Özkan İzgi - Uygurlar

Yukarıda da söylediğimiz gibi, Bögü Kağan Lo-yang seferi sonrasında ülkesine dönerken, beraberinde dört Mani rahibini de götürmüştür. Mani dininin Uygurlar arasında yayılmasına karşı tepkiler pek o kadar şiddetli olmamıştır.

Bögü Kağan için dikilmiş olan «Karabalgasun» yazıtının Çincesinde unvanının «Tengride Kut Bulmuş», yani "hü kümdar olma şansını gökte bulmuş» olduğu kaydedildikten sonra, Bögü Kağan tarafından şunların söylendiği kayde dilmektedir : «Uygurların örf ve âdetlerinin kötü oluşu ve halkın artık icra kuvvetini dinlemeyişi sebebiyle Kağan'm Jui-Hsi gibi dört tane din adamını memleketine sokarak iki kudsiyeti inkişaf ettirerek vaz ettirdiğini ve üç an'a de rin olarak nüfuz edildiğini kaydediyor. Bu din allâmeleri Nura ait (hakikaten) doktrinleri mükemmel incelemiş ol dukları gibi, yedi kitabı da tam olarak anlayabiliyorlardı.

Onların kapasitesi denizler kadar derin, natıkaları da çağ layanlar gibi (akıcı) idi. Bu sebeple Uygurları bu hak di nine girmeye sevkedebilirdi ............................ kaide olarak (kabul) etti. Bütün faziletlerin bir araya gelmesini gerçek leştirdi. Bundan başka ........................ fazileti kâmile. Bu Tu-tu ve Tse-shih'ler iç dış nazırlar............................. dediler ki: 'Biz eski günahlarımız için istiğfarda bulunuyor ve hak dinine hizmeti arzu ediyoruz'. (Kağan tarafından) şöyle b;r buyrultuda (bulunuldu) : 'Bu din nafiz (nüfuz edici) ve harikuladedir Bununla beraber ona ihtida ve riayet güçtür. Onu iki veya üç defa hulûsla tetkik ettim. Bazen anlayamıyor şeytanı Buda olarak tesmiye ediyordum. Halbuki şimdi hakikati çoktan anlamış bulunuyorum. (Artık bundan sonra) (batıl dinlere) ibadet edemeyeceğim. Ve bilhassa ümit ederiz ki................... diyordu': 'Mademki, azimsiz ve hulûs sahibisiniz ona derhal ihtida eder ve evanıirini koruyabilirsiniz. Kabartma ve res23