Durme- en Scheldeland 2020-1

Durme- en Scheldeland NR 1 I 2020 I JAARGANG 23 I DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VAN DE REGIONALE NATUURVERENIGING VZW DURME

Otter duikt op in Durme- en Moervaartvallei

2019, een jaar om in te kaderen

Interview Oliver Naesen

Colofon

Driemaandelijks tijdschrift van de regionale natuurvereniging vzw Durme Redactieraad: Thomas Van Lancker (hoofdredactie en opmaak).

Michaêl Crapoen, Martzen Frans, Sarah Geers, Kristof Scheldeman en Dorien Van Ranst.

Met dank aan: Jan Buyl, Geert De Smet, Joris Everaert en Oliver Naesen.

Taalkundig advies: Paule Bosch Secretariaat: Bezoekerscentrum Molsbroek Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren Tel: 09 348 30 20 info@vzwdurme.be www.vzwdurme.be Lidmaatschappen: 12 euro per kalenderjaar of 25 euro als steunend lid.

Leden die zich ook op ‘t Groene Waasland willen abonneren betalen 6 euro extra per kalenderjaar.

Betalingen kunnen via onze bezoekerscentra of door overschrijving op BE52 0012 2999 0009 van vzw Durme met vermelding van naam en adres.

Inhoud

4

Otter duikt op in Durme- en Moervaartvallei

7

Geslaagde boekvoorstelling ‘De Donk’

8

2019, een jaar om in te kaderen

10 Interview Oliver Naesen 13 Van recreatievijver naar hoogwaardige natuur 14 Jaaroverzicht 2019 16 Struweeltjes 19 1 jaar kijktoren in de Fondatie van Boudelo 20 Fotopagina 23 Kinderblaadje: de winterkoning

Gedrukt op milieuvriendelijk papier met plantaardige inkt.

26 Vogelnieuws: de baardman

De auteurs zijn verantwoordelijk voor hun publicaties.

Overnemen van artikels is toegelaten als je de bron vermeldt. Alle foto’s zijn auteursrechtelijk beschermd.

28 Kalender januari 2020 - april 2020

Bedankt voor jouw steun!

2

Cover:

Otter met prooi

Foto:

Claudia Peters - via Pixabay

Onze partners:

Vo o r w o o r d

|

S t u d i e

|

B e h e e r

|

E d u c a t i e

|

A c t u e e l

|

K a l e n d e r

2020 2019 was bijzonder, echt waar, want vzw Durme werd 50 jaar.

Terugblikkend kunnen we zeggen: het was echt top!

We kochten bijvoorbeeld een record aantal hectaren nieuwe natuur op.

Ook vond Joris (*) een broedgeval van de zwarte wouw, dat zie je in onze regio ook al niet zo gauw.

Jan (**) schreef een boek over de Donk waarover heel veel lof weerklonk.

Op de feestelijke viering van ons jubilee was er een bijzonder moment voor André (***) hem werd de titel van ere-voorzitter geschonken, en natuurlijk werd er ook een glaasje gedronken.

Ook al was 2019 dus een bijzonder jaar, nu is 2020 daar!

Dit jaar gaan we zonder pech zeker verder op de ingeslagen weg.

Onthoudt ook zeker dit: wij appreciëren je ten zeerste als lid! (****) Natuurlijk(e) wensen voor 2020!

Geert (*****) (*) (**) (***) (****) (*****)

Everaert, Maertens, Verstraeten, als je je lidgeld 2020 nog niet hebt gestort, doe dit dan snel, liefst voor het 2021 wordt…Bedankt!

De Smet, voorzitter 3

B e h o u d

|

S t u d i e

|

B e h e e r

|

E d u c a t i e

|

A c t u e e l

|

K a l e n d e r

Otter duikt op in Durme- en Moervaartvallei Joris Everaert Op 6, 7 en 30 december 2019 is ‘s nachts een otter gefilmd op privéterrein in de Moervaartvallei. De beelden werden gemaakt met zogenaamde ‘cameravallen’ die autonoom opnames maken bij beweging. Op de filmlocaties en in de ruime omgeving daarvan zijn ook spraints gevonden, de uitwerpselen van otter met restanten van doorgaans verorberde vis (onder andere schubjes, graatjes).Waarschijnlijk werd op één van de locaties ook ottergeil gevonden, een soort geleiachtig anale afscheiding. De otter markeert belangrijke plekken in het territorium met zijn spraints en ottergeil. Mogelijke vraatresten van de otter werden ook op de oever in de omgeving gevonden, onder andere een deels opgegeten vis die de dag nadien verdween en de restanten van een rivierkreeft. Bovendien konden eind december 2019 en begin januari 2020 verderop in het verlengde van de Moervaart in een gebied langs de Durme ook zeer waarschijnlijke otterspraints gevonden worden.Vrijwilligers van vzw Durme en Natuurpunt gaan in samenwerking met het INBO (het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek) de komende weken in de Durme- en Moervaartvallei nog meer gericht zoeken naar nieuwe sporen. De hoop leeft dat deze bijna mythische soort zich effectief gaat voortplanten in de streek. Het feit dat er ook eind december nog waarnemingen zijn verricht, is alleszins een indicatie voor (tijdelijke) vestiging. Het INBO zal de verzamelde spraints en vermoedelijk ottergeil genetisch analyseren om de herkomst proberen te bepalen.

Europese otter in Nederland.

© Ronald Messemaker

Waar en hoe leeft de otter?

Otters hebben een territorium waarin ze solitair leven (met uitzondering van een vrouwtje met haar jongen) hoewel er zeker bij lineaire delen van het territorium onderlinge tolerantie kan optreden. Voor één mannetje gaat het gemakkelijk over 20 tot 40 km oeverlengte, of over enkele km² moerasgebied.

Het grotere territorium van een mannetje overlapt met het kleinere territorium van één of enkele vrouwtjes. Als zoogdier is de otter met zijn slanke lichaamsbouw aangepast aan het veelvuldig zwemmen. Het leefgebied van de otter bestaat uit de grenszone tussen water en land. Hij leeft in grote rivieren en hun zijlopen (incl. middelgrote beken) of in kanalen, vijvers, meren en moerassen. De kwaliteit van het water moet goed zijn, zodat er een ruim visbestand aanwezig is dat als belangrijkste voedsel fungeert. Maar ook schaaldieren (bv. rivierkreeften en krabben), knaagdieren (bv. bruine ratten), watervogels en amfibieën staan soms op het menu. De aanpalende landbiotoop moet ook aan de nodige kwaliteitseisen voldoen, vooral op het vlak van dekking en rust (bv. rietkragen, zeggenruigtes, struwelen, moerasbos). Deze landcomponent is minstens even belangrijk als de watercomponent. Otters zijn immers schuwe, meestal nachtactieve dieren, die overdag in een schuilplaats rusten.

4

Nieuwe hoop na het dieptepunt in de jaren 1980 Eind jaren 1980 was nergens in Vlaanderen en Nederland nog een plaats bekend waar otters gevestigd waren met voortplanting. Vóór de Tweede Wereldoorlog was actieve vervolging door de mens de belangrijkste oorzaak van de achteruitgang. Daarna zijn habitatvernietiging en watervervuiling waarschijnlijk de beslissende factoren geweest die geleid hebben tot het verdwijnen van de populatie.Vervuilende stoffen zoals PCB’s hopen zich via de opgegeten vissen op in het lichaam van de otter, met een afname van vitaliteit en vruchtbaarheid tot gevolg.

Snapshot uit filmopnames met cameraval op 7 december (links) en op 30 december 2019 (rechts). De beelden hiervan zijn terug te vinden op YouTube via de zoektermen “Otter, Durme en Moervaartvallei” of via de website van vzw Durme.

Omdat er weinig zicht was op een mogelijke terugkeer, werd in Nederland in 2002 gestart met een herintroductieprogramma van otters uit Oost-Europa, mét succes. Vooral in de laatste 10 jaar ziet men in de Nederlandse populatie een sterke toename, met de hoogste aantallen in Noordoost-Nederland.

Uit genetisch onderzoek heeft men berekend dat er eind 2018 ongeveer 360 otters aanwezig waren in Nederland. Uit dit onderzoek blijkt ook dat de populatie nog een betere genetische uitwisseling nodig heeft met otters uit verschillende regio’s en buurlanden. De grootste directe doodsoorzaak is tegenwoordig het verkeer, bv. ter hoogte van kruisingen van waterlopen met wegen. Maar otters verplaatsen zich soms ook over grote afstanden over het land waarbij ze dan tal van wegen moeten oversteken. In Nederland is het aantal verkeersslachtoffers dan ook ongeveer evenredig toegenomen met de groei van de populatie. In 2018 alleen waren daar meer dan 100 geverifieerde meldingen van dode otters, met als frequentste doodsoorzaak (90%) het verkeer!

Met uitzondering van sporadische waarnemingen of enkele tijdelijke vestigingen van één dier sinds 2012 (bv. Willebroek in Antwerpen, Bocholt in Limburg) bleef het in Vlaanderen erg stil tot in december 2014.

Toen werden meerdere otters met cameravallen gefilmd in het oostelijke gedeelte van de Scheldevallei (Oost-Vlaanderen). Er waren hierbij duidelijke indicaties van voortplanting. De soort is daar ook nu nog aanwezig, maar het is onwaarschijnlijk dat enkel deze dieren een leefbare populatie kunnen vormen. In de rest van Vlaanderen gaat het ook in de laatste jaren grotendeels om eenmalige of tijdelijke waarnemingen van één dier.

Europese otter in Nederland.

© Ronald Messemaker

5

Plannen en maatregelen

Europese otter.

Foto: Jo Stolp via Pixabay

De Durme- en Moervaartvallei is gekenmerkt door deels aaneengesloten natuurgebieden bestaande uit bossen, graslanden, waterplassen en moerassen.

Zowel vzw Durme als Natuurpunt bouwen er samen met Vlaamse en lokale overheden aan een netwerk van natuur, maar ook particulieren hebben hier en daar nog grote oppervlaktes waardevolle natuur in bezit. Bepaalde landbouwzones in het gebied hebben ook nog heel wat waardevolle kleine landschapselementen. Bovendien werkt de provincie Oost-Vlaanderen samen met gemeenten, natuur- en landbouworganisaties en de haven van Gent momenteel ook aan een strategisch project voor de Moervaartvallei waarbij een versterking van de natuur(verbindingen) een belangrijk onderdeel vormt.

Bepaalde gedeeltes van de dijken langs de Durme en Moervaart (incl. de zijlopen Zuidlede en Stekense Vaart) zijn ontoegankelijk of met een onverlicht en onverhard pad hooguit toegankelijk voor wandelaars en trage fietsers.Voor de otter en veel andere gevoelige soorten is deze rust erg belangrijk. Zachte recreatie langs of op het water hoeft op zich geen groot probleem te vormen voor zover dit gelimiteerd is en beperkt wordt tot overdag, en waarbij in het leefgebied voldoende rust- en schuilzones aanwezig zijn.

In opdracht van het Agentschap voor Natuur & Bos (ANB) zal het INBO in 2020 een soortenbeschermingsprogramma voor de otter opmaken op Vlaams niveau. Maatregelen rond de problematiek van bijvoorbeeld waterkwaliteit, versnippering en verstoring, zullen daarin zeker een belangrijk onderdeel zijn. Hiervoor is een goede samenwerking tussen heel wat partners essentieel, inclusief ook een meer lokale aanpak.

In het kader van zo een lokale aanpak staat in de Scheldevallei en omgeving voor de otter momenteel al een samenwerking in de startblokken van WWF, ANB, Regionaal Landschap Rivierenland en Regionaal Landschap ScheldeDurme, om de aanbevelingen van een eerdere studie van INBO, Universiteit Antwerpen en WWF in de praktijk om te zetten. Tijdens een persconferentie zal op 20 januari in Rumst hierover meer informatie worden gegeven (contact: Celine.DeCaluwe@wwf.be) in aanwezigheid van de partners en Vlaams minister van Omgeving, Zuhal Demir.

6

Europese otter.

Foto via Pixabay

B e h o u d

|

S t u d i e

|

B e h e e r

|

E d u c a t i e

|

A c t u e e l

|

K a l e n d e r

Geslaagde boekvoorstelling ‘De Donk’ Michaël Crapoen Een jarenlange voorbereiding kende op 30 november zijn apotheose in het Cultuurcentrum Stroming in Berlare. Die dag werd namelijk het unieke boek ‘De Donk, natuur en landschap van de historische Scheldemeander in Berlare’ voorgesteld.

Fiere Jan!

© Werner De Grauwe

Zowat 300 mensen konden toen genieten van een boeiende namiddag doorspekt met interessante lezingen. Ere-voorzitter André Verstraeten had het over de niet te onderschatten taak om een dergelijk werk tot een goed einde te brengen. Als auteur van een aantal verschillende natuurboeken spreekt hij uiteraard uit ervaring. Nadien nam de burgemeester van Berlare, mevrouw Gabriëls het woord, en zij stak niet onder stoelen of banken dat dit boek een zeer grote meerwaarde is voor de gemeente. Ook de constructieve rol die vzw Durme hier al decennialang speelt, kon op haar waardering rekenen. Gastschrijver en expert natuur en landschap Arnout Zwaenepoel, haalde dan weer het cultuurhistorische belang voor wilgen(soorten) in onze streek aan.

Uiteraard was de hoofdrolspeler van deze namiddag Jan Maertens zelf. Op zijn eigen ongedwongen en authentieke manier genoot hij zichtbaar van zijn afgeleverde werk en nam hij ons mee in de totstandkoming van het boek. Ook enkele grappige anekdotes en uitschuivers kwamen aan bod. Deze namiddag kreeg een muzikale omkadering door de band ‘Nonkel Tony’.

Aan dit unieke boek werkten ruim 100 mensen mee, en liefst 32 interviews met oudere locals werden erin verwerkt.

Onder leiding van de bekende Berlaarse natuurfotograaf Eddy Copers werden heel wat knappe illustraties geselecteerd van voornamelijk lokale fotografen.

Jan tijdens het signeren van het boek.

© Werner De Grauwe

Nog steeds beschikbaar Het boek ‘De Donk, natuur en landschap van de historische Scheldemeander in Berlare’ kost 40 euro en is nog steeds beschikbaar in het Bezoekerscentrum Donkmeer (Donklaan 123 in Berlare) tijdens weekdagen tussen 10 uur en 12.30 uur en 13.30 uur en 17uur. In het weekend kan je hier terecht tussen 13.30 uur en 17 uur. Daarnaast is het boek ook te koop in het bezoekerscentrum Molsbroek (Molsbergenstraat 1 in Lokeren) op woensdagnamiddag van 13 uur tot 17 uur of op zondag van 14 uur tot 17 uur (wintermaanden).

Meer info: donk@vzwdurme.be.

7

B e h o u d

|

S t u d i e

|

B e h e e r

|

E d u c a t i e

|

A c t u e e l

|

K a l e n d e r

2019, een jaar om in te kaderen Thomas Van Lancker 2019 was op veel vlakken een jaar om in te kaderen. Niet alleen vierde onze natuurvereniging haar 50-jarig bestaan en kon ze rekenen op een recordopbrengst aan giften. Ook op het vlak van aankoop nieuwe natuur was het een heus ‘feestjaar’. Zo werd er in 2019 maar liefst 17,40 hectare aangekocht.

Op pagina 31 van dit tijdschrift vinden jullie een overzicht van deze aankopen. Het valt meteen op dat het zwaartepunt van 2019 in en rond de Moervaartvallei lag met maar liefst 13,50 hectare. Zo werd 1,5 hectare aangekocht in de Eenbes aan de Zuidlede (Moerbeke-Lokeren) en 12 hectare in de Fondatie van Boudelo aan de Stekense Vaart (Stekene). Ter vergelijking: in 2018 lag het zwaartepunt vooral in het zuiden van ons werkingsgebied rond de Schelde en het Donkmeer (6,35 hectare).

In de Durmevallei werd in totaal 2,77 hectare aangekocht.We onthouden vooral de aankoop van het laatste puzzelstuk in de Buylaers (Lokeren) en de succesvolle actie die eruit voortvloeide. Ook aan de Hamputten (Groot Molsbroek,Waasmunster) en rond het Nonnegoed (Durmemeersen, Zele) werden nieuwe gebieden aangekocht.

Rond de Schelde en het Donkmeer tot slot werd vorig jaar 1,11 hectare aangekocht in de natuurgebieden de Scheldebroeken en de Reservaatzone Donkmeer (beide aankopen op grondgebied Berlare). Ook aan het Donkmeer ging het over een belangrijke schakel waardoor er een aaneengesloten geheel van meer dan 50 hectare topnatuur is ontstaan.

De aankoop van nieuwe gebieden en de uitbouw van grote aaneengesloten natuurgebieden is en blijft de beste manier om ons te wapenen tegen de verdere achteruitgang van onze biodiversiteit en de opwarming van het klimaat. In perioden van langdurige droogte spelen onze moerassen en natte graslanden een belangrijke rol tegen de verdroging (soort van spons). In perioden van overvloedige regenval daarentegen fungeren die valleigraslanden als buffer en houden ze dat overtollige water langer vast. Daarnaast halen onze bossen, moerassen en rietlanden een pak koolstof uit de lucht en slaan ze die voor een langere periode op (koolstofcaptatie genaamd).

Door de aankoop van een belangrijke schakel is aan het Donkmeer een aaneengesloten geheel van meer dan 50 ha topnatuur ontstaan. © Yves Adams - Vilda Photo

8

Ook in 2020 zal vzw Durme dus verder blijven inzetten op de bescherming van onze waardevolle natuur en het verder uitbouwen van de biodiversiteit in en rond onze reservaten rond Moervaart, Zuidlede, Durme, Donk en Schelde. De nood aan natuur - zowel kwantitatief als kwalitatief - is nog steeds groot, zeker in het huidige tijdperk van overbemesting, verdroging en verharding van het landschap in Vlaanderen.

De terugkeer van zeldzame zoogdieren zoals otter en bever in onze valleien, maar ook de jarenlange aanwezigheid van boommarter en mopsvleermuis in onze boscomplexen en het opduiken van zeldzame plantensoorten die afhankelijk zijn van onze voedselarme en vochtige graslanden geven ons alvast moed om strijdvaardiger te zijn dan ooit. Op naar de volgende 50 jaar! Wie weet kunnen we de komende jaren spreken van een geslaagd broedgeval van lepelaar, grote zilverreiger of zelfs visarend in ons werkingsgebied.

Ik wil jullie alvast meegeven dat er voor 2020 alvast een kleine 7 hectare aan nieuwe aankopen klaarliggen (ondertekende compromissen) en dat de provincie Oost-Vlaanderen eind december een reglement heeft goedgekeurd waardoor onze vereniging een beroep kan doen op extra financiële steun voor de aankoop van nieuwe natuur (zie kadertekst hieronder). Welkom in “20-’20”.

Provincie Oost-Vlaanderen versterkt waardevolle natuur door financiële steun

Vanaf 1 januari 2020 kunnen de erkende Oost-Vlaamse natuurverenigingen vzw Durme en Natuurpunt vzw een beroep doen op financiële steun van de Provincie Oost-Vlaanderen bij de aankoop van waardevolle natuurgronden. Hiervoor voorziet de Provincie jaarlijks een bedrag van 300.000 euro. De provincieraad keurde in zitting van 18 december 2019 het nieuwe subsidiereglement goed en wil hiermee waardevolle ecologische gebieden beter beschermen en het verlies aan biodiversiteit een halt toeroepen en herstellen.

Riet Gillis, gedeputeerde voor Natuur en Milieu: "Met dit subsidiereglement willen we erkende natuurverenigingen financieel ondersteunen in hun natuurbeschermend engagement. Zij geven mee uitvoering aan het provinciaal natuurbeleid. In het reglement zijn voldoende garanties ingebouwd voor een blijvende bescherming van natuurgebieden."

Voor de uitbouw van natuurkernen is het aankopen van gronden belangrijk. Er is op lange termijn meer garantie op degelijk natuurbeheer, -herstel of -ontwikkeling als het gebied eigendom is van natuurverenigingen of van de overheid. Zij beschikken over de biologische vakkennis en ervaring, maken natuurbeheerplannen op en waken over de correcte uitvoering ervan.

Geert De Smet, voorzitter vzw Durme: “De stijgende grondprijzen maken het voor vzw Durme als Oost-Vlaamse natuurvereniging steeds moeilijker om nieuwe natuurgebieden aan te kopen. De financiële steun die de Provincie Oost-Vlaanderen nu biedt, zal ons toelaten de volgende jaren meer nieuwe natuur te creëren rond de Durme, Moervaart en Schelde.”

De ruimte is schaars en ook de druk op landbouwgronden wordt steeds groter. Het reglement houdt rekening met de situatie van landbouwers door aankopen in herbevestigd agrarisch gebied uit te sluiten, tenzij het percelen met actueel hoge natuurwaarden betreft.

9

B e h o u d

|

S t u d i e

|

B e h e e r

|

E d u c a t i e

|

A c t u e e l

|

K a l e n d e r

Interview met Oliver Naesen: “voor Berlare is de natuur een belangrijke troef ” Martzen Frans

Een nieuw jaar, een nieuwe rubriek. In 2020 bezoeken we enkele bekende gezichten die in het werkingsgebied van vzw Durme wonen of enige affiniteit hebben met onze natuurvereniging. Beginnen doen we met de immer sympathieke Oliver Naesen, de voormalig Belgisch kampioen wielrennen groeide op aan de Donk en is er nog vaak te vinden. Een gesprek over de koers, de natuur en de Donk. We gaven hem alvast het splinternieuwe boek van ‘De Donk’ cadeau.

Dag Oliver, eerst en vooral een gelukkig nieuwjaar gewenst!

Hoe heb jij de overgang van oud naar nieuw gevierd? Toch een beetje kunnen genieten ondanks de voorbereidingen op het nieuwe wielerseizoen?

Ja, toch wel, oudjaar is eigenlijk de laatste keer dat er wat ontspanning mogelijk is. Oudejaar brengen we traditiegetrouw door in de Ardennen.

Met een twintigtal vrienden huren we daar een huis. Dat is altijd wel plezant en ook dit jaar was het weer dik in orde, rond een uur of drie ben ik mijn bed gekropen. Niet uitzonderlijk laat voor op oudejaar, maar ik heb al een paar dagen last van een ‘kopvalling’, beetje verkouden, vervelend. Maar morgen (3 januari 2020 nvdr.) vertrek ik met de ploeg op stage naar Spanje. Drie weken de tijd om in het zonneke te trainen, daar heb je meestal niet zoveel last van een verkoudheid, hé.

Oliver Naesen pronkt met het nieuwe boek van ‘De Donk’. © Vzw Durme

Die stage is ter voorbereiding van het nieuwe seizoen dat start in februari. Je bent nu dus in volle voorbereiding voor het nieuwe seizoen. Hoe was de afgelopen winter? Is dat een periode van rust?

Deels wel ja. Ik heb een tweetal weken niet op mijn fiets gezeten. Sommige mensen denken dat een wielrenner tussen oktober en februari vakantie heeft omdat er in die periode geen wedstrijden zijn, maar dat is eigenlijk totaal niet waar.

Het zijn eigenlijk maar een tweetal weken dat je niet fietst. In die periode ga ik op vakantie met mijn vriendin. In november begin ik dan al terug te trainen met het oog op de voorjaarsklassiekers. Dat begint dan met ‘rustige’ weken van ongeveer 400 kilometer per week. In december en januari wordt de intensiteit verhoogd en dan zit je al snel aan 600 tot 800 km per week en in februari is het alweer koers.

Vorig jaar reed je een sterk voorjaar met een aantal mooie ereplaatsen. Je strandde net achter Julian Alaphilippe op de tweede plaats in Milaan-Sanremo. Was dat één van je hoogtepunten in 2019 of was het je overwinning in de BinckBanck Tour op de vesten in Geraardsbergen?

10

Het was alle twee heel schoon, maar die tweede plaats in Milaan-Sanremo is toch nog iets anders. Milaan-Sanremo is één van de vijf grote wielerklassiekers, een monument. In die koers op het podium eindigen heeft toch nog een grotere bijklank. Zeker op internationaal niveau. Ik heb wel gemerkt dat die podiumplaats een grotere impact had bij het grotere publiek dan mijn overwinning in de BinckBanck Tour. Die overwinning was natuurlijk supercool, hé: het was mijn enige overwinning van het seizoen én ik klopte voor de eerste keer mijn goede vriend Greg Van Avermaet, wat toch ook niet niets is voor mij.

Wat zijn je voornaamste doelen van 2020?

Het klinkt misschien niet zo ambitieus, maar eigenlijk hetzelfde als vorig jaar. Opnieuw ‘vollenbak’ proberen om een voorjaarsklassieker te winnen. Als ik écht mag kiezen, is dat natuurlijk De Ronde van Vlaanderen. Die koers blijft toch het meest tot de verbeelding spreken, maar eigenlijk spreken alle klassiekers mij aan. Ik heb nog geen klassieker op mijn palmares, dus ik tracht zo goed mogelijk aan de start van alle klassiekers te staan en probeer ze allemaal te winnen (lacht). Ik ben er al een paar keer dicht bij geweest, dus ik weet dat het binnen mijn mogelijkheden moet liggen.

Je carrière verliep niet zoals die van de meeste coureurs: je werd pas prof op je 24ste en je had ervóór gewoon een job in Lokeren?

Inderdaad, bij de jeugd koerste ik nooit echt súper goed. Ik was niet slecht, maar ik stak er ook niet bovenuit. Het was wel mijn droom om prof te worden, maar zonder supergoede resultaten bij de jeugd weet je dat het moeilijk wordt.

Op mijn 18e besloot ik dan om lichamelijke opvoeding te gaan studeren aan de universiteit van Gent. Ondertussen bleef ik ook wel wat koersen, maar niet als prof. Dat was geen ideale combinatie. Ik deed eigenlijk beide dingen maar half. Als ik aan het fietsen was, dacht ik: ‘Ik zou beter werken voor school, ik heb al niet veel overschot’. En als ik dan voor school bezig was dacht ik: ‘ik zou beter wat meer fietsen en trainen.’ Ik heb toen besloten om te stoppen met studeren en te beginnen werken.Toen ben ik eigenlijk supersnel een veel betere wielrenner geworden.

Ik werkte als koerier bij een wasserij in Lokeren. Geen job die ik voor de rest van mijn leven wou doen, maar ik was op mijn gemak én ik had tijd om te trainen. Ik begon om zes uur ’s morgens met werken en had gedaan om vier uur in de namiddag. Nadien kon ik tot ’s avonds laat gaan trainen. Dat deed ik twee jaar aan een stuk in de hoop alsnog een profcontract te versieren. Het was een beetje een samenloop van omstandigheden. Ik had wat geluk om de juiste mensen tegen te komen, de juiste koersen te winnen en dat die mensen juist aanwezig waren op de koersen die ik won. Ik heb er natuurlijk hard voor moeten werken, maar dat vind ik een groot voordeel: het dagelijkse leven is wel wat anders dan een leven als profrenner. Het feit dat ik in het gewone leven heb gestaan, zorgt ervoor dat ik altijd met mijn voetjes op de grond zal blijven.

Je bent uiteraard van Berlare, maar je bent onlangs verhuisd naar Erpe-Mere. Heb je nog veel met Berlare?

Zeker! Berlare is de ‘homeground’, hé. Ik passeer er nog elke dag op training en ook bij mijn ouders ga ik nog regelmatig langs. Als er tijd is, dan passeren we na of tijdens ons trainingsritje regelmatig eens langs de Donk om een terrasje te doen. ‘t Is daar schoon zitten, hé. En ook zonder de fiets. Onlangs zijn we nog gaan wandelen aan het Donkmeer. Met de aaidierenweide en zo is het mooi vernieuwd daar! Vroeger gingen we ook wel eens met wat vrienden een bootje huren en een paar uur varen op het Donkmeer. Ik vind het goed dat er in Berlare en omgeving geïnvesteerd wordt in de natuur. Het staat hier al zo vol in Vlaanderen. En voor Berlare is de natuur natuurlijk een belangrijke troef. Ik doorliep de lagere school in de Duizendpoot in Berlare. Dan gingen we elk jaar op uitstap naar de Eendenkooi. Ik vond dat toen als kind heel indrukwekkend. Die eendenkooi fascineerde mij wel.We gingen er elk jaar heen, en dat was altijd plezant, ik keek er telkens naar uit! Ongetwijfeld door de goeie gids van vzw Durme (lacht). Het was alleszins wel leuk om op te groeien in een groene omgeving.

Tijdens de training passeert Oliver elke dag aan de Paardeweide. © Instagram Oliver

Jullie wielrenners zitten veel op de fiets en vertoeven dagelijks buiten. Hou je van de natuur?

Sowieso! Wij wielrenners spenderen inderdaad vele uren buiten en automatisch ga je dan houden van de natuur. Ik ben mij ook wel steeds meer bewust van het belang van de natuur, zoals de meeste mensen.We leven toch in tijden dat iedereen meer bewust aan het worden is dat we die natuur écht nodig hebben.

11

Kan je eigenlijk wat genieten van de natuur als je aan het fietsen bent?

In een wedstrijd zelf is dat moeilijk, maar op training ‘vollenbak’.

In de winter bijvoorbeeld spendeer ik veel tijd op mijn mountainbike. Dat doe ik eigenlijk nog liever dan op de koersfiets. Zoals dit weekend in de Ardennen, uren in de bossen met de vrienden, dat is het zaligste wat er is. Maar bijvoorbeeld tijdens de Ronde van Frankrijk is dat moeilijk, je bent je er wel bewust van dat je in een schitterend landschap aan het fietsen bent, maar soms zie je achteraf eens een foto passeren van jezelf in de bergen en dan denk je, ‘Amai, dat was daar schoon!’. Maar het verschilt van dag tot dag in de Tour. Etappes waar er echt moet gewerkt worden voor de kopman, is er weinig tijd om rond te kijken en te genieten, maar in etappes waar mijn werk gedaan is en ik op mijn gemak kan binnenkomen, wrijf ik soms wel eens mijn ogen uit.

Ik zag een foto van enkele jaren geleden op jouw Instagram waar je halt houdt aan de ‘Paardeweide’, bekend gebied voor jou?

In onze regio kan je geregeld De Parelvissers (Gijs, Lawrence, Oliver en Greg) spotten op de dijk. © Instagram Lawrence

Ja, daar passeren we dagelijks als we aan het trainen zijn. Het is daar zalig fietsen. In de zomermaanden als alles daar in bloei staat langs ‘den dijk’, prachtig.

Ken je veel van de natuur?

Goh, ik zal de vogels die hier in de tuin zitten, wel herkennen, denk ik (lacht). Van bomen en planten daar ken ik te weinig van. Maar kijk, het boek van de Donk zal mij enorm veel leren (lacht). Op training zie ik regelmatig eens een reetje passeren, ik vind het zalig om een wild dier te zien. Ik ken er natuurlijk niet superveel van, maar de beleving in de natuur vind ik wel de max. Onlangs zei mijn pa het nog: ‘Ik heb een hert zien wegspringen hier in ‘t veld’. Die mens was content.

Jullie hebben ook een trainingsgroepje, De Parelvissers, bestaande uit nog een paar streekgenoten?

Ja, allemaal mannen uit de streek: Berlare, Hamme, Dendermonde,… Toffe bende! De bende bestaat uit mijzelf, mijn broer Lawrence, hij is sinds januari mijn ploeggenoot bij AG2R La Mondiale, Greg Van Avermaet en Gijs Van Hoecke, beiden prof bij CCC. En dan nog Preben Van Hecke, voormalig Belgisch kampioen, hij is net gestopt als prof, en Stijn De Bock, een elite zonder contract, maar ook een hele goeie coureur.

Hebben jullie een standaard trainingsritje in de buurt?

Jazeker! We hebben zo wel een paar ‘toerkes’ die we altijd doen.We spreken altijd af aan de Scheldebrug in Schoonaarde, dat is een mooi centraal punt waar we met de Parelvissers samenkomen. Dan fietsen we meestal ‘den dijk’ af langs Wichelen om dan richting de Vlaamse Ardennen de heuvels op te zoeken. Soms wijken we ook wel wat af van onze standaardroutes hoor, in november reden we nog een mooi ‘toerke’ van 120 km langs Wichelen, Berlare, Zele, Waasmunster richting Lokeren om dan via het Molsbroek richting Daknam, Lochristi en Destelbergen om daar terug op ‘den dijk’ terecht te komen. Mooie streek om te trainen!

Bedankt voor het gesprek Oliver en veel succes in 2020!

12

B e h o u d

|

S t u d i e

|

B e h e e r

|

E d u c a t i e

|

A c t u e e l

|

K a l e n d e r

Van recreatievijver naar hoogwaardige natuur Kristof Scheldeman In het najaar van 2019 werd in de Fondatie van Boudelo opnieuw een voormalige recreatievijver natuurlijk heringericht. Voordat de Fondatie van Boudelo erkend was als natuurreservaat hadden veel toenmalige grondeigenaars op hun percelen illegale vijvertjes gegraven voor recreatieve doeleinden. Deze vijvers hadden een heel onnatuurlijk karakter en betroffen meestal niet meer dan een uit de kluiten gewassen ‘visbak’ met loodrechte wanden, troebel water, exotische vissen en zonder waterplanten.

Vzw Durme is sedert 2000 bezig om deze voormalige recreatievijvers aan te kopen en in te richten tot natuurlijke vijverbiotoopjes. Ondertussen werden reeds 11 recreatievijvers aangepakt en resten er nog 3 vijvertjes die aan een natuurlijke opknapbeurt toe zijn.

Door het uitvoeren van deze inrichtingswerken worden de recreatievijvers getransformeerd tot hotspots van biodiversiteit waar zeldzame waterplanten zoals waterviolier, kikkerbeet en drijvend fonteinkruid groeien en waar in de oeverzones zeldzame moerasplanten zoals teer guichelheil en verschillende soorten orchideeën zich hebben gevestigd. De heringerichte vijvers worden eveneens regelmatig bezocht door ijsvogels die er hun kostje verzamelen.

Wat hebben we juist gedaan?

• • • •

Verwijderen van bomen langs de oeverzone zodat opnieuw zonlicht de vijver kan bereiken.

Ontslibben van de vijver zodat de vijver opnieuw het jaarrond waterhoudend wordt en allerlei waterplanten zich opnieuw kunnen vestigen op de vijverbodem.

Het natuurlijk herprofileren van de steile oeverzones zodat een moeras/rietvegetatie zich daar kan ontwikkelen.

Verwijderen van exoten (bamboe, Canadese kornoelje en sneeuwbes) en menselijke artefacten (plastiek en betonnen platen).

De werken werden succesvol uitgevoerd i.s.m. het Regionaal Landschap Schelde en Durme en met de financiële steun van de stad Sint-Niklaas.

© Vzw Durme

13

14

15

B e h o u d

|

S t u d i e

|

B e h e e r

|

E d u c a t i e

|

A c t u e e l

|

K a l e n d e r

Struweeltjes Welkom, Lochristi

Efficiënter maaibeheer

Al jaren hebben we heel wat leden uit Lochristi, ondersteunen we aan de zijlijn hier en daar een actie en zijn onze vrijwilligers verantwoordelijk voor het beheer van één van de weinige stukjes natuur in Lochristi: de vlinderberm langs de spoorweg aan het station van Beervelde. Daarom besloten we om dit jaar Lochristi toe te voegen aan ons werkingsgebied. We kunnen vanaf nu dus nauwer samenwerken met de gemeente en lokale verenigingen, om zo onze leden uit Lochristi beter tegemoet te komen én de lokale natuur nog beter te beschermen. Je hoort er zeker nog van!

Met de recente aanschaf van een door motoculteur aangedreven bandenhooikeerder is onze terreinploeg opnieuw een nuttig beheerwerktuig rijker.

Veel van onze moeilijk met tractor te bereiken hooilanden en oeverzones worden gemaaid met een bosmaaier of met een door motoculteur aangedreven maaibalk. Tijdens het uitvoeren van dergelijke ‘kleinschalige’ maaiactiviteiten stelden we vast dat het handmatig opruimen en afvoeren van maaisel nogal wat tijd in beslag nam. Door de aanschaf van de bandenhooikeerder, die het maaisel mooi op rijen legt, gaat het afhalen van maaisel stukken vlotter en slagen we er in om ons maaisel tot 3 maal sneller af te halen.

Sarah Geers De Warmste vzw Durme-Week Naar goede gewoonte was ook dit jaar vzw Durme een van de vele goede doelen die je kon steunen via de Warmste Week. Wandelen naar Kortrijk werd moeilijk via onze reservaten, maar dat kon jullie niet tegen houden om ons te steunen via leuke acties! Er werd een Sinterklaasontbijt georganiseerd, Casper (7 jaar, zie foto hieronder) schreef een eigen boek, Linda en haar familie organiseerden een eigen warme sponsortocht richting Koolputten en heel wat mensen vroegen een plaatje aan voor vzw Durme. Heel erg bedankt voor jullie warme acties! Tot volgend jaar?

Sarah Geers

© Yannick De Spiegeleir

16

Ploegbaas Bob tijdens een demonstratie van het nieuwe toestel © Vzw Durme

De bandenhooikeerder heeft ook reeds bewezen dat ijl en kort maaisel afkomstig van schrale vegetaties, eveneens mooi op rijen kan gelegd worden.

Dit is iets wat met een hooivork heel moeilijk uitvoerbaar was waardoor er nogal wat maaisel op de hooilanden achterbleef.

Dankzij de nieuwe bandenhooikeerder kan afhalen van maaisel dus beter en efficiënter uitgevoerd worden. Dit komt de verschraling en botanische evolutie van onze kruidenrijke hooilanden en moerassige oeverzones zeker ten goede!

Kristof Scheldeman

Vzw Durme op Plattelandstv Het Donkmeer is één van de meest bekende, toeristische uithangborden van onze provincie.

Cultuur en natuur zijn hier vaak innig met elkaar verweven en bezoekers kunnen hiervan op vele plaatsen getuige zijn. Vanuit Plattelandstv was er interesse om hierover voor hun programma ‘Countrylife’ een reportage te maken. Een sfeerbeeld hiervan vinden we terug op de fotopagina in dit tijdschrift op pagina 21.

Zo kwam het dat je begin oktober op en rond het Donkmeer een opnameploeg tegen het lijf kon lopen. Jan Maertens, Pierre Deseyn, Patrik De Brauwer en Chris Bracke waren de filmsterren van dienst en namen hen voor vzw Durme mee op een trip doorheen natuur, recreatie en geschiedenis. Het was uiteraard ook de ideale reclame voor het splinternieuwe boek over de Donk!

Michaël Crapoen Een nieuw bos voor Zele Op een eigen stuk grond aan de Meerskant in Zele startte Siegfried D’heer samen met vrijwilligers half november 2019 de aanplant van een nieuw bos. Zo wil hij zelf een steentje bijdragen in de strijd tegen de klimaatopwarming.

“Oost-Vlaanderen is één van de minst beboste gebieden van ons land. We hebben geen zin om aan de zijlijn te blijven toekijken en daarom willen we graag deze positieve actie ondernemen. Vanuit de overtuiging dat iedereen zijn mogelijkheden maximaal moet inzetten om de leefbaarheid van onze omgeving te verbeteren, willen we samen met gelijkgestemden een bos planten voor Zele”, vertelt hij trots aan een journalist van Het Laatste Nieuws.

Het werd een gemengd loofbos met inheemse bomen en hier of daar een fruitboom of notelaar ertussen. Er kwamen in totaal 4.000 bomen. Goed bezig, Siegfried!

Sarah Geers

© Vzw Durme

Bezoekerscentrum Molsbroek in een nieuw jasje Het hele jaar door genieten mensen op het terras van het bezoekerscentrum Molsbroek van het prachtige uitzicht. Voor wandelaars en fietsers is het de ideale gelegenheid om iets te drinken en uit te rusten na een stevige tocht. Met een verrekijker en camera in de hand proberen vogelspotters de vele vogels die vertoeven in het Molsbroek in beeld te brengen.

In december staken we de handen uit de mouwen en werd het bezoekerscentrum opgefleurd. Naast de 2 gloednieuwe borden die werden bevestigd aan het bezoekerscentrum en onze loods, hangen er nu ook schitterende foto’s van de fuut en de grutto op de raamluiken. Daarnaast kreeg ook de tentoonstellingsruimte haar eerste opfrisbeurt, waarbij enkele infopanelen werden bijgewerkt en vernieuwd.

Benieuwd naar hoe het er nu uitziet? Kom dan zeker een kijkje nemen in het bezoekerscentrum Molsbroek!

Dorien Van Ranst 17

Imkerswerkgroep in de kijker Vanuit de imkerswerkgroep willen we regelmatig een kijk geven op hoe we bij-vriendelijk imkeren.

De invalshoek voor het imkeren bij de IWG is “werken met lokaal aangepaste bijen”. Wat zijn dat?

Deze volken zijn volledig in de regio ontwikkeld met lokale koninginnen en niet met ingevoerde koninginnen. Als een volk zich generatie na generatie in dezelfde regio ontwikkelt, is het aangepast aan het drachtgebied, het (micro-)klimaat, de belagers, de natuurlijke biotoop… Uit onderzoek weten we bovendien dat een bijenvolk geboren vanuit een lokale koningin, langer blijft leven.

Hoe doen we dat? We maken geen nieuwe volken aan met ingevoerde koninginnen. We maken zelf afleggers vanuit kasten door ons geselecteerd op basis van eigenschappen zoals weerstand tegen varroa, poetsgedrag, aanmaak van propolis. In de aflegger met enkele raten voedsel, broed in alle stadia en de daarop zittende bijen kiezen de werksters dan zelf welke eitjes ze laten uitgroeien tot nieuwe koninginnen. Na de geboorte van de

Geniet in alle luxe en comfort, met de producten van DMG

www.demaesschalckgoethals.be tel: 09/348.54.30

18

koningin gaat deze op bruidsvlucht en paart met darren uit de omgeving. Om de genenpoel zo groot mogelijk te houden, snijden we in de loop van het jaar geen darrenbroed weg. Deze techniek wordt vaak gebruikt in de bestrijding van varroa. En dan doet de natuur haar werk verder. De bijenkasten blijven op de stand en we reizen niet naar andere drachtgebieden. Home sweet home. Meer info?

Neem contact op via lieve.hoefkens@hotmail.com.

Jan Buyl Vzw Durme partner van ABLLO Velen onder jullie ontvangen naast ons tijdschrift ook ‘t Groene Waasland, een uitgave van de Wase milieukoepel ABLLO. Al vele jaren konden leden van vzw Durme korting krijgen bij hun abonnement op hun Groene Waasland. Eind 2019 besloten we de handen in elkaar de slaan en ons partnerschap uit te breiden. We kijken alvast uit naar een boeiende en succesvolle samenwerking.

‘t uilenbos

Sarah Geers

goed gegeten, goed geweten Eksaardsedam 42 9180 Moerbeke-Waas Tel: 0491 04 21 95

B e h o u d

|

S t u d i e

|

B e h e e r

|

E d u c a t i e

|

A c t u e e l

|

K a l e n d e r

1 jaar kijktoren in de Fondatie van Boudelo Martzen Frans en Sarah Geers

© Bascal De Smet

© Vzw Durme

Januari 2019 werd de kijktoren in de Fondatie van Boudelo in Sinaai (Sint-Niklaas) officieel en feestelijk geopend. Na vele maanden van ontwerp, voorbereiding, bouwen konden we hem eindelijk beklimmen. En wat zijn we trots op het resultaat! Een prachtige groene toren die perfect past in het landschap, en vanwaar je een schitterend zicht hebt op de omliggende percelen. Je kan er watervogels spotten, overvliegende roofvogels zien schitteren in de zon én reeën behoedzaam de weilanden zien oversteken.

Na 1 jaar kijktoren kunnen we alvast een positieve balans opmaken. Heel wat bezoekers bestegen de trappen, onze architecten Baeten-Hylebos kregen de verdiende complimenten en verschenen in december zelfs in het gerenommeerde A+ magazine, het grootste en meest toonaangevende architectuur-magazine van België. Chapeau voor de architecten!

Deze winter werden de laatste educatieve inrichtingen aangebracht, met de steun van WWF Vlaanderen.

We hangen silhouetten op van enkele leuke soorten, boeiende weetjes spreken de jongere bezoekers aan en door de aankoop van tablets kunnen we meer scholen begeleiden tijden hun zoektocht met Eufrasie de boommarter. De bezoekers kunnen ook steeds hun waarnemingen noteren op het krijtbord waar ze per diersoort hun waarneming kunnen noteren.

Het staat vast dat onze kijktoren een bezoekje waard is. Ben je er nog niet geraakt? Ook in de winter is het er prachtig! Neem dus je agenda en plan een wandeling in een van onze mooiste reservaten. Geniet ervan!

© Vzw Durme

19

B e h o u d

|

S t u d i e

|

B e h e e r

|

E d u c a t i e

|

Begin december kwamen onze conservators samen tijdens een boeiende en leerrijke conservatordag.

24 ploegjes streden tegen elkaar tijdens onze 6de Grote vzw Durme Quiz!

De voorstelling van het boek ‘De Donk’ in CC De Stroming (Berlare) was een groot succes.

20

A c t u e e l

|

K a l e n d e r

© Joris Everaert

© Vzw Durme

© Werner De Grauwe

Onze nieuwe loods is sinds deze winter van ver herkenbaar!.

Plattelandstv nam een reportage op aan het Donkmeer voor hun programma ‘Countrylife’

Op de Alternatieve Kersthappening (Eksaarde) was vzw Durme van de partij met natuureducatieve spulletjes van de Lustige Knutsels.

© Vzw Durme

© Chris Bracke

© Vzw Durme

21

B e h o u d

22

|

S t u d i e

|

B e h e e r

|

E d u c a t i e

|

A c t u e e l

|

K a l e n d e r

Pas op! Deze pagina’s zijn voorbehouden voor kinderen!

De winterkoning De winterkoning is een bijzonder klein vogeltje met zandkleurig verenkleed, en staat erom bekend heel luid te kunnen zingen. Je kan hem gemakkelijk herkennen aan zijn staart die steeds trots recht naar omhoog staat. Met zijn kleine spitse snavel eet hij vooral kleine insecten, spinnen, larven en zaadjes.

Deze zoek hij achter de schors van bomen en in het struikgewas.

Het verhaal van de winterkoning Volgens een Griekse legende hielden de vogels in het bos een wedstrijd om te bepalen wie hun koning zou worden. De vogel die het hoogste kon vliegen zou de wedstrijd winnen en gekroond worden tot koning. De arend, een van de grootste en sterkste vogels, vloog aan kop en wist alle andere deelnemers te verslaan. Maar… net toen de arend op zijn hoogst vloog en dacht gewonnen te hebben, kwam er een klein vogeltje tevoorschijn vanonder zijn veren. Dit vogeltje vloog nog een paar meter hoger dan de arend en won de wedstrijd. Zo werd dit kleine vogeltje gekroond tot koning en kreeg het de naam ‘winterkoning’.

Frank Vassen

Waar vind je mij?

“Houdt de winterkoning van de kou?

Nee. De naam ‘winterkoning’ doet vermoeden dat dit vogeltje goed tegen de kou kan.Tijdens strenge winters sterven echter veel winterkoninkjes van de kou. Daarom zoeken ze elkaar op in koudere periodes en kruipen ze dicht tegen elkaar om te schuilen en te slapen.

23

Vind jij wat er op het menu staat van de winterkoning?

Ga op zoek naar de woorden in de woordzoeker: duizendpoten insecten larven

rupsen

slakken

spinnen zaden

“Wist je dat?�

De wetenschappelijke naam Troglodytes troglodytes letterlijk holbewoner betekent? Dit is een verwijzing naar het bolvormige nest van het winterkoninkje.

Het vrouwtje bekleedt de binnenkant van het nest met mos, veren en plukjes wol.

24

B e h o u d

|

S t u d i e

|

B e h e e r

|

E d u c a t i e

|

A c t u e e l

|

K a l e n d e r

25

B e h o u d

|

S t u d i e

|

B e h e e r

|

E d u c a t i e

|

A c t u e e l

|

K a l e n d e r

Vogelnieuws: de baardman Joris Everaert De baardman of het baardmannetje (Panurus biarmicus) is een zangvogel uit de familie van de Panuridae (baardmannen), een familie met maar één soort. Vroeger werd de soort ook wel baardmees genoemd.

De plaatsing van deze familie binnen de stamboom van de vogels is nog steeds problematisch.Volgens de meest recente inzichten zijn ze binnen de superfamilie Sylvioidea (vooral kleine zangvogels) het meest verwant aan de familie Alaudidae (leeuweriken) wat op grond van uiterlijke kenmerken eigenlijk niet zo waarschijnlijk lijkt. Het mannetje heeft opvallende zwarte baardstrepen. Het vrouwtje valt minder op door het ontbreken van de grijze kop en baardstrepen. Beide geslachten hebben een opvallend lange staart. De roep van de baardman is een vrij metaalachtig ‘tjing tjing’ bellend geluid, vaak in combinatie met korte, zachtere tikgeluiden.

De soort komt voor in gematigde streken in Azië en Europa. Het verspreidingsgebied in Europa is sterk verbrokkeld, met wel zwaartepunten zoals in de Donaudelta (200.000 paren). In Noordwest-Europa is de Nederlandse delta een belangrijk broedgebied.

De baardman is een vogel die uitsluitend gebonden is aan gevarieerde rietvelden. Jong riet wordt vaak verkozen boven oud riet (hogere voedselbeschikbaarheid zowel in winter als in zomer). Baardmannen kennen een opvallende dieetwisseling in de loop van het jaar. In de zomer bestaat het voedsel vooral uit insecten, in de winter uit (riet)zaden, aangevuld met insecten.

In de regio rond Durme en Schelde (exclusief de natuurzones in de Waaslandhaven waar de soort ook tot broeden komt, zie verder) is de baardman vooralsnog enkel een overwinteraar en/of doortrekker.

Elke winterperiode worden enkele vogels of kleine groepjes waargenomen, vaak tijdelijk pleisterend op doortrek maar soms ook langere periodes. Als ze niet roepen, kunnen ze echter gemakkelijk gemist

Het mannetje baardman (l) heeft opvallende zwarte baardstrepen terwijl het vrouwtje (r) minder opvalt door het ontbreken van de grijze kop en baardstrepen. © Joris Everaert

26

worden.Vooral in de Durmemeersen (Polderbroek en Bulbierbroek) in Hamme, het Molsbroek in Lokeren en in de Scheldebroeken (Paardeweide-Oost) in Berlare-Wichelen worden in de doortrek- en winterperiode af en toe baardmannetjes waargenomen.

In het Polderbroek en Paardeweide-Oost zijn de hoogste aantallen vastgesteld (telkens tot 14 vogels in de laatste jaren).

Evolutie van de broedpopulatie in Vlaanderen De baardman is als broedvogel altijd schaars geweest in Vlaanderen, maar de laatste 20 jaar is er een duidelijke opwaartse trend merkbaar. In de vorige broedvogelatlasperiode (2000-2002) werden er amper 20 broedkoppels vastgesteld en momenteel schat men de populatie op bijna 80 koppels.

© Joris Everaert

Vooral in de natuurgebieden in en rond de Waaslandhaven doet de soort het goed met 67 paren in 2018 (vooral in Schor Ouden Doel, Ketenisse en het Groot Rietveld). Deze populatie is afkomstig van het nabijgelegen Nederlandse Saeftinghe waar men 318 paren telde in 2018. Hier doet de soort het uitstekend doordat het riet er de laatste jaren sterk uitgebreid is door opslibbing. Andere gebieden waar regelmatig enkele baardmannetjes tot broeden komen zijn de IJzervallei, de Uitkerkse Polder, LierAnderstad, en De Maatjes in Kalmthout.

Binnenkort als broedvogel in onze regio?

We hopen de baardman binnenkort ook als broedvogel te verwelkomen in de Durme- en Scheldevallei.

In enkele gebieden (bv. Paardeweide-Oost, Molsbroek en naastliggende Hamputten in Waasmunster) zijn soorten tot doel gesteld zoals de roerdomp. Hiervoor zal er meer rietmoeras komen, waarvan ook heel wat meeliftende soorten zoals de baardman, de snor, het woudaapje en de bruine kiekendief kunnen profiteren.

STEUN DE NATUUR IN ONZE STREEK EN DOE EEN GIFT Je helpt mee de natuur langsheen Durme, Moervaart, Zuidlede, Donk en Schelde te beschermen met een gift. Op die manier help je om kwetsbare natuurgebieden aan te kopen en werk je mee aan de versterking van de biodiversiteit in en rond onze reservaten.

Doe een gift van minimaal 40 euro en ontvang een fiscaal attest. Via je belastingen recupereer je 45 % van jouw gift. Giften kunnen overgeschreven worden op rekeningnummer BE52 0012 2999 0009 met de vermelding van uw naam en de mededeling “Gift vzw Durme”.

27

B e h o u d

|

S t u d i e

|

B e h e e r

|

E d u c a t i e

|

A c t u e e l

|

K a l e n d e r

Activiteitenkalender januari - april 2020 ALLE ACTIVITEITEN ZIJN GRATIS TENZIJ ANDERS VERMELD VRIJDAG 24 JANUARI

ZATERDAG 8 FEBRUARI

Praatcafé Imkerswerkgroep

Bijeenkomst IWG:Wastafels

Een gezellig samen zijn op het nieuwe Jaar.

Afspraak: 19.30 uur aan het bezoekerscentrum Molsbroek (Molsbergenstraat 1, Lokeren).

ZATERDAG 25 JANUARI

Afspraak: 8 uur in het Park Van Poeke, Kasteeldreef (Poeke). Einde voorzien om 13 uur.

Meer info en inschrijven: janbuyl@hotmail.com.

Winterborrelwandeling

DINSDAG 11 FEBRUARI

Winterborrelwandeling met lekkere afsluiter: een leuke natuurwandeling doorheen de Reservaatzone Donkmeer met onderweg een opkikker.

Drachtplanten in de siertuin i.s.m. IWG en Velt Lokeren

Afspraak: start om 14 uur aan het oud Bezoekers centrum Donkmeer (Donklaan 119a). Inschrijven via donk@vzwdurme.be.

Prijs: 5 euro per persoon, kinderen jonger dan 6: gratis.

ZATERDAG 1 FEBRUARI Werkdag in de Buylaers Maak op een andere manier kennis met de Buylaers en kom mee de handen uit de mouwen steken op de werknamiddag in het reservaat.

Afspraak: 13.30 uur tot 17 uur aan de Bleekmeersstraat 17a (tegenover Vinderij).

Meer info: buylaers@telenet.be.

ZONDAG 2 FEBRUARI Maandwandeling Molsbroek: Landschapswandeling Gids Dirk neemt je mee in een reis door de tijd.

28

Vandaag leren we de kneepjes van het vak over was en gieten van waswafels bij Gino Bauw.

Afspraak: 14.30 uur aan het bezoekerscentrum Molsbroek.

Meer info: info@vzwdurme.be.

Zowel voor wilde bijen, honingbijen, en andere nectarsnoepers zijn planten die nectar aanmaken levensbelangrijk.

Afspraak: 20 uur in de Torenzaal (Torenstraat in Lokeren).

Meer info: janbuyl@hotmail.com.

WOENSDAG 19 FEBRUARI Visdiefvlotjes bouwen en herstellen Deze namiddag brengen we enkele aanpassingen aan de succesvolle visdiefvlotjes aan en proberen we er ook enkele nieuwe te maken.

Afspraak: 13.30 uur op de oude locatie (Donklaan 119a) van het Bezoekerscentrum Donkmeer.

Meer info: donk@vzwdurme.be.

ZATERDAG 22 FEBRUARI VVE WG Dagvlinders Afspraak: 13.15 uur tot 17 uur in het bezoekerscentrum Molsbroek.

Meer info: couckuyt.jurgen@telenet.be.

ZATERDAG 22 FEBRUARI

ZONDAG 8 MAART

Beheerwerkdag in de Reservaatzone Donkmeer

Dauwwandeling i.s.m. vzw LIA

Vandaag kan je de handen uit de mouwen steken en de natuur een handje helpen.

Kom samen met ons de nieuwe natuur van Klein en Groot Broek ontdekken en laat je verwonderen.

Afspraak: om 9 uur aan de ‘houten chalet’.

Meer info: donk@vzwdurme.be.

Afspraak: 7 uur aan de ingang van het kasteel van Sombeke, Smoorstraat Sombeke.

Meer info: sarah.geers@vzwdurme.be.

ZATERDAG 29 FEBRUARI Sterrenkijkavond Molsbroek

ZATERDAG 14 MAART Uilenwandeling Belsele - Uilenwerkgroep Waasland

De Vereniging voor Sterrenkunde Scheldeland komt op bezoek. Met hun telescopen maken we er een gezellige avond van voor jong en oud.

Zin in een mysterieuze avondwandeling? Dan gaan we samen op zoek naar uilen in Puivelde (Belsele)!

Afspraak: vanaf 19 uur in het bezoekerscentrum Molsbroek.

Meer info: thomas.vanlancker@vzwdurme.be of 09 348 30 20.

Afspraak: om 19 uur aan Parochiecentrum SintJob, Kemzekestraat 18, 9111 Belsele-Puivelde.

Meer info: eddy.detaey@uilenwerkgroepwaasland.be of marc.aerts@uilenwerkgroepwaasland.be.

ZONDAG 1 MAART

ZATERDAG 21 MAART

Dieren op en onder het water

VVE WG Dagvlinders: Colias symposium

Gids Marieke vertelt ons meer over de dieren die op en onder het water leven in het Molsbroek, met als toppers de bever en de otter!

Afspraak: 13.15 uur aan het bezoekerscentrum Donkmeer (Donklaan 123, Berlare).

Meer info: couckuyt.jurgen@telenet.be

Afspraak: 14.30 uur aan het bezoekerscentrum Molsbroek.

Meer info: info@vzwdurme.be.

ZATERDAG 21 MAART

ZATERDAG 7 MAART

Soamen Tegoare de lente tegemoet Zie pagina 25 in dit tijdschrift.

Uilenwandeling Daknam - Uilenwerkgroep Waasland

VRIJDAG 27 MAART

Zin in een mysterieuze avondwandeling? Ga dan met ons mee op zoek naar uilen in Daknam! Langs de route die we zullen afleggen leven steenuil, kerkuil en bosuil.

Braakballen pluizen in Hamme i.s.m. Zoogdierenwerkgroep Waas, Durme en Schelde, NP ‘s Heerenbosch, NP Waasland kern Hamme

Afspraak: 19.30 uur in het zaaltje achteraan Café Den Reynaert (Daknamdorp 18, 9160 Lokeren).

Inschrijven is verplicht.

Meer info: frank.schram@hotmail.com of 0486 58 07 09.

Braakballen pluizen is een belangrijke en interessante methode om de muizendiversiteit te bepalen.

Afspraak: 20 uur in zaal Durmedroom. Kaaiplein 28, 9220 Hamme.

Meer info ph_cattelain@hotmail.com.

29

ZONDAG 29 MAART

ZATERDAG 11 APRIL

Landschapswandeling in de Scheldemeander

Elvirawandeling 2.0

Als vroegere Scheldemeander kent de Donkregio een boeiende geschiedenis. Gids Dirk kent als geen ander de landschapsvorming van een gebied.

Chefkok Sven Bogaert viert z’n 20-jarig jubileum in Restaurant Elvira. Samen met hem organiseert vzw Durme ook al vele jaren de succesvolle gastronomische wandelingen. Vandaag organiseren we een bijzonder feestelijke editie met boeiende natuurwandelingen, lekkere hapjes maar ook optredens! Hou de website van Elvira (www.restaurantelvira.be) in de gaten voor het feestprogramma.

Afspraak: 14 uur aan het Bezoekerscentrum Donkmeer (Donklaan 123).

Meer info: donk@vzwdurme.be.

ZONDAG 5 APRIL Maandwandeling Molsbroek ‘insectenwandeling’ Gids Julien leert ons de insecten in het Molsbroek beter kennen.

Afspraak: 14.30 uur aan het bezoekerscentrum Molsbroek.

Meer info: info@vzwdurme.be.

ZATERDAG 25 APRIL Boottocht langs de oevers van Durme en Moervaart Afspraak: om 9 uur aan de jachthaven van Lokeren (Grote Kaai). Om 17 uur zijn we hier terug.

Meer info: prijs 30 euro voor leden (35 nietleden), lunch en boottocht inbegrepen. inschrijven via sarah.geers@vzwdurme.be.

Imkercursussen 2020 en 2021

In 2020 organiseert de imkerswergroep van vzw Durme opnieuw twee imkercursussen.

Na het succes van de ‘Imkercursus voor beginners’ in het voorjaar van 2019 bouwen we hierop verder met de cursisten en gaan we van start met een cursus ‘Imkeren voor gevorderden’. Het is de bedoeling om de verworven kennis in de cursus voor beginners nu om te zetten in de praktijk.

We leggen de nadruk volledig op bij bij-vriendelijk imkeren. Het is de bedoeling dat iedere cursist een ‘aflegger’ maakt, deze het hele bijenseizoen opvolgt en op het einde van de cursus meeneemt naar huis. Daarnaast worden ook de grotere volkeren op de bijenstand samen opgevolgd.

In het najaar van 2020 gaan we dan opnieuw van start met een cursus voor beginners.We starten terug bij de basis, voor deze cursus is geen voorkennis vereist. Natuurlijk is het aangewezen om een liefde voor de natuur en bijen te hebben. Aansluitend breien we dan opnieuw een vervolg aan de cursus en gaan we in het voorjaar 2021 verder met de cursisten voor een cursus voor gevorderden.

Inschrijven? De cursus voor gevorderden in het voorjaar van 2020 is reeds volzet. Voor de beginnerscursus in het najaar van 2020 is wel nog plaats. Meer info en inschrijven kan bij martzen.frans@vzwdurme.be.

30

B e h o u d

|

S t u d i e

|

B e h e e r

|

E d u c a t i e

|

A c t u e e l

|

K a l e n d e r

Overzicht recordjaar aankopen 2019 2019 was voor vzw Durme een recordjaar naar aankoop van nieuwe gebieden. Hieronder vind je een overzicht per reservaat. Meer info op pagina 6 en 7 van dit tijdschrift.

31

Vzw Durme

REGIONALE VERENIGING VOOR NATUUR- EN MILIEUBEHEER

Het secretariaat is open: maandag t.e.m. woensdag: van 8 tot 12 uur en van 13 tot 17 uur, donderdag t.e.m. vrijdag: van 8 tot 12 uur en van 13 tot 16 uur.

Bezoekerscentra

Bezoekerscentrum Molsbroek Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren

Bezoekerscentrum Donkmeer Donklaan 123, 9290 Berlare

Gratis toegankelijk

Gratis toegankelijk

- 1 februari tot 31 mei: zon- en feestdag van 14 tot 18 uur, woensdag van 13 tot 17 uur, - 1 juni tot 15 sep: zaterdag en zondag van 14 tot 18 uur, dinsdag tot vrijdag van 13 tot 17 uur, - 16 september tot 31 oktober: zondag van 14 tot 18 uur, woensdag van 13 tot 17 uur, - 1 november tot 31 januari: zondag van 14 tot 17 uur, woensdag van 13 tot 17 uur.

- elke dag van 10 uur tot 12.30 uur en van 13.30 uur tot 17 uur. In juli en augustus tot 18 uur.

- November t.e.m. februari van 13.30 uur tot 18 uur.

- op aanvraag via donk@vzwdurme.be.

- Gesloten van 24 december t.e.m. 2 januari.

#vzwdurmestickeractie

Met onze 50 lentes jong blijven we ambitieus! We riepen jullie dan ook op om onze boodschap mee te verspreiden, en zo nĂłg bekender te worden in de regio. Heel wat leden kleefden onze vzw Durmesticker op een originele of goed zichtbare plaats en maakten zo kans op een leuke prijs.

Tseef (zie de foto hiernaast) ging met de hoofdprijs lopen en wint een wandeling op maat voor hem en zijn familie of vrienden. Proficiat!

Wil jij ook in 2020 onze boodschap mee verspreiden? Je kan nog steeds stickers afhalen in onze bezoekerscentra Molsbroek en Donkmeer. Deel gerust jouw sticker op sociale media via #vzwdurme.

Š Tseef

Durme- en Scheldeland Driemaandelijks tijdschrift van vzw Durme

P003350

V.U. vzw Durme Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren 2020 I jaargang 23 I nr 1 Afgiftekantoor Lokeren 1