HET MAGAZINE VOOR NIEUWE BEELDMAKERS
#8 DE NIEUWE WERELD Terug naar de tienertijd met Zara Dwinger | In de mind van Floor Adams | Een nieuwe wereld voor Esther Duysker | Duo-interview Sarah Offringa en Dwight Fagbamila | Bingewatchen met Michael Middelkoop | Een liefdesbrief voor de sector 1
3
10
52
19
47 28
54
06 VOORWOORD | DE NIEUWE WERELD 08 INTERVIEW | ESTHER DUYSKER 10 GROOT INTERVIEW | FLOOR ADAMS 19 AFSTUDEERFILMS | NIEUW TALENT 24 INTERVIEW | ZARA DWINGER 26 GASTCOLUMN | RANDY OOST 28 FOTO-ESSAY | DRESS TO IMPRESS
10 56
52
36
36 DUO-INTERVIEW | SARAH OFFRINGA & DWIGHT FAGBAMILA 44 BESTUUR | IN DE WERELD VAN VERS 47 AFSTUDEERFILMS | NIEUW TALENT 52 TWEELUIK | DE REGIE TERUG IN HANDEN 56 BINGEWATCHEN | MICHAEL MIDDELKOOP 62 BRIEF | LIEFDE VOOR DE SECTOR 64 HOOP VOOR DE TOEKOMST | DE NIEUWE WERELD VOLGENS DE NIEUWE MAKERS
VOORWOORD
DE NIEUWE WERELD Tekst Gwyneth Sleutel Beeld Josephine Hoendervangers en allesverwoestende aard- of zeebe-
Nog altijd is de situatie onzeker, maar één ding
ving met een kracht van magnitude 9.
staat vast: de Nederlandse filmindustrie zal
De aardkorst barst open en gebouwen
nooit meer dezelfde zijn.
brokkelen af. De weersomstandigheden zijn extreem en we schuilen in een supermarkt. Er
Als makers zijn we voortdurend bezig met het
lijkt een storm op komst te zijn, maar het enige
creëren van nieuwe werelden, maar nu zijn we
wat we zien is een dikke mistbank. Wie of wat
zelf in een nieuwe wereld beland. Een wereld
bevindt zich in de dikke dauw dampen van de
waar onzekerheid, chaos en anarchie zeker
mist? Zijn het bloeddorstige wezens die met
nog aanwezig zijn, maar waar we ook nieuwe
hun vlijmscherpe gehoor klaarstaan om de-
initiatieven en goede ontwikkelingen zien.
gene die geluid maakt te pakken? We moeten
Voorbij alle monsters en het natuurgeweld
stil zijn én onze blik afwenden, want wie kijkt
gaan apocalyptische films eigenlijk altijd over
bezwijkt. Verhalen doen zich de ronde. Worden
de vraag wat het betekent om mens te zijn.
we overgenomen door een kudde intellectuele
Door karakters in extreme situaties te plaat-
apen die jacht maakt op de mensheid of is er
sen vertellen de films ons iets over de wereld
sprake van een zombieuitbraak, waarbij uit-
waarin we leven. Ze vertellen ons over so-
gemergelde levende doden zich vergrijpen aan
ciaal-maatschappelijke kloven bijvoorbeeld
het laatste beetje mensenvlees. De situatie in
omtrent klassenverschillen of discriminatie.
de supermarkt escaleert en onzekerheid, chaos
Wat gaat COVID-19 de filmwereld leren?
en anarchie overheersen. Dit jaar staat VERS Magazine in het teken van Dit was zo ongeveer hoe ik me de Apocalyps
‘De nieuwe wereld’. We gaan niet janken over
voorstelde. De realiteit bleek anders. Gevoch-
hoe moeilijk het allemaal wel niet is, maar we
ten om mensenvlees werd er niet, wel om
kijken samen met een nieuwe garde talent-
wc-rollen. En vergeet niet de rooftocht op pak-
volle makers vooruit. Welke kansen biedt deze
ken pasta en zo ongeveer alles wat houdbaar
nieuwe wereld ons? En welke nieuwe idealen
is. Ik wil niet zeggen dat ik liever oog in oog
zijn er ontstaan? Ondanks dat we de toekomst
had gestaan met een zombie, maar deze nieu-
niet kunnen voorspellen, kunnen we hem als
we werkelijkheid was het ook niet helemaal.
beeldmakers wel bevragen, bekritiseren en
Ik had verhalen nodig om in te vluchten. Maar
zelf een beetje mooier maken. Juist nu.
zoals we zagen aankomen, werd ook de verhalenproductie stopgezet. Film- en dramapro-
Gwyneth Sleutel
ducties werden tot nader orde opgeschort en in
Hoofdredacteur VERS redactie
rap tempo moest er een protocol voor de audiovisuele sector uit de grond worden gestampt.
6
versfilmentv.nl/magazine
Eindredactie Lysette Rindertsma, Josephine Hoendervangers Hoofdredactie Gwyneth Sleutel 7
INTERVIEW
DE VERTELWERELDEN VAN ESTHER DUYSKER Schrijver Esther Duysker is de afgelopen jaren naast theater ook in het schrijven voor film gedoken. Geen onverstandige keuze: met inmiddels een Gouden Kalf op zak voor BULADÓ (Eché Janga, 2020) laat ze zien dat haar schrijftalent verder gaat dan één vertelwereld. Hoe heeft zij de verschillen tussen de theater- en filmwereld ervaren en welk geluid wil ze in beide werelden laten horen? Tekst Josephine Hoendervangers Beeld Nataša Lops
‘WAAROM WAS MIJN HOOFDPERSONAGE WIT?’
ze nodig had. ‘Op het eiland schreef ik een ver-
Duysker schrijft over de verschillende bele-
het verlies van zijn vader. Eenmaal terug in
vingswerelden van mensen met verschillende
Nederland had IJswater Films belangstelling
afkomsten, leeftijden en persoonlijke erva-
voor het verhaal. Toen ik daar aan tafel zat en
ringen, waarbij ze zich niet laat vangen door
voor de zoveelste keer de vraag kreeg waarom
één bepaalde vertelvorm. Vroeger kon ze zich
mijn hoofdpersonage wit was, sloeg ik het roer
nog uit het veld laten slaan door de gezette
om. Dat was echt een sleutelmoment voor mij.
kaders. Zo vond ze het lastig om tijdens haar
Vanaf toen ben ik gaan schrijven vanuit mijn
opleiding, waar een witte cultuur heerste,
eigen persoonlijke ervaringen: het verlies van
een balans te vinden tussen haar eigen weg
mijn moeder, maar ook mijn dubbele culturele
inslaan en het voldoen aan de verwachtingen.
identiteit.’ Ook in Buladó worden de persoon-
Duysker: ‘Op de schrijversopleiding van de
lijke thema’s van Duysker verder ontdekt: in
HKU had ik het vaak zwaar, maar ik wist toen
de film worstelt het elfjarige meisje Kenza, dat
niet goed waarom. Met terugwerkende kracht
op een autosloperij in de binnenlanden van
begrijp ik nu wat er niet goed zat. Ik kon me-
Curaçao woont, met de verschillende manie-
zelf niet herkennen in de verhalen die we be-
ren waarop haar vader en opa met de dood
handelden, maar ik was ook nog te voorzichtig
omgaan. ‘De kracht van theater en film is dat
om van de klassieke stukken af te wijken en
al die belevingswerelden voor iedereen, zo-
bijvoorbeeld stukken van Afro-Amerikaanse
wel jong als oud en zwart als wit, herkenbaar
schrijvers te kiezen.’
worden.’
Toen ze in een periode belandde waarin ze niet
Voor Duysker draait het afgelopen jaar om
meer zeker was van haar passie als schrijver,
bewustwording van de ánder. ‘Ik denk dat we
vertrok ze voor een half jaar naar een Caribisch
door Covid-19 gedwongen zijn om écht reke-
eiland. Daar vond ze gelukkig de inspiratie die
ning te houden met elkaar. Dat er tijdens deze
8
haal over een jongetje dat moest dealen met
crisis een massale support is ontstaan voor
wat er moet gaan ko-
Black Lives Matter, heeft daar volgens mij veel
men. Dat maakt het vanaf
mee te maken. Iedereen had de tijd en aan-
het begin meer een gezamenlijk pro-
dacht om te kijken naar hun eigen gedrag in
ces dan bij film.’
de sociale maatschappij en werd zich zo meer bewust van de beleving van de ander.’
‘DE BEELDTAAL IN FILM HEEFT ZIJN EIGEN UNIEKE WERKING’
Bij het schrijfproces voor film kreeg Duysker niet te maken met de koers van een gezelschap en hun vaste acteurs, maar wel met de verwachtingen van bijvoorbeeld een omroep
De verschillende belevingswerelden van men-
of fonds. ‘Eché en ik zaten maandenlang op
sen met verschillende achtergronden komen
mijn kantoor te schrijven. Na al die maanden
zowel voor in toneelstukken van Duysker
gingen we met de producent, dramaturg en de
(Othello, A Raisin in the Sun) als in haar films
omroep om tafel. Dat vond ik een heel kwets-
(Dag, BULADÓ). Beide vertelvormen hebben
baar moment; voor mijn gevoel hadden ineens
wel hun eigen aandachtspunten. ‘In theater
‘onbekende’ mensen wat te zeggen over iets
wordt het verhaal natuurlijk volledig gestuurd
wat eerst alleen van ons was. Zo heeft zowel
door dialoog, waardoor je personages bijvoor-
film als theater voordelen wat betreft creatie-
beeld gevoelens en metaforen in tekst en liever
ve vrijheid en verwachtingen.’
nog in subtekst wil laten uitspreken. Dat vind ik het uitdagende verschil met film: daar kan
Esther Duysker grijpt alle kansen die ze krijgt
je spelen met de kracht van beeldtaal, wat zijn
met enthousiasme aan. Een kinderboek met
eigen unieke werking heeft.’ Duysker merkte
kunstenaar Brian Elstak, een kinderhoorspel
ook veel verschil tussen theater en film in de
in de Hortus, een toneelstuk en misschien wel
samenwerking tussen de verschillende partij-
een vervolg op BULADÓ: ze blijft meerdere
en: ‘Een toneelgezelschap dient een vierjarig
vertelwerelden onderzoeken. ‘Op dit moment
plan in bij een fonds, waarin de thema’s wor-
pluk ik gewoon mijn vruchten van alle kansen
den uiteengezet die het gezelschap wil gaan
die ik krijg en hoop ik dat het vertellandschap
behandelen. Hierdoor is het voor zowel de
zich verder in een meer pluriforme richting zal
scenaristen, regisseurs als de acteurs duidelijk
blijven ontwikkelen.’
9
GROOT INTERVIEW
IN GESPREK MET ANIMATIEREGISSEUR FLOOR ADAMS ‘ER LIJKT MEER MOGELIJK NU WE ALLEMAAL IN HETZELFDE SCHUITJE ZITTEN’ Een nieuwe wereld, nieuwe kansen. En in de wereld van animatie zijn die eindeloos. Of toch niet? We spreken erover met de prijswinnende regisseur Floor Adams. Zij maakte animaties voor documentaires, MTV, de Volkskrant en Zembla en oogstte het afgelopen jaar veel lof én awards voor de film Mind My Mind. Tekst Noa Johannes Beeld StudioVeen
ALS ANIMATIEREGISSEUR KUN JIJ COMPLEET NIEUWE WERELDEN CREËREN VOL EINDELOZE MOGELIJKHEDEN. WAAR BEGINT DIE REIS? ‘Altijd met een idee. Vanuit een wens, een irritatie of bijvoorbeeld de nieuwsgierigheid naar menselijk gedrag. Zelfs bij projecten die ik in opdracht deed, moest ik een bepaald maatschappelijk belang, urgentie of nieuwsgierigheid voelen. Waarom doen we wat we doen, waar komen onze keuzes vandaan? Dat intrigeert mij. Zo is Mind My Mind ook ontstaan. Ik gaf animatieles aan jongeren met autisme, waardoor ik dacht dat ik er wel een goed beeld van had of het op zijn minst zou herkennen. Tot ik verliefd werd op iemand met autisme en dat niet direct doorhad. Hij trouwens ook niet; hij wist wel dat er iets ‘anders’ aan hem was, maar de diagnose kreeg hij pas nadat wij elkaar leerden kennen. In de tussentijd wist hij zich echter wel heel goed aan z’n omgeving aan te passen, terwijl er in zijn hoofd ontzettend veel gebeurde.
10
11
Die ‘binnenwereld’ leek me een interessant
oud-leerlingen met allerlei vragen over liefde,
gegeven voor een film en ik ging op onderzoek
seksualiteit en overprikkeld raken. Al hun in-
uit.’
put, research en mijn eigen ervaringen smol-
HOE LEIDDE DAT TOT JE HOOFDPERSONAGE?
ten samen tot mijn hoofdpersoon: Chris.’
personage neerzetten zoals je die wel va-
DAAR MOET JE VERVOLGENS EEN WERELD OMHEEN BOUWEN. HOE DOE JE DAT?
ker ziet in films. Ik bestookte daarom mijn
‘Ik bedenk wat ik nodig heb om mijn verhaal
‘Ik wilde geen stereotypisch, über-autistisch
12
te vertellen, de beelden moeten in dienst staan
ties en kaders. Net zoals bij het indelen van je
van het scenario dat verandert, waarbij zowel
ruimtes. Wil ik bijvoorbeeld dat m’n personage
de kijkers die weinig animatie zien als de kij-
ergens in het verhaal een modelvliegtuigje uit
kers die weinig weten van autisme, mee kun-
het raam gooit, dan moet er een bovenverdie-
nen gaan met de belevingen van Chris. Dan
ping komen. Bezoekt z’n date Chris thuis, maar
blijf ik dus weg van experimentele uitstapjes
wil hij niet dat zijn date zijn modelvliegtuigjes
en afleidende stijlkeuzes die het verhaal laten
ziet, dan moeten zijn hobbykamer en slaapka-
zwabberen. Zo ontstaan er vanzelf restric-
mer gescheiden zijn.’
13
INTERVIEW
SPEELT TOEGANKELIJKHEID ALTIJD EEN BELANGRIJKE ROL IN JE WERK?
hoe meer het risico bestaat dat ze lege hulzen
‘Dat is een goede vraag, daar denk ik as we
tussen de grafische stijl en het kunnen maken
speak namelijk veel over na, haha! Ik vind het
van die connectie.’
in ieder geval belangrijk dat mijn films de kijkers kunnen raken en aan het denken zetten. En dat ze zich kunnen identificeren met de personages. Ik wil een minimalistische stijl, maar hoe abstracter ik mijn personages maak,
14
worden. Dus streef ik naar een goede balans
MIND MY MIND BEVAT OOK SCÈNES DIE ZICH IN HET HOOFD VAN CHRIS AFSPELEN: EEN VOLLEDIG NIEUWE WERELD. HOE WERKT HET DAN MET DIE RESTRICTIES?
VERS MAGAZIINE
‘ WAAR TREK IK DE LIJN TUSSEN EEN ECHTE WERELD EN EEN FANTASIEWERELD?’
‘Dat was een grotere uitdaging. Ik wilde in het verhaal iemand die de informatieverwerking van Chris kon visualiseren, een figuurtje in zijn hoofd dat hem hielp en waarmee de kijker zich kon verbinden. Om te vatten hoe alles werkt in het hoofd van iemand met autisme, las ik stapels boeken en sprak ik wetenschappers. Maar voor die binnenwereld zat ik ook met beslissingen als: moet het er heel ‘hersenachtig’ uitzien of als een kantoor? Moet dat figuurtje aan een tafel van hersenmateriaal zitten of een gewoon bureau? Waar trek ik de lijn tussen een echte wereld en een fantasiewereld? Ik koos er uiteindelijk voor om meer de echte wereld aan te houden, omdat ik niet wilde dat de film er te cartoonachtig uit zou gaan zien. Zou het allemaal te magisch ogen, of te ver van de echte wereld staan, dan zou het publiek een extra vertaalslag moeten maken tijdens het kijken. Dat wilde ik niet. Als ik nu naar de film kijk, lijken alle oplossingen heel logisch en praktisch in elkaar te vallen. Maar het kostte zo’n vijftien volle schetsboeken en soms ook gewoon een intuïtief onderbuikgevoel om daar te komen.’
WAT DOE JE ALS JE VASTLOOPT IN JE KEUZEMOGELIJKHEDEN? ‘Ik kan goed sparren met mijn man. En sommige keuzes kan ik alleen oplossen in beeld. Dan ga ik storyboarden en grijp ik telkens terug naar het scenario. Daarnaast bedenk ik voortdurend wat past bij de personages en wat ik als maker wil overbrengen. Natuurlijk is ook het budget leidend voor waar ik uitkom. Je kan in animatie in principe alles creëren wat je wilt. Je kan zelfs levenloze voorwerpen vermenselijken. Maar je moet natuurlijk wel de financiële middelen hebben om alles te visualiseren zoals je dat voor ogen hebt. Hoe complexer de animatie, hoe duurder. En daarnaast zit er een extra prijskaartje aan camera-effecten, stemacteurs, licht- en kleureffecten, de lengte van je film: allemaal factoren die ervoor zorgen dat er een plafond zit aan je vorm, stijlkeuzes en uitwerking.’
WELKE SUBSIDIES ZIJN ER EIGENLIJK VOOR ANIMATIEFILMS? ‘Iedere gemeente of provincie heeft zo z’n eigen subsidies en cultuurfondsen voor artistieke projecten. En afhankelijk van de inhoud van je animatiefilm, kun je ook voor andere potjes in aanmerking komen. Zo diende ik bijvoorbeeld voor Mind My Mind ook een aanvraag in bij een fonds gericht op psychische gezondheid. Ze bleken niets met films te doen, maar het is het proberen waard. Daarnaast heb je natuurlijk ook het Filmfonds waar je een aanvraag kunt indienen voor verschillende stadia van je project. En je hebt natuurlijk meerdere regelingen voor beginnende makers. Ieder fonds heeft z’n eigen regels. En je hebt nooit één fonds die je project volledig dekt, ook daar zitten plafonds aan.’
ZORGT DE HUIDIGE PANDEMIE VOOR EXTRA PLAFONDS? ‘Wat de protocollen betreft, weet ik het niet precies. Er zijn natuurlijk studio’s dichtgegaan en heropend met allerlei maatregelen. En er is veel onzekerheid rondom de toekomstige gevolgen. Maar mij persoonlijk beperkt het
15
INTERVIEW
–nog– niet. Het is alleen wel onduidelijk hoe alles verloopt zodra ik vanaf begin 2021 in productie wil: spreek ik de animatoren vooral via Zoom? Wat doen we als de animaties worden ingekleurd? En hoe en waar vinden de viewings plaats? Maar dit soort situaties vallen natuurlijk reuze mee als je het afzet tegen de uitdagingen voor de liveactionwereld. Voor animatie kan je in principe vanaf je zolder doorwerken. Al ligt dat voor de grote Amerikaanse animatiestudio’s vast ook weer anders.’
BIEDT DEZE NIEUWE SITUATIE OOK NIEUWE KANSEN? ‘Er gaat natuurlijk niets boven het grote witte doek, daar zie ik mijn eigen films het liefst. En het is fijn om op een festival andere filmmakers te ontmoeten en samen de filmliefde te beleven. Maar dat die festivals nu online of hybride plaatsvinden, heeft ook voordelen. Een festival waar je normaal niet naartoe zou kunnen, kun je nu gewoon vanuit huis bijwonen. En films en seminars zijn breder toegankelijk. Daarnaast vernam ik dat Netflix nu zes animatie features per jaar gaat maken. Er zal dus in ieder geval meer animatiecontent komen, een mooi toekomstbeeld. Ik merk bovendien dat de pandemie het makkelijker maakt om internationale contacten aan te halen of warm te houden. Doordat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten, voelt iedereen ‘dichterbij’ en lijkt er meer samenwerking mogelijk. De kansen liggen misschien ook gelijker: doordat we meer vanuit huis werken zijn er, afhankelijk van eventuele subsidievoorwaarden, meer internationale teamsamenstellingen mogelijk. Er gebeurt natuurlijk een hoop en veel verdrietigs, maar dat we met z’n allen even zijn komen stil te staan, heeft voor mij persoonlijk ook een fijne kant.’
WAT IS DIE FIJNE KANT DAN? ‘Minder het gevoel hebben dat je iets mist. Of een schuldgevoel dat je ergens niet bij bent. Aan Mind My Mind heb ik vanaf het prille begin tot de release tien jaar gewerkt. En daarna kwamen natuurlijk nog de festivals en de gekte rondom de Oscar buzz… Ik had last van keuzestress, want wat doe ik wel en wat niet. En na de release in Nederland kreeg ik dagelijks mails met reacties van kijkers en verzoeken voor Q&A’s. Dat was natuurlijk heel mooi, maar ik had geen manager, regelde alles zelf en ik vond het moeilijk om ‘nee’ te zeggen. En zo denderde ik door terwijl mijn reserves op waren. Komt nog bij dat ik vorig jaar zomer mijn ADHD-diagnose kreeg. Voor de pandemie had ik wel medicatie, maar geen tijd voor psycho-educatie of verdieping. Afgelopen periode gaf me veel inzicht in mijn manier van denken en handelen. Dat was confronterend, maar ook een opluchting. Ik realiseer me nu waarom ik het fijn vind om in m’n eentje te werken en hoe belangrijk het is dat ik mezelf niet opfok, niet meer van mezelf én ook alleen dat van anderen vraag dan wat nodig is. En m’n nieuwe geluiddempende koptelefoon: wat een verademing!’
16
‘ DE PANDEMIE MAAKT HET MAKKELIJKER INTERNATIONALE CONTACTEN AAN TE HALEN OF WARM TE HOUDEN’
17
18
AFSTUDEERFILMS
Sporen van water en olie Will e m de Ko o ning
S
poren van water en olie volgt filmmaker Melle van Maanen in een zoektocht naar zijn familiegeschiedenis die nauw
verbonden is met het Nederlandse koloniale verleden. Aan de hand van een voice-over wordt er gereflecteerd op deze geschiedenis en de positie waarin Melle zich bevindt. Hoewel hij niet verantwoordelijk is voor het verleden van zijn familie dringt het zich wel aan hem op en is hij gedwongen zich ertoe te verhou-
‘ ER MOETEN NOG VEEL VERHALEN VERTELD WORDEN OVER DE ZWARTE KANT VAN DE KOLONIALE GESCHIEDENIS’
den.
BOBBIE WAGENAAR - REGISSEUR
19
ENNE?! Hog eschool voor de Kunste n U tre c ht
W
anneer Puck uit het niets door haar vriendin gedumpt wordt, is zij vastberaden haar terug te win-
nen. Ze zoekt de hulp van een Youtube goeroe die haar stap voor stap vertelt hoe zij dit moet doen. De adviezen volgt ze religieus op, totdat ze zich realiseert dat deze niet altijd succes garanderen. Werkt het dan toch niet om jezelf geforceerd terug te vinden voor iemand anders?
JULIËTTE SARTORIUS - REGISSEUR
20
‘ HET IS OKÉ OM NIET GELIJK OKÉ TE ZIJN’
VERS MAGAZIINE
Luka AKV | St. Jo o st
M
et de stad als speeltuin gaat Luka het avontuur aan met Bas. Luka is energiek en impulsief en heeft een
angststoornis. Bas en Luka zijn elkaars tegenpolen. Door hun gemeenschappelijke hobby groeien ze naar elkaar toe maar door haar impulsiviteit komt Luka in een situatie terecht waar ze zelf nog niet klaar voor is.
ROELIE POST - REGISSEUR
‘ DOOR HET MAKEN VAN DEZE FILM LEERDE IK MIJZELF BETER BEGRIJPEN’
21
AFSTUDEERFILMS
Harmonia Ned e rlandse F ilmac ade mie
T
erwijl Philine een plekje probeert te bemachtigen in de meest prestigieuze boot van haar universiteitsroeivereni-
ging, dringt een mysterieuze stem haar universiteitscampus binnen. De stem is op zoek naar eenheid en verbondenheid in een wereld waarin iedereen, gevangen in isolement, zijn individuele doelen nastreeft.
THOM LUNSHOF - REGISSEUR
22
‘ MET HARMONIA WIL IK DE BIJNA ONZICHTBARE DRUK VAN EEN GENERATIE TASTBAAR MAKEN’
23
INTERVIEW
ZARA DWINGER: DE VERBORGEN WERELD VAN EEN TIENER Een periode vol gevoelens van verwarring, interne worstelingen en extreme ups-and-downs. Zo omschrijft regisseur en scenarist Zara Dwinger de pubertijd. Gefascineerd door het complexe puberbrein werd het een prominent thema in haar films. Maar hoe vertaal je als volwassen filmmaker de innerlijke wereld van een tiener? Tekst Elisa van Wijk Beeld Luke van Veen
A
llereerst door je eigen pubertijd als in-
films Liv en Yulia & Juliet: ‘Met de camera pro-
spiratiebron te gebruiken. Voor Zara
beer ik te verbeelden hoe ik me destijds zelf
was het niet de makkelijkste periode.
voelde. Het nauwere kader draagt daaraan bij:
‘Als puber kon ik erg impulsief zijn en deed ik
het geeft een meer benauwend en claustrofo-
dingen zonder na te denken. Zo eindigde ik als
bisch gevoel dan het reguliere 16:9 kader. Dit
dertienjarige in m’n pantertopje in Paradiso’,
weerspiegelt voor mij een veelvoorkomend
vertelt Zara. De eerste keer uitgaan, je eerste
sentiment wat tieners ervaren: ze voelen zich
liefde, je eerste slok alcohol: het gebeurt bijna
opgesloten in hun eigen emotionele wereld.’
allemaal in je pubertijd. Tegelijkertijd schom-
Ook gebruikt ze close-up shots om zo dichterbij
melen emoties alle kanten op. Zara lacht: ‘Ik
de karakters te komen. ‘Tieners ervaren de we-
herinner me dat een vriendin van mij een
reld anders dan volwassenen. De wereld om je
jongen versierde waar ik verliefd op was. Ik
heen doet er minder toe, als je innerlijk bijna
ging vervolgens dramatisch op een bankje lig-
ontploft van emoties.’
gen en naar de sterren staren, verdronken in mijn eigen melodrama. In al mijn films zitten
OPSTAND IN ROZE
de emoties die ik in mijn tienerjaren ook heb
Om de emoties van haar karakters nog meer
gevoeld, zoals eenzaamheid en het gevoel van
kracht bij te zetten, speelt Zara in haar films
vastzitten.’
met droomwerelden. ‘Ik ben niet zo geïnte-
INGESLOTEN WERELD
resseerd in de werkelijkheid: ik zet liever een droomwereld neer. Kleur speelt daarbij een
Zara’s nieuwste film A Holiday From Mourning
belangrijke rol. Het intense kleurgebruik in
ging dit jaar in première bij het Nederlands
mijn films geeft de interne belevingswereld
Film Festival. Opvallend in haar nieuwste
van het hoofdpersonage weer. Hoe intenser
film is het toegepaste 4:3 kader dat ook aan-
het kleurgebruik, hoe heviger de emotie’. Dit
houdend terug te zien is in haar voorgaande
is bijvoorbeeld te zien in Zara’s film Yulia &
24
Juliet (2018), waarin twee meisjes in een jeugdinrichting verliefd op elkaar worden. Als de hoofdpersonen afscheid nemen omdat de één de jeugdinrichting mag verlaten, verkleurt de kamer waarin ze staan helemaal roze. Dit versterkt het hartstochtelijke bitterzoete moment wat ze ervaren voordat ze elkaar kwijtraken. Dezelfde kleur komt terug in het opvallende uiterlijk van de karakters: meerdere hoofdpersonen uit Zara’s films hebben roze haar. Voor Zara is het maakbare uiterlijk een aanduiding van de zoektocht naar identiteit. ‘En gekleurd haar is natuurlijk de ultieme rebelse puberactie. Het blijft een gemiste kans dat ik daar zelf niet meer mee geëxperimenteerd heb. Bovendien was ik lang niet zo cool als mijn personages.’
EERDER SCHREEUWEN DAN PRATEN Zara laat haar hoofdpersonages niet veel praten. ‘Tieners worstelen eerder in hun eentje en er zijn bepaalde dingen die ze nooit hardop zouden zeggen.’ Ze bereidt haar veelal jonge acteurs uitgebreid voor op de emoties die ze wil zien tijdens de opnames. ‘Vaak zitten ze zelf nog op school. Voor hen is het lastiger de knop om te zetten en een bepaalde emotie op te roepen. We bespreken het verhaal en
aan luchtigere films.’ Je moeder! is een van
bouwen een vertrouwensband op. Daarnaast
haar nieuwe projecten, geselecteerd voor het
doen we oefeningen waarbij ze uit hun schulp
Cinekid Script LAB. Het is een tragikomedi-
kunnen komen. Het vereist wel vaker gekke
sche roadmovie, verteld vanuit het oogpunt
oefeningen dan bij het werken met volwasse-
van een tienjarig meisje dat ontvoerd wordt
nen. Op de set van Yulia & Juliet wilde ik dat
door haar vervreemde moeder. Klaar met de
Sara Luna Zori die Yulia speelt, gillend in haar
tienerwereld is ze overigens nog niet, al is het
kamer staat, overmeesterd door haar emoties.
maar omdat we allemaal een beetje tiener blij-
Op de draaidag rende ik met Sara gillend vier
ven. Zara: ‘Ook al worstel ik nu niet meer met
trappen op en af. Nog schreeuwend rende
dezelfde dingen als in mijn tienerjaren, schrik
ze vervolgens de set op, waar de crew direct
ik soms van hoe weinig je eigenlijk verandert
klaarstond om te draaien.’
als mens. Natuurlijk ben je wijzer en zelfverze-
TOEKOMST
kerder en de groei die je meemaakt blijft voortgaan, maar in essentie blijven we hetzelfde.’
Zara focust zich inmiddels op ander soort
En zowel hopend als vertrouwend kan men na
projecten: ‘Ik merk dat ik na een periode van
de tienerjaren de wereld nog altijd situationeel
zware coming-of-age films meer behoefte heb
als roze ervaren.
25
COLUMN
MIDDENSTANDERS Randy Oost is scenarist en won in 2017 de AVROTROS Scenarioprijs met zijn afstudeerfilm Sirene. Na vele Nederlandse projecten vertrekt hij binnenkort naar Berlijn om daar zijn skills uit te breiden aan de schrijfopleiding Serial Eyes. Voor VERS schrijft hij over de kracht van onwetendheid, de zoektocht naar de waarheid en hoe verhalen een brug kunnen slaan tussen deze twee onmogelijke menselijke opgaven. Tekst Randy Oost Beeld Gigi van Grevenbroek
k vermoed dat onze samenleving naar de
onze wereld er onlangs een nieuwe bijgekre-
klote gaat doordat we niet meer durven
gen: filterbubbels. Grote groepen mensen ont-
toe te geven dat we dingen niet weten. Dat
wikkelen in rap tempo radicaal andere visies
weet ik niet zeker, en ik wil ook niet gelijk al
op de realiteit en lijken steeds minder in staat
ontmaskerd worden als hypocriet, dus laat ik
elkaar ergens in het midden te ontmoeten. Ter-
het een hypothese noemen.
wijl we juist in dat midden het samen leven uit het woord samenleving doen.
Vroeger waren we en masse overtuigd van onze onwetendheid, wat een mens enigszins
De afgelopen jaren hebben activisten aan de
bescheiden houdt. Toegegeven, we werden
flanken een onmisbare rol gespeeld in het be-
ook onder de duim gehouden door religieuze/
spreekbaar maken van pijnlijke sociale vraag-
politieke leiders van allerlei pluimage, maar
stukken, die vaak al veel te lang lagen te etteren
ergens in de periode waarin we ons kerkbe-
in de schaduw. Maar in een samenleving die in
zoek terugschroefden en ons Twitter-gebruik
toenemende mate uit elkaar wordt getrokken
opvoerden, lijken we ook onze bescheidenheid
door mensen die er heilig van overtuigd zijn
aan straat gezet te hebben. En of dat laatste
dat de groep aan de overkant gestoord/achter-
nou echt nodig was?
lijk/kwaadaardig/laf is, is het juist het midden dat versterkt moet worden. Misschien is het
Vergeleken met daily life in de Industriële Re-
naïviteit of ijdelheid (of beide), maar ik geloof
volutie, de bronstijd, of het Paleozoïcum, is
dat verhalen de potentie hebben om mensen
het gemiddelde mensenleven anno 2020 zo
de wereld op eenzelfde manier te laten zien
slecht nog niet, maar desalniettemin kennen
en dat dat niet alleen krachtig en helend kan
we existentiële dreigingen. Naast het gevaar
zijn maar ook van levensbelang. Ik denk echter
van kernwapens en klimaatverandering heeft
dat dit enkel lukt wanneer we als verhalenver-
26
tellers dat middengebied durven op te zoeken,
kan dat we zelfbewust zijn geworden, je weet
waar het steeds dunbevolkter raakt en waar
niet wat donkere energie en donkere materie
de nieuwe taboes te vinden zijn. Onze groot-
zijn, waar alle anti-materie is gebleven, en je
ste potentiële kracht als verhalenvertellers
hebt geen idee hoe het universum überhaupt
ligt volgens mij niet bij het activisme aan de
is ontstaan (een eventueel antwoord biedt
flanken, maar bij het vanuit het midden naar
trouwens geen soelaas: zowel het ontstaan
elkaar toetrekken van die bubbels.
van tijd in de big bang-theorie als de eeuwigdurende beweging van de big crunch zijn on-
Vind je dit onzinnig omdat je jezelf heel pro-
bevattelijk voor ons).
gressief (of conservatief) acht en je inderdaad zo’n andere groep meent te herkennen die je ge-
Dus, besef je iets vaker dat je geen idee hebt (en
stoord/achterlijk/kwaadaardig/laf vindt, dan
geef dat ook eens toe op Twitter). Dit werkt om-
is er een simpele, universele oplossing: zie in
dat het waar is en de waarheid werkt, inder-
hoe ongelooflijk weinig je weet. Niet alleen
daad, bevrijdend. Het is ook geen reden om bij
weet je niets van de diepste beweegredenen
de pakken neer te gaan zitten, want één van de
en hartstochten van een ander, je kent die van
meest betekenisvolle dingen die we als men-
jezelf hoogstwaarschijnlijk ook niet. Je hebt
sen proberen te doen, is die onmetelijk com-
daarbij geen enkel idee wat de betekenis van
plexe waarheid beetje bij beetje leren kennen.
de geschiedenis is; wat nu een enorme tragedie
En dat kunnen we gelukkig niet alleen doen
lijkt, kan uiteindelijk een broodnodig obstakel
door het beoefenen van wetenschap, maar
zijn gebleken. Nog los van dat alles weet je al
ook door het vertellen van een verhaal dat
helemaal niks over de aard van het bestaan: je
resoneert in het hart van de ontvanger, zoals
weet niet waar leven vandaan komt, hoe het
alleen een diepe waarheid dat kan.
27
FOTO-ESSAY
FOTO-ESSAY DRESS TO IMPRESS Tekst & Beeld Maan Limburg
rood bakken gaat niet zonder meel, een film maken gaat niet zonder kostuumontwerper. Als een soort dokter Frankenstein gaan zij te werk: met uiterste precisie brengen zij de karakters tot leven.. In Nederland ontbreekt het ons niet aan talent op het gebied van kostuumontwerp. En toch was er veertig jaar lang geen Gouden Kalf voor beste kostuumontwerp. Hoog tijd dus om aandacht aan deze makers te schenken. We lichten drie kostuumontwerpers uit wiens kostuums tot voor kort meer bekendheid genoten dan de bedenkers hiervan. Want wie denkt bij Alles is Liefde bijvoorbeeld niet aan de gigantische cadeauverpakking waar Carice van Houten in gehuld was? Deze creatie staat op naam van Monica Petit die ook de kostuumontwerpen verzorgde voor onder andere televisieseries als Hollands Hoop en Ja Zuster Nee Zuster. Voor Margriet Procee zegt kleding meer dan de gesproken mensen taal kan doen. Haar ontwerp begint altijd met historisch onderzoek en is pas klaar wanneer de gekozen acteur het kledingstuk omhangt. In verschillende genres heeft zij naam gemaakt, denk aan Rundskop, Michiel de Ruyter en De slag om de Schelde. Alette Kraan mocht dit jaar voor het eerst het Gouden Kalf voor Beste Kostuumontwerp in ontvangst nemen voor haar ontwerpen voor Mi Vida. Eerder maakte ze kostuumontwerpen voor onder andere Oorlogswinter, Bloed, Zweet en Tranen en De Heineken ontvoering.
28
29
ALETTE KRAAN
30
VERS MAGAZIINE
31
FOTO-ESSAY
32
MARGRIET PROCEE
33
MONICA PETIT
34
MONICA PETIT
35
DUO-INTERVIEW
MAG IK (WEER)? Een pandemie en massale anti-racismeprotesten: scenarist Sarah Offringa (Ares, All Stars & Zonen) en regisseur Dwight Fagbamila (FEMI, Babatunde) hadden grootse verwachtingen voor dit jaar, maar dat de wereld zó op z’n kop zou staan had niemand voorzien. En nu? Tekst Maan Meelker Beeld Ellard Vasen
egin 2020, een eeuwigheid geleden, ging Dwight Fagbamila vol goede moed de draaiperiode van zijn zelfgeschreven debuutspeelfilm FEMI in. Ook Sarah Offringa ging lekker, want met haar writersroom Winchester McFly had ze de primeur om de eerste Nederlandse Netflix-productie Ares te schrijven, een serie die sinds januari online te bekijken is. Maar toen werd alles anders. De opnames van FEMI strandden net als vele andere producties in de anderhalvemetersamenleving, terwijl Ares juist extra bekijks trok door de bingewatch-honger van de thuisblijvers. Het was ook het jaar waarin racisme, een thema dat zowel in FEMI als Ares een rol speelt, massaal onder de aandacht kwam door de globale anti-racismeprotesten. Reflecterend op dit bewogen jaar, bespreken Sarah en Dwight de vraag wie welk verhaal mag vertellen en of dat er nog toe doet nu het maken van films misschien nooit meer gaat zijn wat het ooit was.
VRIJHEID ‘Tijdens mijn opleiding aan de AKV|St.Joost heb ik fictiefilms leren maken vanuit een documentair vertrekpunt’, vertelt Dwight. ‘Dat houdt in dat mijn werk gaat over hele persoonlijke verhalen die zijn gegrepen uit de realiteit, maar niet één op één autobiografisch zijn.’ Zo zette Dwight in zijn afstudeerfilm Babatunde (2015) elementen uit zijn vaderloze jeugd in Brabant om tot een filosofische misdaadfilm. ‘En omdat ik mijn films zelf schrijf en regisseer, heb ik veel vrijheid. Die ruimte om zelf keuzes te maken is voor mij wel essentieel.’ Alles zelf beslissen gaat moeilijk als je deel uitmaakt van een collectief. Dat kan Sarah, die haar writersroom deelt met zes andere scenaristen, beamen. ‘Die vrijheid heb ik inderdaad minder, want bij ons is er altijd sprake van overleg. Het varieert per project met hoeveel scenaristen we tegelijk aan een project werken, maar bij een grote serie als Ares werken we heel intensief
36
SARAH: ‘ WE VONDEN DAT WE DAAR WÉL EEN SERIE OVER KONDEN MAKEN, JUIST OM WIE WE ZIJN’
VERS MAGAZIINE
samen. Dan is één van ons de hoofdschrijver,
te vertellen is een horrorserie met elementen
een soort eindredacteur, die voor dat project de
van een psychologische thriller, over een ge-
kapitein is van het team. De rest schrijft dan
heim Amsterdams genootschap en de vraag
één of twee afleveringen onder supervisie van
op welke kosten de elite zo rijk en machtig is
die hoofdschrijver. Je schrijft dus eerder er-
geworden. ‘Mensen zeggen vaak, joh dat was
gens aan mee dan dat het echt jouw project is.’
toen, daar hoeven we nu onze excuses niet
Maar kunst maken draait ook om experimen-
meer voor aan te bieden. Daarom wilden we
teren. Zo schreef Sarah tijdens de intelligente
een manier vinden om inzichtelijk te maken
lockdown op eigen houtje een korte found-
hoe de daden van toen nog steeds een plek
footage horrorfilm, Exhibit #8. Ook Dwight wil
hebben in de huidige maatschappij,’ legt Sarah
zijn opties openhouden: ‘Nu maak ik persoon-
uit.
lijke films, maar ik zie het ook wel voor me dat ik daar ooit totaal van af zal stappen.’
HET GROTE ONBEKENDE
WIE VERTELT WELK VERHAAL? Dat die ambitie van Sarahs team werd uitgevoerd door alleen maar witte schrijvers, kwam
‘Zit dat persoonlijke coming-of-age motief
onder vuur te liggen. Want, zo klonk de kritiek,
uit Babatunde ook in FEMI?’ vraagt Sarah.
slaat het niet de plank mis om juist in een ver-
‘Ja, zeker. Heel kort samengevat gaat de film
haal over de hedendaagse perceptie van het
over een jongen die zichzelf vervloekt bij een
koloniale verleden alleen het witte perspectief
Nigeriaanse voodoopriester. Maar het onder-
te laten gelden? Hoe kijkt Sarah hier zelf naar?
liggende kernthema is eenzaamheid en de
‘Ik denk,’ vertelt ze, ‘dat we als filmwereld
zoektocht naar identiteit. Zelf ben ik die zoek-
de verantwoordelijkheid moeten nemen om
tocht ook aangegaan. Het is niet voor niets
mensen aan het woord te laten die nooit die
dat de hoofdpersoon een Brabantse donkere
kans hebben gekregen. Sommige verhalen zijn
jongen is, opgevoed door zijn Nederlandse
niet aan ons, als witte makers, om te vertellen,
moeder. Zijn Nigeriaanse vader moest hij
want dat kunnen we ook niet. Daarom gaat
missen, net zoals ik. Toen mijn ouders in mijn
Ares, hoe wij het zien, ook niet over hoe het is
vroege jeugd gingen scheiden emigreerde
voor mensen van kleur om te leven met syste-
mijn vader naar Londen, waardoor ik weinig
matisch racisme.’
van zijn, of onze, cultuur heb meegekregen. Dus ik heb dat deel zelf moeten onderzoeken,
De vraag aan wie het is om hierover films te
net zoals het hoofdpersonage uit mijn film.
maken blijkt Dwight ook bezig te houden. ‘Ik
En vanuit Nederland onderzoek doen naar on-
ben dan wel van kleur, maar ik heb zelf ook ge-
derwerpen die nauwelijks in de westerse ge-
twijfeld of het wel aan mij was om een film te
schiedenisboeken staan, zoals Nigeriaanse ge-
maken over extern racisme, hoe het is om elke
schiedenissen, vraagt om extra inspanning’.
dag bejegend te worden door racistische mensen. Ik heb zelf, vreemd genoeg als ik de ver-
Een ander onderwerp dat notoir onderbelicht
halen om me heen hoor, tot nu toe vrij weinig
is binnen de geschiedschrijving, is het Neder-
expliciet racisme meegemaakt in mijn leven
landse koloniale verleden, wat een centraal
en daar ben ik heel erg dankbaar voor. Maar
thema binnen Ares is. Sarah: ‘We wilden een
daarom ben ik misschien niet degene die dat
serie maken over witte schuld. Hoe gaat de Ne-
verhaal echt kan vertellen.’
derlandse maatschappij om met zijn koloniaal verleden en de prijs die is betaald voor wat we
Hoe benader je een zwaar en gevoelig thema
de “Gouden Eeuw” noemen?’ De vorm om dit
als racisme dan wel? Sarah: ‘Bij Ares leggen we
39
‘ DUS NU ZEG IK; PRIMA ALS JULLIE NOG IEMAND NODIG HEBBEN OM JE DIVERSITEITSQUOTA TE HALEN, LET’S GO, I’LL MAKE IT WORK ’
‘ALS IEMAND SERIEUS GELOOFT DAT IK NIET MEER BEN DAN EEN EXCUUSVROUW, DAN IS HET EERDER JAMMER VOOR DIE PERSOON DIE ZO DENKT. IK WEET WEL BETER ’
DUO-INTERVIEW
de nadruk op de witte schuld, zoals hoe we in
toekenning van het Filmfonds, met een vroe-
de hedendaagse Nederlandse maatschappij
ge versie van het verhaal. De aanvraag kwam
heel veel profiteren van het kolonialisme en
niet verder dan de tweede ronde, waarna
het slavernijverleden, maar niet bereid zijn
Dwight besloot om het afgewezen plan met
om het leed aan de keerzijde ervan te erken-
scenarist Kim Kokosky Deforchaux door te
nen. We vonden dat we daar wél een serie over
ontwikkelen tot een speelfilm. FEMI gaat naar
konden maken, juist om wie we zijn als witte
verwachting in 2021 in première. ‘Ik had laatst
Nederlanders.’ Dwight vult aan: ‘Ik snap zeker
de allereerste versie van het plan teruggele-
wat Sarah zegt en heb op een andere manier
zen. Dat was echt zo slecht dat ik me er nu voor
wel hetzelfde. Ik ben dan niet degene die iets
schaam. Met terugwerkende kracht denk ik
kan zeggen over extern racisme, maar ik kan
nu; misschien had het Filmfonds me destijds
wel iets zeggen over geïnternaliseerd racis-
naar de tweede ronde laten gaan omdat ik
me: het minderwaardigheidscomplex dat je
én niet uit de Randstad kom én omdat ik van
kan krijgen als je niet wit bent in Nederland.
kleur ben.’
Dat is in mijn film uiteindelijk het verhaal geworden. Want dat is wel iets waar ik actief
Is dat niet gekmakend om telkens te moe-
ervaring mee heb. Ik denk dat ik de film dan
ten twijfelen aan de intenties van anderen?
ook heb geschreven voor jongens die worste-
Dwight en Sarah zitten er gelukkig niet zo
len met de zoektocht naar zichzelf, hoe cliché
mee. Dwight: ‘Als zoiets gebeurt denk ik fine
dat ook klinkt. En dan voornamelijk jongens
by me, want ik mag nu een film maken die wél
van kleur in Nederland. Eigenlijk, als ik eerlijk
goed is.’ Daar is Sarah het mee eens. ‘Ik heb
ben, zou het heel fijn zijn geweest als deze film
daar het afgelopen jaar eigenlijk een totale
een aantal jaar geleden zou zijn gemaakt, op
ommezwaai in gemaakt, waardoor ik anders
het moment dat ik zelf in die worsteling zat.
naar mijn positie ben gaan kijken. Want als je
Maar hopelijk slaat de film ook bij een breder
bepaalde verhalen wilt vertellen, moet je je
publiek aan en kunnen mensen ervan genie-
ook kunnen inleven. En wat dat betreft heb je
ten en leren.’
als vrouw in bepaalde gevallen een perspec-
KANSEN PAKKEN EN SCHIJT HEBBEN
tief dat mannen misschien minder hebben. En als iemand serieus gelooft dat ik niet meer
Sarah vindt herkenning in Dwight’s woor-
ben dan een excuusvrouw, dan is het eerder
den: ‘Zonder seksisme gelijk te willen stellen
jammer voor die persoon die zo denkt. Ik weet
aan racisme, herken ik me wel in wat Dwight
wel beter. Ik laat ze wel zien wat ik kan.’ Wat
zegt over dat verschil tussen intern en ex-
dat betreft is zelfvertrouwen dus een belang-
tern. Ik heb voor mijn gevoel nooit heel actief
rijke eigenschap binnen een filmwereld in
of heel expliciet nadelen gehad van het feit
beweging. ‘Precies’, zegt Dwight knikkend. ‘Ik
dat ik een vrouw ben. Wel heb ik vaker mee-
probeer er ook niet te veel mee bezig te zijn en
gemaakt dat ik bij projecten word gevraagd,
me vooral te focussen op mijn eigen doelen. Zo
omdat de producent een quotum moet halen.
zat er uiteindelijk wel potentie in dit plan en
In het begin ging ik me daar heel erg tegen
heeft het Filmfonds dat goed gezien, anders
verzetten: ik vond het een vervelend idee dat
was FEMI er nooit gekomen. Dus nu zeg ik: pri-
ik niet om mijn kunde was binnengehaald,
ma als jullie nog iemand nodig hebben om je
maar om mijn geslacht.’ Die opmerking doet
diversiteitsquota te halen, let’s go, i’ll make it
Dwight denken aan het lange proces dat voor-
work. Op dit moment wil ik gewoon net als Sa-
afging aan FEMI. Zo was hij enkele jaren ge-
rah niets liever dan weer aan de slag gaan met
leden in de running voor de One Night Stand
mooie dingen maken.’
42
DWIGHT: ‘ IK BEN DIE ZOEKTOCHT NAAR IDENTITEIT ZELF OOK AANGEGAAN’
HET BESTUUR
IN DE WERELD VAN VERS Het bestuur van VERS bestaat uit jonge filmprofessionals die zich vrijwillig inzetten voor de vereniging. Samen met de achterban creëren zij de wereld voor de makers van morgen. In welke Nederlandse films zagen zij een nieuwe wereld?
MEREL BOOLEMAN
LEON VAN KLINK
Voorzitter
Hoofd marketing & communicatie
Lang Leve de Koningin (1995) omdat dit de film
Drama Girl (2019): omdat fictie en non-fictie
was die mij op jonge leeftijd al liet inzien
steeds meer in elkaar verweven zullen lijken.
dat een eigen (film)wereld creëren ook tot de mogelijkheden behoorde.
STERRE DE JONG Coördinator VERS Avonden
NYNKE BONNEMA
Ze noemen me Baboe (2020) omdat ik erg
Secretaris
benieuwd ben naar meer verhalen van kleur
Het boek De meeste mensen deugen (2019) van
en films gebouwd uit archiefmateriaal.
Rutger Bregman, wie gaat hier een film over maken?
SYLVIE VAN DEN BROEK & COLIN VAN DRIE Coördinatoren VERS Awards
EMA CVRKOTA
Buladó (2020) omdat een nieuwe wereld om
Penningmeester
nieuwe verhalen vraagt.
Ober (2006) van Alex van Warmerdam, omdat de personages in opstand komen tegen hun
GWYNETH SLEUTEL
onderdanigheid en de metavertelling laat
Coördinator VERS redactie
zien dat je volledig kunt losbreken van alle
Antonia (1995) omdat het mij een wereld van
regeltjes.
sterke vrouwelijke karakters liet zien waar we vandaag de dag nog altijd van kunnen leren.
44
45
46
AFSTUDEERFILMS
Ich Bin Fluß Hog e sc ho o l vo o r de Kunste n Ut re cht
D
e Donau maakt een reis van het Zwarte Woud naar de Zwarte Zee en komt onderweg de mens tegen, soms als
vriend en soms als vijand. In deze korte documentaire groeit de Donau uit van kleine stroom tot machtige rivier. De Donau is niet alleen een levensader in het landschap van Oost-Europa maar is ook een verbinder van culturen en de brug tussen verleden, heden en toekomst. In dit intieme portret leren we
‘ IK WIL DE KIJKER EEN ANDER PERSPECTIEF BIEDEN OP DE NATUUR EN ONZE (MENSELIJKE) RELATIE MET DEZE NATUUR’
de Donau en zijn omgeving vanuit een uniek perspectief kennen; door de ogen en oren van de rivier zelf.
RASHEL VAN DER SCHAAF - REGISSEUR 47
AFSTUDEERFILMS
Martin Malibu Ko n ink lijke Acade mie van B e e lde nde Kunste n
I
n het voorjaar van 2019 ben ik, samen met
documentaire over hoe dit fictieve personage
mijn oude schoolvriend Marnix, begonnen
mijn vriend langzaam overnam.
met het creëren van een personage geba-
seerd op de regio waar we allebei opgegroeid
LINUS KROPP - REGISSEUR
zijn: Westfriesland. De regio staat bekend om haar stugge en eigenwijze karakter. Bij veel Westfriezen bestaat dan ook de overtuiging anders te zijn dan de rest van Nederland. We noemden dit personage ‘Martin Malibu’. Tijdens het creëren van het personage merkte ik hoe mijn vriend Marnix zich steeds meer als Martin begon te gedragen, met alle gevolgen van dien. Een project wat begon als een film over een fictief personage, eindigde in een
48
‘ MET Z’N ALLEN BEWANDELEN WE DE SMALLE GRENS TUSSEN FICTIE EN REALITEIT’
VERS MAGAZIINE
Waarom bleef je niet voor mij? N ed e r landse Filmac ade mie
V
ier kinderen die tijdens de basisschool een ouder verloren aan zelfmoord, vertellen over de reis die zij aflegden
vanaf het moment dat zij het nieuws hoorden. De documentairemaakster, die hetzelfde meemaakte, stelt de vragen die niemand destijds aan haar durfde te stellen.
MILOU GEVERS - REGISSEUR
‘ MENSEN DURVEN NIET MET KINDEREN TE PRATEN OVER ZELFMOORD. IK WILDE DAT IEMAND MIJ DE VRAGEN HAD GESTELD DIE IK NU AAN DEZE KINDEREN STEL’
49
AFSTUDEERFILMS
Akasha A KV | St. Joost
V
ideokunst en documentaire zijn ge-
waarin confrontatie met eigen obstakels en
combineerd om een filmische erva-
weerstand plaatsvindt.
ring te bieden welke bestaat uit wer-
kelijke personages en emoties. Je stapt in de
STIJN PRUIJSEN - REGISSEUR
huid van een jonge man die deelneemt aan een ayahuasca ceremonie. Het psychoactieve plantmedicijn uit de Amazone activeert een droomachtige staat waarin hij door zijn onderbewuste reist. Door een bijna-dood ervaring wordt hij geconfronteerd met zijn grootste angsten. Wanneer hij zich hieraan over weet te geven ervaart hij een staat van verlichting. Door te verbinden met zijn point of view, word je meegenomen op je eigen innerlijke reis
50
‘ WAT NIET IN WOORDEN UIT TE DRUKKEN VALT, MOET JE ZELF ERVAREN!’
51
TWEELUIK
DE REGIE TERUG IN HANDEN Afgelopen mei werd het COVID-19 protocol voor de Nederlandse audiovisuele sector gepresenteerd. Regisseurs Edson da Conceicao en Marit Weerheijm konden zich sindsdien weer op set begeven voor het realiseren van hun films. De veranderingen in de planning in combinatie met de frustratie over het protocol resulteerde in een uitdagende tijd. Hoe zijn deze twee makers, de één gevestigde maker en de ander redelijk nieuw in de industrie, met deze veranderingen omgegaan? Beeld Guy Verbeek
EDSON DA CONCEICAO Tekst Valerie Hoffman
Vorig jaar studeerde hij af aan de filmacademie met de twee korte films Mania (2019) en Porfotto (2019), waarna laatstgenoemde werd genomineerd voor een studenten-Oscar. Edson’s laatste film Laatste rit (2020), over een taxichauffeur wiens laatste rit in een Rotterdamse achterstandswijk een onverwachte wending krijgt, werd geselecteerd voor KORT! 2020.
52
VERS MAGAZIINE
EEN NOODGEDWONGEN VERBETERING
son via portofoon van buitenaf contact met ze
Bij het draaien van Laatste rit merkte Edson
had om aanwijzingen te geven in plaats van
meteen dat er veel was veranderd door de
dat hij face to face met ze kon communiceren,
pandemie. Allereerst in het scenario: oor-
zoals hij gewend is.
spronkelijk zou de hoofdrol in de film vervuld worden door een oudere dame, maar midden
Toch maakte de crew het beste van een moei-
in de casting werd bekend dat ouderen in de
lijke situatie: ‘We hielden een lijst bij wie zich
risicogroep voor het virus vielen. Het scena-
het beste aan de regels hield; volgens mij stond
rio moest worden herschreven met een jong
de geluidsman op één’, vertelt Edson. ‘Zo werd
persoon in de hoofdrol, waar drie extra weken
er een soort wedstrijd van gemaakt, wat ieder-
voor nodig waren. Er moest goed worden ge-
een motiveerde.’
keken naar wat de verandering van het hoofdpersonage zou betekenen voor het plot. Het
DE GEVOLGEN VOOR DE FILMINDUSTRIE
concept werd iets veranderd, maar niet ten
Door de coronamaatregelen zal de film van
koste van het verhaal. Sterker nog, volgens Ed-
Edson minder bezoekers krijgen wanneer deze
son heeft deze noodgedwongen keuze tot meer
in première gaat: mensen gaan al minder naar
diepgang in het verhaal geleid.
de bioscoop uit voorzichtigheid, en als ze wél gaan, zullen er maximaal dertig mensen per
De extra tijd door de lockdown ziet Edson pro-
screening zijn. ‘De KORT!-première is vaak een
ductioneel gezien ook als iets positiefs: ‘Door
goed moment om te netwerken en jezelf als
de maatregelen werden we genoodzaakt om
net beginnende maker in de kijker te spelen.
meer tijd te nemen voor alles, waardoor er
Hiertoe is nu helaas geen mogelijkheid.’ Toch
meer rust werd gecreëerd.’ Een groot deel van
ziet Edson ook hieraan een positieve kant: ‘Ge-
de film speelt zich af in de auto en normaal
lukkig ben ik sowieso heel slecht in netwer-
gesproken zou de hele crew daar tegelijkertijd
ken, dus dat scheelt’, vertelt hij lachend.
aan de slag gaan. Vanwege de kleine ruimte was dit nu niet mogelijk. Nu ging camera
Ook waren dit jaar veel films door de lockdown
eerst het shot bepalen, daarna was licht aan
niet op tijd klaar om mee te doen aan bijvoor-
de beurt en vervolgens ging geluid alles op-
beeld de Gouden Kalf competitie van het Ne-
zetten. Ondertussen was Edson zelf in een an-
derlands Film Festival, waaronder de korte
dere ruimte aan het repeteren met de acteurs.
film van Edson. Dit zou kunnen betekenen dat
Hierdoor duurde alles vier keer zo lang, maar
de concurrentie voor beginnende filmmakers
er werd ook zorgvuldiger gewerkt.
volgend jaar juist groter zal zijn.
Een ander groot verschil op de set is dat er nu
BLIK OP DE TOEKOMST
een heuse safety manager rondloopt die mee-
Edson merkt dat iedereen voorzichtig is gewor-
kijkt of alles volgens de veiligheidsregels van
den met het opstellen van contracten omdat
het RIVM verloopt. Dit betekent vooral dat er
men een tweede golf niet uitsluit. Dit maakt
een stuk minder contact is onderling. Je mag
vooruit plannen erg lastig. Voorlopig denkt hij
niet langer met vijf man gezellig achter de mo-
dan ook dat we vooral gewend moeten raken
nitor zitten, er worden geen knuffels meer ge-
aan ‘de nieuwe situatie’. Nadrukkelijk films
geven aan het einde van de draaidag en er vin-
maken over deze periode doet hij liever niet.
den geen wrap party’s meer plaats. Voor een
‘Laten we zeggen dat als dit over twee jaar
regisseur als Edson, die normaal gesproken erg
voorbij is, mensen over tien jaar over dit on-
close is met zijn acteurs, was dit soms wel even
derwerp niet meer begrijpen.’
lastig. De acteurs zaten nu in de taxi terwijl Ed-
53
TWEELUIK
Ondanks de onzekere tijd heeft Edson vertrouwen in de toekomst. ‘Hopelijk denken we over twee jaar: “O ja, is dat alweer zolang gelden?”’ Tot die tijd denkt Edson dat deze nieuwe manier van werken een nieuwe gewenning moet worden in de filmindustrie. Kleinere filmsets waar, onder het strenge oog van de safety manager, dan misschien minder lichamelijk contact toegestaan is, maar waar er voor alles en iedereen ook meer aandacht en tijd beschikbaar is.
MARIT WEERHEIJM Tekst Benne van Woestijne
Marit Weerheijm kon zich na de lockdown en enkele commerciële klussen weer storten op de discipline waarin ze als regisseur tot dusver zo excelleert: de korte film. Voor Marit, die vorig jaar nog een Gouden Kalf won met haar korte film En Route, was het echter een close call of haar nieuwste productie überhaupt wel gemaakt kon worden. ‘Acht dagen voordat ik moest draaien, kreeg mijn huisgenoot ineens klachten. Ik moest dus afwachten wat haar uitslag zou zijn. Uit het niets staat zo je hele film ineens op losse schroeven.’ De huisgenoot testte negatief, maar vervolgens voelt ook de gaffer van de film zich niet zo lekker. Ook hij moest zich toen laten testen, terwijl de tijdsdruk steeg. ‘Kijk, bij zulke problemen bel je normaal gesproken meteen de producent, maar die had er toen ook niet meteen een oplossing voor.’ Dat was afwachten dus, en ondertussen last minute een nieuwe gaffer zoeken. Gelukkig bleek uiteindelijk ook de gaffer coronavrij en kon er alsnog gedraaid worden met het team dat Marit voor ogen had.
DE NIEUWE SITUATIE Voor Marit was het heel leuk om weer een korte film te kunnen regisseren na de lockdown . ‘Wel werkt het als regisseur momenteel heel anders. Door de maatregelen moet je opeens rekening houden met zaken waar je normaal gesproken nooit over na hoeft te denken, zoals het bewaren van afstand of het tellen van de mensen in een ruimte. Af en toe is dat heel vervelend, omdat ik juist zo veel mogelijk met de acteurs bezig wil zijn. Toch zorgden de maatregelen bij ons niet per se voor een andere werksfeer of een verminderde concentratie. Weet je wat het is: mensen passen zich supersnel aan! We geloofden er allemaal in dat we ons aan de maatregelen moesten houden. Samen met de coronamanager op de set hebben we uiteindelijk overal heel goed omheen kunnen werken.’ Marits nieuwe film gaat over een jong meisje dat in een klimaatdepressie zit. Kon ze dat verhaal wel filmen zoals ze dat voor ogen had? ‘Ja, absoluut. Het concept voor deze film hadden Saar (Ponsioen, red.) en ik al een hele tijd
54
klaarliggen, nog vóór de lockdown inging. Gek genoeg bleek dit dan ook de perfecte corona film. We konden namelijk filmen met een kleine crew, en draaiden veelal buiten. Het verhaal gaat bovendien over een meisje dat zich juist afsluit van iedereen, waarmee we goed binnen de corona restricties konden filmen. Ik heb honderd procent zeker de film kunnen maken die ik wilde maken.’
KLEINE ONHANDIGHEDEN Veranderingen aan het script waren voor Marit gelukkig niet nodig. Toch was het op de set af en toe jammer dat er afstand moest worden bewaard. Marit: ‘Het zorgt voor kleine onhandigheden. Ik hou ervan om heel erg met elkaar een film te maken. Die intimiteit vind ik tijdens het filmen juist zo fijn om te hebben, maar ik kon daar nu helaas veel minder op inzetten. Afstand houden voelt bij het regisseren onnatuurlijk, omdat ik vaak even de acteur bij me wil nemen om aanwijzingen te geven. Als regisseur was ik bovendien mijn mimiek kwijt: als de camera opgestart werd, kon ik geen aanwijzingen meer geven met mijn gezicht, want daar zat natuurlijk een mondkapje voor. Ik merkte toen pas dat ik normaal gesproken heel veel gebruik maak van mijn mimiek bij het regisseren. Ook ben ik iemand die bij het wrappen iedereen een knuffel wil geven, om ze te bedanken voor hun inzet. Dat soort dingetjes kunnen momenteel niet, wat natuurlijk jammer is. Voor mij is de menselijkheid in dit vak altijd erg belangrijk geweest. Ik wil dan ook niet dat dit voortaan meer op afstand moet gaan gebeuren, dat lijkt me vreselijk.’
BLIK OP DE TOEKOMST Gaat corona een blijvende impact houden op hoe films in Nederland gemaakt worden? ‘Nee, ik verwacht van niet. Dat was nu al niet het geval, althans voor mij. Ik heb me bij het maken van deze film aan de protocollen gehouden, en toch kon ik met mijn team bij elkaar zijn en de film maken die ik voor ogen had. Daarnaast heb ik nog niemand om me heen echt hard zien vallen, gelukkig. Ik zie veel van mijn collega’s heel creatief omgaan met deze periode en de mogelijkheden die ze daarin hebben als maker. Het geloof is er dus bij mij dat iedereen zich hieraan kan aanpassen, en hoe dan ook heel mooie dingen kan blijven maken.
55
BINGEWATCHEN
BINGEWATCHEN MET… MICHAEL MIDDELKOOP Nu we massaal gedwongen meer thuis zitten, bingen we erop los. Schrijver/regisseur Michael Middelkoop (Netflix & Chill, Vakkenvullers) deed dit echter al voor het zo gewoon was. Door een bizar ongeluk in zijn slaap lag hij op 12-jarige leeftijd 12 weken lang in bed. Per week gingen er tien films doorheen en zag hij zowat alle horror-, actie- en comedyfilms die de jaren ‘90 rijk (en arm) was. Inmiddels maakt hij zelf werk dat zijn kijkers maar wat graag bingen. En in tijden dat je telefoon al je aandacht opeist, vindt hij dat misschien wel het grootst denkbare compliment. Samen bingen we vijf van zijn favoriete fragmenten aller tijden. Tekst Loeke de Waal Beeld Tim Faber
01. FRANK T.J. MACKEY’S CATHARSIS IN MAGNOLIA (1999) Wat? Tom Cruise’s dating goeroe Frank T.J. Mackey confronteert de vader die
hem in de steek liet. De scène aan het bed in het ziekenhuis is de catharsis van één van de vele personages in Paul Thomas Andersons film over mensen op zoek naar liefde, vergeving en betekenis in de San Fernando Valley. Duur: 3 min. 26 sec. ‘Ik was zestien jaar toen ik deze film voor het eerst zag en ik ga je eerlijk zeggen: ik moest janken. Hij breekt en je voelt de pijn en woede die hij op zijn vader afvuurt. De scène is gedraaid en gesneden alsof je als kijker ook aan dat bed zit. Het is moeilijk om naar te kijken en daarom ook zo mooi. Het feit dat regisseur Paul Thomas Anderson, na de estafette die de film hiervoor is, zo op de rem trapt en juist op dit moment inzoomt is heel knap gedaan. Anderson is uiteindelijk een belangrijke inspiratiebron geworden. Hij werkt minimalistisch en is niet bang stijl en vorm in te zetten om zijn verhaal te vertellen. In die combinatie maak je waar film voor bedoeld is. 1999 is sowieso mijn favoriete filmjaar; toen kwamen de beste films uit de moderne filmgeschiedenis uit. Magnolia is de eerste film die ik ooit zag die over dit soort serieuze en emotionele dingen ging en die me ook echt raakte. Ik kijk Magnolia zeker eens per jaar.’
56
BINGEWATCHEN
58
VERS MAGAZIINE
02. CONFRONTATIE VAN STEREOTYPEN IN DO THE RIGHT THING (1989) Wat? Mookie (Spike Lee) confronteert Pino (John Turturro), zijn racistische collega bij pizzeria Sals, over zijn veelvuldig gebruik van het n-woord. Na
het gesprek volgt een opeenvolging van verschillende racistische stereotypen die direct in de camera worden uitgesproken door de bewoners van een straat in Brooklyns Bedford-Stuyvesant. Duur: 3 min. 34 sec. ‘Ondanks dat ik niet opgroeide in een Amerikaanse achterbuurt, ken ik de spanningen, vooroordelen en stereotypen die rondgaan tussen verschillende groepen in zo’n buurt heel goed. Spike Lee wist in deze film hetgeen wat ik zelf meemaakte met humor, zelfspot en kritiek naar alle partijen neer te zetten, zonder moraliserend te zijn. En humor is sowieso de beste manier om iets bespreekbaar te maken, denk ik. Het doet wel pijn hoe relevant deze scène dertig jaar na dato nog is. Ik heb zelf soortgelijke gesprekken gevoerd met mensen en ik zou willen dat we ze vaker zouden hebben. Zeker dit jaar, met zoveel haat online. Blijkbaar moeten we eerst door een heftige storm van polarisatie, om daarna, hopelijk, weer gesprekken te voeren zoals in deze scène gebeurt. Maar dat zie ik ook wel gebeuren. In ieder geval in de manier waarop we nu verhalen vertellen.’
03. SNOOP KOOPT EEN SPIJKERPISTOOL (THE WIRE, SEIZOEN 4, AFL. 1, 2006) Wat? Snoop (Felicia Pearson), ‘soldaat’ voor een drugsdealer, bezoekt een ij-
zerwarenwinkel en laat zich bij de koop van een spijkerpistool adviseren door een medewerker. Waar hij haar vertelt over alle kwaliteiten van zijn duurste model, luistert zij aandachtig met het oog op haar eigen plannen. Duur: 3 min.
‘The Wire is de allerbeste serie ooit, punt. Dat mag in hoofdletters. Als iemand nu aan mij vraagt welke serie ze echt moeten kijken, dan geef ik altijd hetzelfde antwoord. Ondanks dat het over drugs en de ghetto gaat, is het vooral een mooie en steengoede serie over de moderne maatschappij en hoe het kapitalisme steekt. Dat zie je ook in deze scène, die daarbij ook nog heel grappig is. Ze maken gebruik van het klassieke misverstandmodel: twee mensen voeren een gesprek, waarbij de ene het bekijkt vanuit positie A en de ander vanuit positie B en toch loopt het gesprek door. Dit voorbeeld is extra mooi, omdat ze iets van elkaar willen. Aan de ene kant heb je een straatrat die de gekste manier zoekt om iemand te doden en aan de ander kant staat een typische Americana verkoper die zijn duurste tool aan de man probeert te brengen. Zolang er met geld gezwaaid wordt, stelt hij geen vragen, hoewel hij een vermoeden krijgt wat ze ermee van plan zijn. De humor van de scène zit vooral ook in het feit dat ze zichzelf heel serieus nemen. Maar goed, ik kan de hele dag over The Wire praten.’
59
BINGEWATCHEN
60
VERS MAGAZIINE
04. OPENINGSSCÈNE VAN COMING TO AMERICA (1988) Wat? De rijke prins Akheem Joffer (Eddie Murphy) van het Afrikaanse Zamunda wordt op de ochtend van zijn 21e verjaardag zoals altijd tot in de
puntjes verzorgd en geholpen in het wassen, tandenpoetsen én naar de wc gaan. Duur: 6 min. 25 sec. ‘De openingsscène van een film is net zo belangrijk als de eerste zin van een boek. Wat is de uitnodiging waarmee je mij als kijker verleidt om verder te kijken? Om deze eerste zeseneenhalve minuut moet ik al zo hard lachen. Ik heb om volledige films minder gelachen dan tijdens deze eerste minuten. Het koningsritueel dat je te zien krijgt, zit vol grappen en oneliners. En de humor zit er ook hier in dat niemand beseft dat ze grappig zijn; iedereen is bloedserieus. Ik zag die film voor het eerst op jonge leeftijd. Mijn moeder vond het een hele leuke film en liet die aan me zien. Na jaren van tekenfilms en animaties, is dit - met Home Alone - één van de eerste films met échte mensen, waar ik enorm om moest lachen. Ik kijk de opening nog altijd vaak terug, omdat het in korte tijd alles vertelt wat je moet weten over dit karakter en de film.’
05. LIVE WITH MY DAD (TIM AND ERIC AWESOME SHOW, GREAT JOB!) Wat? In de komische sketchshow (met regelmatige gastoptredens van o.a. Bob Odenkirk, John C. Reilly and Jeff Goldblum) zingt een man van middelbare leeftijd, die met zijn vader in een appartement met één slaapkamer woont, een lied over al hun ontzettend spannende avonturen. Duur: 1 min. ‘Ik raak graag verdwaald op Youtube. Tijdens één zo'n doorkliktocht kwam ik terecht bij Adult Swim, de volwassen tak van tekenfilmzender Cartoon Network. Er ging een wereld van alternatieve komedie voor me open. Tussen alles sprongen de sketches van Tim (Heidecker) & Eric (Wareheim) er voor mij het meest uit. Het is voor mij de Twin Peaks van komedie: je snapt het niet, het is bijna te weird, maar je kan niet stoppen met kijken. Ze gebruiken allemaal dingen die we kennen van tv of internet, maar verpakken het in een compleet ongrijpbaar verhaal vol vreemde karakters. En hoe meer je kijkt, hoe meer je beseft hoe invloedrijk Tim & Eric zijn geweest voor internet humor en memes die nu mainstream zijn. Je kan de serie dan ook niet in één fragment vatten, maar dit voorbeeld vangt wel de essentie van waar zij goed in zijn. Ze nemen een fenomeen waar mensen ongemakkelijk mee zijn, namelijk masculiniteit en kwetsbaarheid, dat ze vervolgens verpakken in een lo-fi visueel jasje en een karaoke sing-a-long, met amateurs en non-acteurs. Is dit echt of niet?’
61
BRIEF
LIEFDE AAN DE SECTOR Tekst Gwyneth Sleutel Beeld Luke van Veen
et is inmiddels al een tijdje geleden dat je m’n hart veroverde. Wanneer de vonk precies oversloeg weet ik niet meer, maar dat deze liefde voor eeuwig is dat voelde ik meteen. Je raakt me, ontroert me, verwondert en inspireert me. Jij zet me aan het denken. Jij bent er altijd wanneer ik je nodig heb: of ik nou moet ontladen, wil ontspannen of moet ontsnappen. Door jou kan ik me een voorstelling maken van werelden die voor mij onbekend zijn en van tijden nog ver voordat ik werd geboren. Door jou hoor ik de bominslagen van de Tweede Wereldoorlog, ruik ik het ziltige zeewater dat klotst tegen de flanken van de vloot en proef ik de friszoete smaak van een awara vrucht. Zonder dat ik het direct ervaar zet jij mijn zintuigen op scherp. Jij leerde mij de complexiteit van menselijke relaties en mede dankzij jou besef ik dat zelfs de grootste klootzak een kwetsbare kant heeft en de hardste en meest meedogenloze moordenaar een hart. Jij hebt me gemaakt tot de mens die ik nu ben en hoe ik naar de wereld kijk. Toch vraag ik me steeds meer af of jouw blik op de wereld, wel de mijne is‌ In mijn tienerjaren leerde je me dat, als ik als vrouw gezien wil worden, ik mijn veelkleurige trui moest inwisselen voor een maagdelijk wit jurkje en mijn comfortabele flats voor hakken. Het liefst zo hoog en puntig mogelijk, zodat mijn benen langer zouden lijken. Dat is namelijk waar de mannelijke blik begint, toch? Van de benen naar de schaamstreek, en van de borsten
62
naar het gezicht. Mijn naam was verder niet belangrijk, waarschijnlijk ook te moeilijk om uit te spreken. En mijn gesprekken deden ook niet ter zake. Naast dat ik vrouw ben, ben ik namelijk ook van gemixte achtergrond. Jij leerde me dat mijn plaats ergens op de achtergrond was, daar in de schaduw van een ander. Decoratie van het beeld of toch om aan een quota te voldoen? Lieve filmindustrie, ik hou van jou, maar ik vraag me af of jij mij wel echt kent. Ik voel afstand, herken me niet altijd in jou. Je ziet me wel, hoort me aan, maar of je me écht begrijpt en vertegenwoordigt, dat weet ik niet. Ik heb het hier niet over aantallen: een minimum van twee vrouwen met een naam of een bepaald percentage personages met biculturele achtergrond. Voor mij gaat het over een structurele verandering in het denken, het ontwikkelen en het maken. Inclusiviteit is in mijn beleving niet iets dat pas na afloop van het ontwikkelingsproces komt; of er met de haren bij gesleept moet worden omdat we iets zinnigs willen zeggen onder het kopje ‘diversiteit’ dat ergens onderaan de ontwikkelings- of productieaanvraag bungelt. Het is iets dat voorafgaat aan het maakproces en ook tijdens impact en distributie nog meespeelt. En als het naast kleur ook gaat over gender, sociale klasse, generatie en nog zoveel meer zaken, is inclusiviteit dan geen beter woord? Het lijkt misschien een klein verschil in bewoording, maar om elkaar echt te begrijpen moeten we eerst dezelfde taal spreken. Een taal waarin iedereen zich welkom voelt. Ik weet best dat je elkaar in een goede relatie niet hoort te veranderen, maar wat zou het toch mooi zijn als ik en met mij vele anderen zich meer in jou gaan herkennen. Dat je openstaat voor onze visies. Want ik ben er zeker van dat ik als liefhebber en dramaturg niet de enige ben die haar visie met je wil delen. Laat ons een bijdrage leveren aan een stukje bewustwording, hoe moeilijk dat misschien ook is. Want natuurlijk weet ik ook echt niet alles en ik besef dat dit geen makkelijke thema’s zijn, maar als je je openstelt zal je nog meer harten veroveren dan je eerder al deed. En is dat, lieve filmwereld, niet wat je het liefste wilt? Wij zijn er klaar voor. Jij ook?
63
HOOP VOOR DE TOEKOMST
DE NIEUWE WERELD VOLGENS FILMMAKERS Zij zijn de toekomst voor het Nederlandse audiovisuele landschap: de nieuwe makers. Maar hoe zien zij de toekomst van het landschap eigenlijk voor zich wanneer er zoveel niet zeker is? Talentregelingen worden vervangen, producties worden uitgesteld vanwege nieuwe maatregelen en budgetten worden gekort. Toch houdt de nieuwe maker hoop, en delen zij hun perspectief voor de toekomst. Beeld Gigi van Grevenbroek
BRITT SNEL - SCENARIST
zich aangesproken kan voelen door
CHRIS PETERS - ACTEUR
'In deze onzekere tijden mag het be-
waardevolle verhalen (en dat overal
‘Om te kunnen ontdekken wat ons
lang van talentontwikkeling niet
de bioscopen overeind blijven).’
uniek maakt, moeten onze makers
vergeten worden. Zonder een aanwas
de ruimte krijgen om risico’s te kun-
van eigenzinnige en frisse makers
nen nemen. Ik zou dus willen dat de
sterft de Nederlandse filmindustrie.'
Nederlandse filmwereld daarin meer vertrouwen zou krijgen.’
PERLA VITA BEERENS - SCENARIST ‘Kleur! Ik hoop dat er ruimte gemaakt wordt voor meerdere diverse makers met authentieke verhalen.’
TOBIAS CORNELISSEN - EDITOR
KURT PLATVOET - REGISSEUR
'Ik hoop dat er de komende tijd films
Ik hoop dat iedereen dit ellendige jaar
gemaakt kunnen worden met verfris-
kan omzetten in films gemaakt met
sende perspectieven, met ruimte voor
liefde en lef, zodat het nog ergens
eigenzinnigheid en dat elke doelgroep
goed voor is geweest.
64
HYO KAAG - REGISSEUR
Iedereen mag er zijn, iedereen mag
Voor de nieuwe filmwereld hoop ik
acteren en iedereen verdient gelijke
op een sterke, verbonden sector die
kansen. No Tokenism’
krachtige verhalen vanuit verschillende maatschappelijke perspectieven biedt.
SINEM KAVUS - ACTRICE 'Geef mij een filmwereld met meer vrouwelijke, kleurrijke energie en verhalen, zowel van voor en achter de schermen, waarin we ons veilig voelen om kwetsbaar te zijn, maar ook
SOPHIE VAN DE POL - REGISSEUR
rauw en lelijk durven zijn en buiten de
'Meer
vastgeroeste kaders durven te filmen'
stimulering voor jonge makers om
RAVI SANDBERG - REGISSEUR
ruimte,
mogelijkheden
en
ook buiten de gebaande paden en het
"Ik hoop dat alle ervaringen die we
stramien van competities hun eigen
opdoen tijdens deze bizarre periode
verhaal te kunnen vertellen'
mogen leiden tot nieuwe inzichten en uiteindelijk positieve effecten zullen hebben op ons makerschap in de toekomst."
MARIA PHILIPS - REGISSEUR “Dit is het laatste jaar van KORT!
COEN BALKESTEIN - PRODUCENT
(waar ik gelukkig nog aan mee heb
'Nederlandse Animatie is een rijzen-
mogen doen). Ik hoop dat er komend
de ster aan de horizon. Haar gouden
jaar weer een nieuwe plek voor talen-
stralen fonkelen tegen een helder-
tonwikkeling ontstaat. Zodat er ruim-
blauwe nacht. Laten we haar pad vol-
te blijft om te ontwikkelen en door te
gen en bestuderen'.
groeien als jonge filmmaker.
ZOE LOVE SMITH - ACTRICE ‘Ik hoop te zien dat de bestaande norm verandert in een inclusieve norm, een toekomst waarin er op geen manier wenkbrauwen worden opgetrokken als er allerlei verschillende kleuren (in elk opzicht) te zien zijn in de beste films en series omdat we dat normaal hebben gemaakt.
65
COLOFON
HOOFDREDACTIE Gwyneth Sleutel
EINDREDACTIE Josephine Hoendervangers / Lysette Rindertsma
VORMGEVING & COVER ILLUSTRATIE StudioVeen - studioveen.com
WOORD Josephine Hoendervangers / Valérie Hoffmann / Noa Johannes / Maan Meelker / Randy Oost / Gwyneth Sleutel / Loeke de Waal / Elisa van Wijk / Benne van de Woestijne
BEELD Tim Faber / Gigi van Grevenbroek / Maan Limburg - maanlimburg.com / Nataša Lops / StudioVeen - studioveen.com / Ellard Vasen - ellardvasen.nl / Bo van Veen - bovanveen.com / Luke van Veen - lukevanveen.com / Guy Verbeek- whataguy.nl
ONLINE REDACTIE Raffaella Allegra / Gigi van Grevenbroek / Valérie Hoffmann / Kayleigh de Hoogt / Leon van Klink / Ylene Lugtenborg / Anne Posthuma / Wouter Springer / Annelieke Vleugel / Loeke de Waal / Elisa van Wijk / Benne van de Woestijne
VERS BESTUUR Nynke Bonnema / Merel Booleman / Sylvie van den Broek / Ema Cvrkota / Colin van Drie / Sterre de Jong / Leon van Klink / Gwyneth Sleutel / Marieke van de Velde
DUKKERIJ Gewadrupo – gewa.be
MET DANK AAN Beeld en Geluid / Merel Booleman / DSV Mediapolis / Milou Gevers / Linus Kropp / Thom Lunshof / Het Nederlands Film Festival / NPO-fonds / Roelie Post / Stijn Pruijsen / Juliëtte Sartorius / Rashel van der Schaaf / ScriptAcademy / Maureen Sleutel / Bobbie Wagenaar / VEVAM Fonds / VOCAS
66
67
VERSMAGAZINE.NL 68