PORTFOLIO
ontwikkeld met heel strenge regels. Vergelijkbaar met Nederland is het landschap op intensieve wijze vormgegeven, alleen is men in Japan veel bewuster bezig met de esthetische component. In het zogeheten satoyama-landschap maakt de mens gebruik van bossen en velden maar op een duurzame manier en met behoud van biodiversiteit. De ironie wil dat de Verenigde Naties eind 2010, slechts enkele maanden voor de Fukushima-ramp, dat satoyama-principe zelfs adopteerde als wereldwijd nastrevenswaardig model.” In het hart van Tree and Soil etaleert een spread de schoonheid van een typisch satoyama-landschap. Een zee van verleidelijk geel koolzaad op de voorgrond, wolken van roze kersenbloesem en donkergroene contouren van het achterliggende bos. “Een soort schilderij”, vindt Knoth, terwijl hij doorbladert naar een volgende foto waar een grillige klimplant het silhouet van een sierboom verstoort. “Dit is het verval dat we in eerste instantie zochten. Maar het cultuurlandschap wordt iedere keer weer strak getrokken. Bij een tempelcomplex stonden mensen in astronautenpakken de boombast te borstelen en de bosgrond af te graven.” Knoth en De Jong legden de omgeving van Fukushima vast gedurende vier seizoenen. Zonder ingewikkelde kunstgrepen. “Ik heb altijd maar één camera bij me, de Mamiya 7, en een statief”, zegt Knoth. “Plus natuurlijk rolletjes, want ik werk nog altijd analoog.” De Jongs arsenaal bestaat uit een smartphone om statische filmshots mee te maken en opnameapparatuur, die dateert uit haar tijd als radiomaker. “Audio is heel belangrijk in ons werk en in sommige gevallen zelfs het dragende element. Geluid gaat direct naar je hart en je onderbuik. Beeldmateriaal kan daarentegen best afstandelijk zijn.” Knoth beaamt dat: “Beeld is de drager van feitelijke informatie en kadreert het onderwerp, maar geluid laat meer verbeelding toe. Daarom zoeken wij altijd naar een samenspel van de twee, de verschillende media vullen elkaar aan.” Maar van het materiaal dat ze tot 2015 bij elkaar hadden gebracht, was het tweetal toen nog niet overtuigd. Er miste iets. Dus lieten ze het project even liggen. Totdat ze een jaar later de tentoonstelling bezochten die de Leidse Hortus botanicus wijdde aan Philipp Franz von Siebold. Deze 19e-eeuwse arts en botanist reisde als een van de eerste westerlingen door Japan, verzamelde planten en voorwerpen, en liet de Japanse kunstenaar Kawahara Keiga houtsnedes maken van het landschap. De afbeeldingen uit zijn nalatenschap vormen binnen Tree and Soil een perfecte combinatie met het materiaal van Knoth en De Jong. “Siebold is representatief voor de ‘Age of Exploration’. Op zoek naar kennis documenteerden en categoriseerden ontdekkingsreizigers en wetenschappers de natuur om haar later te kunnen benutten. Die tijd is een belangrijke bouwsteen van het huidige antropoceen, waarin wetenschap en technologie zich als een boomerang tegen ons keren.”
27