liczba późnych okazów, z 4. ćwierci XI wieku i z początków kolejnego stulecia, powstała w polskich mennicach [Fot. 7b]. W tym jednak czasie przywrócono do funkcjonowania także mennictwo książęce.
3. Bolesław Szczodry: pierwsza hiperinflacja i jej skutki Władcą, który wznowił emisję monety książęcej, był Bolesław II Szczodry (zwany też Śmiałym, 10561079/80). Znane są trzy typy jego denarów, związane z kolejnymi etapami jego panowania. Małe denary książęce, wybite przed koronacją królewską w 1076 roku, przedstawiają głowę władcy otoczoną jego imieniem (często mocno przekręconym) po jednej stronie, a po drugiej konną sylwetkę księcia [Nr kat. 1]. Kolejne odmiany ważą przeciętnie od 0,85 do 0,76 g, zawierając początkowo około 40% srebra, potem mniej. Te monety na mapie znalezisk rozprzestrzeniają się już nie z Wielkopolski, jak denary pierwszych Piastów, lecz z Krakowa, a ich obieg skupiał się przede wszystkim we wschodniej Polsce. Po koronacji Bolesława pojawiły się denary, które zamiast imienia władcy mocno eksponują jego królewską godność (na głowie widać okazałą koronę, a w dłoni miecz) oraz jego królewskie powinności: trójwieżowa budowla na rewersie to ważny symbol Niebie-
*1. Bolesław Szczodry, denar, okres książęcy 1070-1076, Aw: Głowa w lewo w obwódce, BOLEZLAVS, Rw: Książę na koniu w lewo, za księciem litera S, srebro 0.85 g, Str. 32, Such. XI/XII, IX/2, Kop. 25, Gum. Handbuch 69, Gum. Podręcznik 49, patyna
skiego Jeruzalem, wspólnoty Ludu Bożego, którą król winien prowadzić do zbawienia [Fot. 8]. Wzniosła symbolika pokrywa jednak bardziej przyziemną rzeczywistość: denary królewskie Bolesława Szczodrego, bite w latach 1076-1079/80, są bardzo złej jakości, a zawartość w nich srebra spada do 214/1000. To prawda, że w całej środkowej Europie widać wówczas niedostatek srebra, prawdą jest też, że masowa emisja niskowartościowych monet doprowadziła na pewno do rozpowszechnienia się użytku
II
2.000,-
Fot. 8. Polska, denar Bolesława II Szczodrego z okresu królewskiego, 1076-1079/80, Kraków; WCN 34/53
11