मत ृ ी
कर अंधाराचं सा ा य पसरलेलं होतं. घनदाट जंगलाला अमावा ये या रा ीनं परु तं अंधारात बड ु वन ू टाकलेलं होतं. मधूनच होणार% रात क&यांची कर सोडल% कं वा मधूनच सरपटत जाणार्या सापाची सळसळ अथवा भ+या या शोधाथ -नघाले.या /वापदां या चाहूल%खेर%ज बाक1 कसला आवाजह% न3हता. वातावरणात 4डस5बरचा गारठाह% अंधारा या बरोबर%नं होता. ते3ह7यात 8या दोघां या पावलांमळ ु े 9चरड.या जाणार्या काट:यां या आवाजानं एकदम ती गारठलेल% शांतता भंग पाव.यासारखी झाल%. ते दोघे लगबगीनं चालत होते. ते3ह7यात 8यात.या एका या हातातल% पेटती काडी 8या या बोटापय=त जळल% आ>ण 8याला चटका बस.याबरोबर 8यानं अ फुटसं क@हून ती काडी खाल% फेकल%. 8या थो&याशा चट:याची ऊब 8याला हवीहवीशी वाटल%. "संप.या आप.याकड या का&या." चहूबाजंन ू ा पसरले.या अंधारा या समB ु ातच डोळे ताणून अंदाजानंच आप.या साथीदाराकडे पाहत तो Cहणाला. "हरकत नाह%, बहुतेक फार वेळ चालावं लागणार नाह%." साथीदार ते दोघे या काDयाकुDयांनी भरले.या र 8यावEन चालत होते, 8याचा अदमास घेत Cहणाला. "चहूबाजूंना सव काह% 9गळून टाकलेला अंधार आहे . तल ु ा कसला आशावाद सच ु तोय?" ते3हा एकदमच घनदाट झाडी कमी झाल%. थो&याशा उघडीपीनं अगद% अ पGटसं थोडंफार Hदसू लागलं. आ>ण 8या दोघां या चेहर्यावर एकदमच थोडीशी समाधानाची रे षा उमटल%. झाडी नसलेला भाग बराच Jव तीण वाटत होता आ>ण 8या या मधोमध एक चारमजल% पडक1 इमारत उभी होती. आ>ण 8या इमारती या दोन बाजूला दोन घरं कं वा इमारती कधीकाळी उभे असा3यात असं सांगणार्या काह% खुणा Lश.लक हो8या. 8या पण ू व तीला चार%बाजंन ू ी कंु पण अस.याचे अवशेषह% Hदसत होते. 'चंBकोर' नाव LलHहले.या 8या इमारतीत ते दोघेजण धडपडतच Lशरले. थंडी बोचर% आ>ण असMय होत होती. ते मट ु कुळं कEन बस@यासाठN जागा शोधत असावेत, पण सगळे मजले सताड उघडेच. वारा आ>ण गारठा एक1कडून दस ु र%कडे जावा इतकं नैस9ग क वातानक ु ू ल झालं होतं. चौQया मज.यावर पोच.यावर मा थोडीशी ऊब वाटू लागल%. आ/चय Cहणजे चौQया मज.यावरचं घर बर्यापैक1 ि थतीत होतं. एका दरवाजा असले.या खोल%चा दरवाजा 8यांनी Sय8न कEन उघडला आ>ण एकदम आतमTये पडलेला पालापाचोळा खळबळला. 8या खोल% या >खड:या मोडले.या हो8या, 8यामळ ु े गारठा अन अधेमधे सट ु णारा वारा होताच, पण खोल% या एका कोपर्यात ते मट ु कुळं कEन बसू शकत होते. 8यातला एकजण दस ु र्याचा हात धEन 8याला समोरच Hदसणार्या वयंपाका या ओDयाकडे ओढू लागला. ते दोघे अंदाजानं -तथे गेले आ>ण चाचपड.यावर 8यां या हाताला च:क मेणब8ती आ>ण काडेपेट% लागल%. ते दोघे मेणब8ती पेटवन ू 8या खोल%त घेऊन आले आ>ण कोपर्यात मेणब8ती ठे वन ू एकमेकांना Wबलगन ू बसले. खोल%त असले.या खाटा मोडून गेले.या हो8या आ>ण पाचोXयासोबत काह% कागद इत ततः Jवखुरलेले होते. एकानं वेळ घालव@यासाठN Cहणून ते सगळे अ ता3य त पसरलेले कागद एक केले आ>ण
मेणब8तीजवळ घेऊन आला. दोघेह%जण 8या कागदा या चळतीकडे उ8सक ु तेनं पाहू लागले.
-----
अमर >खडक1बाहे र शZ ू यात पाहत बसला होता. "वडाकडे एकटक नजर लावन ू कशाला बसला आहे स बे?" अभय या आवाजानं अमर एकदम भानावर आला. 8यानं एकदा अभयकडे पाHहलं आ>ण बसला होता, -तथेच पलंगावर आडवा पडून 8यानं आ7याकडे नजर लावल%. "अरे बस कर रे तझ ु ा द%डशहाणेपणा!" अभय वैतागन ू खोल% या दस ु र्या टोका या वतः या पलंगावर बसत Cहणाला, "तल ु ा >खडक1ची जागा असला बायलेपणा करायला Hदलेल% नाह%." "पE ु षीपणा करायला Mया >खड:यांमधून झाडांLशवाय काह% Hदसतं का?" अमर Cहणाला. "8या समोर या घरा या >खडक1चा पडदा वार्याने थोडा हल.यावर.." अभय डोळा मारत Cहणाला. अमर आ7याकडे एकटक पाहत होता. अभयनं एक [ण 8या या उ8तराची वाट पाHहल% आ>ण Cहणाला, "अजून कती Hदवस असं -नवणं कEन बसायचं आहे?" अमरचा चेहरा तसाच ओढलेला होता. पाचच Hदवसांत तो Sचंड खंगन ू गेला होता. अभयला 8याची ह% ि थती पाहवत न3हती. अमरनं तर%ह% उ8तर Hदलं नाह%. अभय उठून अमर या पलंगाजवळ गेला आ>ण 8या याकडे पाहू लागला. अमरची नजर ि थर होती. अभय 8या या शेजार% बसला. "मला आतन ू काह%तर% होतंय रे . भीती, लाज, अपराधीपणा काह%तर%. खूप खोलवर." अभयचं 8या याकडे पाहणं सहन न होऊन शेवट% अमर बोलला. 8याचा वरह% खोल गेलेला होता. "पण तू काह% चूक केलेलं नाह%स. काय मख ू ा सारखं मनाला लाऊन घेतोयस?" अभय 8या या खां\यावर हात ठे वत Cहणाला. "चूक कसं नाह%." "अरे , -तथे भर चौकात Hदवसाउजेडी मल ु %ला छे डणार्यांचा शHू टंग जर तू केलं नसतंस तर ते लोक पकडले गेले असते का? आ>ण ए3ह7या जमावासमोर तू एकटा काय करणार होतास? लोक काह%ह% बोलतात रे . तू का मनाला लाऊन घेतोस?" "मी 8याब^ल बोलत नाह%ये अभय." "मग कशाब^ल.." आ>ण एकदम ल[ात येऊन अभय Cहणाला, "MCम. पण 8याबाबतीत आपण काह% कE शकत न3हतो. 3हायचं होतं ते झालं होतं." "जे झालं 8यात आपल% चूक होती." अमर पट ु पट ु .यासारखं Cहणाला.
अभय -तथून उठला आ>ण >खडक1त जाऊन उभा राHहला. चौQया मज.या या 8यां या >खडक1तन ू समोर या झाडां या गद_वEन 8यांना दरू पय=त `[-तज Hदसत असे. रा ीचे नऊ-साडेनऊ होत आले असावेत. अGटमी या चंBाची कोर 8याला Hदसत होती आ>ण 8या आखीव रे खीव कोर%भोवतालची चांद@यांची न[ी काXया कॅन3हासवर कुणी लहान मल ु ानं चमक1 सांडून टाकावी तशी Hदसत होती. शेजार या घरां या आ>ण इमारती या मTये असणार्या मोकXया जागेत लहान पोरं खेळत होती. बाजू या बंग.यात.या Cहातार्या आजोबांनी अंगणात खुचb टाकल% होती आ>ण ते नेहमीSमाणेच खेळणार्या पोरांवर नजर ठे वन ू होते. सगXया वसाहतीभोवती असले.या कंु पणाला वॉचमन हळूहळू चालत एक फेर% मारत होता. उ8तरे कडे नजर फरवन ू 8यानं dरसर्च इिZ टDयट ू या इमारतीकडे एक नजर टाकल%. इिZ टDयट ू पासन ू भलाथोरला र ता जंगलाला कापत दरू शहराला जाऊन Lमळत होता. वसाहत आ>ण इिZ टDयट ू ना जोडणारा एक -नमळ ु तासा जेमतेम एक गाडी जाईल ए3हढा सब ु क डांबर% र ता दाट जंगलातनं नागमोडी वळणं घेत जात असे. 8याकडे 8याचं ल[ गेलं आ>ण एकदम 8याला रोज 8यावEन चालत जाणार्या बाबांची आठवण आल%. इिZ टDयट ू ह% बंद पडल% होती आ>ण बाबाह% राHहले न3हते. राHहलं होतं फ:त घर आ>ण धाकटा अमर. तो थो&याशा >खZन मनानंच वतः या पलंगाकडे गेला. बेडEम या दरवाजाजवळचं बटण दाबन ू 8यानं लाईट बंद केला. आ>ण पलंगावर पडून तो झोपायचा Sय8न कE लागला.
-----
पHहलं पान 8या दोघांनी वाचायला सE ु वात केल%.
जोसेफ ट%फन आप.याच धंद ु %त दाE या अंमलाखाल% थोडासा भेलकांडत आप.या घराकडे -नघाला होता. ग8ु 8यापासन ू घराकडचा 8याचा रोजचा र ता इत:या सवयीचा होता क1 तो झोपेतसf ु ा न चक ु ता घE पोचला असता, तर दाEची नशा काह%च न3हती 8यापढ ु े . अकरा या सम ु ारास झोपडपgीत असेल तेच h/य होतं. जवळपास सगळीजण झोप&यांची दारं बंद कEन बसलेले होते. कुठ.या झोपडीत ट%3ह% चालू होते, कुठ.या झोपडीत पोरं रडत होती. कुठ.या झोपडीत जोसेफसारखा एखादा ग8ु 8यातन ू जोसेफआधी -नघन ू पोचला होता आ>ण 8याचं ह:काचं -न8यकम बजावत होता कं वा दस ु रं ह:काचं -न8यकम Cहणजे बायकोला मारत होता. जोसेफ मा 8या याच तंB%त पढ ु े चालला होता. ते3ह7यात 8याला 8या या अंगावEन गार वारा गे.याची जाणीव झाल%. जोसेफची नशा थोडीशी उतरल% आ>ण तो एकदम आजब ू ाजल ू ा पाहू लागला. काह% अंतरावर पढ ु े एक गद .ु ला दोन झोप&यां या मध.या जागेत डोळे Lमटून अ ता3य त पडला होता आ>ण माग या वळणापय=त दोन लथ ू भरलेल% कु ी वगळता बाक1 कुणीह% 8याला Hदसलं नाह%. इि.लगल i%टलाईट या Sकाशात डोळे चोळून चोळून 8यानं पZु हा पाHहलं पण काह%च न3हतं. तो अध वट उरले.या नशेचा आनंद घेत पZु हा पढ ु े जाऊ लागला आ>ण ठे च लागन ू जLमनीला साGटांग नम कार घालता झाला. आता 8याची नशा परु ती उतरल% आ>ण एकदम 8या या ल[ात आलं
क1 तो गद .ु .यावर अडखळून पडला होता कारण गद .ु लाह% 8या या तारे तच जोसेफला Lश3या हासडू लागला. धड नशाह% एZजॉय करता येत नाह% Cहणून नशीबाला Lश3या घालत जोसेफ 8या या झोपडीसाठN एका छोDया बोळात सवयीन वळला आ>ण पZु हा एकदा 8या या अंगावEन गार वारा गे.याची 8याला जाणीव झाल%. Mयावेळेस वारा मागन ू शf ु ीत होता 8यामळ ु े एकदम सावध झाला. पण 8याला अजून ू पढ ु े गेला होता. आ>ण Mयावेळेस तो पण काह% कळाय या आतच वीज बोडा या टॉवरवEन खेचलेल% शेजार या झोपडीवरची तार झोपडीवर या पjयाला लावले.या हूकमधून -नसटल% ती थेट जोसेफ या हातावर. झोपडपgीचा तो भाग एकदम टे 4डयमचा हे डलाईट लागावा तसा उजळला. आ>ण एक करपलेला वास आसमंतात भEन गेला. --
तार%ख २४ मे, रJववार अमरला जाऊन जवळपास आठवडा होत आला. अजूनह% Jव/वास बसत नाह% क1 तो गेलाय. तो गे.यावर जो माणसांचा एक लmढा भेटायला येऊन गेला 8यानंतर एकदम एकाक1पण भEन आलंय. अमरनं जोडलेल% माणसं. आ>ण मी हा असा एकटा. एकलकmडा लेखक. समोर या काकू जेवायला आणून दे तात कधीकधी ते3हढाच माणसांशी संबध ं उरलाय. काह%बाह% सच ु तंय ते खरडणं मा चालच ू ठे वतोय. कदा9चत कधीतर% काह%तर% संदभ लागेल आ>ण एकच सस ं f कथा तयार होईल. ु ब पान वाचून झालं आ>ण दोघांनी एकमेकांकडे पाHहलं. ते पान बाजूला ठे वन ू 8यांनी 8या पानावर उडू नये Cहणून काडेपेट% आ>ण दस ु र% न पेटवलेल% मेणब8ती ठे वल% आ>ण पढ ु चं पान उचलन ू मेणब8ती या Sकाशात धEन वाचू लागले.
-----
मTयरा ी या सम ु ारास अभयला कसल%शी चाहूल लागल% आ>ण तो एकदम जागा झाला. पंखा नेहमी या तालात गरगरत होता. 8याचा ठरलेला आवाज येत होता. खोल%तल% हवा थोडी गार झाल% होती. 8यानं मान वळवन ू >खडक1कडे पाHहलं. >खडक1तनं मंदसं चांदणं आत येत होतं. अचानकच 8याला खोल%त कुणीतर% भलतंच अस.याची जाणीव झाल% आ>ण 8या या मण:यातनं थंड LशरLशर% गेल%. 8यानं दचकूनच 8या आकृतीकडे पाHहलं तर तो अभयच होता. पण 8या या पलंगावर गड ु घे छातीशी धEन हनव ु ट% 8यावर टे कवन ू एकटक जLमनीकडे पाहत अस.यासारखा. अभयची नजर Lभंतीवर या घ&याळाकडे गेल%. रा ीचे स3वातीन होत होते. का कुणास ठाऊक पण 8याला सेकंदकाटा हलत नस.यासारखं वाटलं. तो झटकन उठून बसला. पण 8या या हालचाल%नंह% अमरची तंB% भंगल% नाह%.
"अमर!" 8यानं हाक मारल% आ>ण रा ी या शांततेत 8याचा तोच दचकला. पण अमर हलला नाह%. अभय या छातीत थोडंसं धडधडायला लागलं. पण तो उठला आ>ण हळूहळू अमरजवळ गेला आ>ण अमर या शेजार% बसला. अमरची काह%ह% हालचाल न3हती. डोळे तंB% लाग.यागत जLमनीवर रोखलेले होते. बाहे र या रातक1&यां या आवाजाखेर%ज पसरले.या शांततेत अभयला वतःचा /वासो छवास आ>ण धडधडणार% छातीदे खील पGटपणे ऐकू येत होती. पण अमर या /वासांचा मा Wबलकुल आवाज येत न3हता. दोन [ण वाट पाहून अभयनं अमर या खां\यावर हात ठे वला आ>ण एकदम झटका लाग.यागत अमरनं मान उचलल% आ>ण पाय झटकून सरळ केले. 8या या 8या हालचाल%नं अभयला pदयJवकाराचा झटकाच यायचा बाक1 होता. "अमर!" अभय या तmडून अ फुट असा आवाज फुटला. "हां." अमर अभयकडे बघन ू बोलला. 8या या चेहर्यावर जणू काह% झालंच नाह% असे भाव होते. "तल ु ा काय झालं? इथे माqया पलंगावर काय करतोयस?" अमरनं उलट सवाल केला. अभय 8या याकडे दोन Lम-नटं पाहतच राHहला आ>ण मग 8याला झालेला घटनाrम सां9गतला. "अरे काह% नाह%. उ\या एक Sेस dरल%ज Lलहून \यायचा Jवचार करत होतो. 8यातला मजकूर एकदम सच ु ला 8याची मनात.या मनात उजळणी करत बसलेलो." अमर Cहणाला खरा पण अभयला Jव9च च वाटत होतं. अमर घर% बस.यापासन ू रा ी अपरा ी दोनतीनदा अभयची झोपमोड झाल% पण S8येक वेळी अमर 8याला जागा अस.याची जाणीव झाल% होती. एकदा तो पाणी Jपऊन आलो Cहणाला. एकदा बाथEमला जाऊन आ.याचं Cहणाला तर एकदा 8यानं झोपन ू राHह.याचं नाटक केलं. आज मा हे नवंच. अभय मनाशीच Jवचार करत अमर या पलंगावEन उठला आ>ण वतः या पलंगाकडे गेला. 8यानं मधेच नजर फरवन ू अमरकडे पाHहलं 8यानं मगाशी पाहत असले.या जागीच एकदा कटा[ टाकला आ>ण तो आडवा झाला. अभय वतः या पलंगावर बसला आ>ण 8यानंह% 8याच जागेकडे पाHहलं. -तथे काह%च न3हतं. पZ ु हा असं झालं तर आधी Hदवा लावायचा ह% खूणगाठ मनाशी बांधून अभय आडवा झाला.
-----
संतोषला दरदEन घाम फुटला होता. तो भराभरा पावलं टाकत चालला होता. दर दोन पावलांनत ं र भीतीपण ू नजरे नं मागे वळून पाहत तो -नघाला होता. र 8याला रहदार% अिजबातच न3हती. शहराचा मs ु य र ता नसला तर% बर्यापैक1 रहदार%चा तो र ता होता. पण रा ी या एक वाजता -तथे फारसं कुणी नसणं तसं आ/चय कारक न3हतं. संतोषचं घर जवळ येत होतं तसतसा 8या या पावलांना वेग येत चालला होता आ>ण सवा=गाला अ9धका9धक कंप सट ू मनानंच आधी पार होतो आ>ण 8यामळ ु े थोडीशी बेपवा ई ु त चालला होता. समाtतीरे षा जवळ आल% क1 माणस हो@याची श:यता असते, तसंच झालं आ>ण तो दगडाला ठे चकाळून पडला. गड ु घा फुटला असावा आ>ण हनव ु ट%लाह%
मार बस.याचं 8या या ल[ात आलं पण तो तसाच धडपडत उठला. घाबEनच मागे नजर टाकून उभा राHहला आ>ण एकदम धाडकन कोसळला. 8याला काय झालं तेच कळे ना. 8यानं पZु हा उठायचा Sय8न केला आ>ण 8याचं सवा=ग भीतीनं थंड पडलं. 8याला 8याचे पायच हलवता येत न3हते. तो जीवा या आकांतानं पाय हलवायचा Sय8न करत होता पण 8याचे दोZह% पाय लळ ू ाज ू या सव इमारतींमTये लोक शांतपणे झोपले असतील असा ु े पडले होते. आजब Jवचार 8या या मनाला चाटून गेला आ>ण एकदम 8याला मदतीसाठN ओरडायची बf ु ी सच ु ल%. पण. पण 8या या घशातन ू आवाजच फुटे ना. र 8यावरचे i%टलाईDस एकाएक1 मंद झा.यासारखं 8याला जाणवलं. वाराह% अचानक पडला. र 8याचा पश लX ु या पडले.या पायांमळ ु े 8याला जाणवतच न3हता. अधांतर% तरं गत अस.यासारखं, कुठ.यातर% वेगXया Lमतीत अस.यासारखी एक Jव9च जाणीव 8याला झाल% आ>ण हळूहळू अंधारत जाणार्या वातावरणात 8याला कसल%शी अ पGट चाहूल लागल%. 8याचा भीतीनं थरकाप उडाला. थरथरतच 8यानं मान वळवन ू पाHहलं आ>ण... 8यानं डोळे उघडले. तो 8या या WबछाZयात होता. वर पंखा जोराजोरात फरत होता आ>ण तो घामानं 9चंब Lभजला होता. pदयाचे ठोके इत:या जोराजोरात पडत होते, क1 Lभंतीवर.या भ.याथोर.या घ&याळाची HटकHटकह% 8यापढ ु े कमी वाटत होती. दहा मैल धावन ू आ.यासारखा /वास लागला होता. 8यानं मान वळवन ू बाजल ू ा पाHहलं तर 8याची बायको शांतपणे झोपलेल% होती. 8यानं सट ु केचा -न/वास टाकला आ>ण तो पलंगावरच उठून बसला. 8या यासमोर एक भलाथोरला आरसा होता. 8यानं घामानं Lभजलेला ब-नयान काढून टाकला आ>ण सहजच 8याची नजर आरशाकडे गेल%. आ>ण.. --
तार%ख २६ मे, मंगळवार ह.ल% फारच Jव9च वाटू लागलंय. रा ी-अपरा ी अजूनह% जाग येत.े अमर या शेवट या HदवसांमTये अमरमळ ु े यायची तशीच. फरक ए3हढाच क1 अमर नाह%. भर उZहाXयातह% रा ी जाग येते ते3हा खोल% थंड वाटते. एकदम अंगातलं ाण गे.यासारखं वाटतं. सोसाDयाचा वारा सट ु .यासारखा आवाज येत राहतो पण बाहे र पाहावं तर झाडं एखा\या ि थर9च ात.यासारखी तvध असतात. अमरची Sचंड आठवण येत राहते. आता तर 8या याच पलंगावर झोपायला सE ु वात केल%य. कथेचे तक ु डे सच ु ताहे त पण कथा अजूनह% Sचंड असंबf वाटते. कधी साखळी लागेल कळत नाह%. Mया एकटे पणातन ू कधी बाहे र पडू शकेन का ह% शंकाच आहे .
ते पानह% 8यांनी काळजीपव मेणब8तीखाल या आधी या पानाखाल% ठे वलं आ>ण चळतीतलं पढ ू क ु चं पान उचलन ू वाचू लागले.
-----
अभयला अमरची ल[णं ठNक Hदसत न3हती. अमर तासंतास हरव.यासारखा >खडक1तन ू बाहे र एकटक बघत बसलेला असे आ>ण हटक.यावर काह%तर% अथ ह%न उ8तरं दे त असे. तो हरव.यासारखा बस.याचं 8याला माZयच नसे. वेळेचं ग>णत चुक.यासारखं भल8या वेळी भलती कामं करायला सE ु वात करत असे आ>ण मग ल[ात आ.यावर सारवासारव कEन बाजूला होत असे. एकदा सकाळी सहा ते दहा अशाच तंB%त बस.यावर दहाला उठून दात घासन ू सकाळी आठ या बातCया पाहायला Cहणून बसला. अभय हे सगळं पाहत होता. ती घटना घड.याला आठ Hदवस होत होते. अमरनं शट ू केलेला ि3ह4डओ ल%क झा.यामळ ु े मल ु %ची ओळख बाहे र पडल% होती आ>ण घटने या दस ु र्याच Hदवशी भरHदवसा -त या घEन -तचं अपहरण झालं होतं. 8या Hदवसापासन ू अमरनं जवळपास हाय खा.ल% होती. अजूनह% -तचा प8ता लागला न3हता. अमरला 8या या मालकांनी घर% थांबायला सां9गतलं होतं. एक तर 8याचा प8ता कुणाकडे न3हता आ>ण अशा दग Hठकाणी शहराबाहे र राहत ु म अस.यानं कुणी प8ता शोधत ये@या याह% श:यता कमी हो8या, 8यामळ ु े तो घर%च राहणं सवा=साठN सोयीचं होतं. पण अमर या मनावर Jवपdरत पdरणाम होत चालला होता. अभय Jवचारात पडला होता क1 खरोखरच अमरनं ह% घटना मनाला लावन ू घेतल%य क1 घटने या दस ु र्याच Hदवशी आले.या दस ु र्या बातमीमळ ु े तो असा वागतोय.
-----
लेले गाडी wाई3ह करत घराकडे परतत होते. रा ीचे अकरा वाजत होते. 8यां यासाठN तर ह% जवळपास ऑ फसला दांडी होते. कारण एर3ह% ते पहाटे पाच- सहाला घर% परतत असत. पण 8याHदवशी ते थोडेसे Jव9च मनःि थतीत होते. आलेलं एक मोठं संकट जवळपास टळ.यात जमा होतं. पZु हा 8यांनी दस ु र% नोकर%ह% शोधून ठे वल% होती. पण अमर या म8ृ यन ू ं पdरि थती Wबघडून गेल% होती. Cहणन ू च ते अमर या घराकडे -नघाले होते. थो&याच वेळात ते शहराबाहे र इिZ टDयट ू कडे जाणार्या र 8याला लागले आ>ण गाडीचा पीड 8यांनी वतः याह% नकळत वाढवला.एर3ह% पण ू खंबीर असणारा अमर Mयावेळेस इतका कसा काय कोलमडला, Mयाचं लेल5ना राहून राहून आ/चय वाटत होतं. वतः संपादक असन ू ह% लेल5नी अमरला पण ू मोकळीक Hदलेल% होती. पण S8येक वेळेस वतः या मतांवर ठाम असणार्या अमरनं Mया ट%केनंतर मा हाय खा.ल% होती आ>ण सg ु ी घेऊन घर% थांबला होता. 8या या भावाकडून तो थोडाफार ठNक अस.या या अधूनमधून फोनखेर%ज 8याची खबरबात yयायलाह% 8यांना वेळ झाला न3हता. आ>ण आज थेट 8यानं >खडक1तन ू उडी टाकून जीव Hद.याचीच खबर आल% होती. लेले Mयाच JवचारांमTये गाडी हाकत होते. र 8यावर 9चटपाखEह% न3हतं पण अचानकच 8यांना र 8या या बाजूनं एक मनGु य चालत जाताना Hदसला आ>ण 8यांना तो अमरच अस.याचा भास झाला.
गाडी थोडी पढ ु े गे.यावर 8यांना झाले.या भासाची जाणीव झाल% आ>ण ते नखLशखाZत थरारले. 8यांनी मागे वळून पाHहलं. तो माणस ू तसाच चालत पढ ु े चालला होता. पाठमोरा तो अमरसारखाच Hदसत होता. आ>ण एकदम जोरात हॉन चा आवाज ऐकू आ.यामळ ु े 8यांनी दचकून पढ ु े पाHहलं तर समोर हे डलाईDस अप ठे वन ू एक जीपसhश गाडी जोरात येत होती. अप हे डलाईDसमळ ु े लेल5चे डोळे द%पले आ>ण नक ु 8याच झाले.या थरारक भासानं 8यां या संवेदना थो&याशा बधीरच हो8या. 8यांचं -नयं ण सट ु तं क1 काय असं वाटे पय=त 8यांनी कसाबसा वतःवर ताबा Lमळवला आ>ण घाईगडबडीतच गाडी र 8यावEन बाजल ु ाट ू ा केल% आ>ण झाडां या एकदम जवळ नेऊन हळू केल%. जीप सस वेगात -नघन ू गेल%. कोण होतं ते पाहायचा 8यांनी असफल Sय8न केला. आ>ण मग गाडी थांबवल%. 8यांची छाती नेहमीपे[ा थोडी जा त धडधडत होती. 8यांनी एकदोन खोल /वास घेतले. आजब ू ाजल ू ा पाHहलं. र 8यावर i%टलाईDसचा मंद Sकाश पसरलेला होता. अमावा ये या जंगलभर पसरले.या अंधारामTये 8या मंद Sकाशाचाच आधार होता. अमर या म8ृ य ू या बातमीमळ ु े Cहणा कं वा अमर या झाले.या भासामळ ु े कं वा जवळून गेले.या मरणामळ ू उतEन ते र 8यावर आले आ>ण मागे वळून पाहू ु े 8यांना सगळं एकदम मलल ू वाटू लागलं होतं. गाडीतन लागले. र ता सरळसोट शहराकडे जात होता. ते जंगला या बरे च आत आले होते. शहर खप ू च दरू राHहलं होतं. पण.. पण तो चालणारा मनGु य कुठे तर% गायब झाला होता. सरळ समतल पातळीत.या र 8यावर तो अजूनह% Hदसत राहायला हवा होता. पण तो न3हता. जीपमधून Lलzट घेतल% होती का 8यानं? पण जीप थांब.याचं तर लेल5ना जाणवलं न3हतं. मग गेला कुठे तो? क1 नस ु ताच भास होता? मग दोनदा कसा Hदसला? लेल5चं डोकं भणाणून गेल.ं र 8यावर 9चटपाखEह% न3हतं. इिZ टDयट े थो&या अंतरावरच होती. मग -तथून छोटा र ता ू ची इमारत बहुतक पकडून अमरचं घर. पण पोLलसांची गाडी, ऍCvयल ु Zस कशाचीच चाहूल न3हती. तो र ता एखा\या वेगXयाच जगाचा तक ु डा अस.यागत भारावलेलं वातावरण झालं होतं. लेल5नी मोबाईल काढून पाHहला तर तो अनलॉकच होईना. 8यांचे हात थोडेसे थरथरत होते, 8यामळ ु े तो 8यां या हातन ू पडला. आ>ण [णभरासाठN रात कडेसf ु ा शांत झाले आ>ण तो एक [ण एकदम जडावन ु झाला आ>ण लेले भानावर आले. ू गेला. पZु हा रात क&यांचा आवाज सE मोबाईल तसाच टाकून ते गाडीकडे धावले आ>ण गाडी सE ु कEन वळवल%. दस ु र्या Hदवशी सकाळी यायचं ठरवन ू ते शहराकडे परत फरले. गाडी वेगानं जात असतानाच 8यांना र 8या या उलDया बाजून दE ू न एक मनGु य चालत येताना Hदसला. Mयावेळेस लेले सावध होते. तो मनGु य जवळ येताच 8यांनी गाडी हळू केल% आ>ण हे डलाईट अप केले. 8या माणसाचा चेहरा 8या Sकाशात उजळून -नघाला. --
तार%ख २२ मे, शr ु वार
अमरला जाऊन पाच Hदवस झालेत. माणसं भेटायला येणं जवळपास बंद झालंय. सगXया rयाकमा=पासन ू ते कागदप ं, डेथ सHट फकेट सगXयामTये अमर या संपादकसाहे बांची फार मदत झाल% हे खरं . 8यांनी बाक1 काह%
केलं असेलह%. ि3ह4डओ 8यांनी ल%क केला Cहणतात. चक ू क1 बरोबर, नै-तक क1 अनै-तक तो भाग अलाHहदा. पण मला 8यांची फार मदत झाल%. आ>ण तर%ह% मला 8यां यावEन असं पा आ>ण असा घटनाrम सच ु ावा हे आ/चय च. आपण खोलवर कुठे तर% S8येक गोGट%ला नै-तक तराजत ू तोलत असतो, आप.याह% नकळत. तसंच असावं हे . हरकत नाह%. आ8ता तर% खोडत नाह%. काह%तर% वळणं दे ऊ कथेला.
-----
रा ी कधीतर% नेहमीसारखीच अभयला जाग आल%. पण 8याला नेहमीपे[ा Jव9च काह%तर% जाणवलं. 8यानं झर कन मान एका बाजूला कEन पाHहलं आ>ण 8या या काळजाचा ठोकाच चुकला. अमर >खडक1 या गजाला टे कून >खडक1कडे पाठ कEन उभा होता. 8याच Jवव`[त जागी जLमनीवर या एका कोपर्यात पाहत. कृGणप[ा या एकादशीची [ीण चंBकोर 8या यामागे >खडक1तन ू डोकावत होती आ>ण हल:या चांद@या या पा/व भम ू ीमळ ु े 8याचा चेहरा नीट Hदसत न3हता. अभयनं थोडंसं चाचरतच जा त हालचाल न करता शेजार% असलेलं Hद3याचं बटण अमरवरची नजर न हटवता दाबलं. Hदवा लागला आ>ण अमरनं झट:यात नजर उं चावन ू अभयकडे पाHहलं. अभय जाग याजागी 9थजला. ती नजर. ती नजर अमरची न3हती. अभयनं फार पव ू b ती कुठे तर% पाHहल% होती. अभय या अंगावर सरसEन काटा आला. पण अमरची ती नजर [णभरच Hटकल%. तो काह%च झालं नाह% अशा आJवभा वात >खडक1पासन ू दरू झाला. "तहान लागल% रे मला." Cहणत तो बेडEममधून बाहे र पडून वयंपाकघरा या Hदशेनं गेला. अभय अजूनह% 9थजलेलाच होता. '[णभर काय झालं होतं? तो भास होता क1 अजून काह%? ती नजर. नेमक1 आ8ताच का? 8या बातमीनंतर का? क1 ती बातमी ऐक.यामळ ु े च आप.या डो:यात पा/व भम ू ीवर ते Jवचार सE ु आहे त?' नको नको Cहणताना 8याला ती नजर आधी जे3हा पाHहल% होती तो Sसंग पGट आठवू लागला. ि3हलचेअरवर बसले.या -तचे तप कर% डोळे फ:त काम करत होते 8या[णी. टे Cपरर% पॅरॅLलLसस या इंजे:शननं डोळे बधीर होत न3हते. 8यानं डॉ:टर या सहायकाला पैसे Hदले आ>ण जायला वळ@याआधी 8यानं एकदा अपराधी नजरे नं -त याकडे पाHहलं. ते3हा -तची नजर 8या यावरच रोखलेल% होती. तीच नजर. असहाय, हतबल पण \वेषानं काठोकाठ भरलेल%. क1 तो भासच होता फ:त? अपराधी मनानं वतःशीच चालवलेले खेळ. अमर परत खोल%त आला. "तू कशाला उठलायेस रे दादा?" Cहणत तो वतः या पलंगाकडे गेला. वतःची काळजी करावी क1 अमरची Mयाच सं|मात अभयनं Hदवा मालवला आ>ण घडलेलं सगळं Jवसरायचा Sय8न करत तो झोपायचा Sय8न कE लागला.
-----
चळती या चौQया पानावर नुस8याच रे घोDया हो8या. कुणाचे Wबन नावाचे फोन नंबर LलHहलेले होते. एक दोन परदे शी ना@यांचे पेिZसल शे4डंगनं उमटवलेले ठसे होते. 8या दोघांमध.या एकानं ते पान बाजूला Lभरकावलं आ>ण पढ ु चं पान मेणब8तीजवळ ओढलं.
तार%ख २५ मे, श-नवार आजचा अsखा Hदवस कसा गेला ते ल[ातह% आलं नाह%. पहाटे पाचला जाग आल%. तmड धव ु न ू मी चहा उकळायला ठे वला आ>ण प ु तक वाचत बसलो. पण वाचताना इतक1 तंB% लागल% क1 भानावर आलो ते3हा चहा जळून घरभर जळका वास पसरला होता. पण आ/चय Cहणजे मी प ु तकात काय आ>ण कती वाचलं ते ह% मला आठवेना. अमरचं 3हायचं तसंच झालं असेल का? vलॅ कआऊट सारखं? ि कझो~े-नया? आम या फॅLमल%त Hह i% आहे ि कझो~े-नयाची. अमरलाह% तेच असेल का? आ>ण मलाह%? छे छे ! बेडEममTये अमर या पलंगावर बसन ू वाचन बंद केलं पाHहजे. या Mया सगXया नादामTये आज काह%ह% LलHहणं झालं नाह%. फ:त ह% ए3हढ% डायर% नmद.
२४ आ>ण २६ तारखे या पानांमTये चळतीतलं पाचवं पान टाकून 8यांनी सहावं पान समोर ओढलं.
सvु बाराव 8या या तंB%त टॅ :सी चालवत होता. रा ीचे साडेअकरा होत होते. Hदवसाचा कारभार उरकला होता. शेवटचं भाडं 8यानं सोडलं होतं. 8याला आता घरचे वेध लागले होते. र 8यांवर बर्यापैक1 सामसम ू होऊ लागल% होती. मs ु य र 8यावEन तो ग..यां या जाXयात Lशरला. उपनगरात.या 8या या घराकडे तो नेहमी या सवयीनं नेहमी याच र 8यानं नेहमी याच वेगात जाऊ लागला. आ>ण एकदमच 8या या खां\यावर कुणीतर% हात ठे वला. -----
शLश करण माक Hटंग ट%मचा एक भाग होता. दप ु ार% बारा वाजता सगळे जेवायला गे.यावर तो एकटाच कॉZफरZस EममTये पेपरवेटशी खेळत बसला होता. कॉZफरZस Eमचे दरवाजे काचेचे होते. 8यातनं समोर बसलेला सेrेटdरयल टाफ Hदसत होता. शLश करण पेपरवेट कॉZफरZसटे बल या गळ ु गळ ु ीत पGृ ठभागावEन पढ ु े मागे सरपटवत बसला होता. खेळताखेळता 8याचा फोन वाजू लागला Cहणून 8यानं पेपरवेट सोडून Hदला आ>ण फोन उचलन ू 8यावर बोलायला लागला.
फोनवEन बोलन ू 8यानं फोन ठे वला आ>ण पाहतो तर पेपरवेट आपणहूनच एका बाजूनं दस ु र्या बाजल ू ा सरपटत होता. न थांबता. 8यानं पन ु ःपZु हा वतःचे डोळे चोळले. पण पेपरवेट तसाच एखा\या घ&याळा या लंबकासारखा पढ ु े मागे होत होता. 8याला आपण वtन पाहतोय क1 काय असं वाटू लागलं. 8यानं वतःला 9चमटा काढला, तर% तेच. आता 8याला धडक1 भरल%. तो धडपडत जागेवEन उठला आ>ण काचेकडे कुणालातर% बोलवायला गेला. पण... पण काचेपLलकडे कुणीच न3हतं. अsखं ऑ फस dरकामं होतं. सगळा टाफ एक कसा गायब होईल? 8याला दरदEन घाम फुटला. pदयाचे ठोके वाढले. 8यानं कॉZफरZस Eमचा दरवाजा ओढून उघडायचा Sय8न केला. पण दरवाजा उघडतच न3हता. 8यानं मागे वळून पाHहलं. पेपरवेट अजून पढ ु े मागे होत होता. 8या या घशाला कोरड पडल% होती. 8यानं ओरडायचा Sय8न केला पण 8या या घशातन ू आवाजच फुटत न3हता. दरवाजा ओढून ओढून 8या या खां\याला रग लागल% आ>ण खां\यातन ू कळ येऊ लागल%. मग 8या या छातीत अचानक कळ आल% आ>ण तो दरवाजातच कोसळला. --
तार%ख २३ मे, श-नवार
हे असलं काह%तर% सच ु तंय आज. Mयाच पfतीचं अजून काह%, पण अ9धक तपशीलात Lलहायला जमलं, काल LलHहलं होतं तसं, तर कथेला काह%तर% आकार येईल. नाह%तर अवघड आहे. काह% Cहणा अमर गे.यानं आयGु यात जी पोकळी -नमा ण झाल%य, ती लेखनानं भEन -नघणं अश:यच आहे . पण -नदान हे LलHह@या या -नLम8तानं काह%तर% वेगळे Jवचार तर% मनात येतात. नाह%तर तेच ते. अमर या आठवणी आ>ण शेवट या Hदवसांतले 8याचे हाल. सात3या आ>ण आठ3या पानावर कॉCtयट ु र JSंटेड मजकूर होता. पण तो फार जुना अस.यानं उडून गेला होता. -नरखून -नरखून वाचताना मेणब8ती या Sकाशात 8यांना फ:त दोन-तीन शvदांचा अंदाज आला. ते कस.यातर% Sेस dरल%जचे मसद ु े होते.
------
अमर Hदवस5Hदवस खंगत चालला होता. जेमतेम दहा Hदवस तो घर% होता पण पाच वषा=नी वय वाढ.यासारsया 8या या हातांवर सरु कु8या आ.या हो8या. चेहरा ओढला गेला होता. कानाजवळचे केस Jपकले होते. डोळे खोल जाऊ लागले होते. अभयनं डॉ:टरांनाह% घर% बोलावलं होतं. पण डॉ:टरांनी iे स कमी झा.याLशवाय काह% होणार नाह% असं पGटच सां9गतलं होतं. अमर या तं या वाढत हो8या. ि कझो~े-नयाची श:यता डॉ:टरांनी नाकारल% न3हती.
पण कमान iे स कमी 3हायची मHहनाभर तर% वाट बघावी असं डॉ:टरांचं मत होतं. अभय आतन ू पार हादरला होता. अमरला ि कझो~े-नया असता, तर रा ी-अपरा ी होणारे Sसंग जि टफाईड होते पण Cहणजे 8या या सssया भावाला एक मोठा मनोJवकार अस.याचं Lसf होत होतं. पण जर अमरला मनोJवकार नसेल तर मग ते रा ीचे Sसंग Cहणजे काय? दोZह% उ8तरं अभयसाठN भल%मोठN S/न9चMनंच होती. 8याच Hदवशी मह8Sयासानं अभयला प ु तक वाचताना झोप लागल%. ती कृGणप[ा या चतद ु शीची रा होती. चंB जवळपास Jवझ.यातच जमा होता. नेहमीसारखीच मशानशांतता सव पसरलेल% होती. फ:त रात क&यांचा आवाज आ>ण मधेच एखा\या सापाची सळसळ. आ>ण नेहमीसारखीच काह%तर% आंतdरक जाणीव होऊन अभयला जाग आल%. 8यानं डोळे उघडले आ>ण अमर 8या या बाजूलाच बसन ू थेट 8या या चेहर्याकडेच जेमतेम एक फूटा या अंतरावEन पाहत होता. 8याचं pदय जवळपास थांबलंच. डोळे रोखलेल,े तvध. पाप@याह% Lमटत नसा3यात असं 8या एकाच 9थजले.या [णात अभयला वाटलं आ>ण तो एकदम धडपडत उठला. 8याबरोबर छातीवर राहून गेलेलं झोपतानाचं प ु तक खाल% पडलं आ>ण 8या आवाजानं अभय अजूनच दचकला. 8याची छाती जोराजोरात धडधडू लागल%. अमर तसाच तvध 8या याकडे रोखून पाहत होता. 8या[णी अभयला 8याHदवशी या नजरे चा भास झाला नाह%. पण ह% नजरह% अनोळखी आ>ण तशीच E[ होती. 8यानं कसंबसं धैय गोळा केलं आ>ण Jवचारलं. "अमर. काय झालं? इथे काय करतोयस?" 8याला Hदवा चालू करायचंह% भान राHहलं न3हतं. "का केलंस तू असं?" अमर वेगXयाच आवाजात E[पणे Cहणाला. "काय?" अभय या घशाला कोरड पडल% होती. आवाज जेमतेम फुटत होता. "का वेगळं केलंस मला -त यापासन ू ?" "काय बोलतोयस त?ू " "तल ु ा माHहतीय मी काय बोलतोय ते. -तला कसायां या हातात दे ऊन तू मला फसवन ू इथे घेऊन आलास." "मी कुणाला फसवलं नाह%. आ>ण कुणालाह% कसायां या हातात Hदलं नाह%." "मग मला का तोडलंस -त यापासन ू ?" "आ>ण आप.या आईकडे कोण बघणार होतं मग? आ>ण आपले बाबा? सगळे कGट 8यांनी अन मीच उठवायचे होते का? आ>ण तल ु ाह% पटलं होतंच क1." "मी मख ू होतो. माqयात दम न3हता. मीच -तला वार्यावर सोडलं." अमरचा आवाज थोडा बदलला. सौCय झाला. 8या या आवाजाला स+ ू म कंप सट ु ला. अभयमTये एकदमच थोडा जोर आला आ>ण 8याला Hदवा लाव@याचं सच ु लं. Hदवा लाव.याबरोबर अमर जाग याजागी कोसळला.
-----
8यातले काह% कागद एका मॅट-न ट% होम या जुZया हॅZडमेड dरपोD सचे झेरॉ:स होते. काह%ंमTये ि3हिजटे शन या भरले.या फॉCस चे झेरॉक होते. काह%ंवर काह% डॉ:टरांचे प8ते होते. आ>ण काह% एका म5 टल हॉि पटल या ि3हिजटे शनचे फॉCस आ>ण 8याच म5 टल हॉि पटल या काह% dरपोD सचे झेरॉ:स. 8या दोघांनी 8या कागदांवEन एक नजर फरवल% आ>ण ते एका बाजूला कEन ठे वले. आता समोर या चळतीत थोडेसेच कागद उरले. ते3हाच >खडक1 या मोड:या तावदानांमधन ू एक वार्याची झुळूक आत आल% आ>ण मेणब8तीची योत फडफडल%. ते3ह7याशा हालचाल%नंसf ु ा खोल%त एकदम छायान8ृ य झा.यागत झालं आ>ण ते दोघे दचकले. 8याच झुळूक1मळ ु े जLमनीवर उरलेल% पानं थोडीशी पसरल%. मेणब8ती पव त झाल% आ>ण 8यांनी ती पानं सारखी केल%. ू व "आ8ता मेणब8ती हललेल% ते3हा तल ु ा -तथे काह% Hदसलं का?" एकानं दस ु र्याला खोल% या एका Jवव`[त कोपर्यात.या जLमनीकडे बोट दाखवत Cहटलं. दस ु र्यानं एकदा 8या याकडे दोन [ण पाHहलं मग 8या जागेकडे एकदा पाHहलं आ>ण मग नकारा8मक मान डोलावल%. मग 8यानं सगXयात वरचं पान उचलन ू मेणब8तीजवळ धरलं.
अभय Jवमन कपणे >खडक1तन ू पाहे र पाहत उभा होता. 8या इमारतीचं बांधकाम जुनं अस.यानं चार मजलेसf ु ा फार उं च होते. ते3हढ% उं ची पाहूनसf ु ा 8याला गरगरायला होत होतं. मोसम सE ु 3हाय या आधीचा अवेळी पावसाचा Lशडकावा झाला होता. 8यामळ ु े चहूकडे म\ ु ला होता. पण 8याचे सगळी इंHBयं भरकटल% होती. ृ गंधाचा घमघमाट सट 8याची तंB% लागू लागल% होती. इंHBयांवरचा ताबा इ छा नसतानाह% सट ु तो क1 काय असं अचानक वाटू लागलं. एखा\याची जबरद तीनं समाधी लागावी तसं काह%सं. आ>ण एकदम जोरात दाराची बेल वाजल%. तो दचकून भानावर आला. दोन [ण तो न:क1 काय झालं 8याचा अदमास बांधत राHहला. ते3हा बेल परत वाजल%. तो पाय ओढतच दरवाजाकडे गेला. 8याला सवा=गातलं ाण गे.यासारखं वाटत होतं. जणू काह% वेळासाठN 8या या शर%रातले Sाण कुणीतर% बाहे र काढले अस.यासारखं. 8यानं दरवाजा उघडला. "मी इZ पे:टर वाघ." समोर या गणवेषधार% अ9धकार्यानं आयकाड दाखवत Cहटलं. "तम ु या भावासंदभा त काह%
Jवचारायचं होतं." का कुणास ठाऊक पण 8याला आ/चय वाटलं नाह%. 8यानं 8यांना आत घेतलं आ>ण हॉलमTये सोzयावर बसवन ू पाणी आणायला वयंपाकघरात गेला.
"काह%ह% काय Jवचारतात इZ पे:टर. माqया भावाला मी वतः या हातानं अि न Hदलाय." 8याचं डोकं सहसा
तापत नसे. "शांत 3हा. मी फ:त माझं काम करतोय." इZ पे:टर शांत वरात Cहणाले.
"तम ु चं काम? माqया मेले.या भावानं खून केलेत का Cहणन ू तC ु ह% मला Jवचारताय आ>ण शांत राहायला
सांगताय? तम ु चं काम आहे खZु यांना पकडणं. मेले.यां या नातेवाईकांना मन ताप दे णं न3हे ." तो तावातावानं बोलत होता. "शांत 3हा. मी तम ु या भावानं खून केलेत Cहणत नाह%ये." "मग?"
इZ पे:टरनं दोन Lम-नटांचा पॉज घेतला. "हे बघा. 8या मल ं र डेड बॉडी Lमळाल%. संश-यत ु %ची बारा Hदवसांनत माणसं ह% मळ ु ात छे ड काढणार्यांचे Lम अथवा नातेवाईकच होते." "होते Cहणजे?" "जोसेफ ट%फन, भगवान मHहंBकर आ>ण सvु बाराव हे -तघेजण 8या ि3ह4डओत न3हते पण 8याच ग गमTये होते.
आ>ण 8या -तघांचेह% मत ृ दे ह संशया पद अव थेत Lमळालेत." "काय?" तो जवळपास ओरडलाच. "होय. जोसेफवर चम8काdरकdर8या वीजेची तार पडल%. सहा फूट% भगवान पावसाचं पा@यानं झाले.या चार फूटां या
डब:यात बड ु ू न मेलेला र 8या या कडेला सापडला. आ>ण सvु बाराव 8या या टॅ :सीत pदय rया थांब.यानं जाग या जागीच गेला." "pदय rया थांब@यात संशया पद काय आहे?" "वीजे या तारे वर जोसेफ याच बोटांचे ठसे होते आ>ण चार फूटा या डब:यात भगवान बड ु ू न मेला आ>ण सvु बाराव
8यांचा खास सवंगडी होता, ए3हढं कारण परु े सं आहे ." वाघ वरात बदल न होऊ दे ता बोलत होते. "Cहणजे तC ु हाला काय Cहणायचंय?" "संपादक लेल5ना ओळखत असालच तC ु ह%?" "हो. 8यांचं काय झालं?" "तम ु चा भाऊ गेला 8या रा ी इिZ टDयट ू कडून शहराकडे परत जाय या र 8यावर 8यांची गाडी भरर 8यात
हे डलाईDस चालू ठे वन ू मेलेले आढळले." ू उभी राHहलेल% सापडल%. आ>ण ते ि टअdरंग3ह%लवर pदय rया थांबन "काय सांगताय हे सगळं ?" "चॅ नेलचा rयेHट3ह हे ड Cहणजे लेल5चा बॉस संतोष दरे कर मTयरा ी वतः या बेडमTये pदय rया थांबन ू मेला.
आ>ण चॅ नेलचा माक Hटंग एि:झ:यHु ट3ह यानं कदा9चत ती टे प ल%क हो@यामTये हातभार लावला होता, तो चॅ नेल याच ऑ फसात कॉZफरZस EममTये pदयाचा झटका येऊन मेलेला आढळला. 8या कॉZफरZस Eमसमोर पाच एCtलॉई बसलेले होते. पण एकालाह% 8या काचेचा Lभंतीतन ू ह% काह% वावगं Hदसलं नाह%. एकाचं ल[ गेलं ते3हा तो दाराशी घामाघम ू होऊन पडलेला होता." "पण हे सगळं मला का सांगताय तC ु ह%?" अभय हे सगळं सहन न होऊन Cहणाला. "Mया S8येक म8ृ य ु या वेळी तC ु ह% कुठे होतात आ>ण 8याचा कुणी सा[ीदार आहे का हे मला Jवचारायचं होतं." वाघ
एकेका शvदावर जोर दे त Cहणाले. "काय? Cहणजे माqयावर तम ु चा संशय आहे ? 8या मल ु % या नातेवाईकांवर का नाह% तम ु चा संशय?" "आमची संश-यतांची याद% फार मोठN आहे. 8यात सगळे चजण आहे त. तC ु ह%ह% सहकाय केलंत तर बरं होईल."
वाघां या आवाजात थोडी जरब आल%. अभयकडे दस ु रा पया य तर% काय होता? फार वाईट Hदवस होते हे खरं होतं. --
तार%ख ३० मे, श-नवार
आज वतःचंच का.प-नक पा Lलहायचा Sय8न केला. आयGु यात पHह.यांदाच बहुतक े . बाक1 सगळी पा का.प-नक नावानं असल% तर% अमरचं पा तसंच आ>ण 8याचं जसं तेच माझंह%. अमरला fांजल% Cहणून कथा Lलहायला घेतल% आ>ण भलतीच वेगळी भय/सड ू कथा होत चालल% आहे. खरं च असं काह% होत असतं तर? मत ु %नं न:क1च -त यावर या अZयायाचा बदला घेतला ृ ा8Cयांनाह% बदला घेता आला असता तर? तर 8या मल असता. ओह माय गॉड. आ>ण '-तनं'सf ु ा? बापरे . कुठून डो:यात परत हा Jवचार आला. -त या मनोE णालयात.या े ती बातमी ती टे प ल%क होऊन मल म8ृ य ु गी कडनॅप ु या बातमीनंतर अमर तर पार सैरभैर होऊन गेला होता. बहुतक झा.याHदवशीच आल% होती. साहिजक आहे Cहणा. अमरचा जीव होता -त यावर.
ते पान 3यवि थत rमानं ठे ऊन 8या दोघांनी पढ ु चं पान उचलललं.
तार%ख २७ २८ मे, गE ु वार काल मी काह% LलHहलं होतं का ते कळायला माग नाह%ये. सD ु या पानांवर LलHह@याचा हा एक तोटा, क1 एखादं गायब झालं तर% कळत नाह%. २७ हा Hदवसच आयGु यातनं हरवला क1 काय? अमरला जे होत होतं तेच मलाह% होतंय क1 काय असं वाटू लागलंय. काल २६ तार%ख होती असं मला इतका वेळ वाटत होतं. तार%ख-वारांचं ग>णतच चक ु लंय क1 खरोखरच अsखा Hदवस मी हरवलो होतो. आई आ>ण अमरला जर होऊ शकतं तर मलाह% होऊ शकतंच क1. पण कसं श:य आहे? अगद% गळून गे.यासारखं वाटतंय हे मा खरं . शर%रातलं सगळं ाण गे.यासारखं. जणू काह% वेळासाठN शर%रातले Sाण कुणीतर% बाहे र काढले अस.यासारखं. काह% सच ु त नाह%ये Lलहायला. राहून राहून अमर आ>ण '-तचा'च Jवचार येतोय डो:यात. अमरचं इतकं Sेम होतं -त यावर क1 8यानं माqयाह% नकळत -त यावर सगळा dरसच कEन ठे वला होता. 8याHदवशी गभ पाता या हॉि पटलबाहे र -तला सोडून मी -नघालो आ>ण पीसीओवEन -त या घर% फोन -ननावी फोन कEन -तची खबर दे ऊन मी जो अमरला घेऊन इथे परत आलो, 8यानंतर मी कधीह% मागे वळूनसf ु ा पाHहलं नाह%. बाबांचा उ\Tव त
झालेला संसार मीच करत राHहलो. पण अमरनं 8या मॅट-न ट% होमपासन ू ते 8या डॉ:टरांचा शोध घेऊन ते थेट -त या मनोE णालयाचाह% प8ता लावला होता आ>ण तो -तला भेटायला जात होता हे मला तो गे.यावर 8या या बॅगेत सापडले.या कागदप ांवEन कळलं. काय होऊन बसलं हे सगळं ? आईह% गेल% ती अशीच -त या मना याच कुठ.यातर% कोपर्यात हरवन ू गेले. आ>ण धाकटा भाऊ Sेम आ>ण ू . बाबा 3यापानं आ>ण दःु खांनी गांजून, खंगन अपराधी भावनेमTये. जर ते कागद मला सापडले नसते तर मी पण -त या मत ृ ा8Cयाची भीती घेऊन बसलो असतो. पण जर आधीच सापडले असते तर कदा9चत अमरवर अशी वेळ आल% नसती. जाऊ दे . जर तरमळ ु े काय फरक पडतो?
-----
रा ी या Sकारानंतर अमर जवळपास दहा तास बेशf ु च होता. अभयनं पहाटे च डॉ:टरांना बोलावलं. 8यांनी लक ु ोज चढवलं आ>ण औषधं Lलहून Hदल%. Sचंड अश:तपणा आ>ण अपdरLमत iे स हे कारण सां9गतलं. अभयला काह% सच ु ेनासं झालं होतं. अमरला दप ु ार% साडेबारा-एक या आसपास थोडी शf ु आल%. अभयनं 8याला भाताची पेज कEन Hदल% आ>ण फळांचे यस ू Hदले. 8यानंतर अमरला थोडी हुशार% आल%. दप ु ारभर तो पलांगावर पडून आ7याकडे पाहत होता. संTयाकाळ या वेळी घरातलं सामान भर@यासाठN Cहणून अभय बाहे र पडला आ>ण इिZ टDयट ू Wबि.डंगमध.या दक ु ानात गेला. तो साधारण रा ी आठला घर% परत आला. वयंपाकघरात सामान ठे वन ू तो अमरकडे पाहायला बेडEममTये गेला आ>ण एकदम थबकला. अमर >खडक1मTये पाठमोरा उभा होता. तvध, एकागे, तंB% लाग.यासारखा. 8या यात दप ु ार या अश:तपणाचा मागमस ू ह% न3हता. मागे न वळताच तो एकदम Cहणाला, "ऑ फसातन ू फोन आला होता. 8या कडनॅप झाले.या मल ु %चा मत ृ दे ह Lमळालाय आज." 8या या आवाजामTये कुठे ह% अश:तपणाचा, शि:तपाताचा लवलेशह% न3हता. अभय काह%च बोलला नाह%. "झालं तझ ु ं समाधान? माqयाहातनं अजून एका मल ु %चं आयGु य उ\Tव त झालं." "अजून एका?" अभय अभाJवतपणे Cहणून गेला. अमर एकदम गर कन वळला. 8याचे डोळे लाल झाले होते. संताप ओतSोत भरलेला रागीट, संतtत चेहरा पाहून अभयला काह% सच ु ेना. तो धारदार आवाजात Cहणाला, "Jवसरलास ते सगळं . -तचा गभ पात जबरद तीनं करवला होतास तच ू . आ>ण -तला माqयापासन ू तोडलं होतंस." "तेच तq ु या आ>ण -त या भ.याचं होतं. सतरा3या वषb काय आई-बाप बनणार होतात?" अभयनं उसनं अवसान आणत Cहटलं. "टे Cपरर% पॅरॅLलLससचं औषध आ>ण कोवXया वयात.या गभ पाताचा -त या म5 दव ू र पdरणाम झाला आ>ण -तनं
गेल% १२ वष= वे&यां या E णालयात काढल% तq ु यामळ ु े ." अमरचा आवाज चढतच चालला होता. बाहे र या शांततेत कदा9चत अssया व तीलाह% ऐकू जात असावा. "पण.. पण हे सगळं तल ु ा कसं माHहत. हे फ:त -तला कं वा मला माHहत असायला हवं." अभय बोलला आ>ण आप.या बोल@याचा अथ लागन ू 8या या अंगावर काटा आला. अमर या चेहर्यावरची रे षह% हलल% नाह%. आ>ण मग 8या या चेहर्यावरचा संताप एकदम गेला. चेहरा -नवळला. आ>ण तो सौCय आवाजात Cहणाला, "ह% काय कोपर्यात बसल%य ना ती. -तनंच तर मला सां9गतलं." अभय थंडच पडला आ>ण अमर या 8याच नेहमी या जागेकडे पाहू लागला. -तथे काह%च न3हतं. "मी अजून पापं माQयावर घेऊन नाह% जगू शकत दादा." असं Cहणून अमर वळला आ>ण >खडक1तन ू बाहे र बघत >खडक1वर रे लन ू उभा राHहला. दोन [ण असेच तvधतेत गेले. अभय सगळी ताकद गोळा कEन अमरकडे चालू लागला आ>ण तो अमरपय=त पोचणार ए3ह7यात अमर पढ ु े वाकला आ>ण >खडक1तन ू पLलकडे कोसळला. कोणीतर% मागन ू ध:का Hद.यासारखा. अभयनं िजवा या आकांतानं पढ ु े उडी मारल% पण सगळं फोल होतं. खाल% अमरचा मत ृ दे ह र:ता या थारोXयात पडलेला ते3हढा 8याला Hदसला.
-----
8या दोघां या समोर आता शेवटची तीन पानं Lश.लक राHहल% होती.
मोसमाआधीचा अवेळी पाऊस सE ु होता. पण हा अवेळी पाऊसह% फार Jव9च होता. मस ु ळधार आ>ण संततधार. संTयाकाळी सहा वाजताच सव अंधाEन आलं होतं. माणसं पटापट घराकडे -नघाल% होती. र 8यावरची गद_ ओसE लागल% होती. सगळीकडे पा@याचं सा ा य होतं. गटाराचं पाणी, 9चखलाचं पाणी, पावसाचं पाणी सगळं एकच. आकाशातनं कुणीतर% पQृ वीचे फोटो काढावे त\वत होणारा Jवजांचा चमचमाट आ>ण पाठोपाठ धडक1 भरवणारा ढगांचा गडगडाट. भगवान मHहंBकर 8या या चाळीचा पढ ंु . तो अशा वेळेमTये र 8यावर उतरला नसता तरच नवल... ु ार% कम गड
भगवान मHहंBकर या कथेचा शेवट आधी या पानावर वाच.यामळ ु े दोघांनीह% उव dरत भाग वाचला नाह% आ>ण ते थेट डायर% उ.लेखावर गेले.
तार%ख २९ मे, शr ु वार
अमर जाताना वे&यासारखं काह%तर% बोलला नसता तर कती बरं झालं असतं. मलाह% -तचे भास होऊ लागलेत. Mयाला काह% अथ नाह%. हे सगळे अपराधी मनाचे खेळ आहे त. पण मी काय चक ू केलं होतं? माझं वय फ:त वीस होतं. आ>ण माqयावर अssया कुटुंबाची जवाबदार% पडल% होती. अमर Lशकून नोकर%ला लागेपय=त मी कारकूनी केल%. 8यानंतर कुठे मनासारखं -नवांत लेखकाचं आयGु य लाभलं. असलं काह%तर% होईल Mयाची मला तर% कुठे क.पना होती. पण तर% हे असले भास का 3हावेत मग? जर खरोखरच मत ृ ा8मे असतील तर मग मला अमर का Hदसत नाह% कधी? 8याला कुणीतर% ध:का मारला होता असं वारं वार का वाटतं?
पढ ु या पानावर कथेचा मजकूर न3हता. फ:त डायर% नmद होती. पण ह ता[र बदललेलं वाटत होतं.
तार%ख ३१ मे, रJववार
मी आज कबल ू करतो क1 मीच माझा धाकटा भाऊ अमरला >खडक1तन ू खाल% ध:का Hदला होता. अमर या णे ढासळून गेल% होती. 8या या जग@यात आयGु यात मीच Jवष कालवलं होतं. 8यामळ ु े 8याची मनि थती पण ू प काह% अथ न3हता. Cहणून मीच 8याला संपवलं. तो सतरा वषा=चा असताना तो Lशकायला िजथे होता. -तथे 8या यापासन ू सोडवायला Cहणून मीच 8या मल ु %चाू 8या या मैW णीला Hदवस गेले. ते3हा अमरला 8या सगXयातन मत ु े -त या डो:यावर जो पdरणाम झाला तो ृ ीचा-जबरद तीनं -त या मनाJवEf गभ पात करवला. आ>ण 8यामळ कायमचाच. -तनं बारा वष= मनोE णालयात अ8यंत भयावह अव थेत काढल% आ>ण शेवट% एक Hदवस -तनं आ8मह8या केल%. 8या म8ृ यच ू ीह% जवाबदार% मी वीकारतो. ह% सगळी पापं घेऊन आता एकDयानंच जग@यात अथ उरला नाह% Cहणून मी ह% आ8मह8या करतेय.
-अभय.
8या दोघांनी एकमेकांकडे पाHहलं. आ>ण 8यात.या एकाला अचानकच काह%तर% Jव9च वाटलं आ>ण 8यानं परत मेणब8तीजवळ तो कागद नेऊन नीट वाचलं. आ>ण परत साथीदाराकडे पाHहलं. "हो. 'करतेय' असंच LलHहलंय." दस ु रा 8याला काय Cहणायचंय ते ओळखत Cहणाला. 8यांनी घाईगडबडीनं उरलेलं शेवटचं पान उचललं.
8यावर फ:त मो या अ[रात LलHहलेलं होतं.
माझा JSय भाऊ अमर Mया या मत ृ ीस अप ण
Hदनांक २२ मे, शr ु वार
कागदांची चळत संपल% होती आ>ण ते दोघे तvधपणे एकमेकांकडे पाहत होते. अचानक पZ ु हा एक वार्याचा झोत आला. आ>ण मेणब8तीची योत फडफडून Jवझल%. ते दोघे दचकले. खोल%तला गारवाह% अचानक वाढ.यासारखं झालं. घाईगडबडीनं चाचपडत 8यांनी काडेपेट% उचलल% आ>ण मेणब8ती परत पेटवल%. वारा थोडा शांत झाला पण वातावरण एकदम भार.यासारखं झालं. दोन [णाची तvधता गे.यावर 8यातला एकजण दस ु र्याला Cहणाला, "पण 8या कथेचं काय झालं ते कळलंच नाह% ना!" दस ु र्यानं काह% उ8तर \याय या आतच एका ीचा आवाज आला, "ते दोघे येतच असतील ए3ह7यात. 8यांनाच JवचाEन yया."
8या दोघांनी दचकून आवाजा या Hदशेला पाHहलं. खोल% या कोपर्यात जLमनीवर ती बसल% होती. मेणब8ती या मंद Sकाशात -तचे तप कर% चमकते डोळे ते3हढे नीट Hदसत होते.
-समाtत-