Açl›k felaketi ilân edildi
Yeni ABD bar›fl plan›
‹dam AB’ye geri mi dönüyor?
Çeçenlerin kanl› dönüflü
GUATEMALA Devlet baflkan› Alvaro Colom, Guatemala’daki açl›k sorununun salg›n boyutuna ulaflt›¤›n› aç›klayarak ulusal felaket ilân etti. Ülkede y›lbafl›ndan beri açl›k nedeniyle hayat›n› kaybedenlerin say›s› bin 400’ü aflt›. Hükümet yetkilileri, yedi eyalette 55 binden fazla ailenin çok ciddi açl›k sorunlar›yla karfl› karfl›ya oldu¤unu duyurdu. G›da s›k›nt›s›n›n en temel nedenleri, küresel ekonomik kriz ve hava koflullar›n›n elveriflsizli¤i yüzünden bu y›l yetersiz hasat al›nmas›. Açl›k tehdidine maruz kalanlar›n say›s›n›n y›l sonuna kadar 400 bin aileye ç›kmas›ndan endifle ediliyor.
F‹L‹ST‹N Eski ABD baflkan› Jimmy Carter, eski ABD d›fliflleri bakan› James Baker, eski güvenlik dan›flmanlar› Brent Scowcroff ile Zbignew Brezinski, ‹srail-Filistin bar›fl› için yeni bir plan haz›rlayarak Obama yönetimine sundu. Plan, 1967 s›n›rlar›na dayal›, askerden ar›nd›r›lm›fl bir Filistin devletini, Filistinli mültecilere tazminat ödenmesini ve Kudüs’ün ortak baflkent olarak paylafl›lmas›n› öngörüyor. ‹srail’in kuruluflu s›ras›nda Filistin’i terk eden binlerce mülteciye geri dönüfl hakk› verilmesi daha önceki bar›fl giriflimlerinin t›kanmas›na yol açm›flt›. Yeni plan sorunu tazminatla aflmay› öneriyor.
ALMANYA Lizbon Anlaflmas›’n› bir onay yasas›yla kabul etmeye haz›rlanan Almanya’da, AB’nin bu anlaflmayla idam cezas›n› yeniden sisteme sokmaya haz›rland›¤› öne sürüldü. Yasaya karfl› Berlin’de düzenlenen “AB Diktatörlü¤üne Hay›r!” gösterisine destek veren hukukçu Prof. Dr. Karl Albrecht Schachtschneider, Lizbon Anlaflmas›’yla birlikte AB’nin hukukd›fl› ve despotik bir tiranl›¤a dönüflme tehlikesiyle karfl› karfl›ya kalaca¤›n› savundu. Schachtschneider, daha önce Anayasa Mahkemesi’ne Lizbon Anlaflmas›’n›n iptali için baflvuruda bulunarak onay sürecini geciktirmiflti.
RUSYA Sibirya’n›n Hakasya bölgesindeki Sayano-fiuflenskaya hidroelektrik santraline yap›lan ve 26 kiflinin yaflam›n› yitirdi¤i sabotaj eyleminin ve ‹ngufl Cumhuriyeti’nde 19 kiflinin öldü¤ü emniyet müdürlü¤ü bombalamas›n›n sorumlulu¤unu Çeçen isyanc›lar üstlendi. Rusya’ya karfl› yeni bir savafl stratejisi belirlediklerini aç›klayan isyanc›lar, Rusya’n›n her bölgesinde sald›r›lar düzenleyeceklerini bildirdi. Yetkililer, sabotaja u¤rayan Rusya’n›n en büyük hidroelektrik santralinin türbinlerinden çok say›da ceset ç›kar›ld›¤›n›, buna ra¤men 49 kiflinin daha kay›p oldu¤unu aç›klad›.
muoyu araflt›rmas›na göre, ülkenin bütününde Afganlar›n sadece yüzde 25’i ABD veya NATO birliklerine karfl› yap›lan sald›r›lar› destekledi¤ini söylerlerken, bombalama ya da hava sald›r›s› yaflanan bölgelerde bu rakam yüzde 44’e f›rl›yor. Washington’un planlar›n›n tersine, Afganlar›n yaln›zca yüzde 18’i Afganistan’daki yabanc› birliklerin artt›r›lmas›n› istedi¤ini ve yüzde 44’ü de yabanc› birliklerin azalt›lmas›n› istedi¤ini söylüyor. Bir zamanlar Pakistan’›n kuklas› olarak kötülenen Taliban, kendini Afgan milliyetçisi kimli¤iyle yeniden tan›mlamay› baflarm›fl görünüyor. Afganistan’da Amerikal›lar ve ‹ngilizler taraf›ndan sürdürülen askerî kampanyan›n can s›k›c› özelliklerinden biri, Irak’ta yaflananlardan çok az ders ç›karm›fl olmas›d›r. Sözgelimi, yabanc› ordular›n iflgali halk taraf›ndan benimsenmiyor ve iflgalle geçen her gün halk›n düflünceleri daha fazla bu yöne kay›yor. Irak ve Afganistan’›n her ikisi de derin etnik ve mezhep farkl›l›klar›n› bar›nd›ran ülkeler ve yabanc› iflgalciler, ister istemez, iç kargafla içinde bir uçtan di¤erine rastgele savruluyorlar. Irak’tan çok az fley ö¤renildi, çünkü propaganda orada olan bitenin Afganistan’a rehber olmas› gerekti¤i üstüne kurulmufltu. Geçenlerde, Ba¤dat’ta 100’den fazla insan›n ölümüne neden olan bombalama eylemlerinden sonra, Amerikan birliklerinin flehirden erken ayr›l›p ayr›lmad›¤› üstüne saçmasapan bir tart›flma bafllat›ld›. Gerçekte ise, geçen y›l›n sonundan beri Ba¤dat’ta birkaç ABD devriyesi bulunmaktayd› ve Amerikal›lar›n flehri kontrol etti¤i zamanlarda bile intihar bombac›lar›n›n eylemlerine engel olunam›yordu. Irak’taki en önemli Amerikan kazan›m›, Sünnilere karfl› fiiilerin ve Kürtlerin deste¤inin kazan›lmas›yd›. ABD ordusu El Kaide’yi tahrik etmek için Sünni isyanc›larla pazarl›k yapt›. Sünniler, Amerikal›lar ile anlaflmak zorunda kald›, çünkü fiiilere karfl› sürdürdükleri içsavafltaki durumlar› gün geçtikçe kötülefliyordu. Son günlerde yaflanan bombalama olaylar›, muhtemelen, El Kaide’yi bir haberci olarak kullanarak d›fllanmay› kabullenmeyeceklerini Irak yönetimine ac›mas›z bir flekilde ispatlamak isteyen Sünni gruplar›n gerçeklefltirdi¤i bir eylemdi. Washington’daki beyin tak›m›, belirli birkaç taktiksel metodun Irak’taki savafl› kazanmalar›n› sa¤lad›¤›na ve Afganistan’da da ifle yarayaca¤›na dair düflünceleriyle tamamen yan›lt›c› bir vizyon çizmektedir. Bu yan›lsama, ABD ve Britanya kuvvetlerini batakl›¤a daha fazla saplanmalar›na yol açacakt›r. Çeviren: P›nar Uygun
JAPONYA Liberaller bitti Liberal demokratlar›n Japon siyasetindeki 54 y›ll›k egemenli¤i a¤›r bir seçim hezimetiyle sona erdi. Ancak seçimi kazanan merkez sol JDP’nin Japonya’ya köklü bir de¤iflim getirece¤ini kimse düflünmüyor. ABD, II. Dünya Savafl›’ndan sonra bafllatt›¤› iflgali bitirip çekilirken, Japonya’y› Bat›l› anlamda bir parlamenter demokrasi hâline getirecek emin ellere teslim etmek istedi. Bunlar kuflkusuz muhafazakâr liberallerdi. 1955’te iktidara gelen Liberal Demokratik Parti (LDP), o zamandan beri, neredeyse kesintisiz bir flekilde Japonya’y› yönetti. Sadece 1993’te, çok k›sa süren sekiz partili koalisyon hükümeti s›ras›nda iktidarda de¤ildiler. Ama o dönemde bile parlamentodaki en büyük partiydiler. fiimdi bu siyasî hegemonya çözülüyor. 30 A¤ustos’ta yap›lan genel seçimlerde, ana muhalefet Japonya Demokratik Partisi (JDP), parlamentodaki 480 sandalyenin 308’ini kazanarak sadece 119 vekil ç›karan LDP’nin iktidar tekeline son verdi. Seçimlere girildi¤inde, küresel ekonomik krizi iliklerine kadar hisseden Japonya, tarihinin en büyük iflsizlik sorunuyla bo¤ufluyordu, yoksulluk gözle görülür biçimde artm›fl, toplumsal eflitsizlik had safhaya varm›flt›. Göstergeler, Japonya’n›n ABD’nin ard›ndan dünyan›n ikinci büyük ekonomisi olma unvan›n› Çin’e kapt›rd›¤›na iflaret ediyordu. LDP’nin u¤rad›¤› hezimette, bu ekonomik tablonun büyük pay› vard›. Öte yandan, kampanyas›nda “çokuluslu flirketlerin de¤il yoksul halk›n yan›nda olaca¤›n›” vurgulayarak Japon siyasetinin pek tan›mad›¤› bir sosyal adalet söylemi tutturan JDP lideri Yukio Hatoyama’n›n, özellikle emekçi kesimleri ve gençli¤i arkas›na almas›, sonucu etkiledi. Gene de seçime kat›l›m oran›n›n yüzde 50’nin biraz alt›nda oldu¤unu dikkate almak gerekiyor. Otomobil lasti¤i üreten Brigdestone firmas›n›n kurucusunun varl›kl› torunu olan Hatoyama’n›n öteki dedesi de bir dönem LDP liderli¤i yapm›fl eski bir baflbakan. Hatoyama, genifl bir merkez sol koalisyon hüvi-
Tokyo
yeti tafl›yan JDP’nin bafl›na, geçen may›sta yap›lan parti kongresinde geçti. Yani h›zl› t›rman›fl gösteren “taze” bir lider. Asl›nda partisi de öyle. 1998’de, ›l›ml› solcu ve sosyal demokrat küçük partilerin birleflmesi ve onlara LDP’de hayalk›r›kl›¤› yaflayan sosyal liberallerin kat›lmas›yla kurulan JDP, Japon siyasetinin nispeten yeni mamülü say›l›yor. ‹deolojisini sosyal demokrasi olarak tan›mlayan ve piyasa ekonomisini savunan partinin program› son derece mu¤lak. Hatoyama’n›n nas›l “yoksul halk›n yan›nda olaca¤›n›” kimse bilmiyor. Guardian yazar› Martin Jacques, JDP’nin kuraca¤› yeni hükümetin Japonya’y› mevcut duruflundan uzaklaflt›racak radikal bir de¤iflim getirmesinin üç sebepten dolay› mümkün olmad›¤›n› söylüyor: “‹lk olarak Japonya, iktidar›n, seçilmifl hükümetlerden çok bürokratlar›n elinde oldu¤u bir ülke. Bu, LDP’den miras kalan bir olgu de¤il, yüzy›llard›r Japon siyaset kültürünü belirleyen bir karakteristik özellik. ‹kinci olarak JDP çok genç bir parti, tecrübesiz. Böylesine kemikleflmifl bir bürokrasiye hükmetmeleri mümkün de¤il. Son olarak, Japonya büyük stratejik de¤iflimlerin çok zor gerçekleflti¤i bir ülke. Son 140 y›lda sadece iki kez strateji de¤ifltirmifl ve bu ikisini de d›fl güçlerin etkisiyle yapm›fl.”
25