• verdichten tot maximaal 2,0 Mpa/cm2; • na het invullen en verdichten zo spoedig mogelijk verharding aanbrengen in verband met tussentijdse regenval, anders afdekken met folie; • gedurende het openliggen van de plantgaten niet met zwaar materieel over de plantgaten rijden; • na zware regenval wachten met dichtstraten tot het bomenzand de normale veldcapaciteit vocht weer heeft bereikt (17%). Diepe worteling bevordert de stevigheid van de boom en voorkomt het opwroeten van de verharding. Voldoende diep en wijd aanvullen rond de bomen is hier dus van belang. Bomengranulaat In situaties waar een zwaardere belasting wordt verwacht en bomenzand niet voldoet, kan de toepassing van bomengranulaat worden overwogen. Bomengranulaat bestaat uit een keiharde steensoort (bv. Grauwacke) met hoge verbrijzeling. De vorstbestendige en drukvaste steensoort wordt gemengd met een organische stof (4 tot 5%) en klei. Hierdoor ontstaat een uiterst draagkrachtig substraat. De steen vormt het skelet van het substraat, de andere componenten verzorgen de langdurige bodemvruchtbaarheid. Na de verdichting, waaraan geen maximum hoeft te worden gesteld, blijven voldoende poriën over die de toetreding van lucht en vocht mogelijk maken. Ook een mengsel van lavasteen en organisch materiaal en klei kan toegepast worden als substraat voor bomen waar belasting verwacht wordt. Omdat de groeiruimte vaak wordt afgesloten door lagen die minder doorlatend zijn, is de toepassing in combinatie met een beluchtingsysteem aan te bevelen. Het bomengranulaat wordt uiterst zorgvuldig in lagen van 30 à 40 cm aangebracht, waarna het vervolgens laagsgewijs verdicht wordt met behulp van een trilplaat (minimaal 50 kN). Het is van het grootste belang het granulaat niet nat te verdichten en alleen onder droge omstandigheden te verwerken. Bij verhardingen die grote lasten moeten dragen kan een geogrid onder het bomengranulaat aangebracht worden om de draagkracht te vergroten. Om inspoeling van bovenliggende substraten in het bomengranulaat te voorkomen, wordt tussen de lagen een scheidingsdoek aangebracht. In veel gevallen is het, afhankelijk van de omstandigheden, raadzaam ook verticaal een scheidingsdoek aan te brengen tussen het bomengranulaat en de aangrenzende substraten. Bomengrond Bomengrond is een wat rijkere aanvulgrond van hoge kwaliteit geschikt voor bomen en hagen in de open grond. Bomengrond is niet bedoeld voor toepassingen onder de bestrating. Bomengrond bevordert de aanslag van bomen en hun ontwikkelingsmogelijkheden. Door te planten in bomengrond wordt de wortelontwikkeling sterk bevorderd. Het bevat voldoende voedingsstoffen en stimuleert natuurlijke bodemprocessen. Hanteer voor het aanbrengen dezelfde richtlijnen als voor bomenzand (zie voor). Drainage Slechts als een meer duurzame “natuurlijke” drainage uitgesloten is, kan geopteerd worden voor een kunstmatige drainage. Een kunstmatige drainage mag enkel overwogen worden waar ze echt onvermijdelijk is. Een dergelijk systeem is duur, weinig duurzaam en gevoelig voor beschadiging en verstopping. Als het kunstmatige drainagesysteem het opgeeft, komt de boom alsnog in de problemen.
116
Technische aspecten bij het ontwerp van paden en verhardingen