30 Vox 3 10/2012
Droog, droger, droogst Europese wetenschappers zoeken in het project EU Root naar graangewassen die zijn bestand tegen droogte. Het Nijmeegse wortellab plantte afgelopen zomer twee variëteiten suikermaïs. “Een boer wordt hier niet blij van.” Tekst: Martine Zuidweg / Illustratie: Studio Lakmoes / Foto: Dick van Aalst
Naar voren hellende, lichtbeige getinte maïsplanten, de bladeren gescheurd en hooguit één miezerig maïskolfje. De vakantieganger in het Middellandse Zeegebied kan er maar beter aan wennen. De lange periodes van droogte in landen als Frankrijk en Spanje nemen toe, schreven Amerikaanse onderzoekers (van NOAA, National Oceanic and Atmospheric Administration) vorig jaar in het Journal of Climate. Het wrange is dat de vraag naar water alleen maar groter is geworden, de afgelopen vijftig jaar zelfs is verdubbeld. Het Wereld Natuur Fonds (WNF) wijst met een beschuldigende vinger naar de boeren, de grootste waterverbruikers in het gebied. Traditionele gewassen als olijven en sinaasappelen kunnen wel uit de voeten met de regen die valt, maar moderne soorten als maïs en suikerbieten redden het alleen met irrigatiewater.
Wetenschappers zoeken nu in EU-verband naar oplossingen. Bijvoorbeeld in de vorm van maïsplanten die minder water nodig hebben. Het project heet EU Root en er doen wetenschappers en bedrijven uit twintig Europese landen aan mee. Hun opdracht: ontdekken hoe gewassen zich kunnen wapenen tegen de langere, droge periodes in het Middellandse Zeegebied. Ze spitsen het onderzoek toe op de vier belangrijkste gewassen in het gebied: rogge, maïs, tarwe en rijst.
Toulouse Sommige onderzoeksgroepen testen in kassen honderden nieuwe variëteiten van die gewassen. Ze vergelijken kiemplantjes en doen aan de hand daarvan voorspellingen voor volwassen exemplaren. Andere onderzoeksgroepen binnen EU Root zaaien buiten in de bodem. In de
‘stellen dat boeren dan maar met minder water vragende gewassen moeten werken, is je kop in het zand steken’ Maar stoppen met de subsidie van irrigatielandbouw, zoals het WNF wil, is geen optie, zegt Eric Visser van de Nijmeegse afdeling plantenecologie. “Eenvoudig stellen dat boeren dan maar met minder water vragende gewassen moeten werken, is je kop in het zand steken, want de vraag naar graanproducten blijft wereldwijd stijgen. Bovendien: de teelt van de traditionele gewassen bracht in het algemeen te weinig op, waardoor boeren wel móesten overschakelen op irrigatie-afhankelijke gewassen.”
buurt van Toulouse, Frankrijk is penvoerder van het project, staan proefvelden. De onderzoekers kijken welke variëteiten het beter doen dan andere en wat er gebeurt als je voedingsstoffen toevoegt. “En wij zijn in het gat ertussen gesprongen”, zegt Visser monter. In het veld kun je niet zien hoe de wortels zich ontwikkelen en de kiemplanten in kassen zijn niet hetzelfde als volwassen exemplaren. In het Nijmeegse wortellab (officieel: het Phytotron) kunnen onderzoekers