ONDERZOEK 15 Vox 7 02/2013
Je reactie veranderen Kun je verandering brengen in de manier waarop mensen reageren in stresssituaties? Karin Roelofs experimenteert met het toedienen van testosteron aan sociaal angstige mensen, om ze sneller aan te zetten tot een toenadering (in plaats van een vermijdende reactie) als ze zich in een sociale situatie bevinden. In een ander experiment probeert ze de frontale cortex, belast met de coördinatie van reacties, te stimuleren om proefpersonen minder impulsief te laten reageren. Dat gaat met magnetische stimulatie van de hersenen en zou bijvoorbeeld angstige mensen meer controle kunnen geven over hun flight-neigingen. Gedragstraining kan ook aanzetten tot een andere reactie in stresssituaties. Bijvoorbeeld middels computergestuurde taken waarin mensen (onbewust) leren om boze gezichten niet automatisch van zich af te duwen.
Roelofs probeert in een studie naar opgroei ende kinderen meer te weten te komen over de invloed van de sociale omgeving. “We hebben de beschikking over gegevens van kinderen die zijn gevolgd vanaf dat ze vijftien maanden zijn. Ze zijn momenteel veertien, adolescenten dus. We meten hun eerste reactie in stresssituaties en proberen dat te relateren aan de opvoedings stijl van de ouders. Er zijn homevideo’s gemaakt van hun eerste jaren. We kijken of ze als baby ook al freeze-reacties lieten zien en hoe de inter actie is met de ouders.”
Schietgedrag Roelofs is de eerste in Nederland die onderzoek doet naar freeze-fight-flight-reacties en wereld wijd een van de eersten met een goed werkend meetinstrument. Maar ze had er niet bij stil gestaan dat haar onderzoek ook gebruikt zou kunnen worden voor zoiets als de selectie van brandweer- of politierekruten. Tot de redactie van het tv-programma Labyrint haar vroeg een brandweerman te testen. “We hadden er nooit zo over nagedacht om ons onderzoek op die manier toe te passen. Maar het is natuurlijk wel belangrijk voor werkgevers in dit soort beroepen om te weten hoe een persoon in stresssituaties reageert. Hoe groot de kans is dat hij of zij post traumatische stressklachten ontwikkelt.” Tijdens een gastcollege vroeg een vertegen woordiger van de Nationale Politiebond haar
om politiemensen te testen op hun automati sche reacties. En of ze zou kunnen voorspellen welke agenten posttraumatische klachten ont wikkelen. “Die hele primaire reacties kun je met het blote oog niet zien, maar het heeft wèl effect op het schietgedrag. Het blijkt dat politie mensen in het echte leven twee keer zo slecht schieten als op de schietbaan.” Roelofs gaat nu met anderhalf miljoen euro subsidie van wetenschapsorganisatie NWO een grote groep jonge politiemensen testen vlak voor ze de buitendienst in gaan en een jaar later weer. Juist deze jongeren blijken vaker klachten te ontwikkelen, omdat ze in hun eerste jaar veel in de noodhulp worden ingezet. “We gaan men sen langere tijd volgen en proberen te voorspel
len wie welke klachten ontwikkelt aan de hand van freeze-fight-flight-patronen.” Of het verstijven bijvoorbeeld iets zegt over de mate waarin politiemensen posttraumatische klachten ontwikkelen. “We denken dat mensen die agressiever zijn, korter verstijven, sneller schieten en ook meer moeite hebben met het afremmen, dus moeilijker stoppen met schieten als blijkt dat de ander niet gewapend is. Mensen die angstig zijn, verstijven misschien weer te lang en lopen daardoor kans zelf slachtoffer te worden. Steeds meer onderzoek toont aan dat mensen die achteraf zeiden dat ze in een levens bedreigende situatie bevroren, later vaker post traumatische klachten ontwikkelen.” *