64 VI. Bölüm BODAVPHAYA DÖNEMİNDE ARAKAN (1784-1824)
kan sınırını geçti ve Mrohaung’u kuşatma altına aldı. Çinbyan, Mrohaung’u askerî kuvvetleriyle ele geçiremeyince, savunmayı yapan garnizon komutanı ile bir anlaşma yaptı. Bu anlaşmaya göre, Mrohaung güzellikle kendilerine verilirse burada yaşayan insanların canları ve malları güvence altında olacak, kimse onlara dokunamayacaktı.158 Ancak Çinbyan vermiş olduğu sözde durmadı. Mrohaung kendilerine teslim edildikten sonra aileleriyle birlikte birçok Burmalı asker ve Burma yanlısı öldürüldü. 1811 yılının ortalarında, bugün kabaca modern Akyab’ın sınırlarına tekabül eden Arakan bölgesinin tümü Çinbyan’ın eline geçti. Bu durum, Burmalılar ile İngilizlerin ilişkilerini geliştirmeleri sonucunu doğurdu. Yağmur mevsiminin sonunda Burmalılar kayıplarını telafi etmek için hazırlıklara başladılar. Askerler toplandı, Pegu eyaletine 3.000 kişilik asker gönderme zorunluluğu getirildi. İki köprü, 200 asker ve yeterli sayıda silahı taşıyabilecek kapasite ile donatıldı. Bunun yanı sıra Taylor isminde bir İngiliz kumandasında donanma hazırlandı. Donanma, 6 Aralık 1811’de Rangun’dan ayrıldı. Bir hafta sonra, Basseyn’deki ikinci bir filo ile birleşmek üzere küçük bir filo gönderildi. Bir kısmı Pegu’dan, diğer bir kısmı da yukarı Burma’dan ilerleyen Burma kara kuvvetleri, Negaris’te toplanarak Sandovay’a doğru ilerlediler. Oradan da gemilere binerek Ramri sahillerine doğru yola koyuldular ve isyancıları aramaya başladılar. Çeduba Adası yakınlarında, Çinbyan’ın komutası altında 300 adet silahlı gemide konuşlanmış 10.000 asker buldular. Arakanlıların 200 gemiyi kaybetmeleri ve ağır bir şekilde yenilgiye uğramalarıyla sonuçlanan bu savaşta Çinbyan geri kalan kuvvetleriyle oradan ayrılmayı başarabildi. Amacı elinde kalan 100 gemiyle güç toplayıp yeniden saldırmaktı, fakat tekrar yenildi. Bunun üzerine Burmalılar Çeduba’yı işgal ettiler. Çinbyan ve beraberindekiler sınır dışına kaçmayı başardılar.159 Burmalılar, savaştan kaçanları yakalamak için sınır ötesine ani baskınlar düzenlemeye başladılar. Hatta Doğu Hindistan Şirketi yönetimini, Arakanlı isyancıların yakalanıp teslim edilmemeleri hâlinde Fransızların da yardımıyla geniş bir askerî güç göndererek Teknaf ’tan Daka’ya kadar bütün ülkeyi işgal etmekle tehdit ettiler. Buna karşın, Çittagong’un güçlendirilmesiyle birlikte girişilen diplomatik münasebetlerle bu gerginlik azaltılmaya çalışıldı. Kalküta’dan destek kuvvetler geldi. Yağmur mevsimi başladığında Burmalılar Mrohaung’a geri çekilirken şirketin kuvvetleri de Ramu’ya gitti. Sınırın her iki tarafında da asker olmayışından istifade etmek isteyen Çinbyan, Arakan’ı ikinci bir kez işgal etmeye niyetlendi. Naf ’ı geçti, 158 159
A.g.e., s. 450. A.g.e., s. 456.