondernemers. Uitdaging: een plaats veroveren in het leven van mensen. Communities op plekken in de stad koppelen aan een bepaalde leefstijl of bepaalde interesses. Zoals Milaan doet rondom motorfanaten: alles op het gebied van motoren, maar ook een kapper,
17
bioscoop, theater et cetera. Uitgangspunten:
Thematisch & meerdimensionaal Ontmoetingsplek voor gelijkgestemden Belang van het verhaal, de beleving, de drive
Samenvatting bijdrage: Jeffrey Pagie, Edwin van Aelst en Marc van Ginneken, Avans Hogeschool
18
Verrassend, persoonlijk en dichtbij Verrassend, persoonlijk en dichtbij. Dat zijn kernwaarden waar Shoeby voor staat en waarmee we jou alle aandacht willen geven. Wij vinden het belangrijk voor Nederland dat er lokaal voldoende plaatsen zijn en blijven, waar mensen op een aantrekkelijke manier geholpen worden door vakmensen. Stel je bent ouder van twee actieve kids die je op woensdag en donderdag op de fiets naar de sportvereniging en muziekles brengt. Hoe fijn is het dan als je dat uurtje even snel kunt benutten met professioneel advies voor die nieuwe jurk, nieuwe jeans of toch dat leuke setje voor je oudste. En helemaal mooi als je op die plek ook snel je boodschap of cadeau kunt kopen. Het heeft voor de maatschappij, milieu en economie talloze voordelen als deze locaties in dorpen en winkelcentra blijven bestaan. Laten we beginnen om de krachten nog meer te bundelen. Laten we gezamenlijke doelen stellen, want die zijn er zeker, en deze stap
19
voor stap aanpakken. Dus of je nu ondernemer, shopmanager, centrummanager, wethouder, beleidsmedewerker, bewoner, vastgoedeigenaar of gewoon consument bent, laten we de rollen verdelen en samen werken aan een fantastisch lokaal retailklimaat voor jou, je familie en je vrienden. Sander van Grinsven, Van Deursen Retail-Shoeby
20
Daadwerkelijke innovatie van de lokale economie Geld circuleert niet lang genoeg of niet in voldoende mate in de regio. Het stroomt te snel weg. Als geld niet lang genoeg in de regio circuleert, blijven veel mogelijkheden voor met name lokale ondernemers onbenut. Een simpel voorbeeld: een klant koopt voor € 5,-bij een lokale winkel. De winkelier besteedt dit bedrag op zijn beurt bij een ondernemer in de buurt. Die ondernemer betaalt er zijn medewerker mee. De medewerker besteedt het geld weer in een lokale winkel. In totaal hebben dan 4 mensen € 5,-- verdiend en uitgegeven. De € 5,-- van het begin is voor de regio zodoende € 20,-- waard geworden. Vergelijken we dit met een situatie waarbij de klant van het begin zijn € 5,-- besteedt bij Amazon.com, dan valt op dat lokaal veel minder is verdiend. De € 5,--, die even in de regio was, is € 5,-- gebleven. Een plaats kan alleen een levendig centrum houden als geld lang genoeg in de regio circuleert en niet te snel wegstroomt. Drie oplossingen om geld langer in de regio te laten circuleren:
21
1. Eén grote landelijke webshop die voor de eindgebruiker functioneert als lokale webshop. De lokale fysieke winkel krijgt extra waarde als servicepunt. Marketingkracht cumuleert. Vergrootte vindbaarheid. Kosten worden gedeeld. Zo wordt online alsnog een extra verdienkanaal voor lokale ondernemers. 2. Met hulp van de innovatieve betaalsoftware, Cyclos, geld (digitaal) geografisch labelen, zodat het gedurende een periode van een x-aantal dagen alleen in de eigen regio kan worden uitgegeven. Geld dat bijvoorbeeld overheden investeren in de regio werpt op deze manier lokaal meer vruchten af. Overheidsuitgaven worden meer waard. 3. Ondernemers communities maken nieuwe vormen van onderlinge kredietverlening mogelijk. Ondernemers bij wie het krediet zou worden besteed, worden door Locoo betrokken bij het afdekken van de risico’s. De extra koopkracht die door het krediet ontstaat, levert meer op dan de kosten om het risico te dekken.
Locoo vormt een investeringscoalitie van dertig gemeenten en provincies. Na twee jaar dragen ondernemers de kosten volledig zelf. De investering van de deelnemende overheden wordt daarna terugbetaald. Samenvatting bijdrage: Anton van den Beukel, Locoo
22
Pop-up warenhuis concept De economie is allang veranderd in een platformeconomie, waar je samenwerkt met partners. Bedenk ook dat het grootste taxibedrijf ter wereld, Uber, geen taxi’s en de grootste in de hotelsector, Airbnb, geen bedden heeft. PUC073, platvorm en ondernemers- en merkencollectief in de oude V&D van ’sHertogenbosch, is in augustus 2016 ontstaan. Het is een podium voor startende ondernemers, met unieke producten of een webshop, die normaliter onmogelijk hun producten fysiek kunnen distribueren op een top A1 locatie. Tevens waren in het najaar van 2016 diverse gevestigde merken present. Ook zij zoeken naar relevante en alternatieve distributie. De combinatie van unieke producten en gevestigde merken was niet alleen leuk en sympathiek, maar ook commercieel succesvol. Het concept is een POP UP warenhuis van 400 M2 of meer vullen met producten die dan en daar relevant zijn en die voorzien in de
23
behoefte van de consument, de bewoner, de arbeider of de toerist. PUCCompany verzorgt platvorm, totaalconcept, betaalfaciliteiten, personeel, de uitstraling en zoekt de juiste mix van relevante partners (A brands en start ups) die er belang bij hebben om op dat moment op die plek te zijn. Door een snel wisselend en verrassend breed assortiment, wordt offline winkelen weer leuk en heeft de consument weer een reden om naar de winkelstraat te gaan.
Samenvatting bijdrage: Sjoerd van Beckhoven, PUCCompany leegstandsinitiatief
24
Branding Methodiek De binnenstad van Helmond is als voorbeeld voor een workshop over de Branding Methodiek. Stap 1 | onderzoeken en analyseren (brainstormen) Wie zijn de huidige klanten van Helmond en voor welke andere of toekomstige klantdoelgroepen kan het kernwinkelgebied interessant zijn? Hoe onderscheidt het winkelgebied zich van concurrerende gebieden of steden? Openbare bronnen en onderzoeksrapporten worden gebruikt, evenals informatie van ondernemers en bezoekers. Welke sterke en zwakke punten komen hieruit? En wat zijn de belangrijkste (belevings)kenmerken, behoeften en associaties van klanten met het winkelgebied. Helmond Sterke punten zijn de textiel en metaal (auto-) industrie. Helmond wordt gezien als voorstad of wijk van Eindhoven. Of, als onderdeel van een grote vitale regio: brainport. De stad wordt als groen en voor jonge gezinnen geduid, mede vanwege nieuwbouwwijk Brandevoort. De stad heeft een menselijke maat. Men vindt het centrum echter ook
25
onduidelijk en klein (te groot voor het servet en te klein voor het tafellaken). Volgens de aanwezigen is er geen sociale cohesie. Men is geen ‘Helmonder’. Er is onvoldoende aansluiting op de omgeving (Peel). Het imago is onveilig en crimineel. Je doet boodschappen in Helmond en om te winkelen ga je naar Eindhoven. Helmond is weliswaar een groeigemeente, maar jongeren trekken er weg. Stap 2 | brandelementen bepalen (structureren) Alle deelnemers van de workshop kennen en gebruiken de resultaten van stap 1. Op basis van de uitkomst bepalen zij een gezamenlijke visie (waar kiezen we voor) en worden definitieve positionering en brand vastgesteld. Helmond Helmond heeft veel industrie die betrekking heeft op automobielen en alle toebehoren. Men vindt dat er gekozen moet worden voor familie en gezinnenstad (geen nadruk op 1830, die gaan toch naar Eindhoven). Wellicht is Helmond de ‘terugkomstad’. Ook het belang van de historie wordt benadrukt. De term ‘kanaalstad’ valt, er zou een combi van kanaal met industrie kunnen komen.
Stap 3| strategie en plan invullen (concretiseren) De vastgestelde positionering en brand worden vertaald naar een marketingstrategie en uitvoeringsplan. De groep bepaalt welke branding-instrumenten ingezet worden: logo/huisstijl, evenementen, social media, presentatie winkels, inrichting openbare ruimte, individuele en collectieve dienstverlening, acquisitie van nieuwe (bij positionering en branding) passende ondernemers. Helmond Men vindt dat het merk ‘brainport’ gebruikt moet worden: Helmond als ‘gardencity’ van Brainport. En: Eindhoven bedenkt, Helmond doet! De slogan zou ook kunnen zijn: Helmond, the hands of brainport! Tevens kiest de groep voor een nadruk op duurzaamheid en voor omschakelen van groeidenken naar kwaliteitsdenken. Tesla zou een bij Helmond passende ondernemer zijn.
Samenvatting bijdrage: Eugène van Gerwen, Stad & Co en Annemiek Verstappen, Nieuwe Zaken
26
Toolkit Decentrale Winkelgebieden Er is veel onduidelijkheid over de toekomstige rol en positie van de decentrale retail. Dit segment blijft tot dusverre vaak nog onderbelicht. Het vormt echter een groot onderdeel van de totale Nederlandse winkelstructuur. Daardoor kunnen ontwikkelingen in dit segment het functioneren van het totale Nederlandse winkellandschap beïnvloeden! Om een goed beeld te krijgen van de scenario’s en de implicaties voor eigen strategievorming, kunt u gebruik maken van de tool: www.decentraleretailtool.nl Tessa Vosjan, NRW en Sietske van der Linden, Inretail
27
Advies vanuit de conferentie De toegenomen winkelleegstand is een uiting van de transitie die onze stads- en dorpscentra door maken. Eigenlijk geen nieuw fenomeen want onze steden en dorpen zijn altijd in transitie. Door technologische, demografische en economische ontwikkelingen is de transitie nu meer manifest. Door bewust te zijn van de permanente staat van transitie, een oplossing van nu zal over een tijd achterhaald zijn, maakt het makkelijker om met veranderingen om te gaan en kansen te grijpen.
alleen winkels. Ontmoeten, beleven, recreĂŤren, wonen zijn sleutelwoorden. De betekenis van die woorden blijven hol als de gebruikers niet betekenisvol worden betrokken. De gebruikers komen uit de pluriforme samenleving: ondernemers, vastgoedeigenaren, consumenten, overheden en burgers. Koppel stads- en dorpscentra aan trots en identiteit en je hebt een stevig fundament om tot vernieuwing en innovatie van stads- en dorpscentra te komen.
Toevoegen van winkelvastgoed was de afgelopen decennia het verdienmodel voor stads- en dorpscentra. De kracht van een verdienmodel is erg groot. Vaak zo groot dat het dominante verdienmodel vaak tientallen jaren niet in twijfel wordt getrokken. Inmiddels is algemeen de overtuiging dat we voor stadsen dorpscentra op zoek moeten naar nieuwe verdienmodellen. Deze nieuwe verdienmodellen zijn te vinden in de adaptatie van bestaande verdienmodellen uit andere sectoren.
1. Innoveren en vernieuwen kun je alleen samen, in interactie met eindgebruikers, eigenaren, overheden, inwoners en consumenten. Sta open voor andere belangen en wees open over je eigen belang. Samen sta je sterk en kom je tot verrassende oplossingen.
Uit de verschillende casussen komt naar voren dat stads- en dorpscentra veel meer zijn dan
28
2. Wees trouw aan je eigen identiteit en authenciteit. Ben bewust van de omgeving en bepaal je plek en herkenbaarheid.
3. Versterk de lokale binding door de lokale inwoners te betrekken en verantwoordelijk te maken voor de ontwikkeling van hun eigen stads- en dorpscentra. Mensen zijn
mobieler geworden en kunnen makkelijker elders naar toe. Door de lokale binding te versterken, blijven bestedingen eerder in de lokale economie circuleren waardoor het investeringsklimaat wordt verbeterd. De ontwikkeling van stads- en dorpscentra sluit beter aan bij de behoefte van de samenleving. 4. Zoek de innovatie ook in de cross-overs. Zoek de oplossingen in de maatschappelijke opgaven zoals toenemende behoefte aan zorg, het inspelen op demografische veranderingen, slim en duurzaam vervoer, het versterken van de sociale veerkracht en het vergroten van de participatie op de arbeidsmarkt. 5. Wees bewust van de tijdelijkheid. Stads- en dorpscentra moeten blijvend vernieuwen. Sta dus open voor veranderingen en wees flexibel.
Colofon Uitgave
Aan deze uitgave hebben meegewerkt:
Provincie Noord Brabant
Martin Bakker
Edwin van Aelst
Werkplaats De Gruyter
Vester Munnecom
Marc van Ginneken
Maart, 2017
Frank van Empel
Erik van Merrienboer
Caro Sicking
Rob Weiss
Arjan Raatgever
Harry te Riele
Sietske van der Linden
Kim van Hooijdonk
Tessa Vosjan
Lieke van den Heuvel
Sjoerd van Beckhoven
Chen Mao
Anton van den Beukel
Mario Lingga
Sander van Grinsven
Janneke Vermeer
Eugène van Gerwen
Suus Cryns
Annemiek Verstappen
Lotte Quint
Jeffrey Pagie
Júlia Kovács
Elles Aertsen
Lili Mostard
29
30