101 ý tưởng sáng tạo tổ chức hoạt động dạy học lịch sử

Page 1

Tài liệu phát triển chuyên môn dành cho giáo viên

1 Ý

1

T Ư Ở N G

Tổ chức hoạt động dạy học

Taotailieu.com

Hà Nội | 2020


101 ý tưởng sáng tạo Tổ chức hoạt động dạy học Lịch sử

Táo Tài Liệu


Lời giới thiệu Quá trình dạy và học Lịch sử trong trường phổ thông đang có những chuyển biến mạnh mẽ cả về nội dung và phương pháp giảng dạy. Bên cạnh những thay đổi về phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực theo hướng phát triển năng lực, hình thành các phẩm chất ở người học, chúng ta cũng nhận thấy những thay đổi lớn trong cách đánh giá, giải thích về các sự kiện, nhân vật lịch sử. Làm thế nào để việc dạy và học Lịch sử trở nên hấp dẫn và thú vị hơn? Làm thế nào để có một giờ học với nhiều hoạt động vui vẻ những vẫn hình thành được các năng lực đặc thù của bộ môn? Đó là vấn đề lớn mà mỗi thầy cô giáo đều đang nỗ lực tìm kiếm câu trả lời. Để giúp các thầy cô giáo có thêm những ý tưởng sáng tạo và công cụ tiện dụng trong quá trình dạy học, chúng tôi đã biên soạn bộ tài liệu “101 Ý tưởng sáng tạo Hoạt động dạy học Lịch sử”. Bộ tài liệu được thiết kế gồm 2 phần: Phần 1: Các hoạt động học tập phát triển năng lực đặc thù bộ môn Lịch sử Phần 2: Hoạt động trong môn lịch sử phát triển các kỹ năng chung Trong mỗi hoạt động dạy học, chúng tôi đều thiết kế với 5 nội dung chính, gắn liền với việc dạy học bộ môn: Hướng dẫn chi tiết các bước thực hiện hoạt động Những gợi ý để mở rộng, bổ trợ và phát triển cho hoạt động Định nghĩa, gọi tên các kỹ năng được hình thành qua hoạt động Cách áp dụng trong quá trình dạy học Các công cụ, mẫu phiếu để sử dụng trong lớp học. Chúng tôi tin rằng, bộ tài liệu này sẽ mang đến cho thầy cô nguồn cảm hứng mới trong công việc giảng dạy, đáp ứng được nhu cầu đổi mới nội dung và phương pháp dạy học Lịch sử hiện nay.

Tác giả Nguyễn Hữu Long


Phần 1. Hoạt động học tập phát triển các năng lực đặc thù bộ môn Lịch sử


101 ý tưởng SÁNG TẠO dạy học lịch sử

Hoạt động học tập phát triển các năng lực đặc thù bộ môn Lịch sử MÔ TẢ, TÁI HIỆN SỰ KIỆN

PHÂN TÍCH GÓC NHÌN/ QUAN ĐIỂM

1

Đồng cảm

7

Một nửa của sự thật

2

Năm giác quan

8

Nghiên cứu trường hợp (Case-study)

3

Nhắm mắt tưởng tượng

9

Phân tích góc nhìn

4

Sắp xếp lại trật tự của sự kiện

10

Phân tích quan điểm theo chiến thuật RAFT

5

Timeline lịch sử

11

Phân tích định kiến (bias)

6

Triển lãm ảnh TÌM KIẾM VÀ PHÂN LOẠI TƯ LIỆU

XÁC ĐỊNH NGUYÊN NHÂN VÀ HỆ QUẢ

15

Chú thích bản đồ

12

Đảo trật tự sự kiện và thay đổi cách diễn giải

16

Ghi chép lịch sử gia đình

13

Nguyên nhân trước mắt và nguyên nhân sâu xa

17

Nhà khảo cổ học

14

Tảng băng trôi

18

Phân loại tư liệu

19

Tham quan/điền dã lịch sử

20

Truy tìm bằng chứng


101 ý tưởng SÁNG TẠO dạy học lịch sử

Hoạt động học tập phát triển các năng lực đặc thù bộ môn Lịch sử PHÂN TÍCH TƯ LIỆU

ĐÁNH GIÁ SỰ KIỆN/NHÂN VẬT

21

Công thức phân tích tư liệu 5w

31

Bản đồ nhân vật

22

Khai thác đoạn tư liệu viết

32

Đánh giá linh hoạt

23

Khai thác thông tin từ bức ảnh lịch sử

33

Đánh giá ý nghĩa của sự kiện, nhân vật

24

Phân tích bức ảnh lịch sử

34

Di chuyển thể hiện quan điểm

25

Phân tích đối tượng của các tư liệu lịch sử

35

Phân tích động cơ của nhân vật lịch sử

26

Phân tích một tư liệu lịch sử

36

Sắp xếp và thảo luận

27

Phân tích phim tư liệu

28

Phân tích tranh biếm họa

37

Đánh giá điểm mâu thuẫn của tư liệu

29

Phân tích tranh cổ động

38

Đánh giá độ tin cậy của tư liệu

30

So sánh điểm tương đồng của hai tư liệu

39

Đánh giá tính giá trị của tư liệu

ĐÁNH GIÁ TƯ LIỆU


101 ý tưởng sáng Tạo tổ chức hoạt động dạy học lịch sử

Mô tả và tái hiện sự kiện

1) Đồng cảm 2) Năm giác quan 3) Nhắm mắt tưởng tượng 4) Sắp xếp lại trật tự sự kiện 5) Timeline lịch sử 6) Triển lãm ảnh


101 ý tưởng SÁNG TẠO dạy học lịch sử

Phân tích tính định kiến (Bias) Hoạt động số: _0 _1 1_

__/__/____ Các bước thực hiện 1. Giáo viên giải thích cho học sinh khái niệm định kiến và cách nhận ra định kiến bằng công thức 4CMP. 2. Học sinh làm việc theo nhóm 4 – 6, đọc các đoạn tư liệu khác nhau. 3. Học sinh sử dụng phiếu công thức 4CMP để phân tích tính định kiến của tư liệu. 4. Học sinh trình bày sản phẩm học tập và suy ngẫm về kỹ năng xử lý tư liệu.

Áp dụng – Phân tích và xử lý tư

– Áp dụng đối với các tư liệu thể hiện quan điểm

liệu

trái ngược nhau về một vấn đề.

Kỹ năng

– Giải thích sự kiện

Gợi ý – Giúp học sinh phân biệt giữa “sự khác biệt quan điểm” và “định kiến”. Định kiến là cách nhìn mang tính cố định, chủ quan. Còn sự khác biệt quan điểm đơn gianr chỉ là cách nhìn nhận của mỗi cá nhân về một vấn đề. – Giúp học sinh nhận ra định kiến tác động như thế nào đến cách nhận định các sự kiện lịch sử.

Taotailieu.com


101 ý tưởng SÁNG TẠO dạy học lịch sử

Phân tích tính định kiến (Bias)

TÍNH ĐỊNH KIẾN LÀ GÌ? Định kiến là quan điểm cá nhân của người tạo ra tư liệu nhằm ủng hộ hoặc phản đối một điều gì đó một cách thiên lệch. Hầu hết các tư liệu lịch sử đều có tính định kiến, nhưng không phải lúc nào bạn cũng có thể nhận ra nó. Nhất là khi quan điểm của bạn giống với quan điểm của người tạo ra tư liệu. Tính định kiến thường có hai trạng thái là tích cực, ca ngợi quá mức và hạ thấp, nói xấu quá mức. - Ca ngợi quá mức: Vô cùng sáng suốt, cực kỳ tài giỏi, thật sự vĩ đại,... - Hạ thấp quá mức: Vô cùng tàn nhẫn, Cực kỳ độc ác,… Nếu bạn không nhận thấy được tính định kiến trong tư liệu, thì có nghĩa là tư liệu đó đạt đến sự “cân bằng” hay tính khách quan.

Công thức kiểm chứng tính định kiến 4CMP

C - CHỦ QUAN

Chỉ dựa vào ý kiến cá nhân mà thiếu đi sự đồng cảm với người khác.

C - CĂN CỨ

Không có sự so sánh, đối chiếu với các tư liệu đáng tin cậy khác.

C - CÁI TÔI

Chỉ có đề cập đến bản thân mình, nói về mình mà không nói về người khác.

C - CẢM XÚC

Dùng quá nhiều từ để biểu đạt cảm xúc cá nhân (vô cùng, cực kỳ, vĩ đại,...)

M - MỘT CHIỀU

Chỉ có tốt và xấu, đúng và sai mà không đề cập đến nhiều mặt của sự kiện.

P - PHIẾN DIỆN

Nói về sự thật nhưng chỉ là một phần của sự thật hoặc phóng đại sự thật. Nói dối.

Taotailieu.com


Họ và tên:

Lớp:

Phân tích tính định kiến (Bias) Kiểm chứng tính định kiến theo công thức 4CMP Đoạn tư liệu đánh giá về vua Lê Thái Tổ

“…Vua dấy nghĩa binh, chưa từng giết bừa một người nào. Chỉ biết lấy mềm chống cứng, lấy yếu địch mạnh, lấy ít thắng nhiều, không đánh mà khuất phục được người, cho nên có thể đổi vận bĩ sang vận thái, chuyển thế nguy thành thế yên, đổi cuộc loạn thành cuộc trị. Câu "Người có nhân, thiên hạ không ai địch nổi" chính hợp với vua. Cho nên, vua lấy được thiên hạ, truyền cơ nghiệp đến muôn đời là phải lắm.” Trích: Lê Văn Hưu và các sử thần triều Lê, Đại việt sử kí toàn thư

C – CHỦ QUAN

C – CĂN CỨ

C – CÁI TÔI

C – CẢM XÚC

M – MỘT CHIỀU

P – PHIẾN DIỆN

Taotailieu.com


Họ và tên:

Lớp:

Phân tích tính định kiến (Bias) PHIẾU SUY NGẪM

1. Định kiến và sự khác biệt về quan điểm có những điểm gì giống và khác nhau?

2. Việc nhận ra định kiến của các tư liệu giúp em nhận thức về sự kiện chính xác hơn như thế nào?

3. Những thao tác tư duy em đã sử dụng trong quá trình phân tích tính định kiến của tư liệu?

4. Những khó khăn của em khi phân tích tính định kiến là gì? Có khi nào bản thân em cũng bị định kiến?

5. Em có thể nhận thấy tính định kiến trong các trường hợp nào của cuộc sống?

Taotailieu.com


Phần 2. Hoạt động học tập trong môn Lịch sử phát triển các năng lực chung


101 ý tưởng SÁNG TẠO dạy học lịch sử

Hoạt động học tập trong môn Lịch sử phát triển các năng lực chung HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM 40 Đóng kịch/ nhập vai 41

Giáo viên hóa thân thành nhân vật

HOẠT ĐỘNG SÁNG TẠO 50 Cỗ máy thời gian 51 Động não (Brainstorming)

42 Hóa trang thành các nhân vật

52 Khi Stalin gặp Hitler

43 Nhà làm phim lịch sử

53 Sáng tác danh ngôn cho các nhân vật lịch sử

44 Phỏng vấn người thân của nhân vật

54 Sáng tạo các vị thần

45 Phỏng vấn tác giả của một tiểu thuyết lịch sử 46 Tái hiện khoảnh khắc lịch sử

55 Sáu chiếc mũ tư duy 56 Thiết kế lăng mộ

47 Thiết kế facebook cho nhân vật 48 Thời gian biểu một ngày 49 Xây dựng chương trình phát thanh

ĐẶT CÂU HỎI 66 Các câu hỏi mở 67 Câu hỏi theo thang Bloom

TRỰC QUAN HÓA 57 Biểu đồ trách nhiệm 58 Chú thích cho các bức ảnh 59 Đồ thị cuộc đời 60 Sáng tác truyện tranh lịch sử 61 Thiết kế con tem bưu chính

68 Ghế nóng

62 Thiết kế logo/đồng phục TRÒ CHƠI 69 Đi tìm kho báu 70 Giải mật mã 71 Trò chơi từ cấm

63 Thiết kế mô hình 64 Thiết kế poster 65 Thiết kế website/ blog lịch sử


101 ý tưởng SÁNG TẠO dạy học lịch sử

Hoạt động học tập trong môn Lịch sử phát triển các năng lực chung HOẠT ĐỘNG PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ NÓI

THUẬT NGỮ 72 Đoán thuật ngữ 73 Kết nối thuật ngữ với định nghĩa 74 Kim tự tháp suy ngẫm 75 Mối liên hệ giữa các khái niệm 76 Quay lưng đoán từ khóa

87 Booktalk lịch sử 88 Phiên tòa lịch sử 89 Thuyết trình 90 Tranh biện lịch sử 91 Tranh cử Tổng thống

77 Tạo các Flash card lịch sử 78 Từ điển thuật ngữ lịch sử 79 Wordsearch

HOẠT ĐỘNG PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG VIẾT 92 Hướng dẫn kỹ năng viết bài luận 93 Nhật ký hành trình 94 Sáng tác thơ về một sự kiện lịch sử 95 Sáng tạo câu chuyện lịch sử

GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 96 Thiết kế bài báo, tạp chí 80 Đóng vai lãnh tụ cuộc khởi nghĩa 97 Thiết kế sổ tay lịch sử 81 Giải quyết tình huống có vấn đề 98 Viết thư cho nhân vật 82 Kế hoạch tác chiến TÍCH HỢP LIÊN MÔN

83 Phân tích SWOT 84 Tiến thoái lưỡng nan

99 Chủ đề liên môn

85 Vấn đề - giải pháp

100

86 Vụ án bí ẩn

101 Tam giác chủ đề

Nhiệm vụ học tập theo mô hình trò chơi cờ Ca rô


101 ý tưởng sáng Tạo tổ chức hoạt động dạy học lịch sử

Hoạt động trải nghiệm

40) Đóng kịch/ nhập vai 41) Giáo viên hóa thân thành nhân vật 42) Hóa trang thành các nhân vật 43) Nhà làm phim lịch sử 44) Phỏng vấn người thân của nhân vật 45) Phỏng vấn tác giả của một tiểu thuyết lịch sử 46) Tái hiện khoảnh khắc lịch sử 47) Thiết kế facebook cho nhân vật 48) Thời gian biểu một ngày 49) Xây dựng chương trình phát thanh


101 ý tưởng SÁNG TẠO dạy học lịch sử

Đồ thị cuộc đời Hoạt động số: _0 _5 _9

__/__/____ Các bước thực hiện 1. Giáo viên yêu cầu học sinh chọn 5 – 10 sự kiện tiêu biểu trong cuộc đời của nhân vật. 2. Mỗi sự kiện học sinh sẽ đánh giá mức điểm từ 1 – 5 theo một tiêu chí mà học sinh tự chọn. Ví dụ như về quyền lực, sự độc lập tự chủ, sự thịnh trị trong giai đoạn nắm quyền,… 3. Học sinh biểu diễn đồ thị cuộc đời nhân vật gồm hai trục. Một trục thang điểm (1 – 5) và một trục là mốc thời gian của sự kiện. 4. Học sinh vẽ biểu đồ đường biểu diễn cuộc đời nhân vật. 5. Học sinh trưng bày sản phẩm và bảo vệ quan điểm của mình.

Áp dụng – Đánh giá sự kiện, nhân

– Khi nghiên cứu các nhân vật mà cuộc đời có

vật

nhiều biến đối thăng trầm như Gia Long, Lê

Kỹ năng

Thánh Tông, Tự Đức,…

Gợi ý – Học sinh thảo luận về những điểm giống và khác nhau giữa các đồ thị của chúng. – Hướng dẫn học sinh viết đánh giá nhân vật dựa trên đồ thị đã vẽ. Taotailieu.com


101 ý tưởng SÁNG TẠO dạy học lịch sử

Đồ thị cuộc đời

Đồ thị sự thịnh vượng của nhà Lê Sơ

1. Lê Lợi lên ngôi vua, nhà Lê được thành lập 2. Thời kì vua Lê Thái Tông nắm quyền cai trị 3. Vụ án Lệ Chi viên 4. Thời kì trị vì của vua Lê Thánh Tông

Sự thịnh vượng

5. Vua quỷ (Lê Uy Mục), vua Lợn (Lê Tương Dực) lên nắm quyền

1427

1527

Năm

Taotailieu.com


Họ và tên:

Lớp:

Đồ thị cuộc đời Sự kiện

Mức độ đánh giá

Đồ thị ____________________________________ 1.

_________________________

2.

_________________________

3.

_________________________

4.

_________________________

5.

_________________________

6.

__________________________

Năm

Hãy dựa vào đồ thị để mô tả về những biến động trong cuộc đời nhân vật và cách đánh giá của em.

Taotailieu.com


Họ và tên:

Lớp:

Đồ thị cuộc đời PHIẾU SUY NGẪM

1. Cơ sở nào để em đánh giá các sự kiện trong cuộc đời nhân vật tương ứng với các mức điểm?

2. Tại sao em và các bạn lại có những điểm và khác nhau trong cách đánh giá về các sự kiện trong cuộc đời nhân vật?

3. Việc vẽ đồ thì cuộc đời nhân vật giúp em có hình dung tổng thể về nhân vật như thế nào?

4. Các kỹ năng, thao tác tư duy mà em đã sử dụng trong quá trình vẽ đồ thị của nhân vật?

5. Em có thể áp dụng hoạt động này trong các môn học nào khác?

Taotailieu.com


Tài liệu này thuộc bản quyền của Táo Tài Liệu. Khi download tài liệu này, bạn đã đồng ý thực hiện các yêu cầu sau đây: ü

Bạn chỉ sử dụng tài liệu với mục đích cá nhân và/hoặc lớp học của bạn.

ü

Bạn chỉ sử dụng tài liệu được download trực tiếp từ website taotailieu.com

ü

Bạn không được sao chép hoặc chia sẻ tài liệu này với người khác dưới bất kỳ hình thức nào.

ü

Việc chia sẻ hoặc sao chép tài liệu bắt buộc phải được sự đồng ý chính thức bằng văn bản của Táo Tài Liệu.

ü

Bạn không sử dụng sản phẩm này cho mục đích thương mại và không được phép thay đổi nội dung, cấu trúc, thiết kế của tài liệu theo bất kỳ cách nào.

Mọi ý kiến đóng góp vui lòng gửi cho chúng tôi theo địa chỉ email: *

taotailieu.com@gmail.com

*

taogiaoduc.vn@gmail.com Ban biên tập

Xin chân thành cảm ơn! Tác giả:

Nguyễn Hữu Long Tào Thị Nhung

Biên tập:

Thiết kế:

Nguyễn Hữu Long Lê Hải Thanh


Tài liệu phát triển chuyên môn dành cho giáo viên

Taotailieu.com

O

www.taotailieu.com

O

097.106.7689

O

Taotailieu.com@gmail.com

O

89 Nguyễn Phong Sắc, Phường Dịch Vọng Hậu, Quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.