Programmaboekje Under Wetter (NL/FRL/EN) | Tryater by Tryater

PROGRAMMA Nederlands

TRYATER EN IVGI&GREBEN BRENGEN:

UNDER WETTER In perfekte simmerjûn op de iisbaan

INHOUD Tatiana Pratley - De aanleiding

Personages / spelers

Eerste deel: De iisbaan

Wessel de Vries - Het vooronderzoek

Tweede deel: It feest

Sytze Pruiksma - De muziek

Derde deel: Wiete fuotten

Johan Greben - De dans

Vierde deel: De Jierfergadering

Over Arcadia en IIS

Over Oerol

Epiloog: Under Wetter

Makers en spelers

Figuranten en musici

Vrijwilligers en colofon

Over Tryater & Ivgi&Greben en partners

De teksten in dit boekje zijn online in het Fries, Nederlands en Engels beschikbaar: > tryater.nl/programmaboekje

‘YN

oanrin nei de foarstelling dielden in soad minsken waarme oantinkens oan de iisbaan. Se neamden it in plak fan ferbining, elkenien is gelyk. Se kamen mei anekdoates oer wille, freonskip, leafde. Ien neamde natueriis it feest fan de natuer. Dat rekke my.’

De trailer en aftermovie van Under Wetter bekijken? > youtube.com/tryater

DE AANLEIDING Toen ik drie jaar geleden langs de ijsbaan van mijn dorp liep, vroeg ik me af wat de toekomst van die plek zou zijn. Hoe vaak zou er nog ijs liggen? In Friesland heeft bijna ieder dorp een ijsbaan, vaak prachtig en centraal gelegen. De ijsbanen worden het hele jaar door onderhouden: lootjes worden verkocht, het gras wordt gemaaid en elke winter wordt de baan onder water gezet. Hopend op vorst. Maar koude winters worden steeds zeldzamer. In aanloop naar de voorstelling deelden veel mensen warme herinneringen aan de ijsbaan. Ze noemden het een plek van verbinding, ‘elkenien is gelyk’. Ze kwamen met anekdotes over plezier, vriendschap, liefde. Iemand noemde natuurijs ‘It feest fan de natuer’. Dat raakte me. Een feest dat we generaties lang hebben mogen vieren. Maar de generaties na ons, gaan die het nog meemaken? En als de natuur niet zo vaak feest meer viert, wat doet dat met ons? In Under Wetter staat centraal hoe we omgaan met het veranderen van tradities. Ik wil laten zien en voelen wat de ijsbaan betekent voor verschillende generaties. Hoe sterk je verbonden kunt zijn met een plek en wat er gebeurt als we gedwongen worden onder ogen te zien dat de toekomst op deze plek onzeker wordt. Tijdens de totstandkoming van Under Wetter kreeg de thematiek steeds meer urgentie. Waar ik drie jaar geleden nog vaak te horen kreeg: ‘zo’n vaart zal het niet lopen’, is sinds het uitkomen van het klimaatrapport voor Friezen niet alleen de toekomst van het natuurijs onzeker. Het is zelfs reëel dat door de opwarming van de aarde en stijgende zeespiegel onze provincie op termijn onder water komt te staan. Een unheimisch toekomstperspectief. Als theatermaker voel ik me uitgedaagd om de grote vraagstukken die verbonden zijn aan de toekomst van de ijsbaan terug te brengen tot herkenbare en menselijke proporties. Om ze een hart en stem te geven. Under Wetter brengt mensen weer samen op de ijsbaan: een plek die ons decennialang sterk verbond. Tatiana Pratley Artistiek leider Tryater 5

DE STAMBEAM / DE STAMBOOM

HENDRIK KINGMA SR - JOOP WITTERMANS Afke har stoarne heit, âld-foarsitter fan de iisklup, spûket noch altyd op de iisbaan om Afkes overleden vader, oud-voorzitter van de ijsclub, dwaalt nog altijd op de ijsbaan rond

AFKE KINGMA - TAMARA SCHOPPERT

HYLKJE KINGMA - GONNY GAAKEER

boerinne en eigener fan de grûn dêr’t de iisbaan leit boerin en eigenaar van de grond waarop de ijsbaan ligt

Afke har suster, wennet al jierren yn it bûtenlân Afkes zus, woont al jaren in het buitenland

HENDRIK KINGMA JR MATTHEÜS DOUWES

BENTHE KINGMA LIEKE VENEMA

Afke har soan, sil op termyn de buorkerij oernimme Afkes zoon, zal op termijn de boerderij overnemen

de dochter fan Afke, noch net dwaande mei de takomst de dochter van Afke, nog niet bezig met de toekomst

DENNIS HAZEBOS ROGIER IN ‘T HOUT Afke har finansjeel adviseur, hat in plan om de iisbaan te ferkeapjen Afkes financieel adviseur, heeft een plan om de ijsbaan te verkopen

SARA NADEEM - AYISHA SIDDIQI de freondinne fan Hendrik Jr, sil nei de simmer Future Planet Studies studearje de vriendin van Hendrik Jr, gaat na de zomer Future Planet Studies studeren

JASPER VAN DER MEER LOURENS VAN DEN AKKER nije foarsitter fan de iisklup, wol dat alles by it âlde bliuwt nieuwe voorzitter van de ijsclub, wil dat alles bij het oude blijft

SPELERS

AYISHA SIDDIQI

LOURENS VAN DEN AKKER

Studeerde af aan de Toneelacademie in Maastricht en speelde bij o.a. Toneelgroep Oostpool, het Nationale Theater en DOX.

Speelde bij Tryater o.a. in Parttime Paradise, Karlsson fan it dak en Jonges. Als medeoprichter van collectief Akkers en Velden creëert en produceert hij ook eigen voorstellingen.

GONNY GAAKEER Speelde o.a. in de films All Stars en Nynke en bij Het Nationale Toneel, Noord Nederlands Toneel en ZT Hollandia. Zat bij Tryater in De Trije Susters (2007) en de Alvestêdetocht (2008).

MATTHEÜS DOUWES

JOOP WITTERMANS

ROGIER IN ‘T HOUT

Speelde in tv-series en films en bij gezelschappen als NNT, Suver Nuver, Peergroup en Pier21. Was bij Tryater o.a. te zien in Karlsson fan it dak en Trouwerijen en rjochtszaken ensf.

Was een tijd vaste speler bij het Ro Theater en het Noord Nederlands Toneel. Zat in talloze tv-series en speelt en schrijft al 25 jaar voor televisieprogramma Het Klokhuis.

LIEKE VENEMA

TAMARA SCHOPPERT

Speelde jaren bij Meeuw Jeugdtheaterschool, o.a. in Hjir Ha Ik West (coproductie met Tryater, 2019) en Olympia Palace (2021).

Speelt al jaren voor Tryater, o.a. in Hamlet, Pak ‘m Stanzi en Ronja de Rôversdochter. Ze is ook theatermaker en regisseerde bij Tryater o.m. Fabelkracht (2012) en Karawane (2018).

Deed de Artiest Theater-opleiding in Leeuwarden en zat twee jaar bij Jong Tryater. Speelde mee in Wereldburgers van de Voorstreek en Nacht.

SIMMER 2022

EERSTE DEEL

Hylkje is werom yn it doarp, it feest wurdt taret, Afke hat noed oer de finansjele problemen fan de buorkerij.

DE IISBAAN

Hylkje is terug in het dorp, het feest wordt voorbereid, Afke maakt zich zorgen over de financiële problemen van de boerderij.

“Op dizze iisbaan leit ús hiele libben”

Afke Kingma (Tamara Schoppert) 8

YNSPIRAASJE ÚT DE WRÂLD FAN NO

WESSEL DE VRIES OER IT FOARÛNDERSYK

oar it skriuwen fan de tekst fan Under Wetter die toanielskriuwer Wessel de Vries ynspiraasje op troch moetingen mei iisklup-bestjoerders, fanatike reedriders, klimaatwittenskippers en oerstreamingseksperts. Hy fertelt oer fjouwer moetingen dy‘t him ynspirearren.

“It falt op dat Vellinga optimistysk is oer de takomst”

8 maaie 2021 / Pier Vellinga: “Middenyn koroana, dus in online petear mei klimaatwittenskipper Pier Vellinga út Nijlân. Vellinga wie foarsitter fan stichting Urgenda en wie ien fan de earste wittenskippers yn Nederlân dy’t (al yn de jierren tachtich) warskôge foar de gefolgen fan klimaatferoaring. Vellinga fertelt dat er - berne yn Fryslân - in fanatyk rider is. It falt op dat Vellinga optimistysk is oer de takomst en yn oplossingen tinke wol. Ja, klimaatferoaring is in probleem - mar it is wol in probleem dêr’t we mei ús allen wat oan dwaan kinne. Fan de klimaatkrisis kinne we ek in soad leare. Vellinga tinkt dat we statistysk sjoen wis noch in Alvestedêtocht krije sille en foar de iisbanen yn Fryslân hat er in plan: wêrom soenen we gjin sinnepanielen op de iisbanen lizze dy’t we yn ’e winter fuorthelje kinne? Mei de stroom út dy sinnepanielen kin dan winters in keunstiisbaan fan stroom foarsjoen wurde! It entûsjasme fan Vellinga is oansteklik en syn sinnepanieleplan sil yn de foarstelling weromkomme by it personaazje fan Hylkje.” 13

“Neffens Jan is reedride in echte boeresport”

10 maaie 2021 / Jan van Zalinge: “It reint de hiele dei en ik rin fan stasjon Dronryp oer de dyk nei it doarp (dat is noch in hiel ein). It is efkes sykjen nei de iisbaan, mar al gau sjoch ik de karakteristike lantearnepeallen. Foar it klupgebou stiet Jan van Zalinge, foarsitter fan it bestjoer fan de iisklup yn Dronryp, al klear. As we drûch yn it klupgebou sitte, begjint er te fertellen: Dronryp hie ôfrûne winter it moaiste iis fan Fryslân, om’t se de dei foardat it begûn te friezen (mei alle masines dy’t se mar fine koenen) de iisbaan leechpompt - en doe op ’e nij ûnder wetter set hienen. Jan en de oare bestjoersleden ha dúdlik passy foar de iisklup. It binne allegearre boeren. Neffens Jan is reedride in echte boeresport en wurde guon iisbanen yn Fryslân troch boeren ûnderhâlden. De measte iisbanen lizze ek nochris op boerelân. Ik hie noait stilstien by de bân tusken iis en boeren, mar fyn it nijsgjirrich en sa ûntstiet it idee om it ferhaal fan de iisbaan oan it ferhaal fan in boerefamylje te keppeljen. Klimaatferoaring is op dit stuit ommers net allinnich foar iisklups, mar ek foar boeren in wichtich tema!” 22 maaie / Johannes de Vries: “Op besite by Johannes de Vries yn Grou, foarsitter fan it bûn fan de iisklups. We ha beide de koarte broek oan, it is smoarhyt. Prachtich om te sjen hoe’t De Vries ek middenyn de simmer drok dwaande is mei syn grutte passy: natueriis. Yn ús petear wurdt er meardere kearen belle oer saken dy’t te krijen ha mei natueriis. It giet nammentlik it hiele jier troch! Ynspirearjend fyn ik it, hoe’t De Vries him net út it fjild slaan lit troch winters dy’t miskien waarmer wurde. We moatte trochgean! Dy mentaliteit kin ik moai brûke foar it personaazje fan Jasper (de nije iisklup-foarsitter) en Hendrik Kingma Sr (dy’t oait iisklupfoarsitter wie). 14

WESSEL DE VRIES OER IT FOARÛNDERSYK

8 septimber / Karel Veeneman “Ek in waarme dei. Mei Tatiana en Karel (fan Wetterskip Fryslân) sitte we op it terras fan Tryater. We prate oer de takomst fan Fryslân. Karel is realistysk, en ik fyn it in alarmearjend ferhaal. Hy fertelt oer wat der barre sil as it wetter echt te heech wurdt. Foar ekonomysk wichtige gebieten as de Rânestêd wol de oerheid miskien noch wol jild betelje foar de ferheging fan diken. Mar as Fryslân (troch it sâlter wurden fan lânbougrûn) it grutste part fan syn ekonomyske wearde ferliest, is it goed mooglik dat besletten wurde sil om Fryslân oerstreame te litten. It Noarden fan Fryslân wurdt dan ûnbewenber. Ik fyn it in nijsgjirrich, mar ek soarchlik ferhaal. It komt tichtby. Dat we dizze ynformaasje brûke moatte, dêr bin ik wis fan, en sa begjinne we nei te tinken oer de epilooch.”

Wessel de Vries wurket sûnt syn ôfstudearjen oan de oplieding Writing for Performance (HKU, 2017) geregeld as skriuwer foar Tryater. Hy skreau û.o. it skript foar de famyljefoarstelling Karlsson fan it dak en de Oerolhit PartTime Paradise (ko-produksje mei Skoft&Skiep). Yn 2021 skreau Wessel de aventoerlike lokaasjefoarstelling Nacht. Neist syn wurk by Tryater wurket Wessel as skriuwer foar û.o. Meeuw Jonge Theatermakers, Theater Sonnevanck en Videoland. 15

SIMMER 2022

TWEEDE DEEL

It is feest op de iisbaan, der wurdt neitocht oer de takomst, Afke tinkt deroer om de iisbaangrûn te ferkeapjen.

IT FEEST

Het is feest op de ijsbaan, er wordt nagedacht over de toekomst, Afke overweegt de ijsbaangrond te verkopen.

“Ik tocht altyd: as ik achttjin bin, dan begryp ik hoe’t it sit…”

Hendrik Kingma Jr (Mattheüs Douwes) 16

DE TOAN FAN DE FOARSTELLING

SYTZE PRUIKSMA OER DE MUZYK

“Heardest hjir tweintich jier lyn de guozzen… dan kaam de winter Mar dy guozzen binne der no al yn ’e simmer Se bliuwe”

at komponist/slachwurker Sytze Pruiksma de muzyk skreaun hat foar Under Wetter soe eins hielendal net. “Tatiana hie my frege oft ik in pear kear meisjen woe mei it skript. Ik bin al jierren mei de tematyk klimaatferoaring dwaande. As ien fan de inisjatyfnimmers fan Kening fan ’e Greide en ek mei Plant fansels, de plaat en it projekt fan Nynke (Laverman, red.) en my”, fertelt Sytze. “Yn de simmer fan 2021 ha ik meilêzen en hawwe we by inoar sitten. Nei de tredde kear frege Tatiana my: ‘wat hearsto eins asto dit sa lêst?’ Doe sei ik: blazers! Net in fanfare, mar wol tromboanes. Dy kinne sa moai glydzje en tagelyk in alarmlûd meitsje. Ik fertelde ek dat ik al jierren in hiele goeie trombonist koe: Brandt Attema. Doe kaam hiel natuerlik de fraach oft ik dan wol wat komponearje woe.” Kleur en tsjinkleur jaan Fan de tolve trombonisten dy’t Sytze yn earste ynstânsje yn ’e holle hie, binne it seis wurden. Al in hiel soad en mei in machtich lûd. Brandt, berne yn Fryslân, wie al fuortendaliks entûsjast. Hy dielt syn rol as bandlieder mei in oare topper op tromboanemêd: Sebastiaan Kemner. Sytze: “Mei de tromboanes kinne we alle sênes kleur en tsjinkleur jaan. Oan de start ha ik wol sa’n 25 ‘filmyske’ stikken skreaun foar seis tromboanes. Der ûntstie in leitmotiv en in tal spilers 21

DE TOAN FAN DE FOARSTELLING

“De tromboanes bepale letterlik en figuerlik mei de toan fan de foarstelling”

krige in eigen kleur of tema. As dy opkomme, begjint harren muzyk wer.” De tromboanes bepale letterlik en figuerlik mei de toan fan de foarstelling, mar Sytze miste ek wat: “Tromboanes kinne net superheech of leech. Dêrom betocht ik it harmoanium derby. Ik oppere: Joop moat dat eins bespylje en dan leafst wylst er yn in belslide sit. En dat waard ek noch útfierd! Te gek fyn ik dat.” It wie ek Sytze syn idee om by it feest in drummer yn te setten. “De drums ha je nedich by in wier feest. Ik sei: it soe moai wêze as dy drummer dan op it dak fan it iisgebouke stiet. En ek dat is sa kommen!” De krêft fan it kollektyf It ta stân kommen fan de foarstelling is dúdlik it resultaat fan in yntinsive gearwurking. “Elkenien docht wat. Oft it no it spyljen, it ljocht, de dûns of it lûd is. Litte je de muzyk wei dan soest it misse, mar dat jildt ek foar de oare aspekten.” Under Wetter is dus it gehiel fan in soad ûnderdielen en tagelyk lit it in hiel soad perspektiven sjen. “De personaazjes binne hiel ferskillend. Kwa eftergrûn, miening oer it no en fyzje op de takomst. Dat is hiel werkenber, want dat is yn it echt ek sa. Mar dat makket de minske ek kwetsber. Je moatte in kollektyf wurde. Sjoch mar nei fûgels: in kloft protters is sterk!” Ek de musisy binne in machtich moai team: “Se fine it geweldich om mei-inoar te wurkjen. En al hielendal mei in professional derby. Sa’n man as Brandt kin minsken yn fiif minuten noch better meitsje.”

SYTZE PRUIKSMA OER DE MUZYK

Fan de 25 oarspronklike komposysjes binne sa’n fjirtjin oer. De seleksje en de eksakte foarm binne wurkjendewei ta stân kommen: “Alle middeis ha ik by de repetysjes west en de oare moarn wurke ik dan wer dingen út. As de foarstelling klear is, is alles by inoar kommen. Dan fertelle we mei de kombinaasje fan it spul, de dûns, de technyk en de muzyk in ferhaal. Ik hoopje dat it ús slagget om dermei de minsken te reitsjen.”

“Dan fertelle we mei de kombinaasje fan it spul, de dûns, de technyk en de muzyk in ferhaal. Ik hoopje dat it ús slagget om dermei de minsken te reitsjen.”

Sytze Pruiksma is slachwurker, komponist en fûgelleafhawwer. Syn eigensinnige spylstyl ûnderskiedt him troch grutte oandacht foar klankkleur, ynspirearre op lânskippen, natuer en fûgels. Nei it konservatoarium wurke er mei oan tal fan teaterproduksjes fan û.o. Tryater, Peergroup, Via Berlin en Orkater. Sûnt 2003 wurket er as producer en muzikant gear mei sjongeres Nynke Laverman. Yn 2018 gie Conference of the Birds yn premjêre, in grutte lokaasjefoarstelling yn it ramt fan Leeuwarden-Fryslân Kulturele Haadstêd fan Europa 2018. 23

JANNEWARIS 2023

DERDE DEEL

In soarchlik klimaatrapport ferskynt, de jiergearkomste fan de iisklup wurdt taret, Afke tekenet in kontrakt om de iisbaangrûn te ferkeapjen.

WIETE FUOTTEN

Een zorgwekkend klimaatrapport verschijnt, de jaarvergadering van de ijsclub wordt voorbereid, Afke tekent een contract om de ijsbaangrond te verkopen.

“Jij durft niet naar de toekomst te kijken, Jasper Maar voordat je het in gaten hebtZit je er middenin” Dennis Hazebos (Rogier in ’t Hout) 24

EEN EXTRA LAAG

JOHAN GREBEN OVER DE DANS

vgi&Greben, sinds 2021 het vaste dansgezelschap van Leeuwarden, maakt expressieve, rauwe dansvoorstellingen van internationaal niveau. De Israëlische Uri Ivgi en de in Leeuwarden geboren Johan Greben vertalen maatschappelijke thema’s naar menselijke beelden die je raken. De twee dansmakers en levenspartners nemen de choreografieën voor Under Wetter voor hun rekening. Johan Greben: “Uri en ik hebben bijna twintig jaar over de wereld gezworven en met internationale gezelschappen gewerkt. Een groot avontuur, maar ook een voortdurend proces van loslaten. Meestal waren we zo’n zes tot acht weken intensief met een groep dansers bezig om een werk in te studeren. Je bouwt een professionele en vaak ook persoonlijke band met ze op, tot het stuk klaar is. Dan stap je op het vliegtuig en is het ineens voorbij. Op een gegeven moment voelden we dat we iets anders wilden en zijn we gaan nadenken over de toekomst. In 2018 hebben we We Are In Trouble gemaakt voor LeeuwardenFryslân Culturele Hoofdstad van Europa. Heel erg leuk, terug in mijn geboortestad. Die productie was voor ons de trigger om te gaan onderzoeken of er in Friesland draagvlak was voor een vast dansgezelschap. En dat was er!” Nieuwe mogelijkheden “Het geeft ons tal van nieuwe mogelijkheden. Het fijne van een gezelschap met een vaste groep dansers is dat je samen iets op- en uitbouwt. De dansers leren je stijl, je handschrift kennen en kunnen op die manier zichzelf ook verder ontwikkelen. Het maken van werk is zo’n 50% van wat je doet als choreograaf, maar het doorontwikkelen van je oeuvre is de andere 50%. Na een voorstelling ontvang je feedback. Van elkaar, van critici en van het publiek en die kun je teruggeven aan de dansers en meenemen in het aanscherpen van je werk. Dat 29

EEN EXTRA LAAG

kenden we niet en het voelt als een enorme meerwaarde. Bovendien houden we op deze manier ons materiaal dicht bij ons. Dat voelt heel anders dan een werk af te leveren en weer verder te trekken.” “Dat we met een theatergezelschap gaan werken, is voor ons een hele nieuwe stap, dat hebben we nog nooit gedaan. Toen we ons in Leeuwarden gingen vestigen, hebben we natuurlijk met heel veel gezelschappen en instellingen kennisgemaakt, zeker ook met in het achterhoofd de wens om met andere disciplines te gaan samenwerken. We hadden Tryater nog niet ontmoet, toen zij ons al belden: ‘we maken een locatievoorstelling en daar willen we dans bij, zullen we gaan praten?’ Het klikte gelijk, de ideeën en de openheid van regisseur Tatiana Pratley spraken ons enorm aan. We zijn verdergegaan, hebben het geweldige team ontmoet, scriptlezingen bijgewoond, veel gepraat. Deze productie is al twee jaar in voorbereiding en wij stappen halverwege aan boord. Dat is ook opwindend voor ons: normaal waren wij in ons werk vanaf het begin in charge en betrokken bij de muziekkeuze, het toneelbeeld, alles. Dat is een nieuwe manier van werken voor ons en geeft een mooie dynamiek.” Extra laag “Tatiana had bepaalde scènes in haar hoofd waar ze dans bij wilde. Maar het is natuurlijk niet een toneelstuk met af en toe een dansje. Een choreografie geeft een extra laag aan een voorstelling. Hoe verhouden we ons tot de locatie, hoe maken we de connectie met de aarde, de grond en hoe vertalen we dat naar dans. Het is ontzettend spannend en leuk en we hebben er veel zin in!”

Uri Ivgi (links) en Johan Greben zijn na een nomadisch, internationaal bestaan als dansmakers neergestreken in Leeuwarden. Ivgi&Greben is het nieuwe dansgezelschap van de stad en maakt de choreografie voor Under Wetter. De zes dansers uit het gezelschap zitten allemaal in de voorstelling. 30

JOHAN GREBEN OVER DE DANS

“A tánc számomra egy folytonos kihívás, egy lehetoség és eszköz, mellyel mélyebben, tudatosabban megismerhetem magamat és a testemet. Itt tudok leginkább fejlodni, álarcok nélkül létezni és itt találkozhatok a legtisztábban önmagammal.” “Dance is an ongoing challenge, a true opportunity and a different type of tool that can help me to get to know myself and my body much deeper with some different layers. When I’m dancing I feel this is the place where I can develop the most, where I can be myself without masks and where I can meet most clearly with myself.” Bettina Jurák, danseres uit Hongarije bij Ivgi&Greben

JANUARI 2023

VIERDE DEEL

Op de jierfergadering ûntstiet spul oer de takomst fan de iisbaan, der wurdt oranjekoeke iten, net ien wit hoe no fierder.

DE JIERFERGADERING

Op de jaarvergadering ontstaat ruzie over de toekomst van de ijsbaan, er wordt oranjekoek gegeten, niemand weet hoe verder.

“Ik bin der gewoan noch net oan ta om ôfskie te nimmen” Jasper van der Meer (Lourens van den Akker) 32

PARTNERS

Arcadia “Is de Friese ijscultuur een smeltende traditie of blijven de Friese ijsbanen een warm kloppend hart van het Friese dorpsleven? De wereld verandert sterk en dus ook het dorp en de wijk. Wat betekenen die veranderingen voor de mienskip en hoe houden we temidden daarvan het verenigings-, dorpen wijkleven actief? Tijdens Under Wetter worden deze vragen op prangende wijze invoelend gemaakt. Tegelijk met Under Wetter start het grote mienskipsproject IIS van Arcadia. Wij zijn supertrots op deze mooie samenwerking en klappen hard voor Tryater, Ivgi&Greben, Wergea en alle makers van Under Wetter!” Sjoerd Bootsma, artistiek directeur Arcadia

Ferbinende mienskipsprojekten yn hiel Fryslân IIS is het mienskipsproject van Arcadia. Naast Under Wetter zijn dat zo’n dertig projecten en het aantal blijft oplopen. Alle IIS-projecten zijn gemaakt door en/of met de mienskip, en dat voel je. De saamhorigheid, de verbondenheid en de Friese taal en cultuur zijn zichtbaar, hoorbaar en voelbaar in de talloze voorstellingen, verhalen en multimediale hoogstandjes. Beleef ze, en maak in honderd dagen kennis met Friese dorpen, steden, wijken en iis verenigingen. IIS, ijs dus, is belangrijk voor de Friezen. Zodra het vriest, komen de schaatsen uit het vet en gaat jong en oud het ijs op. De talloze Friese ijsbanen zijn dan ook een symbool van verbinding. Maar tegenwoordig óók een symbool van crisis: de aarde warmt op, het klimaat verandert en de gezellige dorpse ijsbanen

ARCADIA

worden de laatste winters vaker bevolkt door schapen en spelende kinderen, dan door enthousiaste schaatsers. Wat kunnen we daaraan doen? Wat willen we doorgeven aan de volgende generaties? Of, in mooi Fries: Hoe kinne wy in goede foarâlder wêze? Deze vragen staan centraal bij alle projecten van IIS. Er zijn exposities, voorstellingen en culturele manifestaties. Bezoekers worden getrakteerd op bijzondere ontmoetingen en waardevolle gesprekken. Friesland bruist, van Bûtenpost oant Aldegea en fan Warkum oant Eastermar. IIS is een coproductie van Arcadia en Keunstwurk, met Provincie Fryslân, Prins Bernard Cultuur Fonds en Univé als hoofdpartners. Tijd om iets nieuws te ontdekken Arcadia barst honderd zomerdagen lang uit haar voegen met lokaal en internationaal moois rondom de vraag ‘In wat voor wereld wil jij wonen?’ Elke dag kun je je onderdompelen in kunst en cultuur, kijk voor het complete programma op www.arcadia.frl/iis

PARTNERS

Oerol “Tryater heeft een lange traditie van spelen op Oerol. Ondertussen alweer jaren geleden heeft Tryater echt naam gemaakt met Peer Gynt en sindsdien is zij vaste gast. Ook voor Tatiana Pratley is het niet haar eerste regie op Oerol. Wie PartTime Paradise heeft gezien zal deze voorstelling niet snel vergeten. Hoe leuk is het dan dat deze eerste grote Tryater-locatievoorstelling onder haar verantwoordelijkheid ook op Oerol staat. Ingenieus is het hoe Tatiana het klimaatvraagstuk behandelt. Niet door te zeggen hoe slecht het gaat of hoe we het allemaal beter moeten doen. Maar door vragen te stellen aan de hand van iets wat ons bindt. De ijsbaan die vroeger in elke stad en elk dorp voor een paar weken in de winter het centrum van de gemeenschap was en nu misschien voor altijd wel een leeg veld met water blijft.” Siart Smit, algemeen directeur Oerol

OEROL

Een tijdelijke ideale samenleving op Terschelling Hele generaties zijn opgegroeid met Oerol en nemen hun ervaringen en avonturen op het Waddeneiland Terschelling mee in hun leven. Voor elke individuele bezoeker betekent Oerol iets anders. Wat voor iedereen echter gelijk is, is dat bij het uitvaren van de haven van Harlingen de ‘gewone’ wereld even plaatsmaakt voor een tijdelijke ideale samenleving die het hoofd leeg maakt, de ogen opent en de avontuurlijkheid aanwakkert. Een werkplaats voor een leefbare toekomst waarin van alles mogelijk is, als je je maar openstelt voor hetgeen dat op je pad komt. Meer Tryater tijdens Oerol Tijdens Oerol 2022 is van Tryater niet alleen Under Wetter te zien, maar ook de installatie Snackgelok. Bij Snackgelok lig je in een levensgroot patatbakje en luister je naar een muzikale compilatie van audiofragmenten waarin mensen vertellen over hun drift om te consumeren en het geluk dat ze daaraan ontlenen. Snackgelok maakt deel uit van It gelok fan Fryslân. Na het langste geluksgedicht ooit in tien dorpen in 2021 zoomen de theatermakers Aukje Schaafsma en Karel Hermans nu in op het consumeren van geluk.

SIMMER 2038

EPILOOG

Fryslân driget ûnder te strûpen, it doarp wurdt evakuearre.

UNDER WETTER

Friesland dreigt te overstromen, het dorp wordt geëvacueerd.

“Ik hâld fan wat ik net ha, en mis wat der net is”

Benthe Kingma (Lieke Venema) 40

CREDITS

SPEL Tamara Schoppert, Joop Wittermans, Lourens van den Akker, Gonny Gaakeer, Rogier in ’t Hout, Mattheüs Douwes, Ayisha Siddiqi, Lieke Venema DANS Bettina Jurák, Christian Leveque, Daniel Flores Pardo, Fabrizio Di Franco, Manon Adrianow, Noa van Tichel CONCEPT EN REGIE Tatiana Pratley TEKST Wessel de Vries CHOREOGRAFIE Uri Ivgi, Johan Greben MUZIEK Sytze Pruiksma DRAMATURGIE Nina Thunnissen, Judith Schoneveld TAALCOACH Peter Sijbenga VORMGEVING Janne Sterke KOSTUUMONTWERP Hanne Pierrot KOSTUUMS Mathilde van der Hoop REGIEASSISTENT Minke Hoogenboezem LICHTONTWERP Bart Schurer GELUIDSONTWERP Ben Vrielink

CREDITS

HOOFD PRODUCTIE Ekko de Bakker PRODUCTIELEIDING Amarins Jansma HOOFD TECHNIEK, VOORSTELLINGSLEIDER Aart Laferte PRODUCTIEMEDEWERKER Nina Postma PRODUCTIEMEDEWERKER, VRIJWILLIGERSCOÖRDINATIE Hilly Kronemeijer GELUIDSTECHNICUS Gido Bamboe TECHNICUS Gerard Jorna ONDERTITELING Sigrid Jonker STAGIAIR TECHNIEK Hidde Kooistra HOOFD PUBLIEK AI Berber Van OyenPeenstra PLANNING, KAARTVERKOOP EN CRM Rixt Bottema KAARTVERKOOP Anja Ruiter TRAFFIC, PR Cristine Barends-Rotgans CONTENT EN ONLINE MEDIA Willemina de Jong STAGIAIRE COMMUNICATIE Michelle van der Geest STAGIAIRE DTP Anne Baukje Zijlstra ARTISTIEK DIRECTEUR Tatiana Pratley ZAKELIJK DIRECTEUR Valentijn Fit COÖRDINATIE ZAKELIJK NETWERK EN VERHUUR Jelly Steenstra DIRECTIESECRETARIAAT Tineke Fopma PUBLIEKSWERK, LOYALITEIT EN SPONSORING An de Wrede HOOFD EDUCATIE Jannie van der Veen EDUCATIE Sytse Jansma ASSISTENT BURO Jeannette Boskma PANDBEHEER Myrna Sikkes, Lisa Ronner COÖRDINATIE KOSTUUMATELIER Joukje Bosch CONTROLLER Johan van der Berg ZAKELIJKE LEIDING IVGI&GREBEN Amarins Geveke PRODUCTIE IVGI&GREBEN Ype Terwisscha van Scheltinga MARKETING IVGI&GREBEN Janneke Vonk FIGURANTEN EN MUSICI ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– FIGURANTEN Hans Koekkoek, Frederique de Vries, Hanne van Manen, Monique Verbruggen, Johnny van der Heide, Sietske Smidstra, Jelly Meindersma, Epko Dalstra, Patrice Osseman, Laura van den Ende, Jannie van der Veen, Hella Hoogenboezem KINDEREN Fiep Oreel, Lise Mette Jepma, Isolde Kamping, Rigtje Geveke, Eef Weima, Inge Vogelzang JONGEREN Ilja Iris van Alfen, Cas Bouwman, Marthe Elzinga, Osama Ghezlan, Suzanne Versteeg, Pieter de Groot, Storm van der Weele, Koen Hogewerf, Yvar Bruins, Rowan Veltman BANDLEIDERS Brandt Attema, Sebastiaan Kemner, Bastiaan Woltjer, Remko de Jager TROMBONISTEN Roelf Hut, Jelmer Jaspers, Tjibbe van der Veen, Froukje Timmermans, Karst Hut, Marte Room, Jan-Dirk van der Tol, Jan Hoogterp, Pieter Haanstra, Bernard Holtrop, Jettie de Jong DRUMMERS Wytse Dijkstra, Yme Kramer, Adriaan Groffen

CREDITS

VRIJWILLIGERS –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– Medewerkers Smoel Kunstenwerkplaats, Medewerkers Eten in de Molen, Els Fongers, Ike Sinnema, Grieteke van der Vlugt, Rommy van Lingen, Peter de Bruin, Tineke Bleeker, Baukje Idzerda-Venema, Hanneke Veltman, Wietske Velde, Susan Wijbenga, Dora Hettinga, Geertje Heeg-Folkerts, Anneke van der Wal, Berend Lania, Jaap Stienstra, Agnes Bouma, Tini Brouwer, Hettie Hettinga , Egon Sinnema , Petra Baarsma, Sietie Sinnema, Petra Baarsma, Ellen van der Zande, Tytsje Julianus, Anne Zijlstra, Sipke en Rinie Boermans, Joukje Bosch, Yke de Jong, Kitty Bergher- Schipper, Yt Bouma, Geert Engelsma, Maaike van der Wal, Annie Boermans, Jantsje Kalsbeek, Zus Tiesema, Sytske Hoogterp, Ronnie Titalepta, Tjikke Titalepta, Cor de Bakker, Dana Reijnders, Harold Hesselink, Sip van Gelder, Grieteke Martens, Marjan Groen, Oekie van der Molen, Douwe de Jong, Anita vd Meer, Hedwig vd Ven, Tjeerd Hoekstra, Mayke van Klaveren, Eric Radstok, Ingrid Lamsma, Sytske Swierstra, Maaike vd Zweep, Siebolt Dijkstra, Sjoukje Flapper, Wietske Jorna, Sijtse Peterson, Bianca Tolboom MET DANK AAN –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– Arcadia, De Bidler, Geert-Jan Vaartjes, Stichting bedrijventerrein Wergea, Landbouwmechanisatie-bedrijf Zwart BV, Wolfederatie, Keimpe-Gerrit de Boer en Hielke de Boer, IJsclub de Wergeaster Reed, Patrick Vink en familie, Omrop Fryslân, Stichting, Komt het Zien!, Pieter Kalsbeek, Gerrit de Boer, directe omwonenden, Arriva, Buurtvereniging Rysbuorren en Roenom de Kearewear te Wergea, De Fabriek Wergea, Oedske de Jong, Merk Fryslân HORECA –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– De horeca bij Under Wetter in Wergea wordt verzorgd door:

Colofon TEKST Tatiana Pratley, Wessel de Vries, Marc Knip, Cristine Barends-Rotgans en Berber van Oyen-Peenstra REDACTIE Cristine Barends-Rotgans, Nina Thunnissen, Berber van Oyen-Peenstra en Marijke de Boer VORMGEVING Jelle F. Post CAMPAGNEBEELD EN PORTRETFOTO’S Florian Cats SCÈNEFOTO’S Anna van Kooij DRUK Grafische Groep Van der Eems

Tryater is meartalich, belutsen en eigensinnich! We spylje goed 270 grut- en lytsskalige foarstellingen yn it jier, foar sa’n 25.000 bern, jongeren en folwoeksenen. Mei Ljouwert as útfalsbasis sjochst ús yn hiel Fryslân en ek dêrbûten. Yn teaters en doarpen, yn skoallen en op lokaasje. We bringe nije ferhalen, ticht op de hûd fan ús publyk. Mei alle ûnderfining dy’t we opdien hawwe sûnt ús oprjochting yn 1965 en mei alle ynspiraasje en enerzjy fan it jonge talint dêr’t we mei wurkje. Tryater stypje / steunen? > tryater.frl/stipe Ivgi&Greben maakt expressieve, rauwe dansvoorstellingen van internationaal niveau. Urgente maatschappelijke thema’s worden vertaald naar menselijke beelden die je raken en niet meer loslaten. Na een lange carrière van voorstellingen maken voor gezelschappen over de hele wereld, hebben choreografen Uri Ivgi en Johan Greben nu hun eigen dansgezelschap in Fryslân. Johan Greben brengt hiermee zijn rijke, artistieke ervaring terug naar de plek waar hij als klein jongetje begon te dansen. ivgi-greben.nl

PARTNERS & SPONSOREN

Under Wetter wordt mede mogelijk gemaakt door:

Meindersma-Sybenga Stichting

naast onze vaste subsidiënten:

Hjoed is in perfekte dei Der is iis... en fierders neat Vandaag is een perfecte dag Er is ijs... en verder niets

TRYATER.FRL