Varnarefnið DDT og mývargur í Sogi - söguleg rannsókn á DDTnotkun í Soginu á sjötta áratugnum ....................................
Hugrún Gunnarsdóttir hjá Verkís, vann nýlega að skýrslu fyrir Lands virkjun um notkun DDT í Sogi
Fyrstu áætlanir um virkjun til að nýta fallhæðina á milli Þingvallavatns og Úlfljótsvatns voru gerðar á árum fyrri heimsstyrjaldar. Þegar til átti að taka urðu virkjanakostir neðar í Soginu fyrir valinu á undan. Virkjunarframkvæmdir í Efra-Sogi hófust loks á árinu 1957, eftir mikla þrautagöngu við öflun lánsfjár. Vélar stöð varinnar voru teknar í notkun beggja vegna áramótanna 1959-1960 og fékk nýja virkjunin nafnið Steingrímsstöð, eftir Steingrími Jónssyni þáverandi framkvæmdastjóra Sogsvirkjunar og rafmagnsstjóra í Reykjavík. Aðalverktakinn við byggingu Steingríms stöðvar var danska fyrirtækið E. Phil & Søn í samvinnu við tvö íslensk félög. Ýmis vandamál komu upp á vinnutímanum, þar á meðal sífelld áreitni af völdum mývargs. Birtust ljósmyndir í dagblöðum af verkamönnum við störf sín í miklum hlífðarbúnaði en dæmi voru um að vinna legðist niður vegna ágangs mýsins. Til að trygga vinnufrið á virkjanasvæðinu var gripið til þess ráðs að dreifa hinu kunna
12
skordýraeitri DDT. Efnið skilaði tilætluðum árangri, mýinu snarfækkaði og verkamenn gátu um frjálst höfuð strokið á ný. Ekki er vitað um annað dæmi um slíka notkun efnisins hér á landi og því ekki að undra þótt ýmsar sögur hafi spunnist um það. Málinu hefur af og til skotið upp í fjölmiðlum og dregist inn í umræður um hrun og mögulegar endur heimtur frægs urriðastofns í Þingvallavatni. Málið brotið til mergjar Að beiðni umhverfisstjóra Landsvirkjunar tók Verkís nýlega saman skýrslu um alla þætti málsins þar sem meðal annars var gert grein fyrir rannsóknum á DDT-magni í seti og jarðvegi við Úlfljótsvatn. Vakti úttektin allnokkra athygli fjölmiðla sem sögðu frá efni hennar í upphafi ársins. Hugrún Gunnarsdóttir líffræð ingur og starfsmaður Verkís var verkefnisstjóri. Hún segir rannsóknina hafa verið spennandi en óvenjulega. „Viðfangsefnið sjálft er býsna sérstætt,“ segir