10

T

rong muøa nôû roä cuûa “ñaàu tö tay traùi, hieän nay haøng loaït caùc Toång Coâng Ty quoác doanh cuûa VN ñangõ “naâng caáp leân ñôøi” thaønh “taäp ñoaøn” ñeå coù theâm chöùc naêng söû duïng taøi saûn & voán doanh nghieäp vaøo nhöõng ngaønh ñaàu tö “tay traùi”. Söï kieän naøy ñang taïo nhieàu chuù yù cho giôùi quan saùt veà kinh teá Vieät Nam maø DNÑS ñaõ loan taûi trong soá baùo tröôùc (Ñaàu tö traùi ngaønh moät goùc nhìn), ngöôøi ta cho raèng vôùi chöùc naêng kinh doanh ña ngaønh cuûa caùc “taäp ñoaøn” thì caùc Toång Coâng Ty quoác doanh tröôùc ñaây seõ theâm nhieàu cô hoäi ñeå “muùa voõ”... Môøi baïn ñoïc xem qua caùc “theá voõ” môùi cuûa nhöõng “anh caû” quoác doanh naøy.

ooOoo

Trong boái caûnh laïm phaùt gia taêng, ngöôøi ta kyø voïng vaøo nhöõng “truï coät”.

Nhöng, taïi dieãn ñaøn Quoác hoäi laàn naøy, nhieàu ñaïi bieåu toû ra raát “aám öùc” ñoái vôùi caùc “anh caû” cuûa hoï!

Taïi cuoäc hoïp vôùi laõnh ñaïo caùc boä, ngaønh, taäp ñoaøn, toång coâng ty Nhaø nöôùc ñeå baøn veà ñaåy maïnh saûn xuaát, kieàm cheá hoài ñaàu quyù 2/2008, Thuû töôùng VN oâng Nguyeãn Taán Duõng caûnh baùo tình traïng caùc doanh nghieäp ñaõ ñaàu tö ra ngoaøi lónh vöïc chính quaù lôùn, ñaëc bieät laø ñaàu tö vaøo caùc lónh vöïc ngaân haøng, chöùng khoaùn, baát ñoäng saûn...

Theo Ban Chæ ñaïo ñoåi môùi vaø phaùt trieån doanh nghieäp VN, tính ñeán ngaøy 31/12/2007 coù 16 taäp ñoaøn, toång coâng ty Nhaø nöôùc ñaàu tö vaøo lónh vöïc ngaân haøng (xem baøi 12 söù... “ñaïi gia” ngaân haøng DNÑS thaùng 8) chöùng khoaùn, taøi chính, baûo hieåm, 13 taäp ñoaøn, toång coâng ty ñaàu tö vaøo lónh vöïc baát ñoäng saûn, taát caû ñeàu laø nhöõng döï aùn lôùn thuoäc loaïi “ñaàu tö traùi ngaønh”.

Chaïy theo lôïi nhuaän nhaát thôøi

Coøn soá lieäu cuûa Boä Taøi chính VN, cuõng tính ñeán cuoái naêm 2007: voán ñaàu tö ra beân ngoaøi cuûa caùc taäp ñoaøn, toång coâng ty coù giaù trò leân tôùi gaàn 117.000 tyû ñoàng (ñaây môùi chæ laø con soá baùo caùo vaø chæ tính caùc toång coâng ty lôùn); trong ñoù 28/70 toång coâng ty coù hoaït ñoäng lónh vöïc chöùng khoaùn, ngaân haøng, baûo hieåm, baát ñoäng saûn vôùi trò giaù leân ñeán 23.300 tyû ñoàng.

Vieäc ñaàu tö ra ngoaøi cuûa caùc taäp ñoaøn, toång coâng ty laøm phaân taùn nguoàn löïc, gaây aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán vai troø chuû ñaïo cuûa neàn kinh teá.

Nhieàu chuyeân gia taøi chính trong khu vöïc, nhaân dòp naøy ñaõ nhaéc laïi baøi hoïc kinh nghieäm cuoäc khuûng hoaûng kinh teá chaâu AÙ naêm 1997 - 1998, “baét ñaàu töø söï ñoå vôõ taøi chính töø moät taäp ñoaøn kinh teá, sau ñoù keùo theo ñoå vôõ daây chuyeàn khoâng döøng laïi trong phaïm vi moät nöôùc maø keùo theo söï suïp ñoå cuûa haøng loaït taäp ñoaøn kinh teá nhieàu quoác gia maø heä luïy cuûa noù ñeán giôø chöa heát”.

16

Vôùi khuyeán caùo raèng “Ñaây laø baøi hoïc quoác teá ñaét giaù maø Vieät Nam caàn traùnh!”

Theo Boä Taøi chính cuûa VN, caùc taäp ñoaøn, toång coâng ty khi thaønh laäp ñeàu xaùc ñònh voán ñieàu leä treân cô sôû voán soå saùch. Vì vaäy, khoâng phaûn aûnh ñöôïc thöïc chaát nhu caàu vaø bieän phaùp söû duïng voán taïi doanh nghieäp.

Vieäc töï huy ñoäng voán ñaõ daãn ñeán tình traïng moät soá toång coâng ty coù heä soá vay nôï/voán chuû sôû höõu quaù cao, raát ñaùng lo ngaïi.

Tuy nhieân, khi ñaêng ñaøn phaùt bieåu taïi hoäi nghò veà saép xeáp, ñoåi môùi doanh nghieäp, haàu heát caùc taäp ñoaøn, toång coâng ty ñeàu cho raèng Nhaø nöôùc caàn taïo ñieàu kieän ñeå caùc taäp ñoaøn, toång coâng ty ñaàu tö vaøo caùc lónh vöïc treân, vì coù nhö theá môùi xoay ñöôïc voán laøm aên (!).

OÂng Phaïm Thanh Bình, Chuû tòch Hoäi ñoàng Quaûn trò Vinashin (coâng ty quoác doanh ñoùng taøu thuûy) lyù giaûi raèng do ñaëc thuø cuûa ngaønh kinh doanh taøu thuyû caàn voán lôùn, Nhaø nöôùc khoâng boå sung voán neân Vinashin phaûi ñaàu tö vaøo taøi chính, baát ñoäng saûn, ñeå kieám voán ñaàu tö cho caùc döï aùn lôùn hôn.

OÂng Bình cho raèng, taäp ñoaøn ñaàu tö vaøo caùc coâng trình phuùc lôïi, khu nghæ döôõng, beänh vieän ngaønh laø caàn thieát ñeå “laáy ngaén nuoâi daøi”.

EVN ñang laø “ñieåm ngaém” cuûa dö luaän

Beân caïnh Vinashin thì EVN (Electrical VN – taäp ñoaøn ñieän löïc VN) cuõng laø moät ñieåm ngaém khi töø Toång Coâng Ty ñieän löïc ñaõ naâng caáp thaønh “taäp ñoaøn” ñieän löïc EVN ñaõ ñoå voán vaøo haøng loaït ñaàu tö khoâng lieân quan ñeán ñieän nhö cho vay taøi chaùnh, coå phieáu, baát ñoäng saûn, tin hoïc, vieãn thoâng... trong khi ñoù maûng ñieän duøng cho ngöôøi tieâu duøng laãn caùc doanh nghieäp vaãn bò... cuùp ñieän daøi daøi Ngaøy 22 thaùng 8 vöøa qua phaùt bieåu

vôùi baùo chí oâng Ñinh Quang Tri, Phoù TGÑ taäp ñoaøn ñieän löïc EVN quanh co giaûi thích cho raèng khoâng phaûi ngaønh ngaønh ñieän löïc “daøn traûi” ñaàu tö ôû nhieàu ngaønh khaùc nhö dö luaän ñang chuù yù maø chæ muoán “Nhöõng ngaønh ngheà maø EVN ñaàu tö chuû yeáu taäp trung vaøo caùc ngaønh ñeå khai thaùc theâm moät soá theá maïnh cuûa EVN, maët khaùc duøng ñeå hoã trôï laïi hoaït ñoäng saûn xuaát (ñieän) cuûa EVN... “ (cho ñöøng bò cuùp lieân tuïc nöõa?)

Sau baøi phaùt bieåu cuûa “anh caû” EVN, ngaønh ñieän löïc nhaän ñöôïc moät soá moät soá phaûn hoài töø nhÖÕng ngöôøi quan taâm nhö sau. *EVN ñaâu phaûi chæ coù ñaàu tö “ngoaøi ngaønh” ôû maûng taøi chính-ngaân haøng.

EVN Telecom laø moät ví duï ñieån hình veà vieäc ñaàu tö daøn traûi ra ngoaøi. Ñeán noãi, daân Vieät ta, ñieän thì thieáu, maø ñieän thoaïi thì thöøa laø nhö vaäy. *EVN caàn laäp coâng ty taøi chính ñeå taêng cöôøng khaû naêng thu xeáp nguoàn voán ñaàu tö naâng cao naêng löïc cung caáp ñieän cho neàn kinh teá quoác daân. Ñaây laø höôùng ñi ñuùng. Nhöng coøn xem vieäc ñieàu haønh hoaït ñoäng nhö theá naøo? *EVN luùc naøo cuõng coù ñaày ñuû caùc lyù do ñeå giaûi thích thoûa ñaùng cho nhöõng ñaàu tö ngoaøi ngaønh cuûa mình, tuy nhieân, laïi chöa theå giaûi thích thoûa ñaùng vôùi doanh nghieäp vaø ngöôøi daân veà tình traïng thieáu ñieän traàm troïng trong thôøi gian qua vaø saép tôùi trong khi ñieän laø ngaønh ngheà vôùi traùch nhieäm chính cuûa EVN. *Caùc nhaø ñaàu tö treân thò tröôøng chöùng khoaùn hieám ai maø khoâng bieát ñeán nhöõng coå phieáu coù “ñaïi gia EVN* sau löng, töø ngaân haøng, ñeán vieãn thoâng, ñeán baát ñoäng saûn, ñieàu naøy ñuû chöùng toû boùng daùng EVN lôùn theá naøo ñoái vôùi nhöõng coâng ty con khoâng thuoäc ngaønh ngheà chính cuûa EVN. *Toâi töï hoûi raèng moät taäp ñoaøn ñoäc quyeàn veà ñieän, laïi coäng theâm söï

thoaûi maùi trong ñaàu tö ngoaøi ngaønh nhö vaäy lieäu coù ñaûm baûo ñöôïc an ninh veà ñieän cho neàn kinh teá veà laâu daøi?

Trong khi ñieän vaãn cuùp thì laïi boû voán vaøo ñaàu tö truyeàn hình vôùi FoxTel cuûa Myõ, khoâng coù ñieän thì laáy ñaâu xem truyeàn hình. *Theo toâi, vieäc laäp EVN Finance laø caàn thieát. Tuy nhieân, hieäu quaû cuûa coâng ty naøy nhö theá naøo môùi laø ñieàu caàn baøn. Neáu khoâng nghieâm tuùc, noù seõ laø nôi chia chaùc caùc cô hoäi, lôïi nhuaän cuûa soá ñoâng cho moät vaøi caù nhaân. *Theo toâi, laïm phaùt cuõng ñöôïc naâng cao moät phaàn bôûi caùc taäp ñoaøn nhö EVN! *Baây giôø cuõng ñaõ roõ phaàn naøo, caùc toång coâng ty 90-91 thi nhau chuyeån sang teân “taäp ñoaøn” ñeå coù theå töï do ñaàu tö ra caùc ngaønh khaùc ngoaøi ngaønh chính mình ñöôïc phuï traùch maø khoâng bò khieån traùch. *Khoâng keå daân cö Saøi Goøn & Haø Noäi ñang phaûi chòu traän vôùi caùc phieân caét cuùp ñieän lieân mieân, bieát bao hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh bò ñình treä, giaùn ñoaïn vaø thieät haïi gaáp nhieàu laàn bôûi cuùp ñieän khoâng baùo tröôùc...

YÙ kieán cuûa “quan chöùc” beân leà EVN

*“Ngöôøi daân, doanh nghieäp coù theå kieän ngaønh ñieän ra troïng taøi kinh teá, toøa aùn daân söï ñeå ñöôïc boài thöôøng” ñoù laø lôøi khaúng ñònh cuûa Thöù tröôûng thöôøng tröïc Boä Coâng Thöông VN, oâng Buøi Xuaân Khu ñaõ nhaán maïnh nhö vaäy.

Theo oâng Buøi Xuaân Khu “Vieäc caét ñieän traøn lan, khoâng baùo tröôùc lòch caét gaây thieät haïi cho doanh nghieäp, nhaân daân duø coù ñöa ra baát kyø lyù do veà vieäc thieáu ñieän, cuùp ñieän thôøi gian qua thì EVN vaãn ñeàu coù loãi, Ngöôøi daân, doanh nghieäp mua ñieän cuûa EVN maø EVN laïi cuùp ñieän khoâng baùo tröôùc, caét ñoät ngoät, maø khoâng phaûi laø nhöõng nguyeân nhaân baát khaû khaùng thì doanh nghieäp, ngöôøi daân

C t kn “p on

coù theå kieän EVN ra troïng taøi kinh teá, kieän ra toøa aùn daân söï... Hôn nöõa, neáu EVN caét ñieän thì phaûi baùo tröôùc ñeå caùc doanh nghieäp bieát ñeå chuû ñoäng cho saûn xuaát, cho coâng nhaân nghæ buø laøm ngaøy khaùc. Chöù EVN cöù caét cuïp caùi thì haøng nghìn ngöôøi ngoài trô ra ñaáy gaây thieät haïi raát lôùn cho doanh nghieäp. *”Khoâng theå phaûn bieän cho ñaàu tö “tay traùi”!” Neáu laø doanh nghieäp tö nhaân thì coù quyeàn hoaït ñoäng trong taát caû caùc lónh vöïc maø nhaø nöôùc khoâng caám.

Nhöng doanh nghieäp nhaø nöôùc thì chæ ñöôïc quyeàn hoaït ñoäng trong phaïm vi nhöõng gì nhaø nöôùc cho pheùp” Nhöõng phaûn bieän veà ñaàu tö “tay traùi” cuûa caùc taäp ñoaøn kinh teá (quoác doanh) laø chuû quan vaø khoâng coù cô sôû”. Ñoù laø lôøi phaùt bieåu cuûa baø Phaïm Chi Lan - nguyeân thaønh vieân Ban nghieân cöùu cuûa va7n phoøng Thuû töôùng VN cho raèng, “Moät khi caùc taäp ñoaøn kinh teá chöa hoaøn thaønh toát nhieäm vuï cuûa mình thì khoâng theå coù chuyeän ñaàu tö ra ngoaøi, baát keå laø ngaønh ngheà gì”.

Theo baø Lan “Coù moät thöïc teá quan troïng hôn laø trong neàn kinh teá cuûa chuùng ta, ñoù laø caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc ñang laøm quaù nhieàu vieäc, naém giöõ quaù nhieàu taøi saûn chung cuûa ñaát nöôùc. Vì vaäy, vieäc daãn ñeán nhöõng khoù khaên kinh teá nhö hieän nay thì ñoù laø moät söï “ñoùng goùp” khoâng nhoû cuûa doanh nghieäp nhaø nöôùc, caùc “taäp ñoaøn” kinh teá. Treân thöïc teá, chuùng ta chöa coù baát kyø moät khuoân khoå phaùp lyù ñaày ñuû naøo ñeå quaûn lyù caùc taäp ñoaøn kinh teá, Do ñoù, vôùi 8 taäp ñoaøn kinh teá nhaø nöôùc ñang hoaït ñoäng neân caøng caàn thieát phaûi coù moät boä khung phaùp lyù ñeå quaûn lyù.

Toâi chöa bao giôø uûng hoä vieäc caùc taäp ñoaøn kinh teá nhaø nöôùc ñaàu tö “tay traùi”.

“Vieäc caùc taäp ñoaøn cho raèng ñaàu tö “tay traùi” vaãn an toaøn, vaãn toát, toâi nghó khoâng coù cô sôû. Baûn thaân caùc taäp ñoaøn

khoâng coù ñieän laáy gì xem FoxTel?

töï coi laø toát thì ñoù môùi laø chuû quan cuûa hoï. Quan troïng phaûi laø ngöôøi khaùc phaùn xeùt coù toát hay khoâng.

Chaúng haïn nhö vaán ñeà ñieän. Hieän nay roõ raøng chuùng ta luoân thieáu ñieän, caét ñieän lieân tuïc thì roõ raøng EVN ñaõ laøm khoâng toát. Vaäy thì hoï khoâng theå baûo laø ñaõ laøm caùi khaùc toát ñeå buø laïi ñöôïc.

Nhöõng vaán ñeà “tay traùi” ñoù nhöõng ngöôøi khaùc hoaøn toaøn coù theå laøm toát hôn caùc taäp ñoaøn raát nhieàu.

Neáu laø doanh nghieäp tö nhaân thì coù quyeàn hoaït ñoäng trong taát caû caùc lónh vöïc maø nhaø nöôùc khoâng caám. Nhöng doanh nghieäp nhaø nöôùc thì chæ ñöôïc quyeàn hoaït ñoäng trong phaïm vi nhöõng gì nhaø nöôùc cho pheùp. Ñaây laø hai ñieàu hoaøn toaøn khaùc nhau.

Do ñoù, neáu doanh nghieäp nhaø nöôùc muoán ñöôïc töï do nhö doanh nghieäp tö nhaân, thì phaûi traû laïi heát toaøn boä nhöõng öu ñaõi, ñaëc quyeàn cuûa nhaø nöôùc daønh cho mình. Coøn neáu cuõng baèng aáy ñoàng voán, neáu ñeå cho tö nhaân hay doanh nghieäp chuyeân saâu khaùc laøm thì seõ hieäu quaû hôn nhieàu laàn.

Gaàn ñaây, baùo chí khi ñeà caäp ñeán ñaàu tö “tay traùi” cuûa caùc taäp ñoaøn kinh teá nhaø nöôùc, thì thöôøng chæ ñeà caäp ñeán vaán ñeà voán. Do ñoù, khi phaûn bieän laïi, hoï thöôøng laäp luaän, toång soá voán ñaàu tö ra ngoaøi chæ chieám moät tyû leä raát nhoû trong toång nguoàn voán cuûa hoï, neân vaãn ñaûm baûo vaø raát an toaøn.

Nhöng caàn phaûi hieåu raèng, khi ñeà caäp ñeán doanh nghieäp nhaø nöôùc noùi chung thì khoâng chæ laø moãi vaán ñeà voán hay laø tieàn maët maø coøn coù raát nhieàu thöù ñöôïc öu ñaõi khaùc, nhö ñaát ñai, taøi nguyeân, quyeàn kinh doanh... Bôûi ñôn giaûn, haàu heát caùc taäp ñoaøn kinh teá nhaø nöôùc hieän nay ñeàu naém giöõ nhöõng “ñoäc quyeàn” nhaát ñònh.

Chính vì theá, moät khi ñaõ coù raát nhieàu nhöõng öu ñaõi nhö vaäy maø laïi khoâng laøm toát, khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cho daân, cho xaõ hoäi thì khoâng theå noùi ñeán vieäc mang nhöõng ñaëc lôïi ñoù ñi kinh doanh choã khaùc, ñaëc bieät laø nhöõng lónh vöïc nhaïy caûm nhö chöùng khoaùn, ngaân haøng, baát ñoäng saûn...

DNÑS toång hôïp

17