Bolivya’da kitleler iktidara yürüyor Yüzlerce yýl boyunca Ýspanyol sömürgeciler tarafýndan yaðmalanmýþ olan Bolivya, aslýnda son derece zengin doðal gaz rezervlerine sahip bir ülke. Buna karþýn nüfusun yüzde 40’ý günde 1.5 dolarla geçiniyor. Halkýn yüzde 95’i Aymaca ve Quechua yerlisi, ne var ki en ufak bir kültürel haktan bile yoksun bu halklar. Ülkenin nispeten geliþmiþ kentleri olan Santa Cruz ve Sucre gibi kentlerinde genç kuþak iþsizliðin ve sefaletin pençesine duþmuþ durumda. Bolivya Eylül 2003 tarihinde, iþçi sýnýfýnýn ülkedeki zengin petrol ve gaz kaynaklarýnýn emperyalist tekellerce yaðmalanmasýna son verilmesi doðrultusunda gerçekleþtirdiði seferberliklerle sarsýlmýþtý. Söz konusu yaðmanýn baþýný ABD, Ýspanyol ve Kanada çok uluslu þirketleri çekmekteydi. Ülkedeki sefalet dayanýlmaz boyutlara ulaþmýþ, ama bu arada ülkenin zengin doðal gaz kaynaklarýnýn tüm denetimi de yok pahasýna bu çok uluslu þirketlerin eline geçmiþti. 2003 yýlýndaki bu ayaklanmalarýn rejimi tehdit eder bir hale gelmesinin ardýndan, Carlos Mesa hükümeti parlamentodaki hidrokarbon yasasýnýn “düzenlenmesi” ve Anayasal kurumlarýn güçlendirilmesi vaatleriyle iþbaþýna geçti. Oysa iþ baþýnda bulunduðu dönem boyunca Mesa’nýn tüm gayreti,
Bolivya’nýn yegane zenginlik kaynaðý olan doðal gazýn ABD ve Ýspanyol þirketlerine daha da “uygun” þartlarda pazarlanmasý oldu. Bu gerici politikalara yanýt gecikmedi. Baþýný maden iþçilerinin ve yoksul köylülerin çektiði kitle seferberlikleri ile Mesa 6 Haziran tarihinde istifa etmek zorunda kaldý. Bolivya emekçileri yeniden sahneye çýkýyor IMF iþbirlikçisi yeni hükümetin 17 Mayýs tarihinde parlamentodan geçirdiði ve gerçekte ülkedeki emperyalist yaðmanýn baþýný çeken çok uluslu þirketlerin pozisyonunu meþrulaþtýran yeni enerji yasasý, gerçek bir sosyal ve kurumsal krize yol açtý. Zaten büyük bir yoksulluðun pençesinde kývranmakta olan Bolivya emekçileri 23 Mayýs tarihinden itibaren bu emperyalist yaðmaya karþý tekrar mücadelenin baþýna geçtiler. Maden iþçileri, saðlýk emekçileri, öðretmenler, öðrenciler ve köylüler, ülkenin enerji kaynaklarýnýn millileþtirilmesi ve hükümetin istifa etmesi talepleriyle grevler örgütlemeye, ana yollarý kesmeye baþladýlar. Bu kitle seferberlikleri 10 bin koka üreticisi köylünün El Alto kentinden baþkent La Paz’a baþlattýðý yürüyüþe
Enternasyonal
ni, iþyeri meclisinde tüm olasýlýklarýn deðerlendirilmesi ve kararlarýn iþçilerin öz-yönetim organlarýnda alýnýyor olmasý. Bu yalnýzca üretimi deðil, ayný zamanda ürün kalitesini de artýrmýþ durumda. Zanon emekçileri, fabrikanýn kapitalizm denizinde yüzen bir ada olmadýðýnýn bilincinde. Burjuvazinin son yýl içinde 5 kez fabrikayý polis zoruyla geri alma giriþimi, her þeyden çok þehir halkýnýn, diðer iþçi kontrolündeki fabrikalarýn ve iþçi örgütlerinin savunma ve sahiplenmesiyle püskürtülebildi. Fabrikadaki iþçileri yýldýrabilmek için polis saldýrýlarý düzenleyen hükümet ayný zamanda iþçi eþlerinin kaçýrýlmasý, tartaklanmasý gibi giriþimlerde bulunuyor. Hükümetin son giriþimi ise, “adalet” mahkemesince alýnmýþ olan bir karara dayanarak, fabrikayý borçlarýyla birlikte devralabilecek yeni bir patrona peþkeþ çekmek. Þüphesiz kapitalist mülkiyet sistemine yalnýz Arjantin’de deðil, ayný zamanda tüm dünya ölçeðinde aðýr bir darbe indiren iþçi kontrolündeki fabrikalar örneði, uluslararasý sermayenin ve emperyalizmin uzun süre hoþgörü gösterebileceði bir geliþme deðil. Nitekim iþbirlikçi yeni hükümetin temel giriþimi Arjantin’de yükselen kitle seferberliklerine bir son verebilmek ve iþgal edilmiþ üretim tesislerini yeniden sermayenin denetimine sokabilmek. UIB-DE - Uluslararasý Ýþçi Birliði/ Dördüncü Enternasyonal - Arjantin seksiyonu FOS (Sosyalist Ýþçi Cephesi) militanlarýnýn da aktif olarak yer aldýðý fabrikalarda iþçi kontrolü deneyimlerinin kaderi, bundan böyle iþçi sýnýfýnýn kararlýlýðý ve dünya iþçi hareketinin bu deneyimlerle dayanýþma gücü tarafýndan belirlenecek. Arjantin iþçileri, fabrikalarýnda kontrolü ele geçirerek, üretim için gerekli hammaddeleri satýn alarak, üretime devam ederek, iþsiz sýnýf kardeþleri için yeni iþ imkanlarý yaratarak kendi kaderlerinin efendisi olabileceklerini gösterdiler. Özelleþtirmelerin ve yeni Liberal saldýrýlarýn bir çýð gibi büyüdüðü ülkemizde Zanon örneði iþçi sýnýfýna alternatifsiz olmadýðýný öðretiyor. Murat Yakýn
13