20 sonra yaşamında ne gibi değişiklikler olacağı, kimin yanında kalacağı, ne zaman ve hangi zaman aralıklarında diğer ebeveyni ile görüşeceği, yaşamının nasıl bir düzende devam edeceği bilgisi çocuk ile paylaşılmalıdır ki çocuğun kafasında oluşabilecek korku ve kaygıların ya da kötü senoryalarının önü kesilebilsin. Kısıtlı bir zaman dilimi yerine, çocuğun sorularının da olabileceği düşünülerek uygun bir zaman aralığı belirlenerek, yetişkinleri ilgilendiren detaylara girmeden çocuğun soruları cevaplandırılmalıdır. Bu karar ev ortamında konuşulmalı, yolda yürürken, arabada giderken ya da kafe, restoran ve alışveriş merkezleri gibi kalabalık ortamlarda yapılmamalıdır. Çocuğun kendini güvende ve rahat hissettiği bir ortam olması, duygularını rahatlıkla yaşamasına izin verir.
Boşanınca Anne-Babalık Biter mi?
“Çiftler eşlerinden boşanabilir ama çocuğundan asla boşanamaz.” Aslında çok bilinen, tekrarlanan bir söz olmasına rağmen zaman zaman yaşama geçirilemediği de görülür. Anne babaların çocuklarıyla olan bağları ömür boyu sürer. Boşanma ile sadece eş olma rolü biter, anne-babalık rolü bitmez. Boşanma sürecinin iyi atlatılması, ayrılmanın anne baba ve çocuk tarafından nasıl algılandığına bağlıdır. Eş olma rolü anne babalık rolünden ayırt edildiğinde çocuğun da bu dönemi daha iyi atlattığı görülür. Önemli olan anne babanın, çocuğa boşanmanın ne olduğunu, ne olmadığını doğru anlatabilmeleri, boşanma sonrasında yaşamında olacak değişiklikler hakkında onu bilgilendirmeleri, anne babası olarak daima onu seveceklerine ve yanında olacaklarına dair güveni vermeleridir.
Çocuk Anne Babasının Boşanmasıyla Nasıl Baş eder?
Anne babası yeni boşanmış olan 10 yaşındaki A. şöyle anlatıyor. “Hafta içi annemle kalıyorum. Annemle birlikteyken bana, babamla evliliklerinde, babamın kendisine ne kadar kötülük yaptığını, yaşadıkları, yaşadığımız birçok olayı tekrar tekrar anlatıyor. Babamla hafta sonu görüştüğümde, o da annemin kötü biri oldu-
Gelişim 2013
ğunu anlatıp duruyor. Anneannem de zaten en baştan beri, babamı gözünün tutmadığını, sevmediğini söylüyor. Aynı şekilde halam da anneme kızıp söyleniyor. Ben ise ne yapacağımı bilemiyorum.” Boşanma sürecinde bazı çocuklar yukarıda A.’nın yaşadığı sürecin benzerlerini ya da daha fazlasını yaşamaktadır. Bazen boşanma sürecinde ve sonrasında eski eşler güç savaşına girip çocuklarının duygularını görmezden gelirler. Aslında bu süreç iyi yönetilemediği zaman çocuklar için risk taşıyan bir durumdur. Anne babaların çocuklarının ruh sağlığını korumak için boşanma ve boşanma sonrasında dikkat etmeleri gereken bazı noktalar vardır. Bunlara bakacak olursak; l Çocuğun yaşına uygun olarak boşanmanın ne
olduğu açıklanmalıdır. Çocuğa, anne babasının birbirlerini eskisi gibi sevmedikleri ancak birbirlerine saygı duydukları anlatılmalıdır. l Çocuğa, her zaman yanında olacaklarına dair güven verilmelidir. l Anne babalar boşanma süreciyle başetmek için gerekiyorsa bir uzman desteği almalıdır; çünkü anne babaların bu süreci iyi atlatmaları çocuklarının da bu süreci kolay yaşamalarına yardımcı olur. l Boşanma sonrasında çocuk en çok düzene ihtiyaç duyar. Çok önemli bir durum olmadığı sürece çocukla görüşmeler aksatılmamalıdır. l Boşanma sonrasında, koşullar ölçüsünde mümkünse çocuğun yaşadığı ev ve okulun değiştirilmemesi çocuğun uyumunu destekleyecektir. l Ayrılan bazı anne babalar kızgınlık ve kırgınlıklarını azaltmak için çocuklarına birbirlerini kötüleme eğilimindedirler. Eski eşler arasındaki çatışmalar olabildiğince en aza indirilmelidir. Diğer ebeveyni kötüleyici konuşmalardan kaçınmak gerekir. Aynı şekilde aile büyüklerinin ya da yakınlarının boşanma ile ilgili olarak diğer ebeveyni kötüleyici konuşmalar yapması çocuk için yıpratıcı olur. l Bazı anne babalar birbirleriyle hiçbir şekilde görüşmeyip çocuk aracılığı ile iletişimi sağlarlar. Bu durum çocuğun arada kalmasına ve mutsuz olmasına neden olacaktır. l Anne babalar kendi haklılıklarına vurgu yapıp diğer tarafın ne kadar haksız olduğunu sürekli anlatarak çocuğu taraf olmaya zorlamamalıdır. Çocuk, taşıması güç olan bir yükle karşı karşıya getirilmemelidir. l Anne babaların boşanma sonrasında ilişki düzeylerini ayarlamaları da önemlidir. Hiç görüşmemek, çocuk için ortak karar verilmesi gereken durumlarda bunu sağlayamamak çocuğa zarar verecektir ya da hiç ayrılmamış gibi çok sık görüşmek, beraber tatile gitmek gibi durumlar çocuğun kafasının karışmasına ve anne babasının tekrar evleneceği ile ilgili hayaller kurmasına neden olacaktır. l Çocuk için yapılan ortak paylaşımlar devam etmelidir. Doğum günü, karne günü vb. “Biz ayrıl-