*ڪنھــن بــه عنــوان کــي ســولو ڪــري نظــم ۽ نثــر جــي بهتريــن انــداز ۾ پڙھائــڻ *ڊرائنگ ۽ آرٽ ورڪ جي ذريعي متعلقه مضمون بابت معلومات ڏيڻ *رول پلي ،پپٽ شو ۽ ننڍا ننڍا ڊراما ڪرائڻ *ميمــري گيــم ،لــوڊو گيــم ۽ ٻيــون انــڊور گيمــز ڪالس ۾ ڪرائــڻ وغيــره وغيــره ســندن چــوڻ هــو انهــن طريقــن ذريعــي ٻــارن جــي پڙھائــي واري عمــل کــي دلچســپ بڻائــي ســگهجي ٿــو پــر اســان انھــن ســان اھــو شــيئر ڪيــو تــه مٿيــان ســڀ طريقــا پاڪســتان جــي اســڪولن ۾ اســتعمال ٿــي رھيــا آھــن ،ســواِء 2طريقــن جــي جيڪــي ميــوزڪ ۽ ڊانــس ســان وابســته هئــا انهــن جــو اســتعمال گهــٽ پيــو ٿئــي. هــن تربيــت ۾ اســان جــون ڪمپيوٽــر جــون صالحيتــون بهتــر ڪــرڻ الِء پــڻ آِء ٽــي جــو سيشــن هلنــدو هــو جنهــن ڪــري اســان کــي ڪمپيوٽــر ۽ انٽرنيــٽ جــي اســتعمال ســان گــڏ يونيورســٽي طرفــان انٽرنيــٽ تــي اســان جــن ٺهيــل اي-ميــل اڪائونٽــس جــو پــڻ بهتــر اســتعمال ســيکاريو ويــو .مــان اڪثــر ڪــري اســڪائپ تــي پنهنجــي گهــر وارن ســان ڳالهائينــدي رهنــدي هيــم ۽ اهــو وقــت اڪثــر ڪــري شــام جــو هونــدو هــو. جڏهــن بــه شــام جــو اســڪائپ تــي گهــر وارن ســان ڳالهائينــدي هيــم تــه پاڪســتان ۾ صبــح جــو وقــت هونــدو هــو ۽ گهــر وارا اڪثــر ڪــري ناشــتو ڪنــدا هئــا ۽ مــان کيــن چونــدي هيــم تــه اســان هــاڻ رات جــي مانــي کائــڻ الِء وڃــي رهيــا آهيــون .ان کان عالوه اســڪائپ تــي آن الئــن ٿيــڻ وقــت اڪثــر ڪــري اســان جــو ڊائريڪٽــر عزيــز ڪابانــي پــڻ آن الئــن هونــدو هــو ۽ اهــي مــون کان تربيــت ۽ گذرنــدڙ وقــت جــي حوالــي ســان ڪافــي حــال احــوال وٺنــدا رهنــدا هئــا. ھــن تربيــت ۾ شــامل ســمورن دوســتن کان ســندن اســڪولن الِء مختلــف موضوعــن تــي ھــڪ پــان تيــار ڪرايــو ويــو ان ۾ منھنجــو عنــوان “اســڪول ۾ صحتمند ماحــول” ھو، مــان ان موضــوع تــي پــان تيــار ڪيــو( .آمريــڪا کان واپســي تــي مــان پنهنجــي اداري جــي ســينيئر مينيجمينــٽ ســان صــاح مشــوري ڪــرڻ کانپــوِء ان پــان کــي عملــي جامــو پهرايــو .ان ڏس ۾ مــان ســنڌ ايجوڪيشــن فائونڊيشــن جــي IELPپروگــرام ســان وابســطه اســتادن جــي 3روزه تربيــت ڪرائــي .ان تربيــت ۾ ســهڪاري ايــن جــي او CDCجــي ٽيــم ،اســڪولن جــي اســتادن ۽ شــاگردن طرفــان بھتريــن مــوٽ ملــي .انهــن اســڪولن ۾ا ڳ صحتمنــد ماحــول جــي حوالــي ســان ڪــو خــاص ڪــم ڪــو نــه ڪيــو ويــو ھــو .ان ســموري تربيــت کــي ســرانجام ڏيــڻ کان اڳ ITAطرفــان “صحتمنــد اســڪول جــو ماحــول” جــي ٺهيــل تربيتــي ڪتابچــي کــي اســتعمال ڪــرڻ جــي اجــازت ورتــي ۽ ان ســموري تربيــت کانپــوِء اســڪولن ۾ پوئيــواري وارو جائــزو پــڻ ورتــو ويــو .انهــيَء ســموري تربيــت ســان وابســطه ســرگرمين جــون تصويــرون، اســتادن ۽ شــاگردن طرفــان ٿيــل ڪــم ،تربيــت کان اڳ ۽ بعــد وارا مشــاهدا ۽ هــڪ تفصيلــي رپــورٽ وغيــره اي-ميــل ۽ فيــس بــڪ ذريعــي پاڪســتاني ۽ آمريڪــي ســاٿين ســان شــيئر ڪئــي وئــي ،جــن ان ســموري ڪــم کــي تمــام گھڻــو ســاراھيو. انگريــزن ســان گڏجــي ڪــم ڪنــدي ڏاڍو مــزو آيــو پــر اهــا ڳالهــه بــه اســان جــي ســامهون آئــي تــه اســان بــه ڪنهــن کان گهــٽ ناهيــون .اســان وٽ عقــل ۽ ڏاهــپ جــي گهٽتائــي نــه آهــي بــس وســيلن جــي اڻــاٺ ۽ صحيــح انتظــام ڪاري نــه هئــڻ ڪــري اســان پٺتــي رهجــي ويــا آهيــون .جيڪڏهــن اســان جــن ماڻهــن کــي وســيال فراهــم ڪيا وڃــن ،معيــاري تعليــم ڏنــي وڃــي ۽ جائــز همــٿ افزائــي ڪئــي وڃــي تــه اســان جهــڙن پٺتــي پيــل ملڪــن جــي چانئــٺ تــي ترقــي ۽ خوشــحالي پــاڻ ئــي ِســر نِگــون ٿينــدي. ڪنهــن صحيــح چيــو آهــي تــه “ديســان ديــس گهمــڻ ســان دمــاغ جــا بنــد دروازا کلــن ٿــا” .آمريــڪا ۾ تربيــت وٺــڻ ۽ اتــان جــي ماڻهــن ســان گــڏ ڪــم ڪــرڻ ۽ ســکڻ کانپــوِء مــان اتــان جــي ماڻهــن ۾ هيٺيــون خوبيــون ڏٺيــون: *انگريــز وقــت جــا وڏا قــدردان ۽ پابنــد آهــن ،هــو پنهنجــي زندگــيَء جــي هــر هــڪ پــل جــو ڀرپــور اســتعمال ڪنــدا آهــن ۽ پنهنجــي وقــت جــي هــڪ پــل کــي بــه ضايــع ناهــن ڪنــدا *انگريــز رات جــو ســوير ســمهن ۽ صبــح جــو ســوير اٿــن ٿــا .لــڳ ڀــڳ هــر ماڻهــو صبــح جــو فجــر کان جوگنــگ ،واڪنــگ ،ورزش ۽ ٻيــا ڪــم ڪاريــون ڪــرڻ شــروع ڪــري ڏينــدا ھئــا. *انگريــز ڏاڍو منظــم آهــن ۽ هــو پنهنجــي ســموري ڏينهــن جــي رٿابنــدي 22