Lessenreeks Fruitwerkgroep

Het drogen van kruiden

Het drogen van kruiden is nog altijd een goede methode om kruiden te bewaren. Verse kruiden zijn altijd beter, het is altijd handig om kruiden voorhanden te hebben in de winter.Of om een kruidenazijn te maken.

Er zijn verschillende methodes om kruiden te drogen.Het is belangrijk dat het drogen zo snel mogelijk na het plukken gebeurd. Dit kan plaats vinden in een droogruimte. De ruimte is dan goed geventileerd en is afgeschermd voor regen, waterdamp , vuil en is rookvrij. De kruiden hangen dan ondersteboven in boeketjes te drogen.

Een droogschor is ook een mogelijkheid. Een droogschor is een houten kader bespannen met wijdmazige textiel of vliegengaas. Men kan ook gebruik maken van een kruidendroger. De droogtijd hang af van de temperatuur en het materiaal dat moet gedroogd worden. Meestal worden de kruiden gedroogd bij een temperatuur tussen de 30 en 40 graden. Kruiden met etherische olies bij een maximale temp van 30 graden. Ook in een gewone oven kan men kruiden drogen. Leg de kruiden op een rooster en verwarm de oven met een maximum van 35 graden. Laat tijdens het drogen de deur op een kier door er bv een kurk tussen te plaatsen. De droogtijd (2 à 4 uur ) hang af van de hoeveelheid en de vochtigheid van het materiaal. Kruiden die je nu kunt plukken om te drogen. Rozemarijn, tijm , dille, laurier, marjolein, basilicum,munt, bieslook. Bewaar de kruiden in een luchtdicht potje , zo bewaren ze langer hun smaak. Gedroogde kruiden kan je een jaar lang bewaren. Veel kruidengenot, Danny VOLG EEN KRUI DENVOORDRACHT. Thema : kruiden azijnen en specerij en maken Datum : 20 oktober Waar : CC Cerf in Gullegem

Rozemarijn: Rosamarinus officinalis

FAMILIE: Lamiaceae lipbloemenfamilie

NAMEN, etymologie Rosamarinus is afkomstig van de latijnse woorden “Ros” wat dauw betekent en “ marinus”wat zee betekent. Zeedauw refereert naar de lokatie van de plant nl de kliffen langs de Middellandse zee en naar de dauwdruppelende aanblik van de blauwe bloemen. Officinalis wil zeggen uit de apothekerswerkplaats, wat wijst op de medicinale werking van de plant.

Rozemarijn wordt tegenwoordig overal als gemakkelijk te snoeien tuinplant gekweekt. Er bestaan verschillende soorten rozemarijn. Rozemarijn houdt van de zon op een beschutte plaats in een goed doorlatende grond.

GESCHIEDENIS : In de oudheid speelde rozemarijn een belangrijke rol bij religieuze- en begrafenisrituelen. Egyptenaren gebruikten de zuiverende werking van de wierook van rozemarijn bij wasrituelen. Arabieren gaven het bij hersenbloedingen en geheugenverlies. Britse gebruiken van rozemarijn waren: gedroogd onder het hoofdkussen tegen nachtmerries en rond de hals tegen verkoudheid. In de cosmetica vinden we rozemarijn terug als ingrediënt van “eau de cologne” en van het minder bekende “Hongaars water”. Tevens helpt het tegen motten in de kleerkast en is het bruikbaar als natuurlijk antioxidant bij het conserveren van fijne vleeswaren. Het is ook een begerenswaardige plant in menig homeopathiemiddel.

GEBRUIKTE DELEN : Vooral de blaadjes, die zijn het rijkst aan etherische olie net na de bloei. Soms de bloeiende toppen. Gedroogd voor de smaak en aroma.

BELANGRIJKSTE INHOUDSTOFFEN Etherische olie ( e.o.) met verschillend chemotype ( CT), CT camfer is meer geschikt voor het stimuleren van de bloedsomloop, CT cineol is meer geschikt voor de luchtwegen, CT verbenon is meer geschikt voor de lever, flavonoïden, looistoffen, fenolzuren.

Inwendig gebruik

Stimuleert de bloedsomloop: vooral van de buik en de hersenen door de etherische olie van CT camfer. Versterkt de hartcontractie en verhoogt de doorbloeding van de kransslagaders. Rozemarijn kan helpen bij griep– en longaandoeningen (kan van pas komen bij de griepepidemie die ons land teistert!). Ook bij bloedarmoede, galblaasontsteking en kramp is Rozemarijn de redder in nood. Thee drinken van Rozemarijn kan helpen bij stress, migraine en depressie.

Uitwendig gebruik

Uitwendig is Rozemarijnolie het uitstekende middel om spier-, zenuw- en gewrichtspijn op een natuurlijke wijze te behandelen. Ook pijn veroorzaakt door kneuzingen kan erdoor verlicht worden.

ROZEMARIJN IN DE TUIN Rozemarijn vraagt, gezien zijn geringe weerbaarheid tegen vorst, een zonnige – droge - zanderige en beschutte staanplaats in de kruidentuin. Je kan ze ook in vaste plantenborders zetten, dit om de sierwaarde van het kruid. De beste grond is een kalkrijke en goed doorlaatbare grond die met weinig voedsel best tevreden is. Je maakt rozemarijn blij met een zonnig plekje dat een beetje beschut is tegen wind. Het kruid groeit rechtop en kan wel 1,5 m hoog worden, maar in ons klimaat wordt hij meestal niet hoger dan 1 m. De plant bloeit van maart tot mei en krijgt dan lichtblauwe lipbloempjes. Het is belangrijk om rozemarijn regelmatig te snoeien. Op die manier blijven de planten in vorm en wordt de luchtcirculatie verbeterd. Daarom heb ik een paar tips voor je. Verwijder dode en zieke takken. Verwijder gebroken en schurende takken. Snoeien kan op vrijwel elk moment. Maar na de winter is het wel een must, omdat de rozemarijn snel verhout en ouder wordt. Snoei alle takken wat terug, maar nooit tot in het kale hout; zorg dat er altijd nog groen aan de takken zit. Door vormsnoei dwing je de plant om binnenin jonge takjes te maken. Kort hem daarom aan de toppen zo’n 5 à 8 cm in.

OPKWEEK Rozemarijn vermeerderen kan door zaaien maar wordt zeer weinig toegepast. De meest gebruikte vermeerderingswijze is door het nemen van stekken. Dit doe je in de maand september (we spreken hier dan van zomerstekken) door kruidachtige kopstekken van +10 cm te nemen. Je steekt de stekken in een mengsel van turf en rijnzand (3/2) en zet het gedurende de inwortelperiode onder dubbel plastiek of gaatjesplastiek. Na de inworteling worden de stekken in een voedzame, doorlaatbare en humusrijke grond opgepot en pas in de lente wanneer de meeste vorst verdwenen is kan je ze uitplanten op een afstand van 50 cm. Als je de rozemarijn gaat verpotten, net voordat de nieuwe bloei begint, is het ook aan te raden om de plant zo’n 2 á 3 cm terug te snoeien.

GEBRUIK IN DE KEUKEN Als je rozemarijn wil gebruiken in je gerechten kun je beter geen losse blaadjes plukken, maar de toppen afsnijden met een snoeischaar of scherp mes. Daarna kun je de blaadjes er afhalen. In de Mediterrane keuken is rozemarijn een hoofdrolspeler. Het wordt er vooral gebruikt om marinades, barbecues, soepen , bruine sausen en stoofschotels het aparte Provençaalse smaakje te geven. Vooral gegrild vlees, (lams-, varkensvlees en wild), en soepen smeken om rozemarijn. Ratatouille, tomaten- en auberginegerechten hebben ook rozemarijn nodig. Maar ook in min-

Ledenblad 2020-2 der voor de hand liggende, zoete gerechten wordt soms rozemarijn toegevoegd zoals in jam en gebakjes. Ze houden veel van dit kruid. Vers, maar ook gedroogd of ingevroren behoudt dit kruid zijn fijn aroma.

RECEPT Voor de vegetariërs onder ons is het volgende gerecht een aanrader, maar ook vleeseters zullen het niet versmaden. Vegetarische goulash · 2 eetlepels rozemarijnolie · 2 gesnipperde uien · 1 eetlepel paprikapoeder · 275 ml heet water met een theelepel tomatenpuree · 400 gr tomaten, gepeld in vieren gesneden · 2 takjes rozemarijn · 1 dessertlepel bloem · 225 gr bloemkool · 225 gr nieuwe aardappelen in stukken · 225 gr zomerwortelen in partjes · ½ groene, fijngehakte paprika · 150 ml zure room · peper en zout

Bereiding: Verhit de rozemarijnolie in een vuurvaste schotel en doe er de fijngehakte uien in. Voeg er drievierden van het paprikapoeder aan toe en laat alles 2 minuten sudderen. Doe er nu vervolgens het water, de tomaten, de takjes rozemarijn en de bloem bij en breng nu het geheel aan de kook en blijf roeren tot men een redelijk gladde massa bekomt. Voeg er alle groenten aan toe en doe een deksel op de schotel en zet die in een voorverwarmde oven van 190°C. Haal de schotel er na een 30 à 40 minuten uit en verwijder de takjes rozemarijn en roer er dan de zure room en de rest van het paprikapoeder door. Een eerlijke en heerlijke bereiding als welkome variatie na de eerder zware maaltijden van de voorbije feesten, maar zeker niet minder lekker!

ETHERISCHE OLIE: !!!!! Bespreek het gebruik en receptuur van etherische olie altijd met een arts.

Rozemarijn CT cineol Bekomen door stoomdistilatie van de bloeiende toppen. Oorsprong : Marrokko en Tunesië Inhoudstoffen: 1,8- cineol 40 – 60% , keton: Kamfer 7 - 15%, monoterpenen en alcoholen. Therapeutische eigenschappen uitwendig gebruik

Luchtwegeninfecties gepaard gaande met slijmvorming Verkoudheden , schimmels. Chronische vermoeidheid ( inhaleren door vernevelen)

!!!! Contra- indicatie: • Geen gebruik tijdens de eerste drie maanden van de zwangerschap door de aanwezigheid van keton. (abortief, neurotoxisch) • Niet bij borstvoeding en babys • Niet bij MS patiënten, kan opstoot veroorzaken.

ROZEMARIJN CT KAMFER Oorsprong : Spanje en Frankrijk Inhoudstoffen: keton: Kamfer 30%, 1,8-cineol 15%, monoterpenen en alcoholen.

Therapeutische eigenschappen

Pepmiddel : stimulerend, verstuivend innemen Bij sportmassage tegen krampen ( uitwendig)

!!!! Contra- indicatie: • Geen gebruik tijdens de eerste drie maanden van de zwangerschap door de aanwezigheid van keton. (abortief, neurotoxisch) • Niet bij borstvoeding en babys • Niet bij MS patiënten, kan opstoot veroorzaken.

ROZEMARIJN CT VERBENON Oorsprong : Cosica Inhoudstoffen: Kamfer 1 - 10%, 1,8-cineol 3%, keton: verbenon 15-40%, monoterpenen en alcoholen.

Therapeutische eigenschappen:

Levergenererend , leverdrainage, geelzucht Huidregenererend, droge huid, cellulitis, rimpels, haaruitval. Gebruikt in champoo.

!!!! Contra- indicatie: • Geen gebruik tijdens de eerste drie maanden van de zwangerschap door de aanwezigheid van keton. (abortief, neurotoxisch) • Niet bij borstvoeding en babys • Niet bij MS patiënten kan, opstoot veroorzaken.

Bron: Groot handboek geneeskundige planten ( G Verhelst) - Aromatherapie ( D Baudoux)

Danny Goemaere Herborist