18
1
1.4
De actieve aarde
Plaatgrenzen en aardbevingen
Nepal beeft
Richter en Mercalli De meeste van de duizenden aardbevingen per jaar voel je
In april 2015 werd Nepal, en met name de hoofdstad Kathmandu, getroffen door een zware aardbeving. Meer dan 600.000 woningen stortten in of werden beschadigd. Reddingswerkers zochten dagen naar overlevenden. Soms werd nog iemand levend onder het puin vandaan gehaald, maar er vielen uiteindelijk 9.000 doden te betreuren. In de Kathmanduvallei zijn daarnaast vele culturele en historische gebouwen verloren gegaan. Een Nepalees schreef op Facebook: ‘Behalve talloze levens hebben we belangrijke onderdelen van ons culturele erfgoed en van onze geschiedenis verloren.’
niet. Die zijn alleen met een seismograaf, dicht in de buurt van het epicentrum, te meten. Soms zijn de bevingen echter zeer krachtig. Denk maar aan de vernietigende aardbeving in Nepal, of die in Haïti in 2010. schaal van Richter magnitude
schaal van Mercalli intensiteit
9
buitengewoon catastrofaal - algehele verwoesting, XII XI scheuren in rotsen, verandering in landschap, talloze aardverschuivingen XI
8 X
Aardbevingen
7
De lithosfeer van de aarde bestaat uit zes grote en veel
6
IX VIII
kleine platen. Soms bevat een plaat alleen een stuk oceaan of een stuk continent, maar er zijn ook platen waarop zowel een continent als een stuk oceaan liggen. De platen bewegen ten opzichte van elkaar. Aan de randen bevinden zich instabiele zones, breuklijnen, waar allerlei heftige verschijnselen kunnen optreden. Nepal ligt op zo’n breuklijn. De gesteentelagen kunnen lange tijd onder druk komen te staan. De energie hoopt zich op en na verloop van tijd kan de laag breken of opschuiven. Het verschuiven van de gesteenten langs de breuklijn veroorzaakt trillingen. Dit is een aardbeving. De plaats van de beving in de aardkorst of de aardmantel heet het hypocentrum. De trillingen, ook wel seismische golven genoemd, verplaatsen zich naar het aardoppervlak. Direct boven het hypocentrum, aan het aardoppervlak, ligt het epicentrum. Daar wordt de beving over het algemeen het heftigst gevoeld en is de schade meestal het grootst.
619331_BNWRK.indd 18
VII 5
VI V
4 IV 3
III II
2 I
catastrofaal - algehele verwoesting van gebouwen, rails verbuigen, ondergrondse leidingen vernield vernietigend - verwoesting van veel gebouwen, grondverplaatsingen en scheuren in de aarde verwoestend - veel gebouwen zwaar beschadigd, funderingen en ondergrondse pijpleidingen beschadigd vernielend - paniek, algehele schade aan gebouwen, zwakke bouwwerken gedeeltelijk vernield zeer sterk - veel gebouwen beschadigd, schoorstenen vallen om, golven in vijvers, kerkklokken luiden vanzelf sterk - schrikreacties, voorwerpen in huis vallen om, bomen bewegen, zwakke huizen beschadigd vrij sterk - door allen gevoeld, hangende voorwerpen bewegen matig - door velen gevoeld, trilling als van zwaar verkeer, rammelende ramen en deuren licht - door enkele personen gevoeld, trilling als voorbijgaand verkeer zeer licht - onder gunstige omstandigheden gevoeld alleen door seismograaf geregistreerd
1
FIGUUR 1.20
De schalen van Richter en Mercalli.
13/01/17 10:17