Vriendenmagazine, 1e kwartaal 2019

VRIENDENMAGAZINE JAN - MRT 2019 # 01

Redactioneel

Inhoudsopgave

Beste Vrienden,

03

The Art of Wildlife Photography

Veel natuur in dit nummer van het Vrienden­ magazine. In een artikel over de nieuwe National Geographic fototentoonstelling The art of wildlife photography staan we stil bij de geschiedenis van de natuurfotografie. Ook zien we hoe natuurfoto’s zijn gebruikt in de strijd tegen een oliepijplijn. In Backyard Wilderness in Omniversum draait het om de natuur in de achtertuin, al ligt die achtertuin aan de andere kant van de oceaan.

Ook het heelal komt in dit nummer aan bod.

De bezoekersrecensie gaat deze keer over de tentoonstelling Reizen in de ruimte in het Museon. Daarnaast besteden we aandacht aan één van de meest bijzondere voorwerpen uit de collectie van het Museon: de Zeiss-projec­ tor uit het voormalige Sijthoff-planetarium aan de Grote Markt in Den Haag is volledig gerestaureerd. In Duitsland zijn er zelfs weer voorstellingen mee gegeven. Het wachten is nu op het eerste optreden in Den Haag.

Verder besteden we aandacht aan de ver­ bouwing van het Museon en aan de weg die het museum is ingeslagen om zijn ecologische voetafdruk zo klein mogelijk te maken. In een interview nemen we afscheid van directeur Marie Christine van der Sman. Haar opvolger Peter de Haan stelt zichzelf aan jullie voor.

05

Groen dak

06

Zero Waste

07

Zeiss planetarium werkt weer

Veel leesplezier, Hub Kockelkorn

08 Klaar!

10

Backyard Wilderness

14

Boswachters in Omniversum

15

Omniversum filmweetje

16

Verbouwing Museon

17

Nieuwe Vrienden

18 Recensie Reizen in de ruimte 20

Agenda Museon

22

Filmoverzicht Omniversum

23

Berichten van het Bestuur

The Art of Wildlife Photography Arctische schat (Serqey Gorshkov / National Geographic)

We zouden bijna vergeten dat we veel dieren en plaatsen nog nooit met eigen ogen heb­ ben gezien, maar alleen kennen dankzij het werk van natuurfotografen. In de komende National Geographic foto-expositie, The Art of Wildlife Photography, schenken we aandacht aan het ontstaan van de natuur­ fotografie en het verhaal van de fotografen.

Tekeningen en natuurfoto’s In de beginjaren van de natuurfotografie werd er heel wat uitgeprobeerd om de natuur vast te leggen. Zowel camera’s als foto’s zijn opge­ steld in het eerste deel van de tentoonstelling.

Natuurfotografie ontstond pas tegen het einde van de negentiende eeuw. Daarvoor bewogen wilde dieren in hun natuurlijke habitat simpel­ weg sneller dan de apparatuur van weleer op de gevoelige plaat kon vast­leggen. Het aan­

zienlijke gewicht en de afmetingen van de eerste camera’s maakten een tocht door een onherbergzaam natuurgebied bovendien nauwelijks uitvoerbaar. In de eerste jaren trokken natuurfotografen dan ook vaak naar dierentuinen of rariteitenkabinetten. Voor afbeeldingen van in het wild levende dieren bleef men nog lang afhankelijk van tekeningen.

Tekenaars en schilders brachten de meest exotische dieren in beeld. In de tentoonstelling brengen we met een speciale installatie een ode aan de getekende fauna. In een apart gedeelte van de expositie ervaren bezoekers ’s werelds rijke biodiversiteit op een vernieuwende wijze. Voor deze ‘belevenis­ installatie’ met licht, geluid en diertekeningen werken we samen met diverse artiesten waaronder het prijswinnende Italiaanse kunstenaars­duo Carnovsky.

04 05

Kermodebeer (Foto: Paul Nicklen / National Geographic)

De kermodebeer, of geestbeer, komt uit­ sluitend voor in een woud in het westen van Canada. Fotograaf Paul Nicklen kreeg van National Geographic tien weken de tijd om dit bijzondere dier vast te leggen. Nicklen: ‘Mijn lokale gids vertelde dat er een beer gezien was ergens langs de rivier. Ik bleef daar een maand zitten. Op een regenachtige, koude dag in de laatste week zag ik de beer in het bos aan de andere kant van de rivier.

Ik maakte een paar foto’s en voor ik het wist gebeurde wat ik al die tijd had gedroomd: de beer liet me toe in zijn wereld. Ik kon hem door het bos volgen. Ik was twee meter van hem vandaan toen ik deze foto maakte.

Binnen twee dagen maakte ik de meeste foto’s die uiteindelijk door de Gitga’at Nation werden gebruikt om te voorkomen dat een pijpleiding zou worden aangelegd.’

Kennis en vaardigheden Natuurfotografie wordt vaak onderschat. Bij deze vorm van fotografie worden niet alleen vaak veel kosten gemaakt voor materiaal en reizen, ook zijn er veel geduld, afzien, uit­ houdingsvermogen, een goede voorbereiding en kennis van geologie, biologie, ecologie en cartografie voor nodig. Soms ook komt een natuurfotoreportage alleen tot stand dankzij nauwe samenwerking van de fotograaf met gidsen en wetenschappers. Een goede natuur­ foto maken is het resultaat van hard werken, maar voor bijna elke beeld heb je ook een dosis geluk nodig. De fotografen wier werk we in de expositie laten zien, zijn in opdracht van National Geographic aan de slag gegaan of werken ermee samen.

Mayan Smidt en Diederik Veerman

Groen dak Daktuin (Foto: Corine Bliek)

Den Haag wil in 2040 een klimaatneutrale stad zijn. Het groene dak van het Museon, dat afgelopen november werd opgeleverd, draagt daaraan bij.

Een CO2-neutrale stad bereik je onder andere door in te zetten op zonne-energie. Zonne­ panelen werken beter in een wat koelere omgeving. Bij de zonnepanelen op het dak van het Museon zorgt het nieuw aangelegde sedum – kleine vetplanten – tussen de panelen voor deze verkoeling.

Hoosbuien Met de klimaatverandering is er toename van hoosbuien te verwachten. Riolen lopen dan sneller over. Ons beplante dak kan veel water op zuigen en dit bij droogte langzaam weer afstaan. Het dak helpt zo de piekafvoer van regenwater in de riolen te verminderen.

Ons beplante dak kan veel water op zuigen en dit bij droogte langzaam weer afstaan Stapstenen Op het beplante dak zijn verschillende bio­ topen nagemaakt, zoals een duingebied. Het dak fungeert zo ook als een ‘stapsteen’. Het biedt vogels, insecten en andere dieren extra bewegingsruimte en rustplaatsen in de ver­ stedelijkte Randstad. Het dak draagt bij aan een vitalere omgeving: een veerkrachtiger even­ wicht tussen natuur en menselijke activiteiten.

Judith Aartsen

Zero Waste

06 07

Dolfijn van afvalplastic bij het Museon (Foto: Joyce Kerssens)

Het Museon wil een gouden glans uitstralen als het gaat om duurzaamheid. Met het halen van het Greenkey-certificaat is een grote stap gezet. Onlangs heeft het Museon ook een gigantisch groen dak laten aanleggen.

Om continue met verduurzaming actief te blijven en om het goede voorbeeld te geven, is een traject ingeslagen dat tot een betere afvalscheiding moet leiden. Het Museon heeft zich hiervoor aangesloten bij een groep van grote cultuurbedrijven die een koplopersrol willen vervullen op het gebied van afvalscheiding: de Zero Waste Expeditie.

Er komen twee afvalscheidingsstations op zichtbare plekken in het Museon. Voor de kantoren worden ministations ontwikkeld. Ook komen er duidelijke aanwijzingen voor zo­wel medewerkers als bezoekers over hoe het afval het beste gescheiden kan worden. Daar­naast moeten vijf stappen leiden tot een zo optimaal mogelijk afvalmanagement. In de eerste stap (Refuse) gaat het om het voorkomen van afval:

we weigeren weggooiproducten en producten waarvoor te veel verpakkings­materialen zijn gebruikt en bestellen niet meer dan nodig. De tweede stap (Reduce) is het actief verminderen van afval door te kiezen voor materialen die te recyclen zijn of niet in de afvalstroom opge­ nomen hoeven te worden (statiegeldflesjes in plaats van wegwerpverpakkingen). De derde stap (Reuse) bestaat uit het hergebruiken van afval, bijvoorbeeld als knutselmaterialen in het atelier. Stap 4 (Recycle) is het uitsplitsen van de afvalstroom in herbruikbare materialen, zoals karton en papier, koffiebekers, plastics, metaal, glas, hout en chemisch materiaal. In stap 5 (Rot) tenslotte halen we de organische materialen uit het afval, zoals voedselafval en koffiedrab. Die gaan onder andere in een composttoren op ons groene dak. Wat niet kan worden geweigerd, gereduceerd, her­ gebruikt, gerecycled of gecomposteerd, belandt op de vuilnisbelt. Vrijwel niets dus.

Edwin van der Hout

Zeiss planetarium werkt weer Romke Schievink presenteert het gerestaureerde planetarium (Foto: Gernot Meiser)

Begin jaren zestig nam mijn vader me mee naar het planetarium bij de Haagsche Courant. We hadden nog geen tv en projecties kende ik slechts van films in de Cineac. Het was dan ook een overweldigen­ de ervaring om de bewegingen van sterren en planeten op het koepelvormige scherm geprojecteerd te zien door het Zeiss Optische Planetarium.

Het eerste optische planetarium werd in 1919 ontworpen door Walter Bauersfeld van de firma Zeiss te Jena. Twee planetaria werden ge­bouwd in 1923. Eén ging er naar het Deutsches Museum in München. Het tweede reisde door Duitsland en Polen en werd in 1932 aangekocht door A.W. Sijthoff, uitgever van de Haagsche Courant. Begin 1934 volgde de eerste voorstelling.

Januari 1976 werd het planetarium door brand verwoest. De projector werd geschonken aan het Museon; na een opknapbeurt werd hij in 1984 tentoongesteld in Omniversum. Daarna

stond hij in het museumdepot te wachten op een nieuw leven.

Eind 2017 verhuisde het planetarium naar de werkplaats van Romke Schievink in Gronau, waar het door een aantal vrijwilligers volledig werd gerestaureerd. Daarbij bleek dat het planetarium ook de zuidelijke sterren­hemel en meer sterren kan laten zien dan het planetarium in München. Afgelopen november werd in het Duitse Billerbeck de eerste voor­ stelling gegeven. Ondanks onze gewenning aan allerlei moderne visuele technieken is de bezoeker nog steeds onder de indruk.

Schievink: ‘De kwaliteit waarmee Zeiss dit heeft gemaakt, wordt nog steeds niet door een digitaal planetarium overtroffen. Het is een belangrijk onderdeel van de geschiedenis, vooral ook die van Den Haag.’ Het is de intentie om in 2023, honderd jaar na de bouw, een vertoning te organiseren van dit unieke planetarium in Den Haag.

Frits van Rhijn

Klaar!

08 09

Directeur Van der Sman en wethouder Van Asten (Foto: Ebbert Olierook)

Per 1 januari neemt directeur Marie van der Sman na zeven jaar afscheid van het Museon. Vlak voor haar pensioen blikken we met haar terug op een tijd vol verandering.

Waarom wilde je hier directeur worden?

In 1986 was ik museumdirecteur in Friesland en ging ik naar het Museon voor een congres.

Dat was een lichtend voorbeeld van een modern museum. Toen ik in 1990 directeur werd van het Haags Historisch Museum kwam ik heel vaak langs. Later ben ik aan de hand van mijn zoon het Museon gaan ontdekken.

Hij was helemaal weg van de dinotentoon­ stelling Jurassic Park, we hebben wekenlang dinootjes gemaakt. Toen die functie hier vrij­ kwam, dacht ik: ‘Zal ik nog één keer een Haags museum gaan leiden?’

Je was toen alweer een hele poos weg uit de Haagse museumwereld.

Ja, maar een heleboel ambtenaren zaten nog steeds op hun plek. Beleidsmedewerkers bij OCW, de accountantsdienst, ik kende ze nog

allemaal. Dat was leuk en ook handig, want daardoor vind je snel je weg op het stadhuis.

Ik bedoel, het was een tijd van zware bezuini­ gingen in de culturele sector. Je komt binnen en moet gelijk een heleboel mensen ontslaan, ik vond dat echt bitter. Ik ben wel blij dat we van de gemeente geld hebben gekregen om dat hele traject te begeleiden. Dat was kantje boord, want ze hadden daar eigenlijk geen zin in, maar we hebben hen er toch van kunnen overtuigen dat de nieuwe koers van het Museon levensvatbaar was en dat er nieuwe energie gebracht werd in het museum.

Je had je dat begin vast anders voorgesteld.

Ik had niet verwacht dat de gemeente in zulk zwaar weer zat, wij waren niet de enige waar flink op werd bezuinigd. We werden afge­ rekend op een verouderd beleid, te weinig zichtbaarheid in de stad. Zoiets is vreselijk, maar aan de andere kant geeft het ook weer kansen. Ik heb het aangegrepen om mensen op andere plekken in de organisatie te zetten, er wordt nu beter samengewerkt.

Met One Planet hebben we een fantastische tentoonstelling gemaakt. Dat die binnen het budget en binnen de tijd is opgeleverd, daar ben ik supertrots op. We zijn nu bezig met de laatste slag, de begane grond. Het bedrag dat we hiervoor van de BankGiroLoterij hebben gekregen, is echt waardering voor al ons werk.

Men ziet dat wij op eigen kracht ondanks de enorme bezuiniging een vernieuwing hebben ingezet. Sinds ik het overnam, hebben we flink meer bezoekers gekregen, we zitten nu altijd boven de 200.000. Bovendien zijn we zichtbaar in de stad. Er is niemand die nog zegt: ‘Museon? Wat gebeurt daar? Wat zijn die aan het doen? Zijn die überhaupt iets aan het doen?’ Dat zijn dingen die ik mijn opvolger nalaat. Ik hoop dat hij net zo vaak op het stad­ huis en in de stad is als ik.

Wat vond je het allerleukste aan je baan?

Ik vind beleid leuk, ik vind het ook leuk om te vechten voor een instelling. Het is geen straf om de barricades op te gaan en te zeggen: we zijn belangrijk, kijk naar ons. Maar de bekroning op ons werk is die prachtige tentoonstelling One Planet over de duurzame doelen van de VN. Dat we daar twee miljoen voor bij elkaar hebben gesprokkeld.

Het allermooiste van mijn laatste jaar hier vind ik dat we laten zien dat we niet alleen duur­ zaamheid prediken maar ook zelf doen. We hebben meer dan vierhonderd zonnepanelen, zuinige verlichting, een groen dak. Dat is een mooi afscheidscadeau, samen met het congres over ecocrime dat Polly Higgins organiseert. Zij strijkt hier in december twee weken neer met haar team om voor het International Criminal Court een pleidooi te houden voor de boeren uit de derde wereld die last hebben van vervuiling door grote olie­ maatschappijen. Zij geeft haar persconferentie in het Museon en we krijgen ook allemaal mensen uit die landen over de vloer, uit Latijns-

Amerika, uit Indonesië. Alles waar we voor staan, komt hier samen. De aarde beschermen, duurzaamheid, strijd tegen onrecht. Nu ik met de wethouder dat groene dak heb geopend en straks nog dat ecocrime-gebeuren over de vloer heb en daar ook de landelijke pers mee haal, dan denk ik: ‘Klaar!’ Voor mij is dat een mooie afsluiting.

Wat treft opvolger Peter de Haan straks aan?

Nou, hij hoeft niet op zijn handen te gaan zitten, want er is nog veel werk te doen. De inrichting van het ontvangstgebied loopt nog, we zijn bezig met een onderwijs­programma rond wetenschap en technologie, er liggen plannen voor laboratoria op de begane grond, de herinrichting van les- en expositiezalen zit er aan te komen, het jaar 2020 met de oorlogs­herdenking en 75 jaar VN. Het je nog adviezen voor je opvolger?

Ja, wat ik echt wel moeilijk vind - net zoals bijna iedereen in culturele instellingen - is het betrekken van niet van origine Nederlandse groepen bij het museum. We zitten hier toch in het Statenkwartier, we onderschatten hoe hoog de drempel is. Daarom kun je beter ook de stad in gaan en in Dakota of de Vaillant wat organiseren om er­voor te zorgen dat die mensen toch binnen­­komen.

Wat ga jij hierna doen?

Ik wil schrijven en keramiek maken, reizen en mijn leesachterstand inhalen, mijn oude onderzoek weer oppakken over Haagse kunst­ verzamelaars. Ik ga mezelf ook een flinke agenda geven hoor, maar ik ben ook wel toe aan rust. Ik ben bijna 62, het is wat vroeg om met pensioen te gaan maar ik doe dit werk al bijna 34 jaar en ik heb zoiets van: ‘Ik heb eigen­ lijk nooit een sabbatical gehad. Het is genoeg.’

Hub Kockelkorn

Backyard Wilderness

10 11

Gevlekte salamander in de film Backyard Wilderness

Backyard Wilderness is een prachtige natuurfilm die de kijkers zal verrassen door de wonderen van de natuur te laten zien die zich onder hun neus afspelen. De film werd bij de Giant Screen Cinema Association Awards in 2018 bekroond met maar liefst vijf prijzen: voor de beste korte film, de beste film voor levenslang leren, het beste camerawerk, de beste visuele effecten en het beste idee.

In de film volgen we een Amerikaans gezin gedurende de vier seizoenen. Hun huis ligt prachtig aan de rand van het bos, maar de familie heeft weinig oog voor het natuur­ spektakel om hen heen, ze worden opgeslokt door de elektronische apparaten in hun drukke leven. Langzamerhand krijgt Katie, de dochter van het gezin, toch oog voor wat zich zo dicht bij haar voordeur afspeelt en ontdekt ze hoeveel plezier de natuur kan geven.

Digitaal tijdperk De Emmy Award-winnende en voor een Oscar-genomineerde filmmakers Andrew Young and Susan Todd kwamen op het idee voor de film door hun eigen kinderen. Zij merkten dat die door de komst van steeds meer elektronische apparaten veel minder tijd in de natuur doorbrachten dan voorheen. Na het lezen van het boek Last child in the woods van Richard Louv realiseerden ze zich dat dit alleen maar erger zou worden. Ze begonnen na te denken over het maken van een film die kinderen zou inspireren weer naar buiten te gaan en contact te maken met de natuur.

Zo ontstond het idee voor een verhaal over de jaarlijkse cyclus van dieren en planten geduren­de de vier seizoenen rondom het huis van een familie. Zoals zoveel gezinnen in dit digitale tijdperk zijn zij zich niet bewust van wat zich buiten afspeelt, totdat de elfjarige

Wasbeer in de film Backyard Wilderness

dochter dankzij een schoolproject de wonderen van de natuur om zich heen ontdekt.

Met inbreng van wetenschapsadviseurs werd er gewerkt aan het filmen van scènes van de dieren die daadwerkelijk in de achtertuin van het gezin wonen. De camera’s werden in holen en nesten in hun achtertuin gemon­ teerd, stonden opgesteld in het bos, langs de oever en op de bodem van de vijver. Het verhaal wordt zoveel mogelijk verteld vanuit het oogpunt van de dieren en de natuur. Door adembenemend camerawerk ontstaat een intiem portret van de wereld om ons heen.

Vitamine Natuur ‘Nature Deficit Disorder’ is een term bedacht door Richard Louv om het toenemend gebrek aan contact met de natuur te definiëren dat kinderen en volwassenen ervaren. Onze

levens spelen zich nu voor bijna negentig procent binnenshuis af en we brengen uren door achter computers en op onze mobiele telefoons. Er is een enorme toename van obesitas en depressies. Het is bewezen dat door een langer verblijf in de natuur deze problemen daadwerkelijk verminderen.

Backyard Wilderness helpt ons eraan te her­ inneren dat internet niet de enige verbinding is die ertoe doet en dat je op doodgewone plekken buitengewone dingen kunt ontdek­ ken. Je hoeft er alleen maar voor naar buiten te lopen.

Backyard Wilderness is een nieuwe groot­ beeldfilm die vanaf 12 februari 2019 exclusief te zien zal zijn in Omniversum.

Simone de Graaff

12 13

Blauwe gaaien in de film Backyard Wilderness

Boswachters in Omniversum

14 15

In het Groene Hart (Foto: Staatsbosbeheer)

Dat stad en natuur niet altijd goed samen­ gaan, is bekend. Staatsbosbeheer zet zich in voor een Groene Metropool, ofwel een Nederland waar groen vanzelfsprekend deel uitmaakt van onze (stedelijke) leefomgeving.

Natuur in de directe omgeving is immers een bron van drinkwater maar ook een plek voor ontspanning en inspanning en daarmee een bron voor een gezonder leven.

Staatsbosbeheer beheert een groot aantal natuur- en recreatiegebieden dicht bij steden en zelfs ín de stad, zoals het Haagse Bos en het Malieveld. Zij streven naar een groen en waterrijk netwerk dat ons land dooradert: van de stadscentra tot in de echte natuurgebieden.

Een netwerk voor plant, dier én mens.

Op onderzoek in de achtertuin Het verbinden van mens en natuur willen we in Omniversum extra de aandacht geven door

middel van een speciaal programma in samen­ werking met Staatsbosbeheer. Deze samen­ werking is voortgekomen uit een gezamenlijk doel: kinderen de verrassende natuur dicht bij huis te laten ontdekken. Dit jaar staan drie zondagen in Omniversum in het teken van de boswachter. Kinderen krijgen de kans een boswachter te ontmoeten en al hun vragen te stellen over de natuur. Na het kijken van de film Backyard Wilderness gaan ze op onder­ zoek uit in de ‘achtertuin’ van Omniversum.

Daar ontdekken ze samen met de boswachter al het moois wat de natuur in hun eigen omgeving te bieden heeft. Ga je ook mee op avontuur met de boswachter?

Houd de website van Omniversum in de gaten voor data en tickets.

Simone de Graaff

Omniversum filmweetje

Backyard Wilderness Blauwe gaaien, Cyanocitta cristata (Linnaeaus, 1758), begraven zaden tot wel vier kilometer van hun leefgebied, wat een record is voor vogels. Onderzoek heeft aange­ toond dat blauwe gaaien soms wel meer dan duizend vluchten per dag maken om voedsel te verbergen.

Verbouwing Museon

Wat gaat dit worden? Je ziet hier het geheel gestripte Museon-restaurant. Maar binnen­ kort, medio februari, is dit omgetoverd tot een mooi restaurant met een donkere bamboevloer en twee frisgroene wanden met levende planten. Het voedsel dat ze er serveren is volledig duurzaam en je wordt uitgedaagd om het afval op je dienblad zo goed mogelijk te sorteren in de speciale recycle-units.

Draaideur Dat is nog niet alles! De vloer van de wissel­ tentoonstelling is al vernieuwd. De ruimte met de kassa en de infobalie en de garderobe staan ook op de lijst om onder handen te worden genomen. In maart krijgt de hoofd­ entree een draaideur ter voorkoming van tocht en warmteverlies. Tijdelijk loopt de ingang dan via het restaurant. Even wennen, maar na ruim drie weken is dit weer voorbij.

16 17

Vertrekhal Ook wordt er hard gewerkt aan een lichtplan.

Door een nieuwe opzet van de verlichting krijgt de foyer een geheel andere uitstraling.

Onder andere wordt de blauwe lijn met de rode, voortvliedende vlekken van de eerste verdieping doorgetrokken naar de begane grond. Het gaat er uitzien als een moderne vertrekhal van een vliegveld. Er komen een introductie op het museum en prettige zitgelegenheid en in één oogopslag zie je waar de kassa/infobalie is.

De inrichting van de garderobe zit nog in de pen, maar al wel een eind op weg als je dit leest.

Dit alles is mogelijk geworden dankzij de BankGiroLoterij en geld dat wij zelf bijeen gebracht hebben.

Rob Schouten

Nieuwe Vrienden Peter de Haan (Foto: Ebbert Olierook)

Jaren geleden bezocht ik het Museon geregeld met mijn kinderen, die dat altijd erg leuk vonden. Maar ik kende het Museon ook al als samenwerkingspartner in de museumsector.

Twintig jaar geleden werd ik directeur van het Universiteitsmuseum en sterrenwacht Sonnenborgh in Utrecht. De museumsector was nieuw voor me en ik ben toen bij enkele collega’s de kunst gaan af kijken. Ik kwam natuurlijk ook in het Museon, bij Bert Molsbergen. De brede collectie herkende ik al wel van m’n eigen museum, maar de inter­ actieve tentoonstellingen, de toonaangevende museumeducatie en de manier van werken in het Museon vond ik direct erg inspirerend. En nu mag ik vanaf 1 januari jl. leiding geven aan dit prachtige museum. Ik heb er erg veel zin in!

Ik ben een geboren Rotterdammer. Na een aan­tal jaren Economie aan de Erasmus Universiteit te hebben gestudeerd, ben ik in Utrecht afgestudeerd als historicus. Beide studies zijn me in mijn carrière in de culturele sector overigens van pas gekomen: ik ben van

de verhalen en inhoud, maar ook van de cijfers.

Het Museon is een museum met een belang­ rijk en onderscheidend verhaal: ‘ontdek de wereld en behandel die met respect’. Ik wil dat verhaal graag verder versterken en uit­ dragen, samen met de medewerkers, vrij­ willigers, partners en Vrienden.

Uit eerdere ervaringen weet ik hoe belangrijk Vrienden voor een museum zijn. Ik bewaar bijvoorbeeld goede herinneringen aan de samenwerking met de vriendenvereniging in Utrecht en, tijdens mijn laatste baan, met de Vrienden op Werelderfgoed Schokland, Marie Christine van der Sman heeft me bij het inwerken en de overdracht goed op weg geholpen. Ik heb daarbij ook al iets kunnen zien van de actieve rol die de Vrienden van Museon en Omniversum spelen. Ik kijk dus uit naar een verdere kennismaking met mijn nieuwe Vrienden.

Peter de Haan, directeur Museon

Recensie Reizen in de ruimte Op zondag 11 november heb ik samen met mijn zoon Julian van twaalf de tentoon­ stelling Reizen in de ruimte, op weg naar een nieuwe aarde bezocht.

Wij werden getipt om deze tentoonstelling te bezoeken. De eerste indruk op de website was heel goed. Dit beloofde een interactieve en spannende middag te gaan worden.

Eerste indruk Bij binnenkomst werden we vriendelijk geholpen. Het viel ons direct op dat het heel erg druk was. Om ons heen renden kinderen rond van het ene naar het andere onderdeel van de tentoonstelling. De gemiddelde leeftijd lag rond de zes jaar.

Vooral de onderdelen die bewogen en beklom­men konden worden, waren favoriet bij deze groep. Dit had helaas tot gevolg dat mijn zoon er lastig tussenkwam. We zijn daarom maar doorgelopen naar de rustigere onder­delen.

We hadden niet direct door wat precies het looppad was en hebben daardoor niet echt een opbouw in de tentoonstelling ontdekt.

De grote draaiende bol met ‘wolken’ en de tornado waren favoriet. De filmpjes en infor­ matie die werden gegeven, waren duidelijk en vermakelijk.

18 19

Voor de wat jongere kinderen een hele leuke tentoonstelling waarop een speelse manier kennis­ gemaakt kan worden met leven op andere planeten Door de ogen van een twaalfjarige Zoon Julian: “Ik vond het meer voor kleine kinderen en niet voor kinderen van mijn leeftijd. Het was heel erg druk. De tentoon­ stelling had wat leerzamer kunnen zijn want er waren veel speeltoestellen en ik had graag meer willen leren. De tornado vond ik heel leuk jammer dat de kinderen steeds hun hand erin staken”.

Eindoordeel Voor de wat jongere kinderen is dit een heel leuke tentoonstelling waar op een speelse manier kennisgemaakt kan worden met leven op andere planeten. Voor de wat oudere kinderen vind ik het minder geschikt.

Tip: zet de informatie op een wat meer prominentere plek. We keken er nu snel overheen.

Mireille Van Gorkum

Agenda Museon Tentoonstellingen Reizen in de Ruimte, op weg naar een nieuwe aarde Hoe overleef je op een andere planeet, een nieuwe aarde?

National Geographic – the Art of Wildlife Photography Indrukwekkende natuurfoto’s en de verhalen achter de camera.

Groene Camera – Winnaars van de Groene Camera 2018 De beste natuurfoto’s van de Lage Landen. t/m 3 maart

Activiteiten voor kinderen Scienceshow We gaan op zoek naar antwoorden op SPACE-iale vragen. Hoe werkt een raket?

Hoe ziet Mars er uit? Wat is er zo gevaarlijk aan een vacuüm? ’s zondags, 12.00 & 15.00 uur, vanaf 6 jaar Familiewerkplaats Maak van SPACE-iale materialen en/of onder­ delen uit oude apparaten een raket, een space robot, astronaut, UFO of satelliet. ’s woensdags 13.30 - 15.00 uur & ’s zondags 11.30 - 16.00 uur, vanaf 4 jaar; extra kosten 2 euro Maak je eigen space-voertuig Schrijf je in voor de Makeshop en leer spelen­ derwijs over mechanica. Zet je eigen Spacevoertuig in elkaar, test, verbeter en test opnieuw. Hoe wendbaar is jouw voertuig? iedere zondag en tijdens kerstvakantie, 13.15 - 14.15 uur, vanaf 9 jaar; extra kosten 5 euro

20 21

Word astronaut!

Hoe is het om door de ruimte te vliegen?

De spanning van een lancering te voelen?

Te leven in een ruimtevaartuig? Droom jij er ook van om astronaut te worden? Kom dan naar het Spacelab en leer wat je als astronaut allemaal moet kunnen. ‘s zondags, 13.00-15.30 uur, open inloop tot 14.00 uur, vanaf 6 jaar Maak en speel je eigen SPACE-spel Ga creatief aan de slag met papier, kleur­ potlood en krijt en maak je eigen gezelschaps­ spel op het Spaceplein. elke dag doorlopend tot 16.30 uur, alle leeftijden Cinekid AppLab In deze multimedia-ruimte kunnen kinderen en ouders creatieve en educatieve apps uitproberen. Ga zelf aan de slag en maak bijvoorbeeld een stop-motion filmpje of laat een kleurplaat tot leven komen in 3D. woensdag, zaterdag en zondag van 12.00 tot 16.00 uur, dagelijks tijdens school­ vakanties, van peuterleeftijd t/m 12 jaar Je eigen VR-stereobril maken 2, 3, 4, 5 & 6 januari, 12.00 – 16.00 uur, vanaf 7 jaar; extra kosten: 3 euro Virtual Reality-bioscoop In deze speciale bioscoop worden verschil­ lende korte virtual-reality films vertoond.

2, 3, 4, 5 & 6 januari, 11.00 & 16.00 uur, vanaf 7 jaar Film Het Vlindermeisje 2, 3, 4, 5 & 6 januari, 12.30 & 14.30 uur, 4 t/m 7 jaar Museum Kidsnacht Den Haag 16 maart, 17.00-22.00 uur

Activiteiten voor volwassenen

8 januari Goden van Egypte door archeologe Diana de Wild

5 maart Het land van de grote vuurvlinder: Noordwest-Overijssel en Zuidoost-Friesland door natuurfotograaf Philip Friskorn

12 maart Met de Plancius van Zeeland via het eiland Jan Mayen naar Spitsbergen door zeekanoër en avonturenfotograaf Martin Kroon

15 januari Een musicerend gezelschap van Rembrandt van Rijn door musicus en musicoloog Margaret Krill

19 maart Vikingen, Balten en Slaven: fietsend vanuit Nederland rondom de Oostzee door historicus Henk den Heijer

22 januari Namibië, unieke natuur vol leven door natuur- en reisfotograaf Chris Stenger

26 maart Mee terug in de tijd door Den Haag vóór 1940 en ná 1945, deel 2 door virtuele gids van de Hofstad Jeanne Caminada

Presentaties op dinsdagmiddag Gratis voor Vrienden of met geldig toegangs­ bewijs voor het Museon, 13.30-16.00 uur

29 januari Het jaar van de hond, een reis door de antieke en moderne Chinese cultuur door reizigster en publiciste Ellis Mensinga 5 februari Brittenburg, verdronken hoeksteen van het Romeinse Rijk door archeoloog en publicist Tom Buijtendorp 12 februari Rajasthan, het land der prinsen door architect Maarten Ruijters 19 februari Siberië: steppe, strafkamp, spoorweg door historicus en publicist Rob Lubbersen 26 februari Vroeg-middeleeuwse verrassingen in Spaans en Frans Catalonië door docent kunstgeschiedenis Tieleke Huijbers

Geologielezingen Georganiseerd door de Haagse Geologische Vereniging. 13.30 uur, gratis met geldig toegangsbewijs voor het Museon.

Niet-leden: graag vooraf aanmelden via Rose Denters, dentersrose@gmail.com Zaterdag 19 januari Fossielen uit de Posidonienschieffer van Holzmaden door fossielenverzamelaar Paul Hille Zaterdag 9 maart Gotland, een juweel in de Baltische Zee door Dirk Lont

Kijk op www.museon.nl voor een actueel overzicht van tentoonstellingen en activiteiten.

Filmoverzicht Omniversum

22 23

Backyard Wilderness In de film volgen wij een Amerikaans gezin gedurende de vier seizoenen. Het huis ligt prachtig aan de rand van het bos, maar de familie heeft weinig oog voor het natuurspektakel om hen heen. Ze worden opgeslokt door de elektronische apparaten in hun drukke leven. Langzamerhand krijgt Katie, de dochter van het gezin, toch oog voor wat zich zo dicht bij haar voordeur afspeelt en ontdekt ze hoeveel plezier de natuur kan geven.

Pandas, a new story Qian Qian staat voor het grootste avontuur van haar leven.

De pandawelp is geboren in Chengdu Panda Base, een reservaat voor reuzenpanda’s. Nu wordt ze voorbereid op een leven in de wildernis.

Oceans, our blue planet Ontdek de wonderlijke wereld van de oceanen in de film Oceans, our blue planet van de BBC. De spectaculaire wereld die zich onder de golven bevindt, wordt op grandioze wijze in beeld gebracht.

Jerusalem Adembenemende beelden laten je zien waarom deze stad heilig is voor miljarden mensen en hoe bijzondere archeologische vondsten ons helpen een beeld te vormen van Jeruzalem’s verleden.

Deze programmering is onder voorbehoud van wijzigingen. Kijk voor actuele films en draai­ tijden altijd even op de website.

Berichten van het Bestuur Word Vriend van Museon en Omniversum en geniet van de voordelen Als Vriend steun je het mooie werk van Museon en Omniversum. Je krijgt voordelen zoals gratis toegang voor twee personen tot het Museon.

Daarnaast geeft de ledenpas je recht op 25% korting op een film in Omniversum. Tevens krijgen Vrienden op ver­toon van de Vrienden­ pas zowel in de Museon­winkel als in de winkel van het Omniversum 10% korting. Ook de dinsdagmiddag­presentaties in het Museon zijn gratis. Tevens geven twee horecagelegen­ heden in de buurt korting. Lid worden? Stuur een e-mail naar vvv@museon.nl of meld je aan in de winkel of aan de kassa van Museon of Omniversum. Storten van de contributie (tot 18 jaar: € 17,50; volwassenen: € 25,00) kan op NL45INGB0000611959 t.n.v. Vrienden van Museon en Omniversum onder vermelding van nieuw lid en voor jeugdleden ook de geboortedatum.

Support Museon and Omniversum and enjoy all extras by becoming a Friend For only € 25,00 per year, you can become a Friend of Museon and Omniversum, giving you and one guest for instance unlimited free access to this amazing museum of science and culture and a discount for entry to Omniversum and a free Virtual Reality Ride.

See the websites www.museon.nl or www.omniversum.nl. Become a Friend by sending an email to vvv@museon.nl, stating your name, address including zipcode and emailadress. Alternatively, you can just sign up at the Shop or Cash Desk of both Museon and Omniversum. For members under 18 years of age the fee is only € 17,50 (don’t forget to state your date of birth).

Reizen in de ruimte Mensen willen alles verkennen en steeds verder reizen. Nu we overal op aarde zijn geweest,

willen we de ruimte in. Reizen in de ruimte dompelt je onder in de wereld van ruimtevaart en weten­schap. Het Museon heeft tot en met 1 september een interactieve tentoonstelling waarin je van alles te weten kan komen over hoe de mens zou kunnen verhuizen naar andere planeten. Door een bijdrage van € 20.000 aan dit project maken de Vrienden dit mede mogelijk.

Secretaris Het bestuur van de Vrienden zoekt een nieuwe secretaris (m/v). De secretaris bereidt samen met de voorzitter de (zeswekelijkse) vergade­ ringen voor. De secretaris is verantwoordelijk voor het voeren van correspondentie en de verslaglegging van vergaderingen. Je werkt in nauw contact met de beheerder van de leden­ administratie. Je bent, net als de rest van het bestuur, vrijwilliger en hebt affiniteit met de vereniging. Je bent ongeveer vier uur per week beschikbaar. Wil je je inzetten voor onze Vrienden en past de functie van secretaris bij jou? Reageer dan via de voorzitter Dick van der Krogt (e-mailadres: dickvanderkrogt@ hotmail.com) Verzoek Ben je Vriend van het Museon en Omniversum en heb je ook een Museumjaarkaart? Dan is het financieel gunstig voor het Museon als je bij de ingang je Museumjaarkaart laat zien.

Het Museon ontvangt dan per bezoeker € 6,-.

Colofon Redactie: Marjan Engels, Simone de Graaff, Christine Gündisch, Jennifer de Haas, Sandra Harmsen, Hub Kockelkorn en Frits van Rhijn E-mail redactie: cgundisch@museon.nl Ontwerp: Wout de Vringer Druk: Mail Succes ISSN: 2214-1634

Omniversum President Kennedylaan 5, 2517 JK Den Haag 0900-6664837 www.omniversum.nl Museon Stadhouderslaan 37, 2517 HV Den Haag 070-3381338 www.museon.nl

Foto uit de tentoonstelling The Art of Wildlife Photography: roodtandtrekkervissen en aalgrondels, Filipijnen (Foto: David Doubilet / National Geographic)