2019-06-VL-Voka Topics

VOKA

TOPICS

Een maandelijkse uitgave van Voka vzw | Verschijnt niet in juli en augustus | Jaargang 3 - juni 2019 Koningsstraat 154-158, 1000 Brussel P912687

JUNI 2019

DREIGENDE DROOGTE

BEDRIJVEN NIET VOORBEREID OP WATERTEKORT Actieplan noodzakelijk

DYNAMISCHE LOOPBANEN ANDERS EN LANGER WERKEN Nieuwe Voka Paper toont hoe het kan

#durfhervormen

DE T E E R L I N G IS GEWORPEN

KRIJGEN ALLE KANJERS KANSEN TEST OF JIJ ALLE TALENT ERKENT OP

DEWERKTEST.BE

VOKA.BE

COLUMN

#durfhervormen. En wel nu!

‘D

urf kiezen, durf o n d e r n e m e n’, met deze boodschap heeft Voka pol it ici opgeroepen om de juiste keuzes te maken. Op 7 januari werd het startschot gegeven met de voorstelling van het Voka Verkiezingsmemorandum. Er volgden toekomstdebatten over Europa, de krappe arbeidsmarkt, duurzaamheid, .... Er waren contacten met politici, we werkten samen met de regionale werkgeversorganisaties UWE en BECI om onze prioriteiten over te maken aan de premier en de

tionale conjunctuur, de brexit, het budgettair deficit waarmee de volgende federale regering te maken zal krijgen, ... en alle regeringen zullen een antwoord moeten vinden op de digitalisering en de verduurzaming.

Daarom zal Voka de onderhandelingen nauwgezet opvolgen en blijven druk uitoefenen. Via onze website en sociale media zullen we de cijfers en de feiten monitoren en becommentariëren. Onze eerste reacties zal u nu al kunnen lezen op www. voka.be/durfhervormen. Ik nodig u graag uit daar regelmatig een kijkje te nemen.

Voka_HMaertens @vokavzw

Word lid van de groep ‘Voka, Vlaams netwerk van ondernemingen’

“Voka zal de onderhandelingen nauwgezet opvolgen en blijven druk uitoefenen.”

Vlaamse, Brusselse en Waalse minister-presidenten. We hebben – letterlijk – gedemarreerd met zeventien Vlaamse sectorfederaties om onze bekommernissen in de kijker te zetten.

We mogen gerust stellen: Voka heeft zijn verkiezingsparcours gereden.

Ondertussen is de teerling geworpen. Wanneer ik deze woorden neerschrijf zitten we nog in volle verkiezingsstrijd.

Wanneer u dit leest zijn de coalitiegesprekken hopelijk al aan de gang. Hoe de teerling ook geworpen is: Voka houdt de vinger aan de pols. Want na durf kiezen, durf ondernemen, zal het nu aankomen op: durf hervormen! Dat vraagt daadkracht en staatsmanschap. Want de uitdagingen zijn groot. Denk aan de verslappende interna-

De zaken op zijn beloop laten, is een luxe die we ons niet langer kunnen veroorloven. In dit land loert dat gevaar voortdurend om de hoek. Op federaal niveau hadden we voor de verkiezingen al een regering van lopende zaken. We moeten uitkijken dat dat er geen van slepende – laat staan slopende – zaken wordt door een te lange regeringsvorming. Na een kibbelkabinet en een kwakkelcampagne is het nu tijd voor een krachtkabinet, dat ons land in de juiste plooi legt.

En ook de Vlaamse regering zal een tandje moeten bijsteken.

Durf kiezen. Durf ondernemen.

Durf hervormen.

Hans Maertens Gedelegeerd bestuurder Voka - Vlaams netwerk van ondernemingen

Voka Topics is een magazine van Voka, Vlaams netwerk van ondernemingen Koningsstraat 154 – 158, 1000 Brussel Tel. 02 229 81 11, Fax 02 229 81 00, info@voka.be, www.voka.be | Redactie Sandy Panis, Katrien Stragier, Zoë Vandekerckhove | Verantwoordelijke uitgever Hans Maertens, i.o.v. Voka vzw Burgemeester Callewaertlaan 6, 8810 Lichtervelde Advertenties Chris Lens Tel. 0475 856 232, chris.lens@voka.be | Vormgeving Kim Panis | Druk INNI group, Heule

JUNI 2019 VOKA TOPICS 3

MACRO-ECONOMIE

De vijf grote uitdagingen voor de komende legislatuur De teerling is geworpen, de kiezer heeft beslist. En nu hebben de politici het laatste woord met de vorming van de regeringen. Ongeacht wie er uiteindelijk met wie in welke regering stapt, de grote uitdagingen voor de volgende vijf jaar liggen sowieso al klaar. Zeker op economisch vlak zijn die vrij duidelijk. Geen enkele regeringspartij zal de komende jaren de volgende vijf grote uitdagingen kunnen negeren.

1

VEEL MEER MENSEN AAN HET WERK

De regering-Michel legde de klemtoon op ‘jobs, jobs, jobs’, maar meer mensen aan het werk moet ook de komende jaren de absolute prioriteit blijven. In België zijn nog altijd te weinig mensen aan het werk.

Van alle 20- tot 64-jarigen in België werkt vandaag 70,5%. In landen als Nederland, Zweden en Zwitserland is dat 80% en meer. Veel van de hindernissen waarmee we geconfronteerd worden, zoals de houdbaarheid van onze welvaartsstaat, de wankele overheidsfinanciën, de onwaarschijnlijk zware belastingdruk op arbeid en de onaanvaardbaar hoge armoedecijfers vinden hun wortels in het feit dat er te weinig mensen werken. In essentie probeert België een welvaartsstaat van hetzelfde niveau als Zweden te onderhouden, maar dan wel met zeshonderdduizend tot bijna één miljoen (in een breder leeftijdsperspectief) werkenden minder.

Meer mensen aan het werk moet via een uitgebreide reeks van maatregelen. De focus moet daarbij liggen op een groter financieel verschil tussen werken en niet werken, opleiding en levenslang leren, een mentaliteit dat iedereen die kan bijdragen ook effectief moet bijdragen en meer flexibiliteit zowel voor werknemers als werkgevers.

4 VOKA TOPICS JUNI 2019

Dat vereist hervormingen van de belastingen op arbeid, van het uitkeringsstelsel, uitgebreidere mogelijkheden van kinderopvang, meer investeringen in levenslang leren, een centrale arbeidsmarktregisseur die zich richt op het activeren van alle groepen van inactieven, ….

2

HOUDBARE PENSIOE� NEN

Van de geplande grote pensioenhervorming van de vorige regering kwam uiteindelijk niets in huis. Pensioenen zijn nochtans een thema waarover heel veel mensen zich zorgen maken. Door de veroudering van de bevolking komen er de komende decennia netto meer dan een miljoen gepensioneerden bij. In de volgende legislatuur zullen de jaarlijkse overheidsuitgaven voor pensioenen met een dikke 4 miljard in euro’s van vandaag toenemen.

Tegen 2040 klimt die extra factuur naar bijna 11 miljard.

De uitwerking van een globaal pensioenplan waarbij zekerheid gecombineerd wordt met betaalbaarheid op lange termijn dringt zich dan ook op.

Dat pensioenplan moet meteen ook gekoppeld worden aan een eindeloopbaanbeleid dat gericht is op mensen langer aan het werk houden. Dat impliceert inderdaad een hogere pensioenleeftijd, maar ook het nog ver-

“Van de geplande grote pensioenhervorming van de vorige regering kwam uiteindelijk niets in huis.” der inperken van de vervroegde uittredingsmogelijkheden, levenslang leren en een aangepaste loondynamiek. Daarnaast moeten de pensioenen nauwer gelinkt zijn aan de loopbaanduur en moeten de grote discrepanties in de pensioenbedragen tussen de verschillende statuten afgebouwd worden.

3

MOBILITEIT VLOTTER TREKKEN

De toenemende filedruk zorgt voor meer en meer economische schade en hypothekeert een van de troeven van onze economie, met name de centrale ligging binnen de Europese markt. Om de files aan te pakken, is een inhaalbeweging op het vlak van de overheidsinvesteringen in infrastructuur belangrijk, vooral om de bestaande knelpunten weg te werken. De kern van elke mobiliteitsstrategie ligt evenwel in een correctere prijszetting voor de verschillende transportmogelijkheden.

Voor het wegverkeer impliceert dat een slimme kilometerheffing, waarbij de heffing varieert in functie van plaats en tijd. Dat is veel relevanter voor de aan-

VOKA.BE

pak van de files dan meer geld voor openbaar vervoer. In België wordt al veel geïnvesteerd in openbaar vervoer in vergelijking met andere landen, terwijl de kwaliteit eerder middelmatig is. Dat betekent dat binnen het openbaar vervoer efficiënter moet worden omgesprongen met de bestaande middelen, veeleer dan ingezet worden op nog meer middelen.

4

OMGAAN MET TECHNOLOGISCHE VERANDERING Er is ondertussen al een tijdje een technologische revolutie aan de gang die onze arbeidsmarkt, onze economie en onze hele samenleving raakt. Die revolutie houdt uitdagingen in, maar evengoed opportuniteiten. Om die laatste te kunnen grijpen, zijn wel een zekere flexibiliteit en aanpassingsvermogen vereist. In het verleden is België op dat vlak geen topland gebleken, veel van onze structuren zijn vooral gericht op het behoud van het status quo. Om beter te kunnen omgaan met de veranderingen die op ons afkomen, zijn concrete inspanningen nodig in het onderwijs,

de arbeidsmarkt en op het vlak van het ondernemerschap. Ons onderwijs blijft te weinig toekomstgericht, met onder meer opmerkelijk weinig studenten die kiezen voor richtingen als wiskunde, wetenschappen of ICT. Daarnaast is onze arbeidsmarkt te weinig flexibel om nieuwe vormen van werken mogelijk te maken of om de overstap naar nieuwe activiteiten te faciliteren. Dat soort flexibiliteit zal nochtans essentieel zijn om het groeipotentieel van de economie op te krikken.

5

97%

Om aan de normen voor 2050 te voldoen, moet 97% van ons gebouwenpark gerenoveerd worden.

gebouwenpark gerenoveerd worden. Ook in de landbouw en het transport moeten de grote inspanningen nog starten. Om ook op langere termijn oplossingen uit te werken voor de klimaatuitdaging moet vooral ingezet worden op meer innovatie. Daarvoor moeten de juiste stimulansen opgezet worden om zowel ondernemingen als individuen te motiveren om nieuwe antwoorden voor het klimaatvraagstuk te vinden.

KLIMAATUITDAGING AANPAKKEN

De volgende regeringen zullen ook werk moeten maken van een brede aanpak van de klimaatuitdagingen. Tot nog toe lag de focus daarbij vooral op de industrie, maar ook in de landbouw, de transport, de elektriciteitsvoorziening en het gebouwenpark zullen extra inspanningen nodig zijn.

Zo zijn onze woningen vandaag even slecht geïsoleerd als de woningen in Spanje en Italië.

Om aan de normen voor 2050 te voldoen, moet 97% van ons

WIE?

BART VAN CRAEYNEST

Hoofdeconoom Voka bart.vancraeynest@voka.be Bart Van Craeynest volgt op het Vokakenniscentrum de algemene economische dossiers op.

JUNI 2019 VOKA TOPICS 5

MILIEU

7 op de 10 ondernemers vrezen mogelijk watertekort We stevenen deze zomer mogelijks af op een historisch watertekort: eigenlijk hebben we nog twee tot drie maanden regen nodig. Zijn onze bedrijven klaar om zo’n tekort op te vangen, zeker als de overheid met een afschakelplan voor water komt? Nee, zo blijkt uit een nieuwe enquête van Voka bij 268 waterintensieve bedrijven. Negen op de tien ondernemingen hebben nog geen droogterisicoanalyse uitgevoerd of een noodplan opgesteld. Dit is het uitgelezen moment om dat wél te doen.

E

xperts schreeuwen het van de daken: we stevenen deze zomer mogelijks af op een historisch watertekort. Het grondwater en de watervoorraden in beken en rivieren zijn nog niet hersteld van de vorige (droge) zomerperiodes en deze winter heeft het onvoldoende geregend om onze tekorten terug aan te vullen. We hebben vandaag zo’n 150 tot 200 millimeter tekort. In België regent het gemiddeld 850 millimeter per jaar. Dit betekent dat we dus nog twee tot drie maanden regen nodig hebben.

Schaarste Water dreigt een steeds schaarser goed te worden, en vergeleken met andere landen hebben we er sowieso maar weinig van ter beschikking. Afhankelijk van de berekeningsmethode, schommelt onze voorraad tussen de 1.100 tot 1.700 kubieke meter water per persoon. Op drie landen na (Italië, Tsjechië en Korea) moeten Vlaanderen en Brussel het met de kleinste voorraad van de OESO stellen.

Spanje, Frankrijk, Griekenland, … : ze staan er beter voor dan wij. En het gaat dan om àlle watergebruik, dus ook van onze bedrijven, met waterintensieve sectoren zoals de chemie en de voedingsmiddelenindustrie.

6 VOKA TOPICS JUNI 2019

“Op drie landen na moeten Vlaanderen en Brussel het met de kleinste voorraad van de OESO stellen.”

VOKA.BE

Tot nu toe werd tijdens de droge zomers opgeroepen om zuinig met water om te springen en werden een aantal waterbesparende maatregelen ingevoerd, zoals een verbod om je gazon te besproeien.

Maar tegen de zomer van 2020 wil de Vlaamse overheid ook een ‘afschakelplan’ voor water klaar hebben dat bepaalt wie voorrang krijgt om water te gebruiken in geval van watertekort. Er is op dit moment al een voorlopig afwegingskader opgesteld, dat in de toekomst verder wordt uitgewerkt.

“Negen op de tien waterintensieve bedrijven hebben nog geen droogterisicoanalyse van hun bedrijf uitgevoerd of een noodplan opgesteld.”

Problematisch Zijn onze bedrijven genoeg voorbereid op lange periodes van droogte? Zeven op de tien vrezen in elk geval een mogelijk watertekort. Dat blijkt uit een enquête van Voka bij 268 waterintensieve ondernemingen.

Toch hebben negen op de tien nog geen droogterisicoanalyse van hun bedrijf uitgevoerd of een noodplan opgesteld. Geen water betekent nochtans vaak geen productie meer of levert veiligheidsproblemen op omdat installaties bijvoorbeeld niet meer gekoeld kunnen worden.

Het is nu dan ook het uitgelezen moment om als bedrijf een risicoanalyse op te maken van uw installaties.

Daarnaast zien acht op de tien bedrijven geen mogelijkheden om hun waterverbruik significant te reduceren en al evenveel bedrijven kunnen niet overschakelen op een alternatieve waterbron mocht er een tekort optreden. Voldoende water aan

een bepaalde kwaliteit is vaak ook vereist door wetgeving.

Denk maar aan alle regels rond voedselveiligheid, de verplichting tot sproeien om stofemissies van stuivende stoffen te beperken, gaswassers die water nodig hebben om luchtemissienormen te halen, ...

Wat dan als de overheid bij grote droogte toch een afschakelplan activeert? Dan zeggen de bevraagde ondernemingen op korte termijn toch vooral informatie te willen over de beschikbaarheid van alternatieve waterbronnen (62%). Ook wordt er door 55% aangedrongen op een aanspreekpunt bij de overheid. Voor Voka is het alvast cruciaal dat bij het opstellen van zo’n afschakelplan rekening wordt gehouden met de noden van de industrie. Bedrijven afkoppelen brengt immers zware risico’s met zich mee op het vlak van (voedsel)veiligheid en heeft nefaste economische gevolgen: waterintensieve ondernemin-

gen zijn in Vlaanderen immers goed voor 33% van de bruto toegevoegde waarde en 22% van de jobs.

De industrie heeft de laatste jaren ook niet stilgezeten: zo werd tijdens de periode 20002016 het totale waterverbruik (exclusief koelwater) gereduceerd met 10% en daalde het koelwaterverbruik met 22%.

Vele bedrijven gaan vandaag al bewust om met water in hun productieproces maar gezien de huidige situatie moet iedereen – ook het bedrijfsleven – verder inspanningen leveren om zuiniger en efficiënter om te gaan met water.

WIE?

ELLEN VANASSCHE

Adviseur milieu en klimaat ellen.vanassche@voka.be Ellen Vanassche volgt op het Vokakenniscentrum dossiers op rond milieu en klimaat

JUNI 2019 VOKA TOPICS 7

MILIEU

Citrique Belge

“Door meer hergebruik beperken we risico bij droogte” Citrique Belge uit Tienen maakt citroenzuur voor onder meer frisdranken en geneesmiddelen.

Daarbij heeft het heel wat water nodig: zo’n 3,5 miljoen kubieke meter per jaar. Maar dat dreigt steeds minder makkelijk voorhanden te zijn en dus zet het bedrijf sterk in op innovatie. “Door meer in te zetten op hergebruik worden we minder afhankelijk van enkele bronnen, zoals de Gete, en beperken we de risico’s bij droogte”, zegt Lieve Lamberts van Citrique Belge.

O

p dit moment ziet Director Coproductie en Innovatie Lieve Lamberts bij Citrique Belge nog geen acuut watertekort, maar ze houdt de aanhoudende droogte nauwlettend in de gaten. Het bedrijf uit Tienen heeft vooral water nodig voor diens productieprocessen: twee derden van het water dat het verbruikt, is koelwater.

“Het andere derde moet van drinkwaterkwaliteit zijn, want dat komt in contact met het citroenzuur of de afgeleide bijproducten die wij maken”, zegt Lamberts. Drie grote bronnen leveren dat water aan: de rivier de Gete, het gezuiverde water van de rioolwaterzuiveringsinstallatie van de stad Tienen en ook nog grondwater.

“Als de waterstand in de Gete te laag zou worden bij aanhoudende droogte, dan hebben we meer grondwater nodig”, werpt Lieve Lamberts op. “We dreigen dan meer nodig te hebben dan het volume waar we momenteel voor vergund zijn. Als er structureel afschakelplannen zouden komen, dan kan dat voor ons zeer grote gevolgen hebben.” Daarom kan in dit geval een droogtemanager bij de overheid helpen, meent ze. “Er is een aanspreekpunt nodig waarbij bedrijven terecht kunnen en dat mee kan nadenken over mogelijke 8 VOKA TOPICS JUNI 2019

oplossingen in het geval van aanhoudende droogte.”

Daarnaast probeert Citrique Belge het ook met steeds minder water te doen. Zo is het bedrijf bezig met een waterscan in de productie en plant het om aanpassingen te doen om zo meer condensatiewater te herbruiken. Bovendien lopen er testen om het gezuiverde afvalwater en het geloosde koelwater te opwaarderen tot drinkwaterkwaliteit in plaats van het rechtstreeks te lozen in de Gete.

Tot slot broedt het bedrijf op een innovatie, samen met de Tiense Suikerraffinaderij, en bedrijven en landbouwers

“Het water dat aanwezig is in suikerbieten kan efficiënter worden ingezet.”

LIEVE LAMBERTS, CITRIQUE BELGE

uit de regio. “Het water dat aanwezig is in suikerbieten wordt verwijderd en de koelcapaciteit van dit water wordt momenteel onderbenut. Dat kan efficiënter worden ingezet, bijvoorbeeld door het via een pijpleiding tot bij Citrique Belge te brengen en hier als koelwater te gebruiken. Zo zou er ongeveer 1 miljoen kubieke meter water beschikbaar zijn.

Door meer in te zetten op hergebruik worden we minder afhankelijk van enkele bronnen, zoals de Gete en het grondwater, en beperken we de risico’s bij droogte.”

VOKA.BE

ACTUA

Twaalf prioriteiten van Voka, UWE en BECI voor de regeringsleiders Op dinsdag 7 mei overhandigden Hans Maertens (Voka), Olivier de Wasseige (UWE) en Olivier Willocx (BECI) twaalf gezamenlijke verkiezingsprioriteiten aan de federale premier en de Vlaamse, Brusselse en Waalse minister-presidenten. Met dit initiatief wilden Voka, UWE en BECI hun eisen voor ondernemingen in Vlaanderen nog meer kracht bijzetten.

H

oe sterk geregionaliseerd de economische bevoegdheden in België ook zijn, de drie gewestelijke werkgeversvertegenwoordigers delen een gemeenschappelijke visie rond zes belangrijke sociaaleconomische domeinen waar fundamentele ingrepen dringend nodig zijn om in elk gewest het niveau van de economie en van de samenleving op te krikken: mobiliteit, onderwijs, de arbeidsmarkt, de overheid, energie en innovatie.

De boodschap die Voka, UWE en BECI overmaakten was eensluidend: we mogen ons niet tevreden stellen met de goede economische situatie van de afgelopen jaren. De conjunctuur gaat stilaan naar beneden en de structurele uitdagingen zijn aanzienlijker dan ooit. “Een aantal belangrijke economische en sociale verschuivingen die al geruime tijd aan de gang zijn, zullen zich in de loop van de volgende legislatuur voltooien.

In deze omstandigheden kan

“De conjunctuur gaat stilaan naar beneden en de structurele uitdagingen zijn aanzienlijker dan ooit.”

© Belga

Hans Maertens, Olivier Willocx (BECI) en Olivier de Wasseige (UWE) overhandigen 12 prioriteiten aan premier Charles Michel.

prioriteiten voor de volgende regionale en federale coalities — 7 mei 2019

union wallonne des entreprises

Download de gezamenlijke prioriteiten

➜ www.voka.be/ publicaties

de overheid rekenen op de ondernemers, want die zullen zich blijven inzetten voor innovatie, uitmuntendheid, welvaart en werkgelegenheid”, aldus Hans Maertens.

Het is niet de eerste keer dat de werkgeversorganisaties de handen in elkaar slaan. Na moeilijke regeringsonderhandelingen onderschreven ze in maart 2008 al een gemeenschappelijk solidariteitspact om tegen 2020 500.000 extra jobs te creëren.

12 gezamenlijke prioriteiten voor 6 belangrijke domeinen Mobiliteit 1. Invoeren van een slimme kilometerheffing 2. Meer investeren in mobiliteitsinfrastructuur Onderwijs 3. Meer inzetten op STEM 4. Uitbreiden van duaal leren Arbeidsmarkt 5. Lagere fiscale lasten op arbeid 6. Meer investeren in levenslang leren Overheid 7. Administratieve vereenvoudiging 8. Budgettaire discipline gekoppeld aan belastingstop Energie 9. Effectief energiepact 10. Verhogen energie-efficiëntie gebouwen Innovatie 11. Inzetten op digitalisering 12. Meer investeren in R&D

JUNI 2019 VOKA TOPICS 9

ARBEIDSMARKT

Langer werken dankzij dynamische loopbaan Geen enkele generatie had in ons land kortere carrières dan degene die nu afzwaait.

Tegelijkertijd wordt de pensioenfactuur steeds zwaarder en de krapte op de arbeidsmarkt steeds nijpender. Langer werken is dan ook de boodschap, maar hoe? Via dynamische loopbanen, bepleit Veronique Leroy van het Voka-kenniscentrum in de nieuwste Voka Paper.

E

r wacht de nieuwe regering die nu uit de startblokken moet schieten een serieuze pensioenbom.

De komende vijf jaar komen er meer dan een kwart miljoen gepensioneerden bij. Daar hangt per jaar een factuur van maar liefst 4,2 miljard euro aan vast, raamt de Studiecommissie voor de Vergrijzing. En de hogere pensioenleeftijd? Die gaat pas in vanaf 2025, de volgende regeerperiode dus. Vanaf dan moet je 66 jaar zijn om op rust te mogen, vanaf 2030 wordt dat 67 jaar.

Maar veel animo is er niet voor dat langer werken. In België overweegt maar liefst de helft van de Nederlandstaligen boven de 25 jaar om vroeger te stoppen dan de pensioengerechtigde leeftijd, zo blijkt uit een recente enquête van ‘Knack’. Onderzoek na onderzoek geven Belgen aan rond hun zestigste te willen stoppen. En het blijft niet bij willen: gemiddeld trekken we de deur van de werkvloer op ons eenenzestigste achter ons dicht.

In zowat alle industrielanden

“In zowat alle industrielanden wordt vandaag langer gewerkt dan in België.”

10 VOKA TOPICS JUNI 2019

wordt vandaag langer gewerkt dan in België.

“Om zowel de krapte op de arbeidsmarkt als de vergrijzingskost aan te kunnen is het nochtans broodnodig dat meer mensen langer werken”, werpt Veronique Leroy op, senior adviseur sociaal recht en arbeidsmarkt bij Voka. “We werken (bijna) evenveel jaren niet als wel. We werken maar 33 jaar en dragen dan bij aan de maatschappij. Daarnaast zijn we in Vlaanderen maar liefst 28 jaar inactief, waarbij we teren op uitkeringen van diezelfde maatschappij. In combinatie met de langere levensverwachting zal de generatie die nu met pensioen gaat het langst niet-

beroepsactief zijn in de Belgische geschiedenis.” En dat zet de draagkracht van ons pensioenstelsel stevig onder druk.

Veronique Leroy wijst erop dat langer werken niet alleen in het belang van onze sociale zekerheid is, maar ook van de werkgevers en de werknemers zelf. “Onderzoek toont aan dat mensen die werken grosso modo gelukkiger en gezonder zijn dan niet-werkenden. Ondernemingen kunnen met ingevulde vacatures meer groei en welvaart creëren. En met meer mensen die langer werken kan een maatschappij een sociaal vangnet financieren in demografisch uitdagende tijden”, merkt ze op.

VOKA.BE

De gemiste kansen van de regering-Michel De regering-Michel verhoogde de pensioenleeftijd tot 67, maar liet een reeks andere kansen liggen om langer werken te kunnen en te willen realiseren.

• Zware beroepen De regering-Michel I trok de pensioenleeftijd op, maar koppelde dat aan een debat over de zware beroepen, die toch nog vroeger met pensioen zouden mogen gaan. De regering slaagde er evenwel niet in om zo’n lijst op te stellen. “Er zijn verschillende landen waar vervroegd pensioen voor zware beroepen niet bestaat, zoals Denemarken, Nederland en Zweden. Deze landen leggen de focus op re-integratie, innovatieve vormen van preventie, een flexibele arbeidsorganisatie en een flexibel pensioensysteem”, legt Veronique Leroy uit. “Belangrijk is dat in landen waar vervroegde pensioenregelingen voor zware beroepen bestaan, het aandeel werkenden in zware beroepen tussen de 0,5% en de 4% ligt. Het pleidooi in België om tussen de 30 à 50% van de beroepen als zwaar te bestempelen raakt dus kant noch wal.”

• Deeltijds pensioen “De federale regering is er jammer genoeg niet meer in geslaagd om een vorm van ‘half pensioen’ in te voeren deze legislatuur”, betreurt Veronique Leroy. Bij een deeltijds pensioen bouwt een werknemer op basis van het deeltijds loon nog deeltijdse pensioenrechten op. “Maar zolang Tijdskrediet Eindeloopbaan blijft bestaan – dat genereuzer is dan het deeltijds pensioen – zullen de gerechtigden op een landingsbaan uiteraard niet op deeltijds pensioen gaan. Die ‘landingsbanen’ moeten dan ook uitgefaseerd worden.”

“We werken (bijna) evenveel jaren niet als wel.”

De hamvraag is dus hoe we erVOKA PAPER voor zorgen dat mensen langer aan de slag willen en kunnen blijven. De sleutel daarvoor ligt bij meer dynamische loopbanen. Veronique Leroy: “Zodra we het debat aansnijden rond langer werken verzanden we dikwijls in een welles-nietesDownspelletje over zware beroepen, load de brugpensioen en pensioenleef- Voka Paper tijd. In plaats van energie en ‘Dynamische geld te steken in het inkorten loopbanen’ www.voka.be/ van de loopbaan en het opgeven ➜ publicaties van talent, moeten we de focus leggen op een meer dynamische loopbaan op maat van het individu, die zo op een haalbare manier leidt tot langer werken. Dat impliceert een investeringscultuur in plaats van een afschrijfcultuur. Daarvoor zullen we moeten gaan voor loopbanen waarin competenties evolueren, arbeidsautonomie floreert, “De ‘landingsarbeidsritme evolueert met le- banen’ moeten vensbehoeften en de lonen de uitgefaseerd worden.” productiviteit volgen.”

Een maandelijkse uitgave van Voka vzw | Verschijnt niet in juli en augustus | Jaargang 3 - mei 2019 Koningsstraat 154-158, 1000 Brussel P912687

MEI 2019

DYNAMISCHE LOOPBANEN

Maar hoe moet die dynamische loopbaan er dan uitzien?

Eén van de kerningrediënten is meer maatwerk. “Van onder meer glijdende werkroosters of de mogelijkheid voor werknemers om autonoom begin- en einduren te bepalen is aangetoond dat ze een positief effect hebben op de work-life balance”, weet Veronique Leroy. “Daarom moeten bedrijven openstaan voor meer maatwerk binnen de loopbanen van hun medewerkers, maar moet ook het regel-

gevend kader meer experimenteerruimte en proefprojecten toelaten waarin bedrijven zonder al te veel rompslomp dat maatwerk voor en met hun medewerkers kunnen vormgeven.”

Arbeidsduurvermindering, zonder kostverhoging voor de werkgevers, moet bespreekbaar zijn en de werknemer moet die vraag kunnen stellen.

Dat is een piste als de werkgever hiermee akkoord gaat

om langer aan de slag te blijven

JUNI 2019 VOKA TOPICS 11

MACRO-ECONOMIE

en in combinatie met loonvermindering, voert de nieuwste Voka Paper aan. Interessant hierbij is het concept van de ‘loopbaanrekening’. Wie meer of langer werkt, heeft daarbij meer verlofrechten, waarmee hij de loopbaan tijdelijk kan onderbreken en niet-actieve perioden mee kan financieren.

Om zijn competenties grondig te onderhouden, bijvoorbeeld.

En zo uiteindelijk langer actief te blijven.

Maar het is vooral ook zaak om het mes te zetten in allerlei systemen die mensen van de arbeidsmarkt afduwen. Zo moet het mes gezet worden in de zogenaamde ‘gelijkgestelde periodes’: periodes waarin een werknemer niet aan het werk is, maar hij toch pensioenrechten blijft opbouwen, tijdens brugpensioen, landingsbanen en tijdelijke werkloosheid bijvoorbeeld. Die geven immers geen prikkel om na een periode van

even niet werken toch weer aan de slag te gaan. “Ook moeten vervroegde uittrederegelingen voor de leeftijd van 60 jaar onmogelijk zijn”, vindt Veronique Leroy. “Amper 10% van de Belgen werkt vandaag tot aan de wettelijke pensioenleeftijd van 65. De ambitie moet zijn om de komende jaren minstens tot het Europese gemiddelde van 63 te komen.”

Zo doen ze het in het buitenland In het Verenigd Koninkrijk kunnen werknemers een verandering in het aantal uren en/of in het werkrooster vragen, en/of vragen om thuis te werken (‘Right to request’). Op het moment van aanvraag moeten ze wel minstens 26 weken in dienst zijn bij hun werkgever. De werknemers moeten bij hun aanvraag aangeven welk effect dat zal hebben op hun werkgever en hoe daarmee kan worden omgesprongen. Blijkt het een onhaalbare kaart, bijvoorbeeld omdat het niet mogelijk is om het werk te herorganiseren over de rest van het personeel, dan kan de werkgever de aanvraag afkeuren.

Uit Zweden komt het model dat sommige ondernemingen in de zorgsector toepassen om werknemers de eigen roosters te laten kiezen. De werkgever hangt hierbij uit hoeveel mensen en met welke competenties hij op elk ogenblik nodig heeft. Met gekleurde magneten mogen de werknemers zelf aanduiden welke shift ze graag op zich nemen. Vervolgens wordt er geruild en gepuzzeld tot het finale rooster vastligt, met respect voor maximale arbeidstijden en minimale rusttijden.

In Duitsland kunnen werknemers die de pensioenleeftijd nog niet bereikt hebben deeltijds werk combineren met deeltijds pensioen. De sociale bijdragen dragen bij en verhogen vervolgens de pensioenuitkering.

12 VOKA TOPICS JUNI 2019

WIE?

VERONIQUE LEROY

Senior adviseur recht en arbeidsmarkt veronique.leroy@voka.be Veronique Leroy volgt op het Voka-kenniscentrum dossiers op rond sociaal recht en arbeidsmarkt.

VOKA.BE

ZORG

Congres Voka Health Community

Toekomstgericht hervormen van welzijn en zorg Zorg moet anders en beter als we de kwaliteit, menswaardigheid, duurzaamheid, betaalbaarheid en toegankelijkheid van ons systeem willen behouden. Maar hoe bereiken we meer kwaliteit, veiligheid en efficiëntie in welzijn en zorg? Hoe komen we tot een bredere digitale welzijns- en zorgondersteuning en de nodige onderlinge connecties? U komt het te weten op het congres van Voka Health Community.

A

ls de juiste drivers zoals financiering, programmatie, zorgstrategische planning en digitalisering goed komen te staan, zal dat al veel in beweging brengen. Maar we hebben ook nood aan eenheid van visie, leiderschap en aansturing. Doe de dingen samen, als één geheel!

Tijdens het jaarlijks congres van Voka Health Community willen we een verschuiving van het denken teweegbrengen, willen we de breuklijn tussen cure en care wegwerken en willen we elke stakeholder inspireren met best practices uit binnen- en buitenland. Na de verkiezingen van 26 mei is dit het ideale moment om een ruim wederzijds engagement op te nemen en een gezamenlijk plan op tafel te leggen. En dit ten voordele van elke burger en de kwaliteit, innovatie en toegankelijkheid in welzijn en zorg.

Het jaarlijkse Health Community Congres is voor elke organisatie in de zorgsector een topevent om naar uit te kijken. Het biedt u een ideaal netwerkmoment en is telkens een bron van nieuwe inspiratie om samen na te denken over de volgende noodzakelijke stappen in de eigen (zorg)organisatie, in de overlegstructuren en in het beleid.

Sprekers die alvast bevestigd hebben: Cordula Wagner (Nivel), Marc Herremans (REVAlution Center), Lieven De Maesschalck (Thomas More), Aki Puustjärvi (Health Village Finland).

“Na de verkiezingen van 26 mei is het Health Congres het ideale moment om een gezamenlijk plan op tafel te leggen.”

Noteer dinsdag 24 september alvast in jouw agenda! Het event vindt plaats te Londerzeel. De programma-updates kan je terugvinden op www. voka.be/healthcommunity.

DAAROM VOKA JAARVERSLAG 2018

ONTDEK WAT VOKA VOOR U KAN BETEKENEN! WWW.DAAROMVOKA.BE

JUNI 2019 VOKA TOPICS 13

VOKA

#dankjewel aan 100.000 medewerkers in Vlaanderen In de nasleep van ‘Vlaanderens mooiste’ organiseerde Voka van 23 tot 26 april zijn eigen Ronde van Vlaanderen om de medewerkers in ondernemingen persoonlijk te bedanken voor hun inzet en enthousiasme. “Elke dag versterken 3 miljoen medewerkers onze economie met hun dagelijkse inzet. Samen met onze ondernemingen zorgen ze zo voor welvaart en nieuwe jobs.

Daarom geven we 100.000 werknemers een welgemeende #dankjewel”, zegt Hans Maertens, gedelegeerd bestuurder van Voka.

V

oka bezocht ruim 500 bedrijven over heel Vlaanderen, goed voor 50.000 medewerkers. De werknemers kregen er wafels, appels en leuke bedankingskaartjes. Daarnaast kwamen er ook bedankingen op bedrijventerreinen, tien grote stations en andere publieke plaatsen om nog eens 50.000 medewerkers in de bloemetjes te zetten. De actie kreeg met www.dank-je-wel.be ook een eigen campagnewebsite, waarop Voka uitlegt waarom het #dankjewel zegt.

De aftrap van de campagne werd door Hans Maertens gegeven op het bedrijventerrein van Haasrode, gevolgd door bedrijfsbezoeken bij Citrique Belge en Tiense Suikerraffinaderij in Tienen. “Bij Citrique Belge zetten meer dan 300 werknemers zich dag en nacht, 7 dagen op 7, volop in voor de productie van citroenzuur. Toen Voka de

actie aankondigde om de werknemers extra te bedanken, hebben we geen seconde getwijfeld om hieraan mee te werken. Een tof initiatief!”, vindt Wim Vandenbrande, CEO van Citrique Belge.

Ook bij Tiense Suiker kon de actie op veel bijval rekenen. “We doen graag mee met de Voka #dankjewel-actie. Onze medewerkers en partners zetten zich elke dag met de juiste ondernemersmentaliteit in om het bedrijf optimaal te laten draaien.

Dit begint op de velden bij de bietenplanters, die dankzij hun kwalitatieve bieten mee zorgen voor de suiker in deze suikerwafels”, zegt Jan Ingels, Director Sugar Factories bij Tiense Suikerraffinaderij.

Hans Maertens kijkt tevreden terug op de actie: “Een koers win je enkel in ploeg: onze bedrijven en hun medewerkers

“Een koers win je enkel in ploeg: onze bedrijven en hun medewerkers hebben de voorbije jaren een indrukwekkend parcours gereden.”

HANS MAERTENS, GEDELEGEERD BESTUURDER VOKA

hebben de voorbije jaren een indrukwekkend parcours gereden. Zo kwamen er sinds eind 2014 niet minder dan 146.000 jobs bij. We rekenen ook de komende jaren op deze flandriens.

Want er komen grote uitdagingen op ons af. Denk maar aan de krapte op de arbeidsmarkt door de vergrijzing of de digitalisering. Maar als we er samen voor gaan, kunnen we tot oplossingen komen om het ook de komende jaren vooruit te doen gaan.”

© Belga

14 VOKA TOPICS JUNI 2019

VOKA.BE

VERKIEZINGEN

Voka-verkiezingsdebat

‘Durf kiezen voor de overheid van de toekomst’ Op 25 april verzamelden meer dan 150 aanwezigen in Plein Publiek BXL voor het Vokaverkiezingsdebat ‘Durf kiezen voor de overheid van de toekomst’. In dit laatste thematische publieksdebat legde Voka de oplossingen uit zijn verkiezingsmemorandum voor aan een panel van lijsttrekkers en specialisten van Vlaamse partijen.

“V

oka deed een studie over wat ondernemingen écht bijdragen aan de overheid. En het bevestigt wat we allemaal eigenlijk weten: we betalen in ons land veel belastingen. Te veel.” Met deze woorden opende Voka-voorzitter Wouter De Geest het laatste Voka-verkiezingsdebat. Volgens de voorzitter lijkt meer geld voor politici vaak de oplossing voor elk probleem: justitie, politie, zorg, onderwijs, ....

Toch is dat niet het juiste antwoord: “We spenderen al meer dan gemiddeld aan onze overheid. Als er van iets meer nodig is, dan is het van het volgende: meer digitaliseren, meer uitbesteden, meer efficiëntie en meer responsabiliseren. En dus niet: meer geld.”

“De tijd van halve oplossingen is voorbij. Wij verwachten grondige hervormingen. Ons memorandum kreeg niet voor

“Wat we nodig hebben: meer digitaliseren, meer uitbesteden, meer efficiëntie en meer responsabiliseren. En dus niet: meer geld.”

WOUTER DE GEEST, VOORZITTER VOKA

niets de titel ‘Durf kiezen, Durf ondernemen’”, aldus Wouter De Geest. Een duidelijke oproep die de toon zette voor het debat tussen Tom Vandendriessche (Vlaams Belang), Jan Cornillie (sp.a), Hendrik Bogaert (CD&V), Alexander De Croo (Open Vld), Elisabeth Meuleman (Groen) en Steven Vandeput (N-VA). Daarbij zorgden Fons Leroy (VDAB), Piet Vanthemsche (Wit-Gele Kruis), Geert Pauwels (Lineas) en Jan Goossens (Aquafin) met hun getuigenissen voor de thema’s van de avond: onderwijs, zorg, mobiliteit en overheidsinvesteringen, stuk voor stuk onderwerpen die alle geledingen van de maatschappij raken.

Het debat toonde aan dat het hoog tijd is voor actie, willen we een efficiënte overheid als einddoel hebben die ons in elk van die domeinen naar een topniveau kan brengen.

Momenteel is het majestueuze Dynastiepaleis op De Kunstberg, die de Plein Publiek herbergt en waar het debat plaats vond, ook het decor voor een indrukwekkende multimediale expositie over Pieter Bruegel. Daarom sloot Hans Maertens, gedelegeerd bestuurder van Voka, het debat met een passend besluit af. “Pieter Bruegel de Oude slaagde er in om de maatschappij heel scherp in beeld te brengen, met aandacht voor de ambachten. En ik denk dat de overheid iets van hem kan leren: zoek naar een visie, zet de tering naar de nering en koester de ondernemingen.” De aanwezigen kregen na de receptie ook de kans om de expositie met eigen ogen te aanschouwen.

JUNI 2019 VOKA TOPICS 15

GEEF JE BEDRIJF MEER ENERGIE EN ZET JE DEUREN OPEN op zondag 6 oktober 2019!

6 OKTOBER

VAN 10 TOT 17 U

SCHRIJF JE BEDRIJF NU IN EN GENIET VAN 10% EARLY BIRD KORTING www.openbedrijvendag.be www.openbedrijvendag.be/bedrijven/wat