VERS Magazine 2019/2020 by VERS

#7 OFF-ROAD

VOORWOORD

OFF-ROAD

Tekst Gwyneth Sleutel Illustratie Guy Verbeek anneer precies is onduidelijk, maar

Door energie te halen uit die frustratie, zo luid-

langzaam sukkelde de Nederlandse

de het advies van de Deense filmmaker Rumle

filmindustrie in een diepe slaap. De

Hammerich.

productie van dromen bleef op gang, want er was liefde: in een dierenasiel en op Cuba. Een

Nieuwe initiatieven en denkpanels schoten

kus voor wie het verst een asperge in zijn keel

als paddestoelen uit de grond. De net afge-

kon steken en de magische woorden “Ja, ik

studeerde lichting van de Filmacademie be-

wil!” op een Toscaanse bruiloft. Maar de grens

klaagde zich over het gebrek aan diversiteit en

tussen droom en realiteit bleek fragiel. Flarden

de cinematografenvereniging NSC stelde een

van herinneringen naar Vikingen resulteer-

manifest op dat een pleidooi werd voor crea-

den in de vraag of wij ten prooi zijn gevallen

tiviteit. De energie stroomt weer en we zijn

aan een bombardement van leegte. Zitten er

klaar de sector nieuw leven in te blazen en de

geen koningen in ons bloed of verlangen we

films inhoudelijk naar een hoger plan te tillen.

teveel terug naar morgen? Het voelt als een terugkeer naar eerdere discussies maar dit is

We moeten buiten de kaders leren denken en

anders. De klanken van oorsprong verstomden

het thema van VERS Magazine is dit jaar dan

en er was niemand meer in de stad. We mogen

ook ‘off-road’. Dit jaar zijn de schijnwerpers

nooit meer slapen.

voor makers die buiten de gebaande paden werken, makers die zowel thematisch als

Dit jaar was het dan zover. Na jaren van slaap-

geografisch grenzen bevragen en verkennen.

waak toestand werd de Nederlandse filmin-

Ook VERS is ooit begonnen als vereniging die

dustrie door elkaar geschud door niemand

de ambitie had de Nederlandse filmindustrie

minder dan de filmmakers zelf. Zij hielden

te veranderen. Die eigenwijze ambitie is ge-

zichzelf en de sector een spiegel voor. Het was

bleven maar inmiddels werken we ook veel

tijd voor zelfreflectie en verandering. De kwa-

samen met andere partijen uit de industrie.

liteit van Nederlandse films was ondermaats

Samen leggen we de lat namelijk écht hoger.

en de culturele betekenis gering, al dan niet

Maar misschien moeten we eerst allemaal off-

nihil. De sector was in het slop geraakt en

road om elkaar daarna weer op dezelfde weg

substantiële en structurele verandering was

te ontmoeten.

noodzakelijk. Gwyneth Sleutel Maar hoe bevrijden we ons van compromis-

Hoofdredacteur VERS Magazine

films en eenheidsworsten als we met z’n allen vastzitten in een groot wiel van frustratie?

versfilmentv.nl/magazine

Eindredactie Annelieke Vleugel Hoofdredactie Gwyneth Sleutel 7

KORT INTERVIEW

GENRES EN TECHNIEKEN IN DE MIX MET JAMILLE VAN WIJNGAARDEN

Als jonge filmmaker heeft Jamille van Wijngaarden al meerdere genrefilms op haar CV staan. Zo verwerkte Jamille negen genres in haar korte komediefilm Wild Wild West (2015). Ondanks dat ze zich steeds toelegt op een ander genre, loopt haar larger than life-benadering als een rode draad door haar films. Tekst Fey Yen van Kolfschoten Illustratie Luke van Veen

binnen verschillende genres een eigen

VIRTUAL REALITY EN ANIMATIE – REGISSEREN ALS CHOREOGRAFIE

e is een groot genreliefhebber omdat ze wereld kan neerzetten die losstaat van

Naast het mixen van genres, experimenteert

de realiteit. Haar karakters maakt ze hierbij

Jamille ook met voor haar vernieuwende film-

zo uitgesproken mogelijk, vaak humoristisch,

technieken. ‘In 2016 heb ik de co-regie gedaan

waar je tegelijkertijd een arm omheen wilt

van de surrealistische Virtual Reality Ashes to

slaan.

Ashes. Het regisseren van Virtual Reality is an-

VAKANTIEHORRORFILMS

ders dan bij een conventionele film, omdat bij VR alles letterlijk in beeld is. De montage ver-

‘Toen ik tien was, kocht mijn vader een handy-

schilt ook. Deze vindt meteen op de set plaats

cam. Geïnspireerd door The Blair Witch Project

omdat er namelijk geen mogelijkheid is voor

begon ik tijdens de zomervakantie filmpjes te

découpage. Waar in een conventionele film de

maken. Mijn hele familie hielp dan altijd mee,

camera naar de acteurs beweegt voor een clo-

maar ik hield de regie. Ieder jaar werden de

se-up, lopen de acteurs in VR dichter naar de

filmpjes groter en professioneler.’

camera toe. Het regisseren van een VR heeft daarom iets weg van choreograferen.’

Deze ‘vakantiehorrorfilms’ hadden altijd een grapje op het einde. Die voorkeur kan ze ach-

In 2017 maakte Jamille haar ultrakorte ani-

teraf wel verklaren: ‘De combinatie van kome-

matiefilm Catastrophe, die speelt met de con-

die en horror kom je vaak tegen omdat de gen-

ventie van de kat en het vogeltje. ‘Ook bij het

res op elkaar lijken. Bij beide bouw je op naar

maken van een animatiefilm heb ik gemerkt

een climax: een grap of een schrikmoment.’

dat de traditionele grenzen van regie verva-

Het bleek een ontdekking die ze later nog vaak

gen. Alles is mogelijk en kan in dienst staan

zou gaan inzetten.

van het verhaal. Als regisseur ben je vooral

de animator aan het regisseren. “Mag die kat wat banger kijken?” vraag je dan. De animator heeft een spiegeltje naast de computer waarin hij zichzelf ziet kijken, en zijn gezichtsuitdrukkingen kan gebruiken. Het was een verrassing om te zien hoe dat allemaal werkt.’

OPBOUW IN KOMEDIE In 2018 verscheen de korte film Tienminutengesprek, waarin ze weer een succesvolle combinatie van elementen te pakken had. ‘Deze film komt erg dichtbij de kern van waar ik voor sta. Bijvoorbeeld acteurs die niet komisch spelen maar komisch zijn omdat ze hun personage heel serieus nemen. Die droogheid in schrijnende situaties komt dan het beste naar voren. Hoe pijnlijker en serieuzer het gesprek is, hoe gekker je te werk kunt gaan als maker. Mijn uitgangspunt was dat een juf verandert in een soort mannelijke Rambo. Het klaslokaal wordt haar oerwoud met junglegeluiden. De juf bot-

GOUDKLOMPJES

viert haar frustratie dan maar op een verve-

De inspiratiebron vanuit het mixen van

lende moeder. Daar kom je dan mee weg als

genres en technieken lijkt onuitputbaar. ‘Na

maker. De opbouw in komedie is ontzettend

VR, animatie en komedie te hebben gemaakt

belangrijk, omdat dat het einde rechtvaardigt.’

dacht ik “lijk ik als maker niet alle kanten op te

DE TOON VAN REALISTISCH DRAMA

gaan?” Maar achteraf heeft het toch in dezelfde lijn gelegen. Al mijn films hebben een tra-

Jamille is keer op keer op zoek naar ma-

gikomisch randje waarin ik mijn ei kwijt kan.

nieren om zichzelf te vernieuwen. ‘In te-

Op dit moment ben ik daarom weer bezig met

genstelling tot mijn voorgaande werk, dat

een satirische droge komedie. Maar ik wil ook

vooral plotgedreven en komisch was, is

ooit nog een musicalfilm maken. De liefde voor

mijn huidige film Teef (2019) een karakter ge-

muziek, gemixt met dat opgetilde theatrale,

dreven realistisch drama over een geharde

lijkt me heerlijk om neer te zetten. ‘

jonge vrouw die haar pantser moet leren loslaten wanneer ze een valse herdershond wil

Afgelopen jaren maakte Jamille furore op ver-

temmen.’

schillende vlakken. Zo kwam ze in 2015 op de shortlist voor de Young Directors Award, ont-

‘In tragikomedie zoals Tienminutengesprek

ving ze in 2017 een Dutch VR-award en werd

was ik vooral op zoek naar humor. Vanuit een

ze in 2017 zelfs genomineerd voor een Gouden

pijnlijke situatie heb ik geprobeerd de grap te

Kalf (Best Interactive). Ongeacht het genre

verwerken in spel, regie en geluid. In een rea-

en de technieken lijkt alles wat ze aanraakt

listisch drama, zoals Teef, moet je als kijker de

meteen in goud te veranderen. Dat geeft alle

pijn en emoties kunnen voelen. Wat hoort zij?

reden om uit te kijken naar haar toekomstige

Wat denkt zij? En hoe verbeeld je dat? Als ma-

projecten. Welk goudklompje gaat haar vol-

ker zoek je naar de juiste toon.’

gende succes zijn?

INTERVIEW

‘ WIL JE EEN VERHAAL VERTELLEN? WEES BEREID ERVOOR TE VECHTEN’ Dat je niet per se een film- of kunstacademie gevolgd moet hebben om indrukwekkende films te maken, bewijst Sharif Abdel Mawla wel. Deze Amsterdamse schrijver en regisseur gooide hoge ogen met clips en commercials voor onder andere kledingmerk Daily Paper, rapper Sevn Alias en de korte film 7 Marokkanen en Jos (2017). Zijn nieuwste film Jetski draait dit jaar op het Nederlands Film Festival. Wij spraken de getalenteerde autodidact over zijn niet-gebaande pad, ambities en inspiraties. Tekst Noa Johannes Beeld StudioVeen

as je altijd al bevangen door film?

komen uit Egypte en hebben daar allebei ge-

‘Niet zozeer door films, meer door

studeerd. ‘Studeren leek me niet alleen interes-

beeld. Ik keek vroeger zo ongeveer

sant, ik had ook het gevoel dat ik een gegeven

alles wat er op televisie te zien was: cartoons,

paard niet in de bek mocht kijken.’ Sharif koos

commercials, films… Vooral Home Alone zag

uiteindelijk voor Media en Cultuur aan de Uni-

ik als kind vaak. Ik ging ook veel naar de bios-

versiteit van Amsterdam.

coop. Of ik überhaupt nog buiten speelde? Haha, jawel hoor.’

Het is tijdens die opleiding toch ergens gaan kriebelen…

Nooit overwogen om je aan te melden bij een film- of kunstopleiding?

‘De opleiding was interessant, maar heel the-

‘Waar sommigen al op hun 15e weten dat ze

filmgeschiedenis en filosofie. Vakken die me

naar de filmacademie willen, ben ik een laat-

goede en analytische inzichten gaven. Maar je

bloeier. Ik had dus een grote fascinatie voor

hebt nooit een camera in de hand. Dus besloot

beeld, maar ik vond een universitaire oplei-

ik praktijkervaring op te doen door een stage

ding ook belangrijk. Dat heeft deels te maken

bij de Amsterdamse omroep AT5. Via vrienden

met mijn achtergrond, denk ik. Mijn ouders

en kennissen kon ik met kleine klussen aan de

oretisch. Je leert er veel over film: filmtheorie,

slag, zoals het maken van promo’s en video-

het schrijfprogramma Celtx en begon met het

clips. En ik ging werken bij een reclamebureau.

schrijven van mijn allereerste filmpje Shrimpf.

Daar leerde ik veel, maar ik was alleen bezig

Ik krijg echt buikpijn als ik dat nu terugzie,

met de verhalen van anderen. Ik voelde een

maar dit probeersel smaakte wel naar meer.

steeds sterkere drang om mijn eigen verhalen

Het gaf me de energie om met m’n eigen inte-

te vertellen en producties te maken zonder

resses bezig te zijn; hier wilde ik verder in! En

concessies.’

zo begon ik met het schrijven van 7 Marokkanen en Jos.’

Hoe zette je van daaruit de stap naar 7 Marokkanen en Jos? ‘Een paar jaar geleden schreef ik een script, puur om te kijken of ik het kon. Ik downloadde

Dan is het scenario voor je eerste eigen korte film af. Hoe kreeg je subsidie om hem daadwerkelijk te verfilmen?

‘Het bleek lastig om subsidie te krijgen, al he-

mij op het Amsterdams Fonds voor de Kunst. Ik

lemaal door mijn opleidingsachtergrond. Wat

schreef een plan, ging er naartoe om dat plan

dat betreft draait er, op enkele uitzonderingen

te presenteren en kreeg een klein startbedrag.

na, echt wel een politieke molen in filmland.

Daarnaast had ik geluk met alle mensen die op

En totdat je een bepaald niveau bereikt, zal je

basis van goodwill meewerkten: van crew tot

extra hard je best moeten doen om in die mo-

cast en van locatie tot DPPLR. Allemaal geloof-

len terecht te komen.’

den ze in het project. Dat ging bij mijn volgende film Jetski eigenlijk net zo. Het is heel fijn als

Hoe kreeg je de financiering dan toch voor elkaar?

je mensen enthousiast kan maken met je idee-

‘Ik kwam in contact met het productiehuis DP-

ën en als ze geloven in jouw visie. Daar ben ik

PLR. De oprichters kende ik nog van de oplei-

ontzettend dankbaar voor.’

ding. Ik vertelde hen over de film en zij wezen

VERS MAGAZIINE

‘ ER ZIJN NOG TE WEINIG VERHALEN VAN DE NEDERLANDERS MET ANDERE ACHTERGRONDEN’

Je gaf aan heel graag je eigen verhaal te willen vertellen. Wat is jouw verhaal? ‘In het werk dat ik tot nu toe maakte, schuilt altijd wel een thematiek die voortkomt uit m’n achtergrond en cultuur. Het is bijvoorbeeld geen toeval dat beide films zich afspelen in Amsterdam-West: de buurt waarin ik opgroeide. De achtergrond speelt geen expliciete rol, het is meer een gegeven. Ik wil vermijden dat mensen denken: “Je bent allochtoon, dus dan maak je een bepaald soort film.” Er is niet maar één soort verhaal dat ik wil of kan vertellen. Voor mij is het vooral belangrijk mijn eigen stem te onderzoeken, gebaseerd op mijn eigen interesses en wat ík om me heen zie. Ik heb nog niet zo veel gemaakt, dus ik vind het lastig om over een bepaalde signatuur te spreken. Dat gaan mensen hopelijk over een jaar of twintig analyseren haha!’

Je lijkt in ieder geval wel een aantal terugkerende stijlelementen te hanteren… ‘Klopt. Ik houd graag een bepaalde balans aan tussen ironie en satire, zowel in verhaal als in beeldtaal. En ik draai graag op film, omdat het bijdraagt aan een authentiek gevoel. De combinatie van die authenticiteit en rauwheid aan de ene kant en die ironie en satire aan de andere kant zie je nog niet zoveel in Nederland.’

Als je dat niet in Nederland ziet, waar vind je je inspiratie dan? ‘Ik ben geïnspireerd door The Wire, wat mij betreft echt de Bijbel! De manier waarop deze serie maatschappelijke thema’s op een rauwe, vermakelijke en spannende manier verpakt, vind ik ontzettend goed. Ik ben ook groot liefhebber van The Coen Brothers, hun intelligente humor en de focus op de gewone man, de arbeidersklasse. Verder ben ik erg weg van het werk van Denis Villeneuve, Martin Scorsese en Yorgos Lanthimos. Drie heel verschillende en uitgesproken regisseurs die heel eigen werelden coherent neerzetten, maar wel toegankelijk blijven. Een Lars von Trier vind ik in dat opzicht te heftig: ook uitgesproken, maar dan op een wat onaardige manier.’

Terug naar jou. Hoe kijk je met de kennis en ervaring van nu naar alle keuzes die je vanaf je studie maakte? ‘Zonder spijt. Ik geloof dat ik precies ben waar ik moet zijn. Natuurlijk moet je als autodidact nóg meer je best doen en ik ben ook weleens flink boos of teleurgesteld geweest, door een gebrek aan financiële steun bijvoorbeeld. Maar ik realiseer me ook dat bij geldschieters ontzettend veel aanvragen binnenkomen en dat het geld verdeeld moet worden.’

Je kunt ook stellen dat zo’n niet-gebaand pad tot meer artistieke vrijheid en creativiteit leidt. ‘Ja, dat denk ik wel. Wat dat betreft zou het goed zijn als de Nederlandse filmindustrie meer aandacht heeft voor makers met andere achtergronden en disciplines. Er verandert momenteel wel het een en ander, maar in mijn ogen niet snel genoeg. Er zijn nog te weinig verhalen van de Nederlanders met diverse achtergronden. Als deze wél in films voorkomen, is het vaak nog op een

INTERVIEW

kolderieke of heel stereotype manier. Daarnaast moet je over het algemeen echt Filmacademie- of HKU-geschoold zijn, wil je bepaalde kansen krijgen. Het zou zonde zijn als daardoor veel talent verloren gaat. Talent is er in Nederland namelijk genoeg.’

Jouw korte filmdebuut werd in 2017 opgepikt door het Nederlands Film Festival en ook je nieuwe film Jetski zal daar draaien. Een mijlpaal? Of pas het begin? ‘Dat is zeker nog maar het begin! Ik ben er wel heel trots op dat deze twee films op het festival draaien: autonoom gefinancierd, zonder concessies gemaakt, en niet gebonden aan de publieke omroep of het Filmfonds bijvoorbeeld.’

Wat staat er nog op je verlanglijst? ‘Meer kennis opdoen en dingen blijven maken waar ik in geloof. Ik wil graag dat punt bereiken waarop ik me volledig kan focussen op het creatieve gedeelte van een film. Dat ik niet ook half op de productiestoel moet zitten, vanwege geldgebrek. Dat is tot nu toe natuurlijk leerzaam geweest, maar ik wil op den duur alleen met de inhoud bezig zijn. Mijn grootste droom is om uiteindelijk een lange film te mogen maken en ik speel nu al met ideeën. Hopelijk spreken we elkaar daarover over een paar jaar opnieuw.’

Wat geef je beginnend collega-autodidacten graag mee vanuit jouw ervaring? ‘Besef dat je zelf de kar moet trekken, dat doet immers niemand anders. De mensen die mij hielpen heb ik echt moeten meenemen in mijn visie en moeten overtuigen van de film. Wil je een verhaal vertellen? Ga er dan voor de volle honderd procent voor. Zoek uit hoe je dat kan doen, ga drempels over, bel, mail, stel vragen… Vecht voor hetgeen dat je wilt maken.’

VERS MAGAZIINE

AFSTUDEERFILMS

Bitter Sweet Morning Hog e sc ho o l vo o r de Kunste n Ut re cht

itter Sweet Morning is een korte animatiefilm die ons een dag in het leven laat zien van een worstelen-

de, alleenstaande moeder en haar vrolijke, jonge dochtertje. Wanneer zij op een dag samen gaan ontbijten bij ‘Albert’s bakery’ komen beiden voor een onverwachte confrontatie te staan.

‘ IK WIL HARTEN DOEN LATEN SMELTEN’

TYKA BEUMERS - REGISSEUR

AFSTUDEERFILMS

Elf Toneelacademie M aastr ic ht

lf is een intiem, verstild portret van Elf (11), die sinds het verdwijnen van haar vader, als kind plots de eenzaamheid

van het volwassen leven draagt. In een huisje vlak langs het water, zorgt Elf voor haar broertje en trekt haar moeder zich steeds verder terug op de bovenste verdieping. Terwijl de tijd verstrijkt, en de dagen op elkaar beginnen te lijken, kruipt Elf in dit korte, licht magisch-realistische drama in haar eigen wereld, waar ze turend over het water onverminderd blijft verlangen naar haar vader.

LUCA MEISTERS - REGISSEUR 20

‘ FANTASIE EN SPEL ZIJN EEN MANIER OM DE WERELD TE VERKENNEN’

VERS MAGAZIINE

Ik leef maar ik besta niet Hoge sc ho o l vo o r de Kunste n Ut re cht

eze korte film is gebaseerd op mijn

strafzaak inziet en ik als burger overal weg

persoonlijke levensverhaal. Mijn iden-

wordt gestuurd gebruik ik film als de weg naar

titeit is verhandeld door mijn moeder.

gerechtigheid.

Sinds 1993 is mijn identiteit eigendom van iemand anders. Door deze misdaad ben ik als

ELISABETTA AGYEIWAA - REGISSEUR

persoon komen te vervallen. Doordat ik slachtoffer ben van persoonsverwisseling weet ik dat het een veel voorkomend probleem is in de Afrikaanse gemeenschap, waar ouders de lust voor geld verkiezen boven de toekomst van hun kind. Families stoppen dit soort taboes in de doofpot. In mijn korte film Ik leef maar

â&#x20AC;&#x2DC; NIEMAND NEEMT MIJN RECHTENâ&#x20AC;&#x2122;

ik besta niet verbeeld ik in wat voor leven ik terecht ben gekomen. Omdat justitie hier geen

AFSTUDEERFILMS

Hoi Meisje A KV | St. Joost

oi meisje gaat over Buffy, ze verveelt zich dood en is klaar met haar routine leven. Elke dag weer hetzelfde en

er lijkt geen einde aan te komen. Ze fantaseert over een wereld waar alles interessanter is. Dan komt plotseling een personage uit haar fantasiewereld tot leven. Ze besluit hem meteen achterna te lopen en dat gebeurt in een achtervolging. Maar als snel escaleert de situatie in een duistere wereld waar ze zo snel mogelijk weer uit wilt.

JAMILA SMIT - REGISSEUR

‘ EEN FILM BEGINT BIJ MIJ MET DE VORM, NIET MET EEN VERHAAL’

KORT INTERVIEW

OFF-ROADTRIP MET MARI SANDERS Filmmaker Mari Sanders maakte Rolstoel Roadmovie, een driedelige televisieserie waarin hij in een rolstoel door Europa reist. Hij onderzocht hoe verschillende landen omgaan met gehandicapte mensen. We herbeleven de roadtrip met Mari en gaan af en toe off-road om te reflecteren op zijn persoonlijke ontwikkeling. Tekst Annelieke Vleugel Illustratie Guy Verbeek

ickstart: wat was het vertrekpunt van je reis?

Mari zet het begrip handicap in als middel,

Mari zit al sinds zijn jeugd in een

dicap kun je de solidariteit in een samenleving

rolstoel, maar dat weerhield hem er niet van

meten, en daarmee het onzichtbare zichtbaar

filmmaker te worden. Integendeel, het moe-

maken. Hoe geëmancipeerd is de gemiddelde

digde hem juist aan met zijn films inclusiviteit

gehandicapte? Hoeveel ruimte krijgt hij of zij

bespreekbaar te maken. ‘Ik richt me op de bui-

van de omgeving? En vooral: hoe kijkt de maat-

tenbeentjes in de samenleving, niet per se ge-

schappij daarnaar?’ Met zijn nieuwste serie

handicapten. Mijn personages zijn de vreemde

ging Mari op zoek naar antwoorden. Het werd

eenden in de bijt, die ik een onderzoekende

een persoonlijke zoektocht naar mensen die

rol laat aannemen. Ze gaan op zoek naar de

hem konden inspireren.

niet als doel, legt hij uit. ‘Met het begrip han-

betekenis van hun beperking in een sociale context. ‘ Zo tastte Mari met zijn fictieve personages in Mooi Geweest (2018) af wat een eu-

Hitchhikers: wie kwam je tegen en wat deed het met je?

thanasiewens teweeg kan brengen in een rela-

Van elke ontmoeting nam Mari een levensles

tie. In de documentaire 80% Ongeschikt (2016)

mee naar huis. Een van zijn favoriete personen

onderzocht hij wat zijn recht op een Wajong-

was Bana, een veertienjarig, slechtziend meis-

uitkering betekent. Voor Rolstoel Roadmovie

je. ‘Het was bijna magisch om te horen hoe

(2019) besloot hij zijn blik te verbreden, door

iemand op die leeftijd zo helder kan verwoor-

Europese samenlevingen te vergelijken en ook

den wat ze van haar handicap heeft geleerd.

andere gehandicapten een stem te geven.

Ik voelde me bijna lui bij de gedachte dat veel

van deze personen al zo actief zijn in het ver-

De uitdaging is om uiteindelijk een universeel

beteren van de wereld voor mensen met een

verhaal te vertellen, waarin iedereen zich kan

beperking.’

verplaatsen, zegt Mari. Iets dat verder gaat dan alleen handicaps. ‘Bijvoorbeeld: hoe kan ik on-

Mari is sinds zijn reis bewuster geworden

afhankelijk zijn?’

van de rol die hij kan spelen als burger én als filmmaker in een rolstoel. Zo ontmoette hij de

Never ending road: waar ga je nu heen?

Britse acteur Mat Fraser, die hem liet inzien dat

In een vervolgdocumentaire zou Mari willen

hij het verplicht is aan andere gehandicapten

onderzoeken hoe je een samenleving kunt ver-

om zijn positie als regisseur in een rolstoel te

anderen. Een speelfilm komt er ook. Hij denkt

omarmen. ‘Hij leerde me dat ik de deur moet

aan een fictief coming-of-age verhaal, geïn-

openzetten voor andere gehandicapten. Ook

spireerd op zijn eigen jeugd, van een puber

ben ik gaan beseffen dat mijn verhaal mensen

die van speciaal naar regulier onderwijs moet

anders kan leren kijken naar beperkingen.’

overstappen.

Crossroads: Welke hindernissen kwam je tegen?

Rolstoel Roadmovie is voor Mari de tofste reis

Mat Fraser, van wie de ledematen onderont-

die hij ooit heeft gemaakt. ‘Er is niets mooiers

wikkeld zijn, herkende zich in Mari´s dilem-

dan doelgericht interessante mensen te be-

ma’s als filmmaker. Hoe kan je films verant-

zoeken, in plaats van gewoon leuk sightseeing.

woorden met de focus op handicaps, terwijl

Het was een stap naar volwassenheid en naar

je wil dat de wereld zo min mogelijk nadruk

mijn plaats in de maatschappij. Ik ben mijn

legt op beperkingen? ‘Fraser wees me erop dat

onuitputtelijke

een ideale wereld waarin een handicap geen

gereisd, wat ik iedereen zou kunnen aanraden.

rol speelt sowieso niet kan bestaan. Maar dat

Wie zijn nieuwsgierigheid volgt, maakt een

betekent niet dat je er niets over kan zeggen of

oneindig interessante reis.’

nieuwsgierigheid

achterna

maken.’

COLUMN

NIEUWE GRENZEN Haar afstudeerdocumentaire If Mama Ain’t Happy Nobody’s Happy werd internationaal geprezen en het afgelopen jaar volgde filmmaker Mea Dols de Jong de prestigieuze Nieman Fellowship aan Harvard. Grenzen verleggen doet ze geografisch en professioneel, maar hoe kijkt ze terug op haar ervaring? Tekst Mea Dols de Jong Beeld Bob Foulidis

et afgelopen jaar was het thema gren-

Tegelijk zag ik veerkracht; een inspirerende

zen verleggen alom aanwezig in mijn

eigenschap die toch wel diep in het karakter

leven. Om te beginnen met de letter-

van de Amerikanen lijkt te zitten. Er was een

lijke grens die ik overstak: De landsgrens van

enorme drang om zowel de politieke als ook de

de Verenigde Staten. Ik studeerde een jaar aan

journalistieke regels opnieuw uit te vinden,

Harvard, waar ik de journalistieke Nieman

om de grenzen opnieuw te verkennen. Er lag

Fellowship volgde. Het is een interessante tijd

grote nadruk op het heruitvinden van lokale

om je te begeven in de Amerikaanse liberale

journalistiek. De teloorgang wordt in verband

elite. De zorg om de toekomst van journalis-

gebracht met het verliezen van de voelsprie-

tiek lijkt daar nog harder te schreeuwen dan in

ten van de media in het binnenland. Zowel bij

Nederland. En dat is ook niet gek, in een

Harvard als MIT (de technische universiteit)

land waar de president openlijk twittert dat

popten de innovatieve ideeën uit de grond

journalisten ‘the true ENEMY OF THE PEOPLE’

die waanzinnig gebruikmaken van de meest

zijn.

geavanceerde huidige technologie gecombineerd met de drang naar kwalitatieve lokale

Om me heen zag ik veel schuldgevoel. Te mid-

journalistiek.

den van het instituut dat zichzelf toch graag als het neusje van de Amerikaanse universi-

Ik zag de universiteit waar ik studeerde, een

taire zalm presenteert, worstelden professoren

instituut dat zich decennia lang alleen richtte

met de vragen: hoe verklaren we deze koers-

op schrijvende journalisten, mij als filmmaker

wisseling van wat wij dachten dat Amerika

aannemen. En naast mij een dataanalist, een

was? Waarom is het zo moeilijk om antwoor-

developer en een digitale uitgever.

den te vinden op de groeiende polarisatie? Maar vooral: waarom hebben we dit niet zien

Ik zag een jaar waarin het niet meer verras-

aankomen?

te dat de online streamingdiensten serieus deel uitmaakten van de grote filmfestivals. Ik

zag de korte documentaires op Sundance die

verleggen van grenzen een excuus, een aflei-

geproduceerd waren door de NYTimes, The

ding van het echte werk? Wanneer is de taak

Atlantic, The New Yorker en de Guardian.

juist het stellen van grenzen?

Oftewel door traditionele uitgeverijen die tot voor kort alleen nog maar het geschreven

In het huidige veranderende medialandschap

woord publiceerden.

is het volgens mij legitiem om je af te vragen waar grenzen juist gesteld moeten worden.

De MeToo-beweging was alom aanwezig in

We zoeken nieuwe vertelvormen om onze ver-

Amerika en heeft in veel gevallen tot positie-

halen naar een groter online publiek te krijgen.

ve verandering geleid. Het is een beweging die

Tegelijk worden we verder en verder wegbe-

op mij persoonlijk veel indruk heeft gemaakt,

zuinigd.

omdat ook ik mij in situaties heb bevonden die geen zuivere koffie waren. En hoewel MeToo

En ja, Arie Slob schrijft dat hij een verschui-

zijn rimpels in Nederland heeft gehad, zijn er

ving van lineair naar online wil. Dat dit een

ook een paar mannen die met klamme hand-

reden is van de bezuiniging voor een aantal

jes thuis naar Weinstein hebben gekeken en

van onze grote journalistieke programma’s.

opgelucht ademhaalden toen het weer voorbij

Tegelijk zien we het wegbezuinigde geld voor

was. (Tenminste voorlopig, want laten we ho-

lineair niet evenredig terugkomen voor onli-

pen dat MeToo niet hier stopt.)

ne. En hoewel de beweging naar online broodnodig is, druipt de rampzalige ondertoon ‘het

Toch is er een belangrijk verschil tussen de ge-

is voor online en dus kan het goedkoper dan

noemde revoltes en de verandering die MeToo

voor lineair’ er vanaf.

teweeg bracht. Het was een beweging die niet ging over het verleggen van grenzen, maar

Wanneer brengen verdere bezuinigingen het

juist het opkomen en bewaken ervan: dit is

publieke medialandschap en de journalistiek

mijn grens, en daar ga je niet overheen.

in gevaar? Wanneer zeg je dat het genoeg is? Dat we dolgraag vernieuwen en innoveren,

Het afgelopen jaar heeft voor mij veel grenzen

maar dat online niet gelijk staat aan goed-

verlegd, persoonlijk en professioneel. Maar ik

koper. Oftewel, wanneer stop je met grenzen

ben me ook iets anders gaan afvragen. Het

verleggen? En bereiken we soms juist vooruit-

tegenovergestelde. Namelijk, wanneer is het

gang, door onze grenzen hard te stellen?

FOTO-ESSAY

FOTO-ESSAY VAN ÉÉN KERMIS NAAR TIEN BIOSCOPEN Tekst Kayleigh de Hoogt Beeld EYE archief Collages Maan Limburg

n het begin van de 20e eeuw trok een Belgische man met de kermis door Nederland. Na draaiorgels en het Rad van Fortuin tilde deze man, genaamd Jean Desmet, de kermis naar een hoger niveau met een reisbioscoop. Hiermee vertoonde hij door heel het land korte films. De attractie was gelijk een succes, maar Desmet wilde meer. Hij haalde een nieuw verschijnsel naar Nederland: de vaste bioscoop. Vanuit alle hoeken van de wereld haalde Desmet films, één voor één uniek en nergens anders meer te vinden. Toch komt er maar één film uit Nederland. Desmet volgde nauwgezet de internationale ontwikkeling in bioscoopvertoningen en nam aanvankelijk een risico door de lange speelfilm te introduceren aan het Nederlandse publiek. Het publiek vond het fantastisch en uiteindelijk had Desmet meer dan tien bioscopen in beheer. Na de Eerste Wereldoorlog stopte Desmet met de zoektocht naar nieuwe, dure, lange films. Hij maakte een archief aan huis waar hij zo veel mogelijk opsloeg: de vele films die hij gedistribueerd had, affiches en materialen uit tientallen landen. Alles verzorgde hij met eenzelfde precisie. Mede hierdoor is de collectie van EYE, die tevens deel uitmaakt van de UNESCO Werelderfgoedlijst, zo goed bewaard gebleven. Het verhaal van dé pionier op het gebied van distributie verteld middels speciaal samengestelde collages uit het persoonlijke archief van Desmet.

FOTO-ESSAY

DUBBELINTERVIEW

FILMMAKERS IN DISBALANS Ze staan in Nederland bekend als eigenzinnige en speelse filmmakers. Mede daardoor zitten Thessa Meijer (The Walking Fish, Nervosa) en Viktor van der Valk (Onno de Onwetende, Nocturne) met dezelfde soort twijfels, vragen en worstelingen. Want films maken en tegelijkertijd een écht leven leiden, hoe the fuck doe je dat? Tekst Hugo Emmerzael Fotografie Ellard Vasen

iktor van der Valk en Thessa Meijer voorstellen is even makkelijk als moeilijk. Wat ze gemeen hebben is dat ze jonge Nederlandse regisseurs zijn die persoonlijke verhalen in hun films verwerken. Het lastige is dat ze dat op een totaal eigenzinnige wijze doen. Hoe die eigenzinnigheid werkt laat zich al helemaal lastig in woorden vangen, want hun stijl is steeds aan verandering onderhevig. Als ze eenmaal een stijl voor een film hebben gevonden, proberen ze die daarna bewust te saboteren, daarover later meer. Thessa en Viktor zijn in ieder geval beide ambitieuze filmmakers die hun eigen stempel op het Nederlandse filmlandschap willen drukken.

EERZUCHT Maar ambitieus zijn, wat betekent dat eigenlijk? Voorafgaand aan het gesprek besloot Viktor alvast het woordenboek te raadplegen. ‘Ambitie wordt ook wel eerzucht genoemd. Het gaat gepaard met een zucht naar roem,’ legt hij uit als het woord weer ter sprake komt tijdens ons gesprek. ‘Dus dat is wat ze ambitie noemen?,’ vraagt een verbaasde Thessa. ‘Vroeger had het dus een negatieve connotatie,’ vertelt Viktor erbij, ‘maar tegenwoordig tillen we het op een voetstuk. Ambitie is verbonden met onze enorme competitiedrift.’

VERS MAGAZIINE

VIKTOR: ‘AMBITIE IS VERBONDEN MET ONZE ENORME COMPETITIEDRIFT’

Nocturne, het lange speelfilmdebuut van Viktor, laat de keerzijde van die competitiedrift zien. Hoofdpersonage Alex is een gedreven filmmaker die piekert over wat hij nou moet maken. Hij neigt naar iets eigens, iets unieks, iets nieuws, maar de wereld om hem heen is daar minder van gecharmeerd. Het systeem vraagt om structuur, drie aktes, een begin, midden en een eind. Kan de regisseur de kracht vinden om daar tegenin te gaan? ‘Wat hem tegenhoudt,’ denkt Viktor, ‘is dat hij zoveel overpeinst: gaat mijn leven in dienst staan van wat ik wil doen of verlies ik dan de andere dingen die ik ook liefheb?’ ‘Dat ambitie eerzucht is, vind ik in het geval van Alex wel een beetje kloppen,’ zegt Thessa over Nocturne. ‘Hij is totaal geobsedeerd met z’n maakproces en lijkt vooral te leven voor de mensen die kijken naar zijn werk op het witte doek. Dat is best een irritante eigenschap.’ Ze lacht: ‘maar wel herkenbaar als ik naar mijn eigen leven kijk. Vooral hoe Alex zich zo focust op zijn werk dat hij nog niet helemaal in de dagelijkse realiteit durft te staan.’

INPUT EN OUTPUT ‘Superknap dat jullie dit meteen na het afstuderen voor elkaar hebben gekregen,’ vindt Thessa. Viktor kan het zelf ook nog niet helemaal geloven. Het ietwat experimentele en speelse Nocturne kon alleen maar gemaakt worden dankzij een wildcard, een stimuleringsprijs van het Filmfonds voor nieuw talent die meestal tijdens het NFF wordt uitgereikt. Al in 2014 sleepte Viktor de prijs in de wacht voor zijn afstudeerfilm, maar pas afgelopen editie van het Internationaal Film Festival Rotterdam ging de afgemaakte film pas in première. Tijdens het NFF draait Nocturne in de Forum van de Regisseurs-competitie. Een succesverhaal dus, maar wel eentje die jaren van Viktors leven heeft gekost. Net als het hoofdpersonage in zijn film probeert Viktor daarom nog steeds een balans te vinden tussen zijn leven en zijn films. ‘Waarom maak ik? Daar denk ik toch veel over na. Laatst had ik een gesprek met een Koreaanse vriend waarin ik zei dat ik vastzat in het schrijfproces van mijn nieuwe film. Hij antwoordde: “Je focust je alleen op de output en niet op de input.” Ergens klopt dat, want je moet ook gaan leven, snap je? Je moet niet alleen maar rondlopen met de oogkleppen van een filmmaker op. Ik heb misschien te lang vanuit film naar het leven gekeken. Ik moet nu uitzoeken hoe ik me weer tot dat leven verhoud. De vraag is: hoe the fuck doe je dat?’

VERZETTEN Wanneer we stilstaan bij het beknopte, maar veelzijdige oeuvre van Thessa (Erkhii Mergen, De dag dat mijn huis viel, Hitte, The Walking Fish, Nervosa) blijkt dat zij met veel van dezelfde vragen zit. ’Ik merk vooral dat ik me met elke nieuwe film wil verzetten tegen iets wat ik daarvoor heb gemaakt. Over het werk dat ik tijdens mijn studie aan de HKU maakte zeiden mensen altijd dat

‘ WAAROM DENK IK IETS TE KUNNEN ZEGGEN OVER DEZE SAMENLEVING?’

‘MOET ALLES ECHT ALTIJD IN BALANS ZIJN?’

DUBBELINTERVIEW

ze het zo poëtisch en sferisch vonden. Ik vond

lacht. Hij gebruikte andere films als het even

dat jammer, alsof er een emotie ontbrak in dat

niet meer lukte op de set. ‘Ergens onbewust in

poëtische.’ ‘Hoe probeerde je dat op te lossen?’,

de warboel van Nocturne probeerde ik daarin

vraagt Viktor. ‘Ik besloot dat ik met mijn One

mijn houvast te vinden. Daar zat mijn redding,

Night Stand-productie De dag dat mijn huis viel

maar ik schaam me er ook een beetje voor. Ik

mensen wilde laten lachen. Dat zou helpen om

denk dat een film ook het echte leven nodig

open te staan voor andere emoties.’

heeft. Daarom heb ik een haat-liefdeverhouding met Nocturne.’

De dag dat mijn huis viel is een lichtelijk absurd scenario, over een gezin van vier (moeder

Misschien moet Viktor zich, net als Thessa, ook

op leeftijd met drie volwassen zonen) die in

verzetten tegen zijn laatste film, suggereert

een huis wonen dat steeds krommer trekt. De

Thessa nog. Viktor: ‘Door dit gesprek zit ik daar

spanning in het gezin gaat gelijk op met het

wel over na te denken, ja. Maar ik wil ook niet

scheefstaande huis dat steeds meer begint te

veroordelen wat ik gemaakt heb. Ik kan alleen

piepen en te kraken. Wanneer de moeder zon-

maar zeggen dat ik nu meer behoefte heb om

der aankondiging vertrekt, is het natuurlijk

de wereld in te kijken. Dat klinkt misschien

wachten totdat de levens van deze mannen

heel groot, maar het betekent vooral dat ik

instort.

voor mijn volgende film minder in mijzelf wil zoeken.’

Dit is de langste film die Thessa tot nu toe heeft gemaakt, maar het is ook de film waar ze zich

FASCINERENDE BEESTJES

nu het meest tegen lijkt te verzetten. ‘Ondanks

Hier slaan deze makers tegenovergestelde

de humor vond ik de film uiteindelijk nog te

richtingen in. Voor haar nieuwste films, The

afstandelijk. Dus ik ben verder gaan zoeken. Ik

Walking Fish en Nervosa – beide te zien tijdens

heb een spelregie-workshop gedaan van Mijke

het NFF – putte Thessa juist veel meer uit haar

de Jong (Broos, Layla M.) over improvisatie en

eigen leven, kennis en ervaringen. The Wal-

wat ik daar heb geleerd heb ik toegepast op

king Fish is een aandoenlijke, maar ook best

mijn nieuwe nieuwe korte films The Walking

melancholische korte film over Mutsumi, een

Fish en Nervosa.’

Japans amfibisch visje dat meer dan een visje wilt zijn. Ze maakt zelfs een volwaardige me-

Bij die workshop leerde Thessa om goed te kij-

tamorfose door; van visje naar meisje (Koume

ken. Of beter: ‘ze leerde me vooral dat ik nog

Hiwatari) naar jongvolwassen vrouw (Mado

niet goed genoeg keek. Die workshop was met

Karasumori) – over ambitie gesproken.

een groep regisseurs van wie een aantal veel ervaring hebben. Tegen sommigen keek ik op.

Thessa kwam op het idee toen ze artist in re-

We moesten in groepjes onze eigen scènes re-

sidence was op het eiland Kyushu, één van

gisseren. Al die mensen keken toe hoe ik aan

de grootste eilanden van Japan. waar zulke

het regisseren was. Wat opviel is dat elke re-

‘mudskippers’ rondhuppelen. Ze was er om re-

gisseur terugvalt op een dingetje als het even

search te doen naar een ander project: een film

niet meer lukt met de acteurs. Ik heb een tijdje

over een vrouw, een vulkaan, opgekropte emo-

scripcontinuïteit gedaan, dus ik ging bijvoor-

ties en een uitbarsting. Maar eenmaal daar,

beeld letten op of de klok nog wel goed staat.’

omgeven door die fascinerende beestjes die

HAAT-LIEFDEVERHOUDING Een gevoel van herkenning voor Viktor en hij

meer willen zijn dan visjes, veranderde Thessa van koers: ‘Gijs Kerbosch, mijn producent van HALAL, vroeg waarom ik specifiek iets met

DUBBELINTERVIEW

die visjes wilde maken. Toen ben ik daar beter over na gaan denken. Zo is het eigenlijk een zeer persoonlijke film geworden. Toen mijn vriend The Walking Fish zag zei hij: “Dit ben jij gewoon”. Dat heb ik niet eens bewust zo gedaan.’ Ook op het NFF is Thessa’s KORT! Nervosa te zien. ‘Het is nog lastig om veel over deze film te vertellen,’ zegt Thessa. ‘We werken aan de laatste fase van de postproductie, dus ik zit er nog middenin.’ Wat wel belangrijk is om te weten is dat het onderwerp van de film Thessa aan het hart gaat. ‘Daarom heb ik zelfs getwijfeld of ik het wel moest maken. Ik heb het uiteindelijk toch gedaan omdat ik een zekere vorm van verantwoordelijkheid voel om de thema’s in deze film te kunnen behandelen met het respect die ze verdienen.’

OVERPEINZENDE FILMMAKER Ondanks deze wat cryptische beschrijving, kan Viktor zich erin vinden. Hij doet nu research voor een film over geld en schaamte in onze hedendaagse maatschappij. Hij voelt ook een zekere verantwoordelijkheid om de film te maken. Maar daarom twijfelt hij ook. ’Waarom denk ik iets te kunnen zeggen over deze samenleving? Dat vind ik al een heel erg moeilijke vraag. Met deze film probeer ik daar een vorm aan te geven. Ik ben gewend om heel erg in mijzelf te kijken, maar nu vind ik het fijn om mijn blik naar buiten te richten. Helaas ontkom je echter niet aan jezelf. Dat is misschien wel de grootste tragiek. Dagen na dit openhartelijke gesprek tussen twee makers schrijft Thessa een mail met een mogelijke oplossing. Ze heeft Nocturne net gezien en snapt helemaal waarom ze met Viktor aan tafel is gezet voor een dubbelinterview. Ze schrijft: ‘Mutsumi in The Walking Fish en Alex in Nocturne hebben allebei moeite een balans te vinden. Tussen verbeelding en realiteit, relaties en ambitie, zelfverbetering en acceptatie. Ik denk nu dat die Koreaanse vriend van jou gelijk heeft: film en het leven hoeven elkaar niet uit te sluiten. Maar moet alles echt altijd in balans zijn? Is van het ene naar het andere extreme gaan niet ook gewoon een balans als je het van een afstandje bekijkt?’

THESSA: ‘ TOEN MIJN VRIEND THE WALKING FISH ZAG ZEI HIJ: “ DIT BEN JIJ GEWOON”’

HET BESTUUR

VERS BESTUUR VAN HET PADJE AF Het bestuur van VERS bestaat uit jonge filmprofessionals die de richting van de vereniging bepalen. Maar welke films brachten hen van het padje?

MEREL BOOLEMAN

GWYNETH SLEUTEL

Voorzitter

Hoofdredacteur VERS Magazine (online en video)

Als scenarist val ik op verhalen die een nieuwe

Steevast zetten Lars von Triers films mij aan

visie geven op mijn huidige wereld. Her (2013)

het denken. Zo deed ook The House that Jack

van Spike Jonze is zo’n film die mij niet meer

Built (2019). Geschokt was ik door het wrede

loslaat. Hoe hij een klein drama in een futuris-

geweld, maar geraakt door de getormenteerde

tische wereld toch actueel kan houden. Als ik

ziel van het hoofdkarakter. Was het een reflec-

dat toch eens zou kunnen schrijven!

tie van de filmmaker zelf? Een aanklacht op de

MARIEKE VAN DE VELDE

menselijke hardleersheid? Ook deze film hield me bezig.

Secretariaat en webredactie In Queen of Hearts (2019) begint Anne een

STERRE DE JONG

affaire met haar tienerstiefzoon Gustav. Ze

Coördinator VERS Avonden

overschrijdt meerdere seksuele grenzen tot

Babies (2010) van Thomas Balmès brengt op

het niet langer kan, duidelijk wordt de machts-

een heel pure manier de schoonheid van men-

verhouding tussen de twee. De scènes waarbij

selijkheid in beeld.

ze beide hun onschuld proberen aan te tonen vond ik indrukwekkend.

SYLVIE VAN DEN BROEK & COLIN VAN DRIE Coördinatoren VERS Awards

NYNKE BONNEMA

Een van de keren dat wij beiden echt in shock

Secretaris

uit de bioscoop kwamen, was na het zien van

Tot het einde van de wereld (2018) van Floren-

We need to talk about Kevin (2011): uitermate

ce Bouvy maakte mij onverwacht emotioneel

afgrijselijk en aangrijpend tegelijk. Als je iets

en ik moest de film zelfs stopzetten. Wat het

kan leren van deze film, dan is het dat liefde

precies was in het verhaal dat me emotioneel

onvoorwaardelijk is en je niet kan kiezen van

maakte, weet ik nog steeds niet. Iets in de film

wie je houdt.

heeft mijn onderbewustzijn geraakt en het is supervet dat films dat kunnen doen.

LARGE FORMAT, SMALL CAMERA

ALEXA MINI LF. TRULY CINEMATIC.

THE ARRI LARGE-FORMAT CAMERA SYSTEM

For more information please contact:

Vocas Sales & Services Larenseweg 121 1221 CL Hilversum Netherlands

Tel. +31(0)35-6233707 info@vocas.nl www.vocas.nl

AFSTUDEERFILMS

Over Wegen AKV | St. Jo o st

e bevinden ons in een parkeergarage, vel belicht door TL-lampen. Nadia (Dagmar Ketelaers) wordt gevraagd

of ze kan komen oppassen op het zoontje van haar zus, Sharon (Madelon Schoenmaker). Nadia besluit de auto van een vriend te lenen, Appie (Lars Bergman). Van Appie mag ze de auto lenen onder voorwaarde dat ze een zwarte sporttas aflevert bij iemand. Tijdens de telefoongesprekken reageert Sharon boos en suggereert dat er iets niet klopt met de tas, waar-

‘ ALS FILMMAKER SPEEL IK EEN SPEL MET DE VERWACHTING VAN DE KIJKER’

door de situatie totaal verandert voor Nadia.

KENNETH FLUONIA - REGISSEUR 47

AFSTUDEERFILMS

Met sokken op de brommer W i l l em de Kooning Ac ade mie

e ietwat sukkelige brommerfanaat Alex zoekt erkenning binnen een stoere vriendengroep, waarin het leven

draait om bier drinken, flauwe grappen maken en brommers rijden. Ze zijn dagelijks in de weer met hun geliefde, gemotoriseerde tweewielers. Dan wordt Alex smoorverliefd op een uiterst milieubewust meisje dat niets van zijn vrienden en vooral niets van die stinkende, vervuilende brommers moet hebben. In deze komische coming of age-film moet de brommerfan een lastige keuze maken: brommers of het meisje.

HUUB VERBURG - REGISSEUR 48

‘ HOUDT DE NOSTALGISCHE WAARDE VAN EEN BROMMERTJE EN DE WAARDE VAN VRIENDEN STAND TEGEN EEN PRILLE MAAR SCHIJNBAAR VEELBELOVENDE VERLIEFDHEID?’

VERS MAGAZIINE

Ningyo N ed e r landse Filmac ade mie

n een dystopische stad, waar mannen overheersen en vrouwen worden onderdrukt, zoekt de jonge Valentina naar een

veilige plek. Ze wordt gered door Alex, de leider van een groep vrouwen die samen terugvechten tegen de mannelijke macht. Valentina sluit zich aan bij de groep, maar komt al snel achter hun ware aard...

TIMO OTTEVANGER - REGISSEUR PERLA VITA BEERENS - SCENARIST

‘ WE HOPEN JONGE MEISJES TE INSPIREREN HUN EIGEN STEM TE VINDEN EN TE LATEN GELDEN’ 49

AFSTUDEERFILMS

Mania Ned e rlandse F ilmac ade mie

era wordt wakker in een bootje, aangespoeld in een onbekende wereld. Zodra ze de boot uitstapt, weerklinkt het ge-

luid van een schreeuwend kind, non-stop, dit doet een gruwelijk monster in haar ontwaken. Vera vlucht voor haar leven, maar zal de confrontatie met het monster uiteindelijk toch aan moeten gaan.

EDSON DA CONCEICAO - REGISSEUR DOUWE NAGELMAKER - SCENARIST

‘ HET DOEL MET MANIA IS DIT THEMA POSTPARTUM DEPRESSIE BESPREEKBAAR TE MAKEN’

TWEELUIK

CAMERA’S IN HET WILD Natuurdocumentaires zien er door vernieuwde cameratechnologie steeds spectaculairder uit. Maar hoe bedwing je de ontembare natuurlijk door de lens van een camera?

BETOVERENDE CINEMATOGRAFIE IN NIEUWE WADDENFILM Tekst Elisa van Wijk Beeld Pieter-Rim de Kroon ilence of the Tides gaat over het grootste intergetijdengebied op aarde: de Waddenzee. Het is het nieuwste project van documentairemaker Pieter-Rim de Kroon. Een film over de relatie tussen mens en natuur, zonder voice-over, muziek of interviews, maar met de focus op de cinematografie. Als één van de eerste films in Europa maakte Pieter-Rim gebruik van de innovatieve Sony CineAlta Venice camera. Deze technologie maakte het voor Pieter-Rim mogelijk om dit betoverende werelderfgoed als beleving te laten ervaren op het witte doek. Zijn interesse in het Waddengebied is er altijd al geweest. Vanaf jongsaf aan kon hij wel uren naar de op en neer gaande beweging van de getijden kijken. Het fascineerde hem: ‘Ik zie het als één groot ademhalend gebied van eb naar vloed. Je ervaart het magische gevoel dat we allemaal deel uitmaken van een samenhangend systeem en de continue cycli daarbinnen.’ Het was deze magie die hij koste wat kost wilde vastleggen. Samen met zijn crewleden ging hij dit grote project aan: 150 draaidagen en 90 reisdagen langs het 500 kilometer wijde natuurgebied dat zich uitstrekt over Nederland, Duitsland

en Denemarken. Om deze magische ervaring

camera met een groter opnameformaat. Net

goed op film over te brengen hanteerden Pie-

toen we op het punt stonden om te beginnen

ter-Rim en cameraman Dick Harrewijn voor-

met draaien kwam er een nieuwe camera uit,

namelijk een observerende visuele camera-

de Sony Venice. Het full-frame formaat op deze

stijl. ‘De camera beweegt nooit, hij observeert

camera is twee keer groter dan het standaard

alleen. Zo is de bewustwording van de aan-

bioscoop S35 chipformaat. De grootte van deze

wezigheid van de camera zelf minimaal. Dit,

chip zorgt voor grotere dynamiek en detail-

samen met de grote totaalshots, zorgt ervoor

lering in het beeld, en dat was precies wat ik

dat je de ruimtelijkheid in het beeld intens

zocht. In het Waddengebied werd ik gecon-

kan ervaren.’ Dat is ook de reden waarom Pie-

fronteerd met overweldigende landschappen

ter-Rim het gebruik van muziek, voice-overs

waarin duizenden kleurtinten van elkaar te

en interviews afwijst. Hij wil het gevoel geven

onderscheiden zijn. De camera met zijn oog

‘alsof je door een groot raam naar buiten kijkt’.

voor detail in kleur- en lichtcontrasten, in com-

Cruciaal hiervoor was de technologie; de ca-

binatie met Sigma Cine Prime lenzen, zorgde

mera. ‘Ik was druk op zoek naar een passende

ervoor dat de lichtweerspiegeling in het water

TWEELUIK

of de uitzonderlijke tinten paars en groen op

Tides, voor Pieter-Rim staat techniek uiteinde-

een grijs lijkende waddenvlakte, ook ervaar-

lijk altijd in dienst van het verhaal, ‘Techniek

baar zijn op het scherm.’

moet het verhaal van de film versterken; dat een technologie bestaat betekent niet dat je

Zijn crewleden stelden drones voor, maar daar

hem ook moet gebruiken. En ik denk dat Silence

gaf Pieter-Rim niet aan toe. ‘Ik heb een hekel

of the Tides dankzij de cinematografische stijl

aan drones. Een droneshot vanuit de lucht

en technologie een grotere impact heeft. Er is

voegt vaak niets toe aan het verhaal en haalt je

een groeiend publiek dat niet meer de behoefte

onmiddellijk uit de film.’ Humoristisch voegt

heeft aan een traditionele spanningsboog. Ze

hij hieraan toe: ‘Het overmatige gebruik aan

willen de mobieltjes even uit doen, achterover

droneshots doet me denken aan het verschij-

zitten en tot rust komen.’

nen van de eerste zoomlens in de jaren 50; sommige films waren toen niet om aan te zien

Silence of the Tides wordt geproduceerd door

met het eindeloze in- en uitzoomen.’ Hoe be-

Windmill Film en verschijnt medio 2020 in

langrijk de camera ook was voor Silence of the

Dolby Atmos.

DE TERUGKEER VAN DE WOLF Tekst Leon van Klink Beeld Cees van Kempen a de driedelige serie over de terugkeer van de bever, de torenvalk en de ijsvogel is het nu tijd voor De Terugkeer van de Wolf. Filmmaker Cees van Kempen en zijn team bevinden zich momenteel in het oosten van Duitsland in het gebied met de meeste wolvenroedels van Europa. In een schuiltent ligt hij te wachten op wolven, zo laat hij via een sms’je weten. Hier maakt hij van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat, opnames met behulp van zelfgemaakte wildcamera’s, gecamoufleerde tenten en een, naar eigen zeggen, enorme dosis geduld. Toen in het nieuws kwam dat er steeds vaker wolven in Nederland werden gesignaleerd, wist Van Kempen het meteen: hier wilde hij een film over maken. ‘De wolf is een prachtig dier, maar veel mensen vinden het eng, er heerst een roodkapje-syndroom. Met mijn film wil ik daar juist tegenwicht aan geven.’ Volgens Van Kempen zit de schoonheid in hoe de sociale structuur bij wolven lijkt op die van de mens. ‘Een sterke vader en moeder aan het roer die echt de baas zijn, daaronder jaarlingen oftewel puberende kinderen, tot aan de omgang met pasgeboren wolfjes. Wolven zijn ook echte karakters, dit begint als jonge wolfjes al. Het haantje-de-voorste, het lefgozertje of juist de

VERS MAGAZIINE

schijterd, of degene die steeds niet luistert, ook

verstopt, bijvoorbeeld in iets wat op een

dat is mooi om te (laten) zien.’ Die diepgang

boomstammetje lijkt. ‘Op die manier kun je

brengt voor Cees ook een zekere complexi-

het enkele maanden vóór de komst van de

teit met zich mee voor de filmstijl. De ideale

wolven installeren en ook maanden later pas

situatie is volgens hem een film zonder voi-

weghalen. Zoiets duurt dan een half jaar. Eer-

ce-over, maar daarvoor is de wolf als onder-

der kun je ook niet langsgaan omdat je dan

werp te moeilijk. Juist als je de complexere

het proces verstoort. Of er resultaat is, is dan

kenmerken van een wolf wil benadrukken,

nog maar de vraag: ‘Ik heb negen camera’s

ontkom je haast niet aan de uitleg van een voi-

gebouwd, maar het kan dat er op acht niets te

ce-over.

zien is.’

Voor het filmen maakt de regisseur gebruik

Wat de filmmaker dan nog doet vanuit zijn

van wildcamera’s; kleine, eenvoudige came-

eigen schuiltent? De perfecte beelden maken

ra’s met een bewegingssensor die beginnen

die met cameravallen niet gemaakt kunnen

met filmen wanneer er beweging is. ‘Dit zijn

worden: inzoomen, de camera bijdraaien, zor-

camera’s die je al kan kopen vanaf 100 euro,

gen dat de wolf midden in het beeld staat en

maar ze leveren geen bioscoopwaardige beel-

niet half erbuiten. ‘De wolf wil in principe niet

den.’ De wildcamera’s zijn voor Cees dan ook

gevonden worden. De dagen zijn lang en de

vooral om te monitoren waar de wolven lopen.

nachten kort, slapend in een bed in de auto.

Uiteindelijk moest de kwaliteit omhoog en dus

Ik ben weken achter elkaar op pad, 24/7 in het

besloot Cees zijn eigen wildcamera’s te ma-

bos. Uiteindelijk is het wel het gaafste wat je

ken. ‘De gemiddelde wildcamera filmt in een

kunt doen. Even los van de momenten dat je

kwaliteit van rond de 10 megabit per seconde,

denkt “waar ben ik in vredesnaam aan begon-

terwijl ik nu film met zo’n 150 megabit per se-

nen”, als er dan een wolf voor je neus staat, en

conde, in 4K kwaliteit.’

de camera loopt, en het licht is mooi, dan is alles goed.’

In een poging bijzondere opnames te maken, van bijvoorbeeld plekken waar jongen worden

De Terugkeer Van De Wolf is geproduceerd door

geboren en grootgebracht, heeft Cees op di-

Ispida Wildlife Productions en zal rond de win-

verse plekken zijn next-level wildcamera’s

ter 2020-2021 te zien zijn in de bioscoop.

BINGEWATCHEN

BINGEWATCHEN MET… MEREL BALDÉ Netflix, Videoland, YouTube en Dumpert, alles wordt gebinged door actrice en zangeres Merel Baldé (aka Merøl, bekend van ‘Lekker Met De Meiden’ en ‘Hou Je Bek En Bef Me’). Het in overvloede consumeren past helemaal bij het leven van nu, vindt ze. Maar wel zonde van de beleving, want haar donderdagavond is niet meer - zoals voorheen - gereserveerd voor de nieuwe Wie is de Mol? (AVROTROS) met “de meiden”. En hoewel sommige series zich slecht lenen voor een bingewatchsessie (‘Ex On The Beach was na twee afleveringen echt teveel’) kijkt ze La Casa de Papel (Netflix) of het pas ontdekte ‘en briljante’ Fleabag (BBC) in één ruk weg. In de documentaire Lekker met Merol kregen we een kijkje in het leven van de popicoon, nu bekijken we samen vijf van haar favoriete fragmenten. Tekst Loeke de Waal Illustratie Elzeline Kooy

01. DON’T MAKE KRISTEN WIIG SING (SATURDAY NIGHT LIVE, SEIZOEN 35) Wat? Op een feestje in de jaren 20 in New York gaat gast William (Jon Hamm) achter de piano zitten. Host Lilia (Kristen Wiig) wurmt zich met de tekst ‘don’t make me sing’ in de act, ondanks dat ze de songteksten niet kent. Duur: 5 min. 39 sec. ‘Kristen Wiig vind ik een waanzinnige actrice en comédienne. Ik lach normaal niet gauw hardop om dingen, maar hierom moest ik schaterlachen. Het zit zo goed in elkaar. Ze legt een menselijk systeem bloot waarin we graag willen laten zien waar we goed in zijn, maar dit niet durven te zeggen en het dan vervolgens met een soort valse bescheidenheid toch doen. Dit specifieke fragment kreeg ik een paar jaar geleden doorgestuurd van een vriend die zo’n beetje mijn leverancier is op het gebied van series en films.

BINGEWATCHEN

VERS MAGAZIINE

We schrijven veel liedjes en teksten samen en zitten erg op één lijn qua stijl. Eigenlijk is alles wat Wiig doet geweldig. Ze geeft in haar spel nooit alles weg, en juist dat is zo tof. Ze durft lelijk te zijn. Ze speelt meestal iemand die iets poogt te doen wat mislukt. Dat is natuurlijk de belichaming van komedie.’

02. ‘DAAROM’ (30 MINUTEN, VPRO, AFL. 11) Wat? Vanaf de overkant zien en horen we mevrouw De Vries (Arjan Eder-

veen) lopen, bellen en fröbelen, terwijl ze herhaaldelijk het woord ‘daarom’ op verschillende tonen en manieren uitspreekt. Duur: 29 min. 42 sec. ‘Arjan Ederveen neemt één klein, herkenbaar voorbeeld uit de Nederlandse taal, vergroot dat uit en herhaalt het waardoor het op zichzelf gaat staan. Zo verheft hij het. Op een gegeven moment zeiden mijn vrienden en ik de hele tijd “daarom!” tegen elkaar. Ik vind het mooi als een serie zo’n hype kan veroorzaken. 30 Minuten vind ik één van de beste Nederlandse series ooit gemaakt en deze aflevering heb ik heel vaak bekeken. Arjan is een geweldige acteur, eigenlijk meer een kunstenaar. Als ik later kinderen heb, ga ik zijn series als Theo en Thea door hun strot duwen, op videoband, ook als ze alleen maar YouTube willen kijken. Ik vind het jammer dat veel huidige kinderseries vaak politiek correct zijn. Niet meer taboedoorbrekend of goor en plat, zoals Rembo & Rembo. Je moet jezelf ook op de hak nemen, zoals in mijn nummer ‘Lekker Met De Meiden’; ik ben zelf ook zo’n meid. Er is geen woord van gelogen of sarcastisch bedoeld, maar er zit ook een laag in waarin ik kritiek heb op die ‘meiden’ en dus op mezelf. Die typische kleinkunstbenadering zie ik ook in deze serie.’

03. DE REGELS VAN FLOOR (ZAPP) Wat? In deze Zapp-serie duik je in de wereld van de eigenwijze Floor. Een we-

reld waarin kinderen hun eigen regels bepalen, wat tot bijzondere inzichten leidt. Duur: 32 x 10 min. ‘Dit is zo’n een serie die ík als kind had willen zien. Ik ben opgegroeid met Villa Achterwerk en dat was waanzinnig. Het heeft me enorm verrijkt en mijn creativiteit aangewakkerd. Maar een serie als Madelief (1994-1996) bijvoorbeeld, was absurdistischer en niet zo bijdehand als De regels van Floor (2019). Ik vind het ook tof dat ze hierin meer serieuze thema’s aansnijden voor kinderen, zoals privacy, maar dan met een scheutje ironie. Elke aflevering van 10 minuten kijkt heerlijk weg. Alle scripts hebben een helder plot. Bovendien is

BINGEWATCHEN

VERS MAGAZIINE

de dialoog zo echt dat het net lijkt alsof er wordt geïmproviseerd. We zouden films en series voor volwassenen, waarin de bedoeling soms te sterk doorklinkt in de tekst, ook zo moeten benaderen. Of de schrijvers van De regels van Floor erop moeten zetten.’

04. DEREK NEEMT AFSCHEID (DEREK, SEIZOEN 2, AFL. 5) Wat? De kwetsbare Derek (Ricky Gervais) krijgt hartverscheurend nieuws en weet in een paar zinnen bloot te leggen waar het leven over gaat. Duur: 23 min. ‘Er was veel commentaar op deze serie omdat Ricky Gervais Derek, die in een bejaardentehuis werkt, zou neerzetten als een zwakbegaafd typetje. Maar ik vind het juist mooi hoe hij humor en ontroering dicht bij elkaar laat komen en hoe je voelt hoeveel liefde hij heeft voor het personage dat hij speelt. Samen met Amerikaanse stand-up-comedian Louis CK vind ik Gervais één van de grappigste mensen op aarde. Ik kijk ook veel van zijn privé-optredens, bijvoorbeeld wanneer hij te gast is in Comedians In Cars Getting Coffee (met Jerry Seinfeld). Als hij lacht, dan wil je gewoon meelachen. Om dit fragment moest ik lachen en huilen tegelijk, en dat is toch het hoogst haalbare. Die emoties lijken ver uit elkaar te liggen, dus als je die weet los te maken, dan heb je een heel gelaagd verhaal gemaakt.’

05. ANITA MEYER - ER SLEP PAP IN DE KOU Wat? In 2013 speelt zangeres Anita Meyer Maria in de live tv-evenement The

Passion (EO). Tijdens haar vertolking van Volumia’s ‘Hou Me Vast’ vergeet ze haar tekst en redt ze zich eruit met een improvisatie. Duur: 16 sec. ‘In plaats van “Niemand weet waarom de dood ons volgt / Niemand weet waarom er mensen slapen in de kou” zingt Anita Meyer op het einde “Er Slep Pap In De Kou”. Ik heb dit fragment misschien wel dertig keer gekeken. Filmpjes van popsterren die letterlijk en figuurlijk op hun bek gaan, vind ik heerlijk. Nog zo’n voorbeeld is de perfecte Beyoncé. Voor mij is zij God op aarde, maar tijdens haar tournee in 2013 komen haar haren in een ventilator terecht en dat is gewoon het grappigste in de wereld. Op zo’n show is maanden gerepeteerd, iedereen weet precies waar ze moeten staan. Het is zo gelikt, dus als er dan iets mis gaat, dondert het kaartenhuis in elkaar. Ik hou van die scheurtjes in perfectie, die bieden troost. In een wereld met Instagramfilters en autotune gaat menselijkheid namelijk nog wel eens verloren. Daarom ben ik nu bezig met een liedje dat ik ‘Slep Pap In De Kou’ noem en gaat over dat fouten maken erbij hoort.’

ESSAY

LEER MIJ DE VROUW KENNEN Tekst Gwyneth Sleutel Illustratie Barbara Frankie Ryan

ls opgroeiend meisje was ik onder de indruk van de prachtige vrouwen die de beeldcultuur, en met name films, mij voorschotelde. Zij leerden me belangrijke lessen over het â&#x20AC;&#x2DC;vrouw-zijnâ&#x20AC;&#x2122;. Als vrouw hoef je niet te verwachten dat je een ontwikkeling doormaakt, maar je bent wel een verschijning. Alle ogen zijn op jou gericht en je bent het spektakel van de film. Als vrouw laat je je bekijken. Doe dit in stilte en zonder weerklank. Geef als vrouw je stem. Wat heb je als vrouw aan mondigheid? Je bevindt je immers in een goed gecontroleerde en veilige omgeving. Weliswaar met wat minder ruimte voor zelfontplooiing, maar dat heb je toch niet door. Het maakt niet uit: zalig zijn de onwetende vrouwen. Ik, als vrouwelijke kijker, ben de beeldcultuur dankbaar voor de rol die het in mijn opvoeding en vorming heeft gespeeld. Ik weet nu precies wie ik niet wil zijn. We leven in een tijd waar studenten luidkeels meezingen met Merols Hou Je Bek en Bef Me en de vaginabroek uit Emma Westenbergs videoclip Pynk is opgekocht door het Centraal Museum in Utrecht. Vrouwelijke seksualiteit

ESSAY

wordt niet langer onder stoelen of banken geschoven, pussy power is in opkomst. Een eerlijke vrouwelijke representatie is in onze beeldcultuur echter eerder uitzondering dan regel. Welke nieuwe lessen kunnen we uit deze uitzonderingen trekken? Precies de omgekeerde van de lessen die ik leerde.

ALS VROUW BEHEERS JE DE BLIK Dat mannen kijken en vrouwen bekeken worden is geen nieuwe boodschap. Al in 1975 wees filmtheoreticus Laura Mulvey het publiek op de dominante aanwezigheid van de male gaze in mainstream film. De male gaze is sterk doordrongen in de beeldcultuur en niet beperkt tot films die zijn geregisseerd door mannen. Ook in de Nederlandse cinema is deze gaze zichtbaar. Zo zien we bijvoorbeeld in de serie Meisje van Plezier (2017), dat het vrouwelijke hoofdkarakter na haar scheiding als escortgirl gaat werken. Hoewel zij haar seksualiteit inzet als machtsmiddel en hiermee past binnen de postfeministische traditie, is haar representatie traditioneel. Zij is niets meer dan spektakel en macht is ver te zoeken. Eerlijker is de representatie in Sacha Polaks Hemel (2012), waar het vele naakt niet verheerlijkt wordt. Geschoten in onflatteus licht en met geringe close-ups is er geen sprake van fetisjering. Zo wordt het vrouwelijke lichaam op een transparante wijze in beeld gebracht. Natuurlijk zijn er films te noemen waar vrouwen mannen bekijken, bijvoorbeeld in Diep (2015) waar een opgroeiend tienermeisje gefascineerd is door al het mannelijk schoon in het zwembad. Maar hier worden mannen op actieve wijze bekeken. Bij vrouwen gebeurt dat op passieve wijze. Voorbeelden van Vrouwelijke karakters die de blik beheersen of een sterke female gaze zijn echter schaars in Nederlandse film. Het streven blijft dus naar een sterkere blik.

ALS VROUW BEN JE JE BEWUST VAN JE POSITIE Zodra de vrouw bevrijd is van haar geseksualiseerde positie binnen de mannelijke blik wordt het tijd haar verder visueel te bevrijden. Hoe vaak een vrouw middels kadrering visueel wordt vastgezet in hokjes en lijnpatronen is schrikbarend. Gelukkig zien we steeds vaker films die op een reflexieve wijze spelen met dit visuele gevangenschap. Denk bijvoorbeeld aan De Gelukkige Huisvrouw (2010), waar het huis, nadat Lea is bevallen, verandert in een gevangenis. Lea wordt visueel strak gekadreerd tussen haar man, zoon en moeder en bevindt zich voortdurend in frame-in-frame-constructies. Ontsnappen uit de huiselijke omgeving en haar nieuwe rol als moeder is onmogelijk. Dat is eng, zo benadrukt de dreigende muziek onder de beelden van het huis. Op een minder directe wijze laat Soof (2013) zien zich ook bewust te zijn van de ondergeschikte vrouwelijke positie. In deze film maakt het gelijknamige hoofdpersonage, dat sowieso de regels van het vrouw-zijn maar al te graag op de hak neemt, van koken haar carriĂ¨re. Waar de keuken dikwijls wordt gezien als een onderdrukte ruimte, maakt Soof het tot een ruimte van zelfontplooiing en financiĂŤle onafhankelijkheid. Op een ironische wijze bevraagt de

IN HET ZWIJGEN KLINKT HAAR STEM, EEN STERK VROUWELIJK GELUID

VERS MAGAZIINE

film machtsverhoudingen. Bijvoorbeeld wanneer Soof zich bevindt tussen de testikels van een gigantische sculptuur van mannelijke genitaliën, terwijl op de achtergrond een sculptuur van een vrouw zonder armen te zien is. Soof oogt nietig te midden van de gigantische ballen. Het symboliseert de onderdrukte vrouwelijke positie in een door mannen gedomineerde wereld. In plaats van het beeld in elkaar te rammen, bindt Soof de vrouwelijke sculptuur een schort om, waarna ze op een aardse, bijna rituele wijze om het beeld danst alsof ze het heilig verklaart. Ze erkent de primitieve onderdrukte positie van de vrouw, maar laat op ironische en reflexieve wijze zien dat je uit een onderdrukte positie ook macht kan halen.

ALS VROUW IS JE STEM JE KRACHT Misschien wel het bekendste voorbeeld waarin een vrouw haar stem opoffert is in De Kleine Zeemeermin (1989). Nadat Ariel hartstochtelijk verliefd is geworden op prins Eric besluit zij haar stem, die haar uniek maakt door haar zangkwaliteiten, op te geven in een poging Erics liefde voor zich te winnen. Ariel die gedurende de hele film onder invloed staat van mannen, hetzij haar autoritaire vader, hetzij de prins, verliest ze niet alleen een stukje van haar identiteit, maar ook haar vermogen om te spreken. Terwijl juist de stem ingezet kan worden als vrouwelijk machtsmiddel, zo bewijst Marleen Gorris’ De Stilte Rond Christine M (1982). In deze film plegen vier vrouwen die elkaar niet kennen op klaarlichte dag een moord op een kledingwinkeleigenaar. Na de moord weigert één van de vrouwen, Christine, te spreken, ook al zal dit resulteren in strafverhoging. Anders dan in De Kleine Zeemeermin, waar het zwijgen wordt opgelegd, wijst Christines zwijgen op een middel van verzet. Zij kiest ervoor niet te spreken. Dat haar catatonische staat voortkomt uit jarenlange onderdrukking als moeder in een patriarchaal gezinsleven, blijkt uit de tekeningen die zij maakt. Op deze tekeningen is te zien hoe een gelukkige vader en zoon samen met een teneergeslagen moederfiguur in huis opgesloten zijn. De vader en zoon zijn compleet, de vrouw ontbreekt aan armen. Zij is incompleet, niet erkend als volwaardig mens. Hierop verbeeldt ze haar gevangenschap, als vrouw en als moeder. Waarom nog spreken als je toch niet gehoord wordt? Christine schept haar eigen taal en kiest ervoor te communiceren via tekeningen. In het zwijgen klinkt haar stem, een sterk vrouwelijk geluid. Nieuwe lessen trekken uit oude vastgeroeste patronen in films is wellicht nodig voor een eerlijkere representatie van vrouwen. Maar laten we ook kijken naar de goede voorbeelden. Makers die zich bewust zijn van de ongelijkheid en streven naar verandering in kunst en maatschappij. Makers die off-road durven te denken en te werken om eerlijke representatie steeds meer on the road te krijgen. Laten we hier nieuwe lessen uit trekken.

COLOFON

HOOFDREDACTIE Gwyneth Sleutel

EINDREDACTIE Menno Sedee / Conall Sleutel / Annelieke Vleugel

VORMGEVING StudioVeen - studioveen.com

WOORD Mea Dols de Jong / Hugo Emmerzael / Kayleigh de Hoogt / Noa Johannes / Leon van Klink / Fey Yen van Kolfschoten / Gwyneth Sleutel / Annelieke Vleugel / Loeke de Waal / Elisa van Wijk

BEELD Bob Foulidis / Elzeline Kooy - elzelinekooy.nl / Maan Limburg - maanlimburg.com / Barbara Ryan - barbarafrankieryan.com / Ellard Vasen - www.ellardvasen.nl / Bo & Luke van Veen - studioveen.com / Guy Verbeek - whataguy.nl

ONLINE REDACTIE Josephine Hoendervangers / Kayleigh de Hoogt / Ruby van Hooijdonk / Leon van Klink / Fey Yen van Kolfschoten / Priscilla Rasyid / Wouter Springer / Annelieke Vleugel / Loeke de Waal

VERS BESTUUR Nynke Bonnema / Merel Booleman / Sylvie van den Broek / Colin van Drie / Sterre de Jong / Jorn Mooij / Gwyneth Sleutel / Marieke van de Velde

DUKKERIJ Gewadrupo â&#x20AC;&#x201C; gewa.be

MET DANK AAN Elisabetta Agyeiwaa / Soeluh van den Berg / Tyka Beumers / Merel Booleman / Edson da Conceica / Ruud Dobber / EYE / Kenneth Fluonia / Luca Meisters / Het Nederlands Film Festival / Timo Ottevanger / Jamila Smit / Huub Verburg VERS Magazine is mede mogelijk gemaakt door onze hoofdsponsor 66

VERSMAGAZINE.NL 68