MOVE MOVE your business MOVE the people MOVE TOGETHER Samen betekenis geven aan de toekomst
Magazine November 2019
2
M OV E TO G E T H E R
Inhoud 3 Voorwoord 4 Interview Hilbrand Katsma 8 Experimenteren in de circulaire wijk van overmorgen 10 Loskade en Luchtstroom tour 12 Socials & Media 14 Duurzaam op reis 16 MOVE the future 18 MOVE a generation 20 MOVE your team 22 MOVE your business 24 MOVE the people 26 Interview met Ruud Veltenaar 27 funda Huis - gebouw van data en dromen 28 Column Marije Kamphuijs 29 Reportage: project Milestone 30 Betaalbaar verduurzamen utopie of uitdaging? 34 Column Menso Oosting
MOVE the future MOVE a generation MOVE your team MOVE your business MOVE the people MOVE TOGETHER Samen betekenis geven aan de toekomst
S A M E N B E T E K E N I S G E V E N A A N D E TO E KO M S T
3
Voorwoord
Let’s MOVE together!
Onlangs was je te gast op MOVE together. Een week waarin
Nagenieten kun je op je gemak nog eens doen met dit
we samen grenzen wilden verleggen en verder wilden kijken
magazine. Het bevat een verslag van alle dagen, interviews,
dan morgen. Een week waarin we samen wilden bouwen
uitgelichte projecten, columns, quotes en natuurlijk foto’s!
aan ruimte voor een beter leven. Met collega’s, relaties,
Daarnaast hebben we ook een aftermovie gemaakt die je vindt
samenwerkingspartners, studenten en docenten.
via onderstaande QR-code. Dus lees, hoor en bekijk nog eens alles van MOVE the future, MOVE a generation, MOVE your
Als marketingafdeling zijn we wel gewend om events te
team, MOVE your business en MOVE the people.
organiseren: een relatiedag, de feestelijke opening van een
We bedanken je graag voor je komst.
gebouw, een jubileumviering, een medewerkersdag. Maar toen was daar MOVE together…..eerlijk is eerlijk dat was wel even topsport. Een fabriekshal ombouwen tot eventlokatie waar we een hele week lang ons verhaal moesten kunnen vertellen, inhoud geven aan elke themadag, inspiratiesessies organiseren, een beursplein optuigen, de communicatie hierover verzorgen en een spetterend eindfeest organiseren. Maar wat hebben wij er van genoten. En wij hopen jullie ook.
Team MOVE together
4
M OV E TO G E T H E R
‘Ik ben er trots op dat we als Van Wijnen hiertoe in staat zijn’ Hilbrand Katsma is sinds begin 2019 regiodirecteur Van Wijnen Noord en Oost. Zijn boodschap op het Van Wijnen-evenement MOVE together: Sta open voor verandering. ‘Daaruit ontstaan de mooiste dingen.’ Tekst: Belinda Fallaux, Vonc Communicatie
S A M E N B E T E K E N I S G E V E N A A N D E TO E KO M S T
5
“Ik zie ze nóg staan tijdens MOVE the people, die twee timmerlieden uit Deventer. Zestigplussers. Behoorlijk onder de indruk van wat ze die dag hadden gezien. ‘Machtig mooi’ vonden ze het om deel uit te maken van het verhaal. Nog zo’n onvergetelijk moment: De Loskade was net klaar en de mensen van de fabriek kwamen kijken. Ik sprak daar mijn respect en dank voor ze uit. Die jongens hadden werkweken van zes dagen gemaakt om de klus naast hun gewone werk te klaren. En dan zie je die stoere, trotse kerels voor het eerst samen met de mannen van de montageploeg staan. Biertje in de hand, zo van: dit hebben we maar mooi gefikst met elkaar. Daar werd ik ongelooflijk blij van.”
‘Ik wil waarde toevoegen’
Zelfvertrouwen Het was een wake-up-call voor hem en zijn collega Peter Hutten, toen
DNA
regiodirecteur Noord. “Een indringend moment ook”, zegt Katsma. “Want we
‘Wij’, ‘met’ en ‘samen’. Die woorden
wisten het niet meer. We zijn in die
zullen tijdens het interview nog vaak
periode het gesprek aangegaan met
vallen. Voor Hilbrand Katsma (49) gaat
mensen uit andere vakgebieden, zoals
het om de mensen. ”Niet voor niets
de auto-industrie. Ik heb me daarbij
heette ons evenement MOVE together.
leergierig opgesteld, wilde horen hoe
Samen bewegen we naar de stip op
die bedrijven het deden en wat zij
de horizon.” En die stip is dichterbij
tegenkwamen. Kwetsbaar, ja. En toch
dan ooit, als het aan Van Wijnen ligt.
ook met een mate van zelfvertrouwen.
Tijdens de MOVE-week, begin oktober,
In mijn ogen heb je dat nodig om een
vertelde Katsma voor een publiek van
transitie door te maken.”
ambassadeurs, onderwijsinstellingen, samenwerkingspartners, relaties en medewerkers het Fijn Wonen-verhaal. Een
Droom
verhaal dat in 2011 begon, in het hart van de crisis. Ruim 6000 bouwbedrijven vielen
Lang verhaal kort: het antwoord lag
om. “Er stroomden mensen de sector
in de ontwikkeling van Fijn Wonen,
uit, jeugd vond de bouw niet meer sexy.
een geïndustrialiseerd, snel te bouwen
We moesten met dezelfde mensen meer
woonproduct. Fijn Wonen is inmiddels
doen in dezelfde tijd.” Katsma, toen nog
doorontwikkeld tot versie 3.0, een
directeur Van Wijnen Heerhugowaard,
compleet toekomstbestendig concept.
besefte: als we op de traditionele voet
“Gaandeweg hebben we oplossingen
doorgaan en de groeiende risico’s en
voor actuele vraagstukken ingebouwd.
krappe marges op de koop toe nemen,
Er staat nu een betaalbaar, circulair
gaan we het als bedrijf niet redden.
woonproduct met een korte bouwtijd dat ook nog eens antwoord geeft op de huidige kwesties rond grondstoffen, energie, afval en stikstof.”
6
M OV E TO G E T H E R
Resultaat Katsma stevent af op zo’n drie decennia dienstverband bij Van Wijnen. Bouwen zat er al jong in. “Als jongetje timmerde ik skelters en hutten. Iets tastbaars zelf maken, dat boeide me.” Bij Van Wijnen startte hij op projectontwikkeling, waarna hij snel projectcoördinator werd. Na verloop van tijd maakte Katsma op eigen verzoek een rondje door het bedrijf. “Soms bedachten we bij ontwikkeling iets waarover het bouwbedrijf vragen stelde. Ik wilde aan de ‘voorkant’ kijken om met meer kennis de discussie aan te kunnen gaan.”
Oprechtheid Er volgden functies in werkvoorbereiding, uitvoering en projectleiding. Katsma deed projecten op de marinebasis in Den Helder, werd bedrijfsleider in Gorredijk en leidde onder meer de bouw van Sportstad Heerenveen en projecten in Amsterdam. “Mijn drive zat ‘m vooral in het samen realiseren van projecten. Ik motiveerde mensen vanuit de inhoud om mee te gaan, daagde ze uit om het beste uit zichzelf te halen.” In 2007 werd Katsma vestigingsdirecteur in Heerhugowaard. “Het directeurschap an sich was nooit mijn ambitie. Wat ik wel wilde: van invloed zijn, iets toevoegen. Niet vanuit macht, maar vanuit mijn rol. Van Wijnen is totaal niet hiërarchisch: iedereen staat in dienst van het geheel. Ook de dikste directeur is waterdrager voor de groep. Voor ego’s is hier geen plek; het gaat om waarde toevoegen Op De Loskade testen echte gebruikers
opstaan, gas geven en daartussen ook
vanuit oprechtheid en gedrevenheid.
de complete Fijn Wonen-lijn. Een
ettelijke twijfelmomenten: moeten we
Grensverleggend. In dat klimaat heb ik
droom die uitkomt, zo noemde Katsma
dit wel doorzetten? Het ging tenslotte
me altijd heel prettig gevoeld.”
het in een recent interview. Maar ook
over serieuze bedragen. Maar dan staat
die droom werd niet zonder slag of
het er uiteindelijk toch. Het geeft me een
stoot werkelijkheid. “Bij de officiële
gevoel van trots dat we als Van Wijnen
opening van De Loskade werd op de
hiertoe in staat zijn.”
gevel een film over de totstandkoming geprojecteerd. Met een brok in m’n keel stond ik ernaar te kijken. Maar in mijn hoofd draaide een andere film. Over een idee bedenken, bijna voor gek worden verklaard, over vallen en
Buiging Echt leiderschap betekent dat je mensen
‘Echt leiderschap betekent mensen inspireren om buiten de lijntjes te kleuren’’
zo kunt inspireren dat ze buiten de lijntjes durven kleuren, vindt Katsma. “Dat is het grootste goed. Fouten mogen maken hoort daarbij. Eigenlijk past dat laatste niet bij mijn karakter, liefst wil ik dingen
S A M E N B E T E K E N I S G E V E N A A N D E TO E KO M S T
7
in één keer goed doen. Maar ik heb wel geleerd dat als je iets wilt creëren, je moet mogen falen. Op MOVE together was mijn boodschap: sta open voor verandering, wees niet bang voor de toekomst. En durf ook kwetsbaar naar je eigen plek in het geheel te kijken. Dan kunnen de mooiste dingen ontstaan.” Katsma’s eigen leerschool in de afgelopen jaren? “Grote plannen en ideeën zijn soms te abstract om mensen mee te krijgen. Jaarcijfers brengen een groep niet in beweging. Ik heb geleerd het klein en persoonlijk te maken en uitdagingen terug te brengen tot individuele doelen, waarbij het individu het verschil kan maken. Het moet niet alleen het verhaal van Peter Hutten en Hilbrand Katsma zijn, maar van iedereen bij Van Wijnen.” Dan, bedachtzaam: “We hebben het vaak over bouwen, maar het gaat over mensen. Ik heb enorm veel respect voor de mensen die iedere
‘Ik heb veel respect voor de mensen die in weer en wind hard werken’
dag in weer en wind hard werken en tegelijkertijd zonder twijfel die transitie neerzetten. Diepe buiging.”
tool ontwikkeld waarmee de klant zef een woning kan samenstellen, mee kan kijken in het productieproces en direct kan zien wat het kost. Transparanter is niet mogelijk. Online spullen kopen doen we al jaren en dat kan ook met huizen,
Revolutionair
Schaalbaarheid
alleen zijn de getallen anders. Mensen schieten in de lach bij de gedachte dat
Begin 2019 werd Katsma regiodirecteur
En dan is er nog de nieuwste loot
er bij een woningproject van 6 miljoen
N o o rd
p r i m a i re
aan de Van Wijnen-stam: modulaire
staat: wilt u betalen met iDEAL of
verantwoordelijkheid ligt bij het werken
geprefabriceerde en verplaatsbare
Mastercard? Maar we gaan het wel zo
aan een toekomstbestendige regio,
appartementengebouwen op basis van
doen. We kunnen wel roepen dat we
maar hij denkt breder. “De urgentie
Fijn Wonen 3.0. Werknaam: Hedera.
grensverleggend zijn, maar hiermee
in Nederland is groot. Als we het over
De productie wordt verwacht eind
gaan we echt snaren raken bij de klant.”
zaken als energie of circulariteit alleen
2021, begin 2022, maar Katsma gaf de
bij praten houden of alleen kleine
primeur al weg tijdens zijn key-note op
Als het aan Hilbrand Katsma ligt,
initiatieven bedenken, gebeurt er niks.
MOVE. “We bouwen straks met weinig
is Van Wijnen over vijf jaar 100%
Ik geloof in schaalbaarheid. De Loskade
mensen in een paar maanden tijd torens
toekomstbestendig. “In alles. Als in:
draagt het DNA om tienduizenden
waar normaal anderhalf jaar voor staat.
een 100% veilige werkplek bieden,
woningen te maken. Fijn Wonen heeft
En
Een
een minimale footprint achterlaten, de
zich inmiddels bewezen. Dat geeft ons als
revolutionair, bijna onwerkelijk circulair
arbeidsschaarste aanpakken, volumes
Van Wijnen de kans een fors deel van de
product.”
maken om het enorme woningtekort
en
Oost.
Zi j n
30
procent
goedkoper.
Nederlandse woningmarkt te bedienen.
op te lossen én een uitdagende en
Uiteraard blijven we ons volop inzetten
inspirerende werkomgeving zijn. Als ik
iDEAL
zie waar we nu staan, is dat haalbaar.”
woningen en het onderhoud en beheer
Nog een nieuwe ontwikkeling is het
Wanneer is Katsma’s werkdag geslaagd?
van vastgoed.”
digitale woningverkoopplatform dat
“Op weg naar huis speelt er meestal van
Van Wijnen op de rol heeft staan. Een
alles door mijn hoofd, maar de bottom
soort bol.com, maar dan voor huizen.
line is: heb ik ergens waarde kunnen
“De huidige verkoopmethode voldoet
toevoegen? De dag van vandaag moet
niet meer volledig. We hebben een online
een stukje beter zijn dan die van gisteren.”
voor speciale maatwerkprojecten, het energetisch verbeteren van bestaande
8
M OV E TO G E T H E R
Uitgelicht
Experimenteren in de circulaire wijk van overmorgen De Loskade Ooit was Groningen de grootste suikerstad van Europa. Honderden arbeiders uit Groningen en de wijde omtrek werkten er. De fabrieksgebouwen en infrastructuur zijn jarenlang beeld- en geurbepalend geweest voor generaties inwoners van Stad en Ommeland. Deze plek noemde men De Loskade. De plek waar miljoenen tonnen suikerbieten zijn gelost. De toekomst is nu Nu is De Loskade de plek waar wij actief onze toekomst dromen najagen. De plek waar wij tot 2030 samen met onze partners experimenteren met nieuwe innovaties op het gebied van
Bouwen heeft een enorme impact op de aarde
17% van de drinkwaterconsumptie, 33% van de CO2 emissie, 30% van het afval en 45% van het wereldwijde grondstoffengebruik komt voor rekening van de bouw
wonen, mobiliteit, energie en materialen.
Deze cijfers geven de urgentie om te veranderen aan. Dit geldt niet alleen voor
Op het eerste gezicht lijkt De Loskade
Van Wijnen, maar voor de hele bouwsector. En dat stelt ons voor uitdagingen.
op een redelijk traditionele woonwijk.
Wij zijn van mening dat het anders moet. Hoe gaan we zo verantwoordelijk
Maar niks is minder waar. De Loskade is
mogelijk om met onze grondstoffen, mensen en tijd? Wij willen de overstap maken
een pop-up wijk waar wij een compleet
van fossiele naar herwinbare energiebronnen. Onze verantwoordelijkheid nemen
nieuwe lijn met circulaire woonproducten
voor onze kinderen en hoe wij omgaan met de aarde. Want wij zouden weleens
van Fijn Wonen introduceren.
de laatste generatie kunnen zijn die daar wat aan kan doen. Ons antwoord van vandaag hoe we zo verantwoordelijk mogelijk omgaan met grondstoffen, mensen en tijd is De Loskade; broedplaats voor circulariteit en innovaties van de toekomst.
S A M E N B E T E K E N I S G E V E N A A N D E TO E KO M S T
9
Circulair bouwen
Circulaire wijk
We introduceren op De Loskade een
Alle woonproducten op de Loskade
compleet nieuwe lijn met prototypes
zijn circulair, voorzien van biobased
van circulaire woonproducten van Fijn
producten en aangesloten op een
Wonen. Deze eenheden zijn geheel
grijs water systeem. De circulaire,
remontabel. Ieder onderdeel van de
gezamenlijke binnentuin is een concept
woning kan onderdeel worden van een
van bureau Donkergroen. Opmerkelijk
nieuw woningontwerp. Bij de opbouw
is de grote biodiversiteit. Er is gekozen
van De Loskade experimenteerden
voor een variëteit aan biologische
we met het assembleren van een Fijn
planten, eetbare kruiden en bloemen;
woning die wind- en waterdicht is in 1
een bijenoase!
dag. Van de studio’s werden twee op
Bouwen aan de toekomt van morgen We zijn altijd op zoek naar the next step.
1 dag gerealiseerd. Door te switchen
Een ondergrondse regenwaterbuis er
van bouwen naar assembleren kunnen
voorziet de tuin op natuurlijke wijze van
we de woning re-monteren en is een
water. De bestrating en lichtmasten
woning losmaakbaar.
(voorzien van led-armaturen) in de
Een wereld waarin Fijn Wonen circulair
binnentuin zijn voorbeelden van
de nieuwe standaard is. Samen met
hergebruik. In de circulaire wijk van
creatieve en vooruitstrevende partijen
overmorgen scheiden we ons afval
bouwen we zo aan de toekomst van
zoveel mogelijk. Ter plekke, in onze
morgen. Samen weten we meer, maken
collectieve milieustraat.
we het experiment spannender en komen we verder. Veel verder. Wij nodigen jou uit om samen met ons de grenzen te verleggen. In denken en doen. Zo bouwen wij aan een beter leven. Een fijn leven. Een duurzaam leven. Ons leven!
Living Lab De Loskade is een live testlocatie. Hier doen we tot 2030 samen met onderwijsinstellingen honderden experimenten rond het wonen van de toekomst. We proberen verschillende
Smart energy
gevelafwerkingen uit, experimenteren met ventilatiesystemen en testen
We zijn onze eigen netbeheerder. Alle
verschillende gasloze installatie-
energie die we in de wijk opwekken
concepten. De komende jaren blijft er
gaat rechtstreeks naar het energiehart
ruimte om nieuwe toekomstbestendige
van De Loskade. Van hieruit leveren
en circulaire ideeën of een innovatief
we elektriciteit aan onze huurders.
product te testen op De Loskade
Ook de watervoorziening regelen we vanaf dit punt. Door vraag en aanbod op elkaar af te stemmen, wordt er optimaal gebruik gemaakt van de beschikbare energie en ontstaat er een SmartGrid. Onze installaties zijn
Meer weten over De Loskade? Kijk dan op www.deloskade.nl
klaar voor een elektriciteitsnet dat energievraag en -aanbod op elkaar afstemt. De komende tijd ontwikkelen we zo’n intelligent net zelf.
10
M OV E TO G E T H E R
Loskade en Luchtstroom tour Het Suikerterrein in Groningen is een plek waar startups zich kunnen vestigen en waar wordt geĂŤxperimenteerd met duurzame producten en innovatieve diensten. Innovatieve bedrijven, maatschappelijke organisaties en onderwijsinstellingen bouwen samen aan de toekomst op deze plek. Ook Van Wijnen huurt hier twee kavels: De Loskade en De Luchtstroom. Samen met andere creatieve ondernemers experimenteert Van Wijnen met haar woonproduct Fijn Wonen in de circulaire wijk van overmorgen: De Loskade. Elke dag tijdens MOVE together konden bezoekers De Loskade bezoeken.
Doe nu de tour op deloskade.nl/tour
En dat kan nog steeds. Doe de tour en je wordt langs alle verschillende punten rondgeleid.
Gevelbekleding Elke gevel anders
Leefomgeving Biodiversiteit en circulariteit in de omgeving
Daktoepassingen De zon als energiebron
Living Lab Ruimte voor experimenteren
Fijn Wonen Betaalbaar, comfortabel en toekomstbestendig
Tech en Design De combinatie van slim en mooi
Circulariteit De zon als energiebron
Smart energy Het energiehart van De Loskade
S A M E N B E T E K E N I S G E V E N A A N D E TO E KO M S T
11
1 Ingang
Welkom op de Luchtstroom
2 MEER
6 7
5
4
8
De eerste grond huurder van de Luchtstroom
3
Glaasje Hortus
Hoofdkwartier van de Ideeënjagers
4 Instawall
2
Laat weten dat je op de Luchtstroom bent geweest
5 Bomen
3
Gered van de snipper dood en geplant in een bak van oude dakpannen
6 Landmark Gemaakt van gebruikte materialen
1
7
Kantoor Camping
Wil je hier ook komen werken?
8 Kas
De groentetuin van de Luchtstroom
Luchtstroom De Ideeënjagers experimenteren op
Wie zijn de Ideeënjagers?
Iedereen is een Ideeënjager
De Luchtstroom met de leefomgeving
De Ideeënjagers zijn een groep jonge,
De Ideeënjagers gaven tijdens Move
van de toekomst. Dit doen zij niet
handige enthousiaste mensen die met
together korte, maar energieke creatieve
alleen.
of
hun idealen het werkveld bestormen.
sessies. Met allerlei creatieve technieken
onderwijsinstellingen die kennis willen
Hun hoofdkwartier is De Luchtstroom.
gingen de deelnemers de diepte in om
delen, innoveren en deel uit willen
Het team bestaat momenteel uit vier
ideeën en oplossingen te zoeken voor de
maken van de community op het
Ideeënjagers.
leefomgeving van de toekomst!
B e d r i j ve n ,
s t a r t- u p s
Suikerterrein kunnen zich hier vestigen. Voor De Luchtstroom staan de pijlers ‘transparantie, experimenteren, sociaal betrokken en klimaatvriendelijk’ centraal.
Luchtstroom tour Samen met gedreven partijen zijn de Ideeënjagers een dynamische, bruisende, open plek aan het ontwikkelen waar mensen komen en gaan. Een werkplek op een creatieve hotspot van Groningen! Op de Luchtstroom hebben alle Ideeënjagers ook een eigen project. Tijde ns
M OVE
togeth e r
konde n
bezoekers op de Luchtstroom kijken en de tourstappen langs lopen.
gra m a t s n I e d k Bekij n onze collega a t a ke-over nv t ijdens de Dia get her week. MOV E tiko hier Kl 12
Socials
& Media
M OV E TO G E T H E R
S A M E N B E T E K E N I S G E V E N A A N D E TO E KO M S T
an v t n e m g a r f ra d io t e h oord r N e t is V u L T R op g in t s o O o s M en klik hier
13
14
M OV E TO G E T H E R
Duurzaam op reis Onderdeel van MOVE together was de beurs, waar medewerkers van Van Wijnen en Fijn lieten zien hoe zij samen bezig zijn met een duurzame reis.
S A M E N B E T E K E N I S G E V E N A A N D E TO E KO M S T
15
16
M OV E TO G E T H E R
Zondagochtend 29 september, de start van MOVE together. Met gezonde spanning beginnen we aan deze eerste dag. Het stortregent en waait flink, onze geplande start bij De Loskade valt hiermee letterlijk in het water. Maar binnen is het warm, staat koffie klaar en is iedereen onder de indruk hoe de oude Suikerfabriek is omgetoverd in een Van Wijnen-eventlocatie. MOVE the future is vandaag het thema.
S A M E N B E T E K E N I S G E V E N A A N D E TO E KO M S T
17
hebben in onze snel veranderende wereld. En op welke manier we vanuit verschillende invalshoeken invulling kunnen geven aan een beter leven. Een thema waar wij ons allemaal dagelijks mee bezighouden vanuit zorg, overheid, onderwijs, woningcorporatie of maatschappelijke organisatie. Het gesprek werd geleid door dagvoorzitter Inge Diepman.
Betaalbaar en comfortabel wonen voor iedereen. Het werd een boeiend en inspirerend Tijdens MOVE the future gingen we
gesprek met onze gasten. Peter Hutten,
op zoek naar wat ons verbindt. Welke
COO bij Van Wijnen Groep en Hilbrand
zoektocht maakt ieder van ons om bij
Katsma, regiodirecteur Van Wijnen
te kunnen dragen aan dat doel: beter
Noord en Oost praatten de gasten bij
leven? En wat houdt ons soms uit onze
over de oplossingen die Van Wijnen biedt
slaap in die zoektocht? Kunnen we
om betaalbaar en toekomstbestendig
elkaar helpen bij de ontwikkelingen
wonen voor iedereen mogelijk te
en veranderingen die nodig zijn om te
maken en houden. Onze gasten waren
komen tot beter leven? Samen komen
enthousiast en dachten mee over hoe
we verder dan ieder afzonderlijk, en
zij mee kunnen doen en constateerden
daarom hebben we deze dag met elkaar
tegelijkertijd dat onze oplossingen ook
gereflecteerd op wat ons soms wakker
bijdragen aan het oplossen van een
houdt en vooral op wat ons bindt. De
aantal problemen waar zij voor staan.
grootste zorg die werd geuit was hoe
We sloten deze eerste dag van MOVE
we wonen betaalbaar en comfortabel
together af met veel positieve reacties
kunnen houden voor iedereen.
van onze gasten. Voor iedereen was het een relevante en inspirerende bijeenkomst en het smaakte naar meer!
Samen van betekenis Voor Move the Future hebben we een selecte groep ambassadeurs en toprelaties uitgenodigd vanuit de diverse domeinen waarin Van Wijnen actief is (wonen, zorgen, werken, leren, recreĂŤren). Allemaal op topniveau/ eindverantwoordelijk. Het is een mix van publieke bestuurders (wethouders, b u rg e m e e s te r s ,
g e d e p ute e rd e n),
bestuurders van o. a. corporaties en
zo rg i n s te lli n g e n
en
ove rig e
(maatschappelijke) organisaties. Tijdens MOVE the future gingen we met onze gasten in gesprek over hoe we samen van betekenis kunnen zijn en impact kunnen
18
M OV E TO G E T H E R
Maandag 30 september 2019 was MOVE a generation, de tweede dag van de MOVE together week. Hierbij stond de connectie tussen het onderwijs en de praktijk centraal met als gezamenlijk doel: onze jeugd voorbereiden op een duurzame loopbaan in de techniek.
S A M E N B E T E K E N I S G E V E N A A N D E TO E KO M S T
19
We nodigden bestuurders, opleidingscoördinatoren, docenten, stage- en af stude e rbegeleide rs ,
onde r wijs-
ontwikkelaars en praktijk-begeleiders uit om samen met ons betekenis te geven aan de toekomst. We kijken terug op een geslaagde dag waarin er mooie betekenissen met elkaar zijn gedeeld. Onze collega Jelmer Frank Wijnia liet zien wat de invloed van Generative Design is op het bouwproces en hoe dit het hele bouwproces op zijn kop kan zetten.
MOVE a generation kende twee mooie ondertekenmomenten van onze nieuwe samenwerkingen waar we erg trots op zijn. Vanaf nu is er een samenwerking tussen
Natuurlijk vroegen wij ook onze bezoekers wat ze van MOVE a generation vonden.
BuildinG, Kenniscentrum NoorderRuimte (van de Hanzehogeschool) en Van Wijnen én tussen SBB en Van Wijnen. Het opleiden binnen Van Wijnen willen we hiermee nog beter maken. Wij kijken er naar uit!
Wij vroegen één van onze aanwezige sprekers, Wilbert van den Eijnde, NHL Stenden Hogeschool, hoe hij vindt dat Van Wijnen nu bezig is. “Tot en met vandaag was de bouw voor mij een beetje een blinde vlek. Ik kom zelf uit de maakindustrie en zeg altijd dat we meer moeten samenwerken, maar ik had geen idee dat het al zo concreet was. Als ik hier over de beurs heen loop en de robot voorbij zie komen en de plannen die er zijn. Het is echt een serieuze installatiestap die nu wordt gemaakt. Ik vind het heel spannend om dat van dichtbij mee te maken. Dat zegt ook iets over het bedrijf en hoe innovatief dat soort dingen zijn’’.
“Top georganiseerd! Een unieke belevenis en uitstekend voor het ‘merk’ Van Wijnen’. Een ander leuke opmerking kwam van een detacheerder: ‘’Als detacheerder van hoger opgeleid bouwkundig personeel probeer ik als ambassadeur op te treden voor Van Wijnen. Dit event helpt mij om goede kandidaten te overwegen een gesprek aan te gaan met Van wijnen bij concrete openstaande vacatures’’.
20
M OV E TO G E T H E R
Met een plenair welkomstwoord
Op de derde dag van MOVE together organiseerden wij speciaal voor onze samenwerkingspartners het evenement MOVE your team. Gezamenlijk gingen wij in gesprek over onze samenwerking en hoe wij die kunnen optimaliseren en daarmee betekenis kunnen geven aan de toekomst.
door Hilbrand Katsma werden onze ketenpartners welkom geheten en meegenomen in de duurzame reis van Van Wijnen, waar we vandaan komen en waar we naartoe willen. EĂŠn van onze doelen is om 0% afval te produceren in 2025. Marije Kamphuijs, Manager Circulariteit, ging tijdens een inspiratiesessie in gesprek over hoe wij aan slimme oplossingen kunnen werken om onze footprint zo klein mogelijk te maken.
S A M E N B E T E K E N I S G E V E N A A N D E TO E KO M S T
21
Wij vroegen onze samenwerkingspartners wat ze van MOVE your team vonden.
is
‘’Ik vond het een prachtig verhaal. Een
Wesly Verhaert, Adjunct Directeur
begrijpende luisteraar komt als het
Van Wijnen Heerhugowaard vertelt over
goed is met energie en een opdracht
de belangrijkste uitkomsten van deze
Dit allemaal gebeurde in een interessante
terug. Jullie gaven mij het gevoel een
inspiratiesessie.
workshop. Want hoe kunnen we nou de
belangrijk.
We
ondervinden
namelijk allemaal problemen door de verschuivingen, maar blijven hier samen verantwoordelijk voor.
prachtig bedrijf te zijn met gedreven mensen waar je graag bij wil horen. Ik zou als partner graag aansluiten bij the next step!’’ Een ander gaf ons nog dit mooie compliment: ‘’De visie kwam erg duidelijk over. Het was inspirerend, duidelijk en vernieuwend’’.
Ook keken we hoe wij bij Van Wijnen de onderlinge samenwerking kunnen verbeteren op strategisch, tactisch en operationeel niveau.
onderlinge samenwerking verbeteren?
“De uitkomsten laten zien dat het belangrijk is om met de co-makers in gesprek te gaan, ook over onderdelen zoals planning. Het belangrijkste advies dat ons werd meegegeven is werken met een online programma in plaats van een vastgesteld Excel format’’.
We gingen in gesprek over de elementen die toepasbaar zijn in de samenwerking tussen Fijn Wonen en Van Wijnen Noord en Oost. Menso Oosting, Directeur vestiging - Fijn Wonen, leider van het gesprek, vertelt ons iets meer over de uitkomsten:
En we zijn natuurlijk niet alleen samen verantwoordelijk voor het bouwproces, maar ook borgen we samen veiligheid. Veiligheid op 1. Het belangrijkste speerpunt van ons. Wij nemen maatregelen om het veiligheidsbewustzijn van de organisatie op een zo hoog mogelijk Tijdens MOVE your team betrokken
pijl te krijgen. Een veilige werkplek voor
wij onze samenwerkingspartners bij
onze medewerkers op de bouwplaats én
topics die hot en happening zijn bij Van
de mensen waarmee wij samenwerken
Wijnen. We hebben het dan niet alleen
is voor ons uiterst belangrijk. Hierover
over het bouwproces, maar ook hoe we
gingen wij in gesprek tijdens MOVE
samen van onderaannemer naar vaste
your team, want hoe houden we elkaar
samenwerkingspartner kunnen en hoe
aangehaakt rondom veiligheid en hoe
we veiligheid in elke situatie op 1 houden.
spreken we elkaar aan op onveilige situaties?
Want hoe zit dat eigenlijk met het bouwproces? Door
de
invlo e d
van
ove rheid ,
nutsbedrijven of door verkoop van
“Fijn Wonen maakt veel gebruik van fabrieken en relatief weinig van onze partners. Desondanks kunnen we veel elementen van de partners waar wij mee werken overnemen. Dit zijn elementen als logistiek, administratie, veiligheid en kwaliteit’’.
woningen verschuiven er regelmatig productieplanningen. Dat kost veel geld.
Wij kijken terug op een geslaagde
De manier waarop we dan met elkaar
inspirerende dag en hebben zin om met
omgaan en hoe we elkaar informeren
de uitkomsten aan de slag te gaan!
22
M OV E TO G E T H E R
10.30 uur Hilbrand Katsma biedt een kijkje in de toekomst. Komen er straks
11.30 uur Ruud Veltenaar
duurzame appartementen uit de fabriek, die niet te onderscheiden zijn van
confronteert ons. Zie pagina 26
maatwerk? Behalve dan qua prijs natuurlijk...
voor meer!
Voor onze relaties organiseerden wij op 3 oktober MOVE your business. Een inspiratie-event met een bomvol programma. Na de plenaire opening met prikkelende keynotes van Hilbrand Katsma en Ruud Veltenaar konden deelnemers hun eigen middagprogramma samenstellen met diverse kennissessies, een bezoek aan de beurs of een rondleiding over De Loskade. We sloten de dag af met de uitreiking van de MOVE together Award.
12.30 Er wordt nagepraat over twee inspirerende keynotes tijdens de lunch.
14.15 uur In De Wolkenfabriek vertelt de Rabobank over het financieren van duurzame initiatieven.
S A M E N B E T E K E N I S G E V E N A A N D E TO E KO M S T
23
14.50 uur Verschillende bezoekers
15.00 uur Ooit een rijtjeskasteel
14.30 uur Wilco Leenslag
gaan op reis in de luchtballon om
gezien? Jeroen Atteveld, van Heren 5
van KPMG aan het woord
het verhaal van Fijn te ervaren
Architecten, vertelt hoe het zit tijdens
over Smart City By Design.
vanuit een heel ander perspectief.
zijn sessie over het funda Huis.
15.15 uur De Loskade werd druk bezocht door onze relaties. Zowel voor de inspirerende kennissessies als
16.00 uur Onze collega Jos van Hal, Tendermanager
om te ervaren dat het mogelijk is om te wonen in de
Van Wijnen Rosmalen vertelt over Project Milestone,
woonwijk van overmorgen.
de eerste volledig betongeprinte woning van Nederland.
16.15 uur Tijdens het debat over circulariteit waren de meningen verdeeld, maar de sfeer optimistisch over het grote aantal circulaire initiatieven dat bestaat.
16.45 uur Van Wijnen investeert
17.00 uur En de winnaar is... Janjaap
niet alleen in automatisering en
Ruijssenaar wint met zijn initiatief
fabrieksmatig bouwen, maar juist
Gravity Energy overtuigend de MOVE
ook in vakmanschap en historisch
Together Award! Gravity Energy benut
16.30 uur De VR bril is al lang geen
besef. Het behalen van de
de zwaartekracht om de opbrengst uit
futuristische gadget meer, maar een
Erkenning Restauratie Bedrijf,
energie te verbeteren. Een spannende
hulpmiddel dat dagelijks gebruikt
door vestiging Zwolle, is hiervan
en mogelijk revolutionaire uitvinding
wordt door de afdeling virtualisatie.
een duidelijk voorbeeld.
die deze erkenning zonder meer
Hier laten zij zien waarom.
verdient.
24
M OV E TO G E T H E R
MOVE together staat voor samen betekenis geven aan de toekomst. Na vier succesvolle dagen was het vrijdag 4 oktober tijd om samen met onze eigen collega’s betekenis te geven aan de toekomst. Met een terugblik op de afgelopen jaren nam regiodirecteur Hilbrand Katsma de medewerkers in een oorverdovende stilte mee de toekomst in. Want stil blijven staan kunnen we niet.
S A M E N B E T E K E N I S G E V E N A A N D E TO E KO M S T
25
Of nou ja, wij kunnen eigenlijk beide. We staan stil op momenten dat de situatie dat vraagt, maar lopen vooruit en komen in beweging als stilstaan geen optie meer is. Stil staan hebben we gedaan tijdens de inspirerende keynote van Hilbrand, maar daarna was het toch echt tijd om in beweging te komen en betekenissen met elkaar te delen. Op de beurs presenteerden alle vestigingen en afdelingen van Van Wijnen Noord en Oost hun werkzaamheden. Een bijzondere ervaring sinds Van Wijnen Noord en Oost in februari fuseerde. Hier konden zij, die elkaar nog niet kenden, kennis maken en ervaren hoe ook zij bijdragen aan onze missie ‘Samen bouwen aan ruimte voor een beter leven’. Natuurlijk moest er ook even gekeken worden wat dan nu de plek is waar wij daadwerkelijk experimenteren met de toekomst: De Loskade. Voor velen was dit nog een plek waar ze wel over hadden gehoord via verhalen of het intranet, maar nog nooit hadden gezien in het echt. Als we kijken naar de reacties op de vraag wat het meeste indruk heeft gemaakt tijdens MOVE the people, zien we De Loskade vaak voorbij komen. We zijn blij dat we onze collega’s net
Wij vroegen onze collega’s wat hun het meest is bijgebleven van MOVE the people en ontvingen deze leuke reacties: “Het betrokken maken van alle medewerkers, of het nu timmerman, administratie, secretaresse, bedrijfsbureau of directie is. Iedereen is even belangrijk om onze doelstelling te verwezenlijken.’’
zo enthousiast er over hebben kunnen maken als dat wij dat zijn.
“Niemand hoeft te vrezen voor zijn baan.’’
“Indrukwekkend om te zien hoe vooruitstrevend Van Wijnen/Fijn Wonen te werk gaat! Wat me nog meer trots maakt om bij dit bedrijf te werken!’’ “De bezieling en de gedrevenheid die afspat van deze weg in de transitie naar een nieuwe bouwwereld’’.
Tussen deze leuke dingen door was er een walking dinner waar iedereen kon genieten van een heerlijk hapje. Nadat iedereen de buik vol had, luidden danseressen de feestavond in. Dit leuke kiekje kunnen we delen van de feestavond en verder houden wij onze mond wijselijk stil, want: What happens at Van Wijnen stays at Van Wijnen.
26
Interview met
M OV E TO G E T H E R
Ruud Veltenaar aanpassen aan de mogelijkheden van de planeet en de planeet niet dienstbaar
De zeventien sustainable development goals
is aan de mensheid, maar de mensheid
Tijdens MOVE your business mochten we genieten van een keynote van niemand minder dan Ruud Veltenaar. Deze futurist, filosoof en TEDX Spreker nam ons mee in zijn visie op de ontketende toekomst. ‘We leven in een tijd van diepgaande verandering en disruptie en we zijn op een keerpunt gekomen waar iets eindigt en sterft en waar iets anders geboren wil worden’, riep hij door een muisstille zaal. De hele keynote lang zat iedereen op het puntje van zijn stoel, wat eindigde in een daverend applaus. Na afloop trokken we hem nog even aan zijn jasje voor een interview.
dienstbaar wordt aan de planeet. Voor
In zijn presentatie vertelde Ruud over de
de economie is dat precies andersom.
17 Sustainable Development Goals, ofwel
De economie is er voor ons en wij zijn
de 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelen. ‘De
niet dienstbaar aan de economie.’ Dat
zeventien Sustainable Development Goals
laatste is een opgave voor onze sector.
van de Verenigde Naties zijn het kompas
Mensen in de bouw zien de economie als
voor de mensheid en het startpunt van
een resource om meer geld te verdienen,
elke organisatie om na te denken hoe ze
terwijl die mensen er zijn om waarde
financieel, sociaal, ecologisch waarde
te creëren voor andere mensen via de
willen creëren, met als resultante geld
bouwprojecten die ze realiseren.’
verdienen. Dát is de route die je wil en moet maken als bedrijf. Geld verdienen is dus niet het doel, maar wel het resultaat.
Verandering Volgens Ruud zijn veel bedrijven al in
Van Wijnen koploper
verandering. ‘Ik ken heel veel bedrijven die lid zijn van B-Corp, die niet alleen bereid
Wat is jouw advies aan Van Wijnen,
zijn om te veranderen, maar dat ook al aan
Ruud? ‘Ik heb vandaag een waanzinnig
het doen zijn of hebben gedaan.’ Leden
verhaal van jullie directeur gehoord over
van B Corp zijn bedrijven die een goede
componentenbouw en over gebouwen
balans tussen doel en winst hebben. Ze
- zelfs torenflats van 14 etages, die nu
zijnverplicht om hun beslissingen over
neergezet worden en over 10-15 jaar
hun werknemers, klanten, leveranciers,
verplaatst kunnen worden en elders
gemeenschap en het milieu te inzichtelijk
weer opgebouwd kunnen worden. Ik
te maken. Het is een gemeenschap van
was diep onder de indruk. Ik wist dat de
leiders die hun bedrijven inzetten om
intenties er waren en de mogelijkheden
een wereldwijde beweging van mensen
er zijn, maar ik was nog nooit een
op gang te brengen. ‘Bij bedrijven die
partij tegen gekomen die dat ook
‘Dat is er niet één, maar er zijn een aantal
alleen denken aan winst maken en
daadwerkelijk realiseert. En dan ook
erg belangrijk. De eerste is gekoppeld
aandeelhouderswaarde creëren, blijven
nog tegen 30% minder kosten. Dus mijn
aan de uitdaging voor de mensheid.
goede intenties en plannen altijd hangen.
advies aan Van Wijnen, vooral doorgaan
Dat we naar een circulaire economie
Die bedrijven worden uitgenodigd om
met doing good, dan komt het doing
gaan waarin we de planeet zien als
mee te doen en als ze dat niet doen,
well automatisch heel erg goed voor
een gesloten ecosysteem, waar we niet
neemt de crisis ze wel mee. Dus linksom
elkaar. Jullie hebben vandaag bewezen
meer uit kunnen halen dan het jaarlijks
of rechtsom, uiteindelijk komt iedereen in
dat jullie koploper zijn. En het wordt
produceert. Dit houdt in dat we ons
het proces om aan te sluiten bij de wereld
tijd dat collega-bedrijven gaan volgen.
waar we allemaal naar verlangen.
Want dit is de enige goede route naar
Wat is volgens jou de belangrijkste uitdaging voor onze sector, Ruud?
een beter wereld!’
S A M E N B E T E K E N I S G E V E N A A N D E TO E KO M S T
27
Uitgelicht
funda Huis - gebouw van data en dromen Een van de inspiratiesessies tijdens MOVE your business ging over het funda Huis. In samenwerking met Maaike Arns (directeur Identiteit en markt) vertelde Jeroen Atteveld (architect funda Huis) alles over dit unieke huis.
In gesprek met Jeroen Atteveld Na afloop van de sessie mochten we Jeroen nog interviewen over dit gave project en het belang van data-analyse. ‘Het is heel belangrijk om data, zowel big-data als warme data, op te halen om te weten voor wie we bouwen in de toekomst. Want dat moeten we nu weten, omdat we nu nadenken over de woningen van ‘overmorgen’. Als je dat niet doet, krijg je woningen die in de toekomst misschien niet meer actueel zijn of die je niet makkelijk kan
da·ta (meervoud) 1 gegevens big da·ta (meervoud) 1 grote hoeveelheid gegevens warme da·ta (meervoud) 1 gegevens verkregen uit kwalitatief onderzoek
aanpassen. Hierdoor is het lastig voor toekomstige bewoners, om daar ook nog met veel plezier te kunnen leven’, vertelt Jeroen. ‘Het is belangrijk om
Rijtjeshuis dat aanvoelt als een kasteel
Nederland realiseren wij een huis waarin
continu met je eindgebruikers in
Woningzoekers dromen van een kasteel,
droom, wens en realiteit met elkaar
contact te blijven om te achterhalen
zoeken een vrijstaande woning en kopen
worden verenigd. Het funda Huis is uniek,
waarom mensen op een bepaalde
een rijtjeshuis. Dit blijkt uit de big data
het biedt de ruimte van het kasteel en is
manier willen wonen. Als je die
van funda. Zij vroegen zich af: kun je met
toch zo ontworpen dat het in elke straat
vraag maar één keer stelt en niet
deze informatie een huis ontwerpen?
met rijtjeshuizen ingepast zou kunnen
voortdurend blijft onderzoeken wat
Architecten Dingeman Deijs en Jeroen
worden.
de eindgebruiker wil, ga je op een
Atteveld kregen de opdracht om op basis
gegeven moment bouwen wat je
van funda’s big data het droomhuis van
Vraaggestuurd ontwikkelen
bouwde. En als je doet wat je deed,
Nederland te ontwerpen. Een rijtjeshuis
Met de bouw van het funda Huis in een
dan krijg je wat je kreeg.
met het ruimtelijke gevoel van een
lokaal nieuwbouwproject willen we de
kasteel. Gemaakt van data en dromen
discussie over vraaggestuurd ontwikkelen
van woningzoekers in ons land.
aanzwengelen in de bouwketen. Ons doel is te inspireren, de samenwerking in de
Droom, wens en realiteit verenigen
keten te bevorderen en met verschillende
Twee jaar geleden is het project uit
partijen tot een methodiek komen voor
nieuwsgierigheid geboren. We zijn
vraaggestuurd ontwikkelen. Wij geloven
klaar voor de volgende stap: van big
dat door te werken met big data we
data naar bouwtekening. Dit is een
tot verrassende(bouw)vormen komen.
mooi moment om het funda Huis – als
Door intensief samen te werken met
symbool van vraaggestuurd ontwikkelen
ketenpartners in een lokaal project. Op
– echt te gaan realiseren in een wijk in
basis van elkaars data, kennis en expertise.
Nederland. Samen met funda, Heren 5
Hiermee creëren we omgevingen die echt
architecten, Dingeman Deijs Architects
passen bij de lokale markt, gezonder en
en nieuwbouwplatform Nieuw Wonen
beter zijn, voor nu én de toekomst.
“Omgevingen die passen, maak je alleen als je je ook echt kunt inleven in de wensen en vragen van de gebruikers. Het funda Huis maakt zichtbaar op welke innovatieve wijze wij woonwensen waarmaken, voor nu én later” Maaike Arns, directeur Identiteit en markt Van Wijnen
28
M OV E TO G E T H E R
Column
Marije Kamphuijs MOVE together was gaaf! Als manager
kunnen blijven bouwen, zit inmiddels
De uitvoerder was zodanig enthousiast
Circulariteit zie ik dagelijks successen
aardig tussen de oren. Zowel intern als
over deze keet met zonnepalen op het
en knelpunten binnen ons bedrijf. Zo
extern. Dat is een goede eerste stap, waar
dak, dat hij deze niet meer kwijt wil. Maar
zie ik onder andere dat het bewustzijn
ik trots op ben. De vervolgstap richting
er zijn nog veel meer voorbeelden. Zo
op
eigen
het circulair inrichten van werkprocessen
rijden we tegenwoordig met elektrische
medewerkers groeit. We hergebruiken
richting onze grotere doelen vraagt van
heftrucks in de fabrieken, kiezen we voor
nu
materialen,
iedereen een extra inspanning. In 2025
duurzamere producten en hebben we een
welke we eerder als afval zouden
willen we bijvoorbeeld als bedrijf volledig
hybride betonwagen. Geweldig!
bestempelen.
we
afvalvrij zijn. Tijdens MOVE lichtte ik op
samen ons wagenpark en staan we
verschillende dagen de inmiddels al
Tijdens MOVE zocht ik ook naar
voor logistieke en organisatorische
behaalde circulaire successen, groot en
ver volgstappen en verzamelde ik
klein, uit. Maar, ik hoor je denken, wat
feedback van bezoekers. Een bouwwerk
is er de afgelopen jaren dan gebeurd
maken we tenslotte niet alleen. Dus de
binnen ons bedrijf? Zoals bekend, staat
verantwoordelijkheid voor een circulair
circulariteit op De Loskade centraal.
bouwproces delen we ook. Waar positieve
Maar behalve het bijdragen aan een
ervaringen graag werden verteld, bleek
circulair en demontabel product richten
het verzamelen van feedback op Van
mijn werkzaamheden zich ook actief
Wijnen lastiger. Maar alleen als we elkaar
op de bouwlogistiek, -materialen, het
durven aan te spreken op zaken die nog
Tijdens de MOVE together-week ging ik
werkproces en onze werkplekken. Zowel
niet goed gaan of beter kunnen, komen
daarom in gesprek met (toekomstige)
op de bouwplaats als op de kantoren en
we tot het beste resultaat. Een concreet
collega’s, co-makers en relaties. Samen
fabrieken. Een brede scope dus, waarvan
leer- en actiepunt voor ons dus.
onderzochten we wat we al goed doen én
de verantwoordelijkheid niet alleen
wat nog beter kan. Ik vertelde hen welke
bij de afdeling Circulariteit ligt, maar
En dan tot slot: wat was dat toch met die
stappen we de afgelopen drie jaar op
welke bedrijfsbreed wordt gedragen.
plastic bekers? Verbaasde blikken alom.
circulair gebied hebben gezet en vanuit
Het afvalteam, waarin elke vestiging
Waarom was er gekozen voor plastic?
welke overwegingen. Bezoekers waren
binnen de regio vertegenwoordigd is,
Vloeken in eigen kerk? Nee, zeker niet.
verbaasd en enthousiast dat Van Wijnen
zet zich bijvoorbeeld actief in om onze
Dit betrof een circulaire keuze. De bekers
zo ver voor de troepen uit durft te lopen.
afvalproductie terug te dringen. Zo creëren
worden afgewassen en hergebruikt, zoals
Zij hadden soms oprecht geen weet
we een sneeuwbaleffect en verankeren
we van festivals gewend zijn. Zo wordt
van onze vooruitstrevende, innovatieve
we het circulaire gedachtengoed steeds
onze voetprint minimaal. Ook de beurs,
en circulaire visie en activiteiten. Dat
steviger in ons DNA.
het podium waar de keynotes werden
circulariteit op
eigen
uitdagingen.
onder initiatief
Ook
Maar
onze
vergroenen
wat
voor
mij
dagelijkse kost is, is dat niet voor veel van onze medewerkers, relaties en comakers. Bovendien kan het niet anders dan dat ik met slechts twee handen, ogen en oren ook informatie mis. En dat is zonde.
onderstreept dus dat het actief uitdragen
gegeven en de aankleding van de locatie
van onze ideeën erg belangrijk is. Samen
Samen doen we het al heel goed. Er is
worden hergebruikt. Sommigen zullen
komen we tenslotte nog veel sneller
sinds drie jaar terug echt al heel veel
verschillende elementen hebben herkend
veel verder! Naast positief verraste
veranderd. Waar we een zelfvoorzienende
van de beursaankleding bij de Provada.
relaties en co-makers leverde MOVE
bouwplaats toen nog onmogelijk achtten,
mij ook interessante inzichten, concrete
is dit nu steeds meer aan de orde van de
Al met al kijk ik terug op een geweldige
agendapunten en contactverzoeken op.
dag. We zijn ons steeds bewuster van de
week waarin wij samen lieten zien dat
Win, win, win dus.
impact van onze keuzes op het milieu
we actief ons steentje bijdragen aan
als het gaat om materialen, materieel en
de toekomst. Want, waarom rustig
Het besef dat circulair bouwen een
handelswijze. Een mooi voorbeeld hiervan
meedeinen op de golven van verandering
vereiste is om ook in de toekomst te
is de test met een zelfvoorzienende keet.
als wij samen die golf kunnen zijn? Lef hebben en doen. Daar gaat het om!
S A M E N B E T E K E N I S G E V E N A A N D E TO E KO M S T
Reportage: project Milestone
29
Uitgelicht
Bosrijk
De 3D betonprint woningen komen te
staan
in
Bosrijk ,
in
de
wijk
Meerhoven. Bosrijk wordt ontwikkeld als ‘beeldentuin’, met hoogwaardige,
3D betonprint woningen
ambitieuze
architec tuurprojec ten
geplaatst als sculpturen in een continu landschap. Deze beeldentuin is natuurlijk niet alleen om naar te kijken, maar ook om actief van te genieten. De ultieme Bosrijkenaar zit dan ook niet achter de geraniums in zijn woning, maar is een ‘urban cowboy’ of ‘stadsnomade’ die zijn huis kiest als uitvalsbasis voor een dynamisch leven vol werk, recreatie
Tijdens MOVE your business gaf Jos
en natuurbeleving in een bijzonder
van Hal, tendermanager Van Wijnen,
landschappelijke omgeving.
een
inspirerende
kennissessie
over
Project Milestone: een project waarbij
Design en innovatie in de bouw
we samen met de gemeente Eindhoven, Technische
Universiteit
Eindhoven,
Vesteda, Saint Gobain-Weber Beamix en Witteveen+ het eerste bewoonbare
Project Milestone kreeg wereldwijd
huis dat rechtstreeks uit de printer
bekendheid, met publicaties in The
komt
Guardian , Dezeen , CNN en vele
rollen
realiseren.
Gedurende
de sessie vertelde Jos alles over de bijzonderheden van dit project.
andere media. Het project is om veel
Ontwrichtend
redenen een mijlpaal. De technologie is vernieuwend. Met de 3D-betonprinter
Mijlpaal 3D betonprint
Uiteindelijk zal het project vijf 3D
kunnen vormen gerealiseerd worden
geprinte huizen tellen, waarbij zowel
die op de traditionele bouwwijze zeer
Project Milestone kan met recht om vele
de technologie van het printen als het
arbeidsintensief zouden zijn. Ook
redenen als mijlpaal worden gezien.
ontwerp van de woning steeds complexer
bewijst het project dat digitalisering
Niet alleen vanuit het oogpunt van de
zal worden. De gelijkvloerse eerste
en
technologie en de bouwers, maar ook
woning wordt nog off-site geprint en de
betreden. Maar wat betekent dit voor
vanuit het ontwerp, de gemeente, de
twee verdiepingen tellende vijfde woning
de verschillende betrokkenen in het
toekomstige bewoner en de verhuurder.
wordt on-site gemaakt. De ontwikkeling
ontwerp- en bouwproces? Daarover
Als de eerste bewoner in de zomer
van de 3D-beton printtechniek zal
vertelt Yasin Torunoglu, wethouder
van 2019 de sleutel krijgt, staat er
dan ook prachtig waarneembaar zijn.
gemeente Eindhoven. “De woonvisie van
een thuis dat aan alle comfortwensen
Voor de samenwerkende partners is
de gemeente Eindhoven zet aan tot het
tegemoet komt. Duurzaam gemaakt en
Milestone echter geen experiment. Zij
uitproberen van nieuwe mogelijkheden.
energiezuinig, maar ook een behaaglijk,
zien de ontwikkeling als een omvangrijke
Daarom worden de woningen gebouwd
licht en stil huis. In een fantastische
innovatie die ontwrichtend kan zijn voor
in een reeds bestaande wijk. Bosrijk is
natuurlijke bosrijke omgeving.
de (woning)bouwsector. Beton is immers
uitermate geschikt voor dit innovatieve
het meest gebruikte bouwmateriaal ter
project. De architectuur is passend in
wereld. De 3D-printtechniek geeft veel
de omgeving en de woningen sluiten
vrijheid in de vorm. Die vormvrijheid is
aan bij de gemeentelijke ambities voor
hier gebruikt om een ontwerp te maken
dit gebied (duurzaam, innovatief, hoge
waarmee de woningen natuurlijk opgaan
beeldkwaliteit, beelden in het landschap)”,
in hun bosrijke omgeving, als zwerfkeien.
aldus Yasin. De gemeente hoopt dat met
Alsof de woningen zijn achtergelaten en
de inzet van de 3D-printtechniek er een
altijd al hebben gestaan in deze bos-
betaalbaar, duurzaam en vraaggericht
rijke oase.
woningaanbod zal ontstaan.
ro b otis e ri n g
snel
de
b o uw
30
M OV E TO G E T H E R
Betaalbaar verduurzamen – utopie of uitdaging? Drie corporaties gingen op 3 oktober in de knusse Wolkenfabriek in Groningen met ons, met elkaar Ên met het publiek in gesprek over de grootste opdracht van de sector: de transformatie naar duurzaam woningbezit. Hoe houd je dit betaalbaar voor de maatschappij? Waar leggen we de rekening neer? Zijn er creatieve oplossingen?
S A M E N B E T E K E N I S G E V E N A A N D E TO E KO M S T
31
Het Panel
Hans Hoogervorst
Rob Hoogeveen
Manager Duurzaamheid
Manager Vastgoed
WoonWaard
Woningcorporatie Actium
Wim Stegeman
Marleen Mokkink
Projectmanager onderhoud
Vestigingsdirecteur
Woonbedrijf Ieder1
Van Wijnen Eibergen
Stelling 1: Het klimaatakkoord is onhaalbaar, die doelen kunnen we net zo goed vergeten
verantwoordelijk voor de toekomst en maken zich sterk om hun achterban, huurders, gemeente, bouwbedrijven – te betrekken bij het behalen van de doelen. Rob Hoogeveen van Actium:
Hoewel de reacties op deze stelling genuanceerd zijn, is de rode lijn duidelijk: niemand is bereid om het hiermee eens te zijn. De ambities van het klimaatakkoord zijn hoog en zeer waarschijnlijk moeilijk om te bereiken, maar het loslaten van de doelen is geen optie. Alle drie de corporaties in het panel voelen zich
“De belangrijkste oplossing die wij zien om onze klimaatdoelen te bereiken, is om samenwerking met elkaar te zoeken. Je kunt het als corporatie niet alleen.”
32
M OV E TO G E T H E R
Stelling 2:
een rol. Corporaties laten ook circulariteit
vooral in Noord-Holland meespeelt.
een rol spelen in de afweging of een
Hans Hogervorst van Woonwaard:
pand gesloopt zou moeten worden. Het
Energetisch verbeteren is zinloos. We moeten slopen en nieuwbouwen
verbeteren van bestaande woningen is in sommige gevallen weliswaar duurder, maar er wordt ook aanzienlijk minder afval bij geproduceerd.
Soms lijkt het inderdaad de beste of goedkoopste oplossing om een galerijflat
En het belang van de huurder is een
uit de jaren 50 te slopen en er een nieuw,
belangrijke factor. Zij ervaren veel minder
modern complex voor in de plaats te
overlast van een renovatie dan van de sloop
zetten. Maar bij deze afweging speelt
en nieuwbouw van hun woning. Bovendien
niet alleen de energetische opbrengst
is er een heel praktische uitdaging, die
Stelling 3:
nog: omdat veel mensen niet weten hoe ze met hun verbeterde woning om
“Slopen en nieuwbouwen is voor ons echt geen optie, dan zijn we zo zeven jaar verder. Het is eenvoudigweg niet mogelijk om vervangende woonruimte te vinden voor onze huurders.”
Wat leren wij uit dit gesprek?
moeten gaan, stijgt het energieverbruik
Het is de taak van corporaties om bewoners op te voeden
in sommige gevallen juist.
Marleen Mokkink van Van Wijnen legt de vraag neer bij de drie corporaties: “Wat
Hoewel corporaties het weliswaar niet
verwachten jullie van een bouwbedrijf
als hun kerntaak zien om bewoners
op dit onderwerp?”. Het antwoord
va n
‘op te voeden’, is de betrokkenheid
komt snel: Betaalbare oplossingen! En
energetische verbeteringen hangt
van de huurders wel cruciaal om de
daarnaast: Er is geen ‘one-size-fits-all’.
af van het gedrag van de bewoner.
klimaatdoelen te kunnen behalen.
Er zijn regionale verschillen – in een
Uit onderzoek van de TU Delft blijkt
Wim Stegeman van Woonbedrijf Ieder1:
krimpgebied is het vinden van tijdelijke
Het
d a a d we r ke l i j ke
ef fect
woonruimte geen onoverkomelijk
bijvoorbeeld dat het daadwerkelijke verbruik sterk kan afwijken van het theoretische verbruik. Bij woningen met een slecht energielabel, wordt vaak maar de helft van de energie verbruikt die je volgens de rekensom zou verwachten. Dat komt omdat veel mensen met een slecht geïsoleerd huis ruimtes die ze niet gebruiken ook niet verwarmen. De
“Opvoeden is niet de juiste term, maar wij testen wel met tools om onze bewoners meer inzicht te geven in hun energieverbruik en de resultaten daarvan zijn tot nu toe positief!”
issue, in gebieden met woningnood ligt dat anders. En ook de belangen van huurders variëren per gemeente, per wijk en per buurt: daar waar mensen een kleine portemonnee hebben, is het verhogen van de huur geen optie, in andere wijken betekent het juist een kans om niet alleen energetisch te
besparing na een labelsprong is dan ook
verbeteren, maar ook de woning aan
lager dan vooraf berekend is. Sterker
te passen aan de wensen van deze tijd.
S A M E N B E T E K E N I S G E V E N A A N D E TO E KO M S T
Energetisch Verbeteren bij Van Wijnen
33
Arnhem, Gelderseplein In Arnhem Zuid verbetert Van Wijnen 228 appartementen verdeeld over twee naoorlogse flatgebouwen van woningcorporatie Vivare. Een jaar zullen de werkzaamheden duren, maar dat is niet de grootste uitdaging. In de flats wonen mensen met in totaal
We leggen het verslag van deze
zestig verschillende nationaliteiten. Communicatie is dus een punt van aandacht voor
sessie voor aan Alco Liest, voorzitter
uitvoerder Wilko Korthouwer en bewonersbegeleider Jolanda Melchers.
van de werkgroep Energetisch Verbeteren in de regio Noord en Oost. Wat is het antwoord van Van Wijnen op de uitdagingen waar corporaties voor staan?
Alco:
“Van Wijnen heeft alle mogelijke oplossingen op de plank liggen! Van een N=1 aanpak in de Achterhoek en Twente, wat prettig is voor corporaties met versnipperd woningbezit – tot de complete sloopen-nieuwbouw propositie die we samen met Fijn Wonen voor corporaties in de praktijk brengen. De bewoners vormen altijd het startpunt in onze aanpak. Twee voorbeelden: Op het Gelderseplein betekent dat dat we communiceren in vier talen, aan de Anton Waldorpstraat in Amsterdam pasten we de werkzaamheden aan om meer comfort voor bewoners te creëren. Wij vinden het van belang dat we daarbij de ambitie hebben om niet alleen CO2-uitstoot te reduceren, maar ook gasloos-ready te zijn en te kiezen voor écht toekomstbestendige oplossingen. We kunnen technische ontwikkelingen niet altijd voorspellen, maar met onze ‘no-regret’ aanpak zorgen we er wel voor dat we altijd flexibel blijven.”
Amsterdam, Anton Waldorpstraat Voor De Key in Amsterdam verbetert Van Wijnen ruim 200 woningen. Niet alleen worden hier de hoognodige maatregelen genomen om de woningen energetisch te verbeteren, er wordt ook heel kritisch naar het comfort van de bewoners gekeken. De Key kiest er daarom bijvoorbeeld voor om niet alleen te isoleren, maar ook extra te ventileren waarmee het schimmelprobleem dat er was opgelost werd.
Frank Reijnders (projectleider VW) en Praveen Kartaram(projectleider De Key)
34
M OV E TO G E T H E R
Column
Menso Oosting Wat
hebben
week
gehad
geweldige
Dat we tijdens de MOVE together week
Suikerterrein
ook Fijn Wonen appartementen naar
onze
MOVE
buiten brachten gaf deze week voor
together week. Ons doel was om Van
mij persoonlijk een extra bijzonder
Wijnen en Fijn Wonen ‘open te stellen’
tintje. We beloofden daarbij dat deze
en alles wat we in huis hebben aan
maar liefst dertig procent goedkoper
competenties, kennis, technologie en
zullen zijn dan vergelijkbare traditioneel
visie te delen met de partijen die we
gebouwde appartementen. Dit leidde
nodig hebben om dit dagelijks in de
tot veel positieve reacties, zeker toen ze
praktijk te brengen. Nou dat is gelukt!
zagen dat de appartementen niet enkel
in
Groningen
we op
een het
tijdens
substantieel goedkoper zijn, maar ook Het begon voor mij eigenlijk op de
nog eens buitengewoon mooi, divers
Ik heb heel veel positieve reacties
dinsdagavond voor de start van MOVE
en veelzijdig. Maar er was waarschijnlijk
gehoord van klanten, partners en andere
together. Toen werd De Loskade
ook onuitgesproken ongeloof. Want
stakeholders.
officieel geopend en we vierden dit
PowerPoint heef t nooit dezelfde
met alle in- en externe betrokkenen
verbeeldingskracht als een écht gebouw
Maar ook van onze collega’s in het land
bij dit project. De opening was heel
op een échte plek te laten zien. Anderen
die bij ons op bezoek waren. Samen
speciaal. We stonden samen in het
vroegen zich af of wij hiermee zelf extra
maken we Fijn Wonen tot een landelijk
donker buiten en nadat wethouder Van
winst gingen maken. Nee, deze 30%
succes. Op het Fijn plein werd alvast een
Der Schaaf van de gemeente Groningen
komt onze klanten en hun klanten (de
voorproefje gegeven van de campagne
De Loskade officieel had geopend werd
eindgebruikers) ten goede. Omdat het
die in januari gelanceerd wordt.
de mooie film - die jullie inmiddels
moet, omdat wonen te duur is geworden
ongetwijfeld allemaal ook hebben
en de traditionele manier van bouwen
Fij n
gezien - met hele goede belichting
niet toekomstbestendig is en omdat wij
bedrijfsonderdeel van Van Wijnen
en geluid groot geprojecteerd op het
ons hier niet bij willen neerleggen. We
geworden en speelt een prominente rol
appartementengebouw. Dit leidde tot
willen er immers zijn voor iedereen. Niet
in onze strategie. Ik voel mij er tijdens
een groot gevoel van verbondenheid en
alleen vandaag, maar ook morgen en
dit soort weken eerlijk gezegd soms
er was ook wel een ontlading voor alle
overmorgen. Er wordt gekoerst op de
weleens een beetje bezwaard onder dat
betrokkenen.
eerste productie eind 2021, begin 2022
dit zo groots wordt aangezet, omdat ik
en dan ontstaat de bewijslast dat het
geenszins wil uitstralen dat wij de andere
écht is. Ik verheug me daar enorm op.
onderdelen binnen Van Wijnen en het
Hilbrand Katsma uitte dit in zijn keynote: De Loskade is voor hem en Peter Hutten
Wo n e n
is
een
vo lwa a rd ig
vakmanschap en de prestaties van onze
het zichtbare resultaat van een reis die
We zijn bij Van Wijnen over het algemeen
collega’s minder belangrijk vinden.
zij 10 jaar geleden samen zijn begonnen.
bescheiden en op de inhoud gericht en
Maar het is duidelijk dat het bedrijf in
Geen eindstation, maar wel een hele
we vergeten weleens om ‘te showen’
beweging is en dat Fijn Wonen voor
belangrijke mijlpaal.
en met gepaste trots ons verhaal te
het domein Wonen een belangrijk deel
vertalen. Tijdens MOVE together hebben
van de nieuwbouw opgave zal invullen.
we wat mij betreft op een sympathieke
Dit is een grote verantwoordelijkheid,
manier wel ‘geshowd’ en met trots ons
daar ben ik mij zeer van bewust. Maar
bijzondere verhaal verteld.
we doen dit samen met onze collega’s
“Jullie mogen best weten dat ik de tranen in de ogen had, zo’n indruk maakte dit.”
van Van Wijnen. Dus MOVE TOGETHER !
S A M E N B E T E K E N I S G E V E N A A N D E TO E KO M S T
35
“Energiezuinig, comfortabel en ruim wonen midden in onze mooie stad. Bij de Loskade kan het!� Wethouder Gemeente Groningen, Roeland van der Schaaf
Fijn voor Roeland van der Schaaf. Fijn voor iedereen. Fijn leven. Dat willen we toch allemaal? Bij Fijn snappen we dat. Daarom bouwen we aan een omgeving waar niet alleen wij, maar ook de generaties na ons fijn kunnen leven en groeien. Met behulp van slimme technologie zetten wij alles op alles om duurzame waarde toe te voegen aan het leven van vandaag, morgen en overmorgen.
2825_Adv_RoelandVdSchaaf_MoveTogetherKrant.indd 1
04-11-19 09:58
Colofon Redactieadres
Redactie en bijdragen
Vormgeving
Van Wijnen Noord en Oost
Nelleke Posthumus, Maaike Rodenhuis,
Remco Betten
Postbus 16
Inge Scheper, Karen Pasman,
8400 AA Gorredijk
Dian van der Duin
Drukwerk
T 0513-46 76 54
Externe bijdragen:
Drukkerij Lageveen
E communicatie.noordoost@vanwijnen.nl
Belinda Fallaux, VONC Communicatie Martijn Heemstra Fotografie
Oplage 2000