Religie na de religie

Voor Luc Ferry wordt onze tijd gekarakteriseerd door het samenkomen van twee processen. Enerzijds is er wat hij ‘de vermenselijking van het goddelijke’ noemt, dat wil zeggen dat de gehele moderne culturele ontwikkeling bestaat uit de vertaling van de theoretische en praktische inhoud van de religie in termen van het humanisme, anders gezegd in termen die een centrale plaats toekennen aan het individu. Anderzijds is er de ‘vergoddelijking van de mens’, dat wil zeggen dat zich in het hart van dit autonome individualisme – de toestand van de moderne mens – opnieuw het transcendente voordoet: niet langer een verticale transcendentie (tussen de mensen en het bovenaardse), maar een horizontale (tussen de mensen zelf).

Dit dubbele proces zou het hedendaagse humanisme tot een humanisme van de mens-God maken. Binnen dit humanisme, dat het enige alternatief voor een materialistische en immanentistische interpretatie van het menselijk leven vormt, zou het religieuze niet gedoemd zijn om te verdwijnen, maar zou het integendeel zijn meest authentieke vorm vinden. Voor Luc Ferry ligt de ‘ware religie’ – dat wil zeggen de religie die het beste past bij het menselijk streven – niet achter, maar vóór ons, als een horizon die bereikt moet worden.

Van zijn kant betwist Marcel Gauchet deze tweedeling tussen het materialisme en het humanisme van de mens-God, omdat hij van mening is dat het mogelijk is om het transcendente op een radicaal niet-religieuze wijze te interpreteren. Hij houdt dus vast aan het idee dat wij in een tijd leven die gekenmerkt wordt door een steeds grotere verwijdering en scheiding tussen de 9