MERAM 78
YAfiAR BÜYÜKANIT’IN YAYINLANMAMIfi HATIRATI
TSK realitesi vren, “bir hatam›z da oydu” diyerek bafll›yor Fikret Bila’n›n “Kürtçeyi neden yasaklad›n›z?” sorusunu cevaplamaya. Ve “hata oldu¤unu sonradan anlad›m” diyerek devam ediyor: “Güneydo¤u’da hizmet verecek memurun Kürtçe de bilmesi laz›m.” Evren “Kürtçe yasa¤›”ndan Kürtçenin ö¤retilmesine kadar gelmifl. Ama, o oraya gelene kadar çok can yand›. DTP Mardin milletvekili Emine Ayna’n›n 11 Kas›m’da Nusaybin’deki mitingde söyledi¤ine nas›l itiraz edilebilir? “Ben bir Kürt k›z› olarak kendi anadilimi bilmiyorum ve konuflam›yorum. 1984’te PKK kendisini ilân etti. Bugün ‘Kürtçe diye bir dil vard›r’ deniyorsa, silahl› ve silahs›z bir mücadelenin sonucundad›r. Bu gerçe¤i yads›yamay›z. Bu, Türkiye’nin bir gerçe¤idir.” Bu gerçe¤in bedeli 30 bini aflk›n can kayb›, di¤er kay›plar da cabas›. Evren’in sonradan anlad›¤› hatan›n maliyeti bu. Fikret Bila’n›n çeflitli bölümleri kas›m bafl›nda Milliyet’te yaz› dizisi olan kitab› “Komutanlar Cephesi”nde, komutanlar›n “hata”lar›ndan geçilmiyor. (Milliyet’teki dizinin ard›ndan TSK’n›n emekli komutanlara “konuflma yasa¤›” koymas› tesadüf de¤il). Ve insan sormadan edemiyor: Bu kadar çok hata nas›l yap›l›r, niçin yap›l›r? Emekli Orgeneral Aytaç Yalman bir ipucu veriyor: “Türkiye’nin sorunu henüz sosyal boyuttayken görmesi ve do¤ru okumas› gerekirdi. Bu yap›labilseydi, sorun belki sosyal aflamadayken çözülebilirdi. O aflamada sorunun ‘kendini ifade’ olarak tarif edildi¤ini görüyoruz. Dilini konuflmak, flark›s›n›, türküsünü dinlemek, kültürünü yaflamak istiyor. Oysa bizler o dönemde ‘Kürt yoktur’ diye e¤itilmifliz.” Yalman’›n teflhisi, yanl›fl e¤itim ve sosyal körlük. Peki sorumlusu kim? Yalman’lar› 14 yafl›ndan itibaren e¤iten Türk Silahl› Kuvvetleri de¤il mi? Demek ki yap›sal bir sorun söz konusu. “TSK realitesi” de bu zaten: Mevcut yap›s›yla, hata üstüne hata üreten bir kurum. Herhangi bir kurum olmad›¤› için de, hatalar›n›n bedeli a¤›r. Ama bedeli ödeyen TSK de¤il, Türkiye toplumu; her kesimiyle, her bireyiyle. Aste¤men Zeki Burak Okay’›n annesi Neriman Okay’›n cenaze törenindeki (Eylül 2006) sözleri ekranlara da yans›m›flt›: “O¤lum flehit de¤il, pisipisine öldü. Hakk›m› helâl etmiyorum.” Buna ac›l› bir annenin ölçüp biçmeden söyledi¤i sözler denebilir. Peki, Ertu¤rul Özkök’ün Da¤l›ca bask›n› üzerine yazd›klar›na ne demeli? “O bölgede art arda çok vahim iki büyük stratejik hata yap›ld›. Her ikisinde de çok say›da genç insan hayat›n› kaybetti. Onlar canlar›n› kaybederken bitme noktas›na gelmifl bir örgüt psikolojik moral buldu. Bir de uluslararas› alanda yine dikkatleri çekti. Yani, bu iki stratejik hatan›n maliyeti hepimiz için a¤›r oldu. E¤er bu teflhiste birlefliyorsak, bununla yüzleflmeyi de bilmeliyiz. ‘Mücadelenin ortas›nda bunun hesab› sorulmaz’ diyemeyiz.” Hesab› sorulmas› gereken sadece “stratejik” hatalar de¤il, “mücadele”nin kendisi. ‹lker Baflbu¤’un flu sözlerine mim koyal›m: “PKK’ya kat›l›m› engelleyemedik.” Peki hata kimin? DTP’nin kapat›lmas› için kollar›n s›vanmas›na Erdo¤an’›n “parti kapat›l›rsa da¤a ç›karlar” diyerek karfl› ç›kmas› bofluna de¤il. PKK’ya kat›l›m›n en yüksek düzeyde oldu¤u dönemi, 1990’lar›n bafl›n› hat›rlayal›m: Önce HEP vard›, o kapat›ld›, DEP kuruldu, SHP’nin deste¤iyle meclise girdi, sonra “PKK mecliste” nidalar›yla kapat›ld›, milletvekilleri hapse at›ld›. Ve Susurluk skandal›yla ayan beyan olan “kirli savafl” bafllad›, faili meçhul cinayetler, köy boflaltmalar, köy yakmalar... Dönemin Genelkurmay Baflkan› Do¤an Gürefl, bu “operasyon”lar› yürüten “Özel Kuvvetler” için “Komutanlar Cephesi”nde çarp›c› bir benzetme yap›yor: “Bir nevi Türk PKK’s›.” Zaten dönemin fliar›, “PKK’yla PKK yöntemleriyle savaflmak”t›. “Özel Kuvvetler”in kurulmas› gündeme geldi¤inde, Demirel, “yeni bir Yeflil Ordu yarat›rs›n›z” demiflti, Kur-
E
Foto¤raf: Şahan Nuhoğlu
• fiehir Hatlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 • Kürt sorununda yol ayr›m› . . . . . . . . 10 • DTP Eflbaflkan› Nurettin Demirtafl . . 14 • “Sevgili Atatürkçü¤üm” araflt›rmas› . 19 • Anima, Animus, Atatürk . . . . . . . . . 23 • Radyo Express . . . . . . . . . . . . . . . 25 • Norman Mailer . . . . . . . . . . . . . . . . 33 • K›raat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 • Helim Yusiv . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 • Mehmet Yafl›n . . . . . . . . . . . . . . . . 40 • Allah Korkusu sergisi . . . . . . . . . . . 43 • Bienal’in ard›ndan . . . . . . . . . . . . . . 46 • Meflin Yuvarlak . . . . . . . . . . . . . . . . 48 • Müzik Dolab› . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 • Slavoj Zizek . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 Abdurrahim So¤an, Ahmet Eken, Alaz Kuseyri, Ali Kesgin, Ali Murat Hamarat, Alican Tayla, Arslan Ero¤lu, Asena Günal, Aykan Safo¤lu, Ayflegül O¤uz, Balkan Talu, Batu Boran, Bilge Ceren fiekerciler, Çi¤dem Öztürk, Derya Say›n, Didem Dan›fl, Ender Ergün, Eray Aytimur, Erdir Zat, Esra ‹pekçi, Hakan Lokano¤lu, Haziran, HknKrtsh, Hüseyin Ustao¤lu, ‹lker Aksoy, ‹rfan Aktan, Mehmet ‹ren, Merve Erol, Murat Meriç, Murat Toklucu, Mustafa Y›lmazçelik, Nilgün Yurdalan, Ogan Güner, Onat Yücel, Onur Yaz›c›o¤lu, Özay Selmo, Özgür Eren, Pelin Özer, P›nar Ö¤ünç, P›nar Uygun, Reha Öztunal›, Saner fien, Serhan Mersin, Serkan Seymen, Sinan Yusufo¤lu, Siren ‹demen, Sungu Çapan, Süleyman Bilgi, fiahan Nuho¤lu, Tora Pekin, Tuncer Erdem, Ulafl Özdemir, Ümit Bayazo¤lu, Yasemin Avdan, Yasin Kokarca, Yücel Göktürk, Zeynep Nuho¤lu baskı Mikado Matbaac›l›k ve Tic. Ltd. fiti. ‹mam Çeflme Cd. G/47 Sk. No:6 Seyrantepe 80660 ‹stanbul Tel: 0.212.289 27 93 basım yeri ve tarihi ‹stanbul Kas›m 2007 dağıtım Do¤an Da¤›t›m A.fi. yönetim yeri: Abdullah Sok. No. 9 Beyo¤lu - ‹stanbul tel-faks: 0.212.251 87 67 e-mail expressdergisi@yahoo.com abonelik expressroll@gmail.com yıl 6 sayı 78 25 Kasım 25 Aralık 2007 imtiyaz hakkı Bilge Ceren fiekerciler sorumlu yazıişleri müdürü fiahan Nuho¤lu ilan irtibat Özay Selmo (0.533.514 90 49) YEREL SÜRELİ YAYINDIR. AYDA BİR YAYINLANIR. ISSN 1307 - 461X
tulufl Savafl›’ndaki Çerkez Ethem kuvvetlerine gönderme yaparak. Tarihin cilvesine bak›n ki, 1990’lar›n ikinci yar›s›nda tart›flmalar›n odak noktas› J‹TEM ve “Yeflil”di. TSK’n›n sicili hata dolu. Ama bu hatalar›n hesab› sorulam›yor. Siyaseten sorulam›yor (“askerî vesayet demokrasisi”nde nas›l sorulabilir?), hukuken sorulam›yor (TSK mührünü tafl›yan bir anayasayla nas›l sorulabilir?). Askeri, ancak askerî yarg› yarg›layabiliyor, TSK’n›n icraatlar› sivil yarg›n›n alan›na girmiyor. Hesap sorulamad›¤› için de hatalar›n tekerrürü engellenemiyor. “TSK realitesi”nin özü bu. Hata dedi¤imiz fleylerin birço¤u düpedüz suç asl›nda. Kimisi mevcut yasalara göre bile suç, kimisi burada de¤ilse de TSK’n›n dilinden düflürmedi¤i “ça¤dafl uygarl›k seviyesi”ndeki ülkelerde suç. En alenî ve en a¤›r suç olan darbecili¤i bir tarafa b›rakal›m, emekli Albay Erdal Sar›zeybek’in yazd›klar›na bakal›m: “Plan›m fluydu: ‹ki gecede bir, havan ayd›nlatma mermisini ilçe merkezi üzerine atacakt›m. Sonra, önceden belirlenmifl hedeflere makinal› tüfekle atefl açacak, sonra da roketleri ateflleyip flehir üzerinde tam bir çat›flma havas› yaratacakt›k. Ertesi sabah halk› flehir meydan›nda toplay›p muhtemel bir çat›flmada flehrin ve halk›n ne denli zarar görece¤ini, bu nedenle teröristlerin flehre girmesine izin vermemeleri gerekti¤ini anlatacakt›k. Dedi¤imiz gibi yapt›k, haftada en az bir kere bu uygulama fiemdinli’de yap›l›r oldu, hem de uzun bir süre.” Albay Sar›zeybek, 1992’de fiemdinli’de Jandarma Hudut Tabur Komutan›yd›. “‹haneti Gördüm” adl› kitab›ndaki ifflaat› bas›na yans›d›¤› halde hakk›nda soruflturma aç›lmad›. Emekli Korgeneral Altay Tokat’›n Yeni Aktüel’e anlatt›klar› da Sar›zeybek’in ifflaat›ndan afla¤› kalm›yor: “Ben de bir-iki kritik noktaya bomba att›rd›m. Benim meselem mesaj vermekti. Bat›dan gelen memurlar, hakimler iflin ciddiyetini anlam›yor. Hizaya gelsinler diye evlerine yak›n iki yere (bomba) att›rd›m.” Tokat’›n, fiemdinli olay›n›n ertesinde söyledi¤i bu sözler üzerine aç›lan dava, askerî yarg›da takipsizlik karar›yla sonuçland›. fiemdinli’yi hat›rlayal›m: 9 Kas›m 2005’te güpegündüz bir kitabevi bombaland›, bir kifli hayat›n› kaybetti. Ve Büyükan›t, olaydan birkaç saat sonra, zanl› Ali Kaya için, “tan›r›m iyi çocuktur” demekte sak›nca görmedi. ‹ddianamede ad› geçince, savc›ya ne oldu¤u herkesin malûmu. Evren’in günün birinde “hata ettik” diyece¤i akla gelir miydi? Kim bilir, belki Büyükan›t da, mesela 2017’de, bir hat›rat yay›nlar ve bakars›n›z Evren’i sollayan fleyler söyler. Mesela: “PKK’ya, DTP’ye ‘etnik-milliyetçi’ diyorduk ama, as›l etnik milliyetçili¤i biz yap›yorduk. 27 Nisan muht›ras›nda ‘Ne mutlu türküm diyene’ anlay›fl›na karfl› ç›kan herkes Türkiye Cumhuriyeti’nin düflman›d›r ve öyle kalacakt›r’ dememiz hatayd›. Bir Kürt, niçin ‘Ne mutlu Türküm diyene’ desin? Ama biz öyle e¤itildik.” Ve mesela: “Amerikal›lar Apo’yu ‘asmay›n, kullan›n’ diyerek bize verdiler. Biz ne yapt›k? ‘Bebek katili’ deyip durduk. Halbuki, adam daha yakaland›¤› andan itibaren ‘iflbirli¤ine haz›r›m’ diyordu. ‹mral›’dan, sorunun misak-› milli s›n›rlar› içinde çözülmesi için mesajlar gönderiyor, silahl› mücadeleyi de¤il, ‘demokratik cumhuriyet’i savunuyordu.” Büyükan›t sözlerini flöyle sürdürebilir: “DTP’nin kapat›lmas› için dü¤meye basmam›z da hatayd›. PKK’ya ‘terörist’ dememeleri do¤ald›, neticede tabanlar› ayn› taban. Demokratik özerklik dedikleri fley de dünyan›n birçok yerinde var. Bulgaristan Türklerine tan›nan haklar› biz de Kürtlere tan›sayd›k bu noktaya gelinmezdi.” Ama inflallah flöyle sat›rlar okumay›z: “2007 sonbahar›nda gaza basmam›z hatayd›. Sonra frene basmaya çal›flt›k, ama art›k çok geçti. fiehit cenazeleriyle körüklenen milliyetçi histeri ve s›n›rötesi harekât inad›m›z Türkiye’yi geri dönülmez bir noktaya getirdi. O nokta, u¤rad›¤›m›z felâketin bafllang›c›yd›.”