Libero Who's afraid of Niketown? Goede vraag. En zoals veel boeken met vragende titels loopt ook dit boek
geduid en gekoppeld aan theoretische teksten en concepten. Het is geen
de kans zich veel problemen op de hals te halen. De lezer wil de vraag
architectuur meer, maar veeleer sociologie op het stedelijke vlak. Guy Debord
beantwoord zien, en het liefst nog bevredigend ook.
en de situationisten worden aangehaald om de 'guerrilla'-tactieken van Nike te beschrijven, net zoals psychologische principes als camouflage.
Friedrich von Borries, architect en zelfbenoemd 'ruimtelijk tacticus', lanceert met veel rumoer de term Nike-urbanism in zijn zoektocht naar stedelijke
Von Borries' schrijfstijl is activerend en stimuleert tot nadenken. Gezien het
identiteit in het geval van Berlijn. Nike heeft altijd al voorgelopen als het om
uitgangspunt van het boek is dit een goede keuze. Naast een gevatte analyse
inventieve, non-conformistische marketingstrategieën ging. Niet alleen de
van hedendaagse marketingtechnieken probeert het boek ons vooral ook
methodes om hun producten te marketen worden constant geëvalueerd
te leren op een kritische manier naar de stad te kijken en de mechanismen
en aangepast, ook de plaatsingsmethoden voor de marketing zijn aan een
te ontdekken die juist nu, in ons gehaaste tijdperk, de dienst in de stad
voortdurende evolutie onderhevig. Na de Wende van eind jaren tachtig werd
uitmaken.
Berlijn door Nike uitverkozen om als proefgebied voor nieuwe, agressieve marketingcampagnes te dienen. Berlijn had zich door de jaren heen reeds
Moeten we nu echt bang zijn voor Niketown, of komt het allemaal nog
ontwikkeld tot een stad van uitersten, zowel in de bevolking als in de ervaring
wel goed? Zonder pretentieus of paternalistisch te zijn poogt von Borries
van de stedelijke ruimte. Met deze campagnes in Berlijn heeft Nike zich op
een antwoord te geven op deze vraag, die na het lezen van Who's afraid of
een bijna profetische wijze ingelaten met de sociologie van de stad in fysieke
Niketown?, toch minder retorisch lijkt te zijn, dan hij in eerste instantie deed
en mentale vorm.
vermoeden. //
Von Borries, geboren en getogen in Berlijn, analyseert de methodes van Nike op een ingetogen maar wetenschappelijk onderbouwde wijze. Elke campagne, van de Bolzplatz-campagne uit 1999, waarbij Nike de ontelbare voetbalveldjes van Berlijn op ingenieuze wijze infiltreerde, tot het Prestoconcept, een club met Nike-sneakers in de bar, wordt door von Borries
Who's afraid of Niketown? Nike-urbanism, branding and the city of tomorrow Friedrich von Borries Engels, 2004, ISBN 9 0597 30 143 Episode Publishers, Rotterdam 104 blz. euro 13.00
Manuelle Gautrand Architecture Manuelle Gautrand, geboren 1961, werd in 1985 architect. In 1991 startte ze
leukheid en stralen plezier uit. Soms zijn de gebouwen vreemd; staan ze als
haar eigen praktijk in Lyon, die ze in 1994 naar Parijs verplaatste. Sindsdien
een vriendelijke anomalie in de stad, op een manier die meteen vertrouwd
heeft ze een vijftiental grote projecten opgeleverd, allemaal in Frankrijk.
is, maar altijd vernieuwend. Wat Gautrand vindt is verscheidenheid en
Hoewel haar werk al vaker is verschenen in internationale bladen, heeft ze
een continue herbeoordeling van context en opgave, die resulteert in
nog geen projecten in het buitenland gedaan en is daarom buiten Frankrijk
een enorm interessante architectonisch geësthetiseerde lappendeken.
nog niet echt bekend. En dat is jammer.
Maar hoe voorkomt Gautrand een ongegronde esthetiek, mooi maar
Gelukkig is er nu een monografie van haar bureau die het werk van de
hol? Ze zorgt er ten eerste altijd voor dat haar ornamenten, versieringen
periode 1991-2005/2008 laat zien.
en andere esthetische uitdrukkingen een citerende functie hebben. Dit
Het is fraai om weer eens een architectenmonografie te zien met een
kunnen elementen zijn die ze in de omgeving of traditie van de streek heeft
vormgeving die aansluit bij het werk van de architect en ook nog eens
gevonden. L'art pour l'art wordt voorkomen op eenzelfde manier als de
goed uitgevoerd is. Door het boek heen kronkelt een zwarte 'lijn' die soms
Parnassiens dit deden. Zij verzetten zich tegen de gevoelsuitingen van de
uitbarst in bloemen, soms uitgroeit tot een Rorsarch vlek en soms dient om
Romantiek en schreven onpersoonlijke maar sterk visuele gedichten. Op
tussenkopjes in de tekst te benadrukken. Nergens stoort dit grafisch element
diezelfde manier behandelt Gautrand haar gebouwen; propagandistisch
de afbeeldingen of de tekst. Integendeel, vaak wordt het concept van de
talent dat niet alleen plezierig is maar ook logisch en direct merkbaar.
opgave door dit element juist versterkt. Manuelle Gautrand's architectuur heeft een harmonieuze manier om de plek "Innovation always proceeds from disobedience, a
en de tijd te bewonen, dit zie je zeker ook in het boek. //
certain refusal of established models" – Gautrand in DD Series 06 pag. 9 Maar nu even over de architectuur van Gautrand. Haar gebouwen zijn allemaal erg verschillend, maar allemaal delen ze eenzelfde interpretatie van functionaliteit en context. Daarnaast delen haar ontwerpen een uitgesproken
48
p42-p48 vervreemding 06.indd 48
pantheon 4 ’05’06
Manuelle Gautrand Architecture Paul Ardenne Engels, 2005, ISBN 3764372869 Birkhäuser, Basel 208 blz. euro 52.95
stylos // vervreemding // algemeen
8-5-2006 16:23:28