mode geraakt ook. Daar moet met een
der is dan het geheugen en het verstand van andere
afschrikwekkende straf tegen opgetreden
mensen. Dit verdient bij haar getuigenis in aanmerkinggenomen te worden.' En de verdediger had nog een tweede verklaring bij zich, op 17 september afgegeven door Johanna Dorotea. van Rotterdam uit Deest. Zij was de weduwe van schout Reijnier de Raad
worden. Anders is het hek van de dam. Bij andere volken wordt dit misdrijf hard aangepakt en ook bij ons - ook in Deest - mogen meineedplegers niet zachtzinnig behandeld worden.
en Enneke had bij haar en haar man enkele
De verdediging (21 september?) Zoals iedereen hebben ook de twee vrouwen uit Deest en de jongeman recht op verdediging. De hun toegewezen advocaat, mr. J.F. van Omphal, maakt van zijn pleidooi een
meesterstuk. Enneke, Maria en Cornelis, betoogt hij, verdienen geen enkele straf. Ze worden beschuldigd van meineed: 'een delict, waarvan Beklaagdens verklaaren een vinnigen afschrik te hebben'. Meineed is het opzettelijk en onder ede ontkennen van de waarheid en
het vertellen van leugens. Dus als er sprake is van onwetendheid of van een misverstand, kan meineed niet aan de orde zijn. Enneke de Smit wordt ervan beschuldigd dat ze tegen beter weten in op 11 augustus had ontkend iets van de ruzie in huize Wouters af te weten. Ze had ook niet willen toegeven dat ze daarover zelf met Evert de Knijper had gesproken. Volgens de openbare aanklager had Enneke dus willens en wetens staan liegen. Maar weet L wel, Edelachtbare, vroeg de verdediger /ich af, 'dat sij een Mensch ia dikwüs niet alken memorieloos maar ook geheel en al van Verstand beroovt, soodanigdal sij bij een ieder bekend, ia voor een mensch dal haar verstand en sinnen niet magtig is?' Enneke kon niets onthouden, met andere woorden, en iedereen in Deest wist. wel dat zij ze niet alle zeven op een rijtje had. Om ook de rechtbank daarvan te overtuigen, las mr. Van Omphal een verklaring voor die Henricus van Haaff, de pastoor van Afferden en Deest, op 14 september had afgegeven: 'Een zekere medeparochiaan genaamd, Enneke Janssen, inwoner' van de buurtschap Deest, zit in hechtenis in hel Ambtshuis te Oruten, omdat ze niet juist heeft geantwoord op de vragen voor hel H oogadellijk Gericht. Daarom wil ik hier als Rooms priester van Afferden en Deest verklaren, dat liet geheugen van de genoemde Enneke Janssen niet naar behoren functioneert en aanzienlijk min-
8
jaren als dienstmaagd ingewoond. Mevrouw van Rotterdam kan de rechtbank verzekeren dat Enneke 'zig gedurende die tijd altoos trouw en eerlijk heeft gedragen, immers soo verre mij bekent is; dat ik egter alstoen reeds bemerkt hebbe, dal gem[elde] EnnekeJanssen de Smit, op verre na niet van de snedigste van verstand was. En dat sederd deselve uijt Holland terug gekomen is, het mij is voorgekomen dat meergem[elde] Enneke Janssen de Smit haar verstand en, sinnen niet altijd volkomen magtig is.' Terloops horen we hier dat de inmiddels 54jarige Enneke niet alleen dienstbode bij de
overleden dorpsschout De Raad is geweest, maar dat zij ook nog een tijdlang naar 'Holland' geëmigreerd is geweest. Iemand als Enneke een beëdigde verklaring laten afleggen, zo vervolgt Van Omphal, dat is vragen om meineed. Het vrouwtje is gewoon niet goed bij haar hoofd. En om hiervan een voorbeeld te geven: bij haar tweede ondervraging had zij beweerd dat er 's nachts iemand bij haar op bezoek was geweest. Op de vraag wie dat dan wel was, had Enneke geantwoord: 'Onze Lieve Heer.' Bovendien, aldus de advocaat, had verdachte nog nooit een eed afgelegd. Ze was helemaal uit haar doen. Ze kon lezen noch schrijven en ze was in cle veronderstelling dat men haar zon vragen of ze de messenti ekkerij had gezien. Dat had ze natuurlijk niet en daarom had zij zich voorgenomen: 'Ik zal zeggen, dat il; nergens van weet.' Er valt, volgens de pleitbezorger, ook al niets belastends te halen uit de verklaring van Evert de Knijper en zijn vrouw, want die twee zijn bepaald niet van het beste kaliber. Evert is aan de drank en losbandig van gedrag; bovendien is het dikke mik tussen hem en Maria Schillen, de meid van Derk Wouters. De Knijper en zijn vrouw hebben voor de