Hij heeft drie trauma’s meegemaakt. ‘Of eigenlijk negen’, corrigeert hij zichzelf. Hij speelt met het kringelsnoer van de kantoortelefoon. Nee, hij vertelt niet over de aard ervan. Want dat is niet van belang. Sinds zijn laatste psychose heeft hij geen enkele moeite om van harddrugs af te blijven. Hij neemt deel aan Sterker dan de kick om zijn blowverslaving binnen de perken te houden. Helemaal stoppen wil hij niet. ‘Omdat ik dan stil val’, zegt hij. ‘Dan zeg ik helemaal niets meer.’ Zijn blik f litst opnieuw naar de klok en weer naar mij. ‘Mijn vrouw zit te wachten, ik moet nog koken.’ We trekken onze jassen aan, John tast naar zijn shag. Hij rolt een sigaret terwijl we door de gang naar de uitgang lopen. Buiten draaft de herfst, bladeren plakken in alle kleuren op het natgeregend voetpad. Aan John’s pols bungelt een versleten plastic zak met het werkboek van de training. ‘Er staat niets nieuws in’, zegt hij. ‘Maar goed, het kan een steuntje in de rug zijn.’
‘Jongen, laat me weten als je ervan af wilt’ Een laatste hijs van zijn peuk, de bushalte is al in zicht. We nemen afscheid. Hij weet zeker dat het hem gaat lukken. ‘In 2013 heb ik afspraken met mijzelf gemaakt, en ik lig nog steeds op schema.’ Hij spuugt een stukje shag van zijn lip en stapt de bus in.
SIGNALEN
Annemarie Kroon benoemt vooral de onderzoekende en oordeelvrije houding van de trainer als succesfactor van Sterker dan de kick. ‘Wij zeggen niet: wat jij doet vinden wij slecht en ongezond. En het woord “stoppen” als doel neem ik uit mijzelf nooit in de mond. Wel helpen wij cliënten te onderzoeken in hoeverre het gebruik voor hen een probleem is: hoe werkt zucht (behoefte, red.) bij jou? Welke emoties spelen een rol? Vaak hebben
cliënten het gevoel te moeten stoppen voor hun ouders, of omdat hun begeleider erop aandringt. Maar hoe staan ze er zelf tegenover? En we versterken ambivalentie: “Hé, zojuist zei je dat jouw gebruik geen nadelen had. Nu vertel je dat je schulden hebt. Hoe zit dat?’’’ Het is een afwisselende training. Expressieve stripfiguurtjes in het werkboek beelden een situatie of gemoedstoestand uit, cliënten spelen een bordspel met vragen over gebruik, en ze bekijken film- en videofragmenten. Bijvoorbeeld over ‘zucht’: waardoor wordt het opgeroepen en hoe herken je de signalen? Annemarie Kroon: ‘Cliënten zeggen vaak: “Het overkomt me. Voor ik het weet ben ik dan weer aan het gebruiken.” Als ze de signalen herkennen die eraan vooraf gaan, kunnen ze zelf ingrijpen.’ Kroon ziet cliënten in de loop van training veranderen. ‘Iemand begint na een paar bijeenkomsten bijvoorbeeld uit eigen initiatief door het werkboek te bladeren, of zit rechtop in plaats van met het hoofd op tafel. Of iemand vertelt trots dat hij een schone urinecontrole had. Het is bijzonder om die ontwikkeling te zien en de vooruitgang te bespreken met de cliënt.’
BIERTJE
Sterker dan de kick ‘De training Sterker dan de kick is laagdrempelig en sluit goed aan bij de doelgroep’, zegt Pauline Meurs, hoogleraar Bestuur van de Gezondheidszorg aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en voorzitter van de Erkenningscommissie. ‘Geen paternalistisch verhaal; de regie ligt bij de cliënt. De hele commissie kon zich vinden in de erkenning. Sterker dan de kick is een welkome aanvulling op het aanbod dat er al is.’
‘Kom binnen’, zegt Laurence Corneille (28). ‘Leuk om kennis te maken. Kon je het vinden?’ Het is etenstijd, Laurence schilt zijn aardappelen boven de vuilnisbak, de open keuken is praktisch verlicht. Het ruikt stevig naar tabak in huis, hoewel hij zelf niet meer rookt. Het enige genotmiddel dat hij zichzelf nog toestaat is af en toe een biertje. Een vriend belt, Ronald, dat ziet hij op het schermpje, aardappel en dunschiller nog in de hand. Laurence negeert de oproep en uit opgewekt zijn irritatie: ‘Hij wéét dat ik tot zeven uur visite heb!’ Laurence spreekt vrijuit en monter over zijn drugs- en drankverleden. Op dieptepunten sliep hij in een maïsveld, of aan de oevers van de Maas. ‘Ken je die mensen van Sterker dan de kick?’ vraagt hij. ‘Aardig, hè.’ Hij rolt twee blinde vinken door de braadpan en somt op wat hij geleerd heeft van de training. Dat drank en drugs slecht zijn voor je gezondheid, dat je er
OKTOBER 2015 MARKANT
27